Helgarpósturinn - 21.08.1981, Blaðsíða 20

20
Föstudagur 21. ágúst 1981 holrjF^rpn^tl irinn
Tveir ræningjar
Lystræninginn 18. hefti, 5. árg. 4.
blaö. Júll 1981
Ritstjúrn: ólafur Ormsson,
Vernharöur Linnet, Þorsteinn
Marelsson.
<Jtg.: Lystræninginn. 36 bls.
Lostafulli ræninginn 2. 1. heftí,
2. árg.
Ritstjóri Vernharöur Linnet.
Eitt ljóö ber af öörum i þessu
hefti og er þaö eftir hina ungu og
efnilegu skáldkonu Bergþóru
Ingólfsdóttur. Þetta Ijóö heitir
kona og er boriö uppi af næm-
leika og einlægni ásamt sterkri
byggingu og öguöu valdi á
skáldmáli. Læt ég hér fylgja
upphaf þess:
titg.: Lystræninginn 1981.
80 bls.
Lystræningjaútgáfan hefur
veriö athafnasöm undanfarin
ár, þó ekki veröi þvi neitaö að
skrykkjótt hafi gengið stundum.
Lystræningjanum hafa þeir
félagarhaldiö úti i rúm fimm ár
og er þaö útaf fyrir sig þrek-
virki, þó aö efnið hafi veriö æöi
misjafnt. Þaö má heita undar-
legt að i öllu þvi flóöi sérrita
sem eru á markaöi hér og þrátt
fyrir stóraukna velmegun þjóö-
félagsins siöustu áratugi skuli
ekki hafa veriö unnt að halda úti
reglulega bókmenntatimariti
meö vönduöu og fjölbreyttu
innihaldi. Skýringin er einfald-
lega sú að þeir sem hafa völd á
fjármagni i þessu landi hafa
yfirleitt taliö þvi betur varið til
annarra hluta en aö efla menn-
ingu i landinu. Enda búa skap-
andi listgreinar við dæmafátt
fjársvelti, sem er þjóöinni og
ráöamönnum hennar til hábor-
innar skammar. Þvf þrátt fyrir
alla velmegun, tækni og verk-
legar framkvæmdir, er þaö
fyrst og fremst fjölbreytt og
öflug menningarstarfsemi sem
gerir lifiö bærilegt. Þaö er
einnig framlag hverrar kyn-
slóðar til menningarinnar sem
framtiöin metur þegar um siöir
gert er upp hvaö afrekað hefur
veriö á hverjum tima.
Félagarnir sem standa að út-
gáfu Lystræningjans hafa sýnt
ótrúlegt þrek viö aö halda útgáf-
unni áfram. Einkum hafa þeir
reynt aö fylgjast meö þvi sem
nýtt er aö gerast i bók-
menntunum og veriö vett-
vangur ungra höfunda. Ef þetta
er ekki framtak sem vert er aö
styrkja þá veit ég ekki hvaö er
þess viröi. Lystræningjaútgáfan
hefur einnig gefið út nokkrar
bækur á umliönum árum, bæöi
þýddar og frumsamdar og hafa
flestar þeirra verið ljóð ungra
skálda (og eldri reyndar lika).
Nú siöast hafa þeir hafiö útgáfu
timarits meö erotiskum textum
og haft forgöngu um útgáfu nýs
tónlistartfmarits.
Sá listræni
I þessu siöasta hefti Lystræn-
ingjans er meginuppistaöan Ijóð
eftir ung skáld. Eru það ekki
færri en ellefu höfundar sem
eiga þar ljóð. Þar eru mest
áberandi höfundar úr þeim hópi
yngstu skáldakynslóöarinnar
sem kennir sig viö súrrealisma.
í þeim hópi eru Sjón, Ólafur
Engilbertsson, Matthias
Siguröur Matthiasson og Þór
Eldon. Heldur finnst mér skáld-
skapur þeirra óburöugur, leikur
meö orö og hugmyndir án þess
aö mikil hugsun eöa markmiö
liggi aö baki, sem veldur þvl aö
myndirnar, sem oft sýna tölu-
vert hugarflug, eru eins og i
lausu lofti. Þorsteinn Bjarnason
viröist vita svolitiö betur hvaö
hann er aö gera, en honum
hættir til aö klúöra meö oröin
sem hann notar.
Bjarni Bernharður á tvö ljóö i
heftinu og eru þau þaö skásta
sem ég hef séö eftir hann.
Sigmundur Ernir Rúnarsson
á eitt ljóö i heftinu sem er býsna
sterkt og meö vel geröum
myndum. En hann fellur I þá
freistni margra ungra skálda aö
ofskýra ljóöiö og láta þaö fá
predikunartón meö tilgeröar-
legu stefi i lok hvers erindis.
Sem kona
get ég gert ljóöi minu skil
stigið inn fyrir dyr
lifvefsins
veriö umlukt
ónafngreindum veggjum
veriö þó um leiö
fjarlæg þeim
átt óveru I myrkri.
Sem kona
get ég difiö væng minum
i undirvitundina
fært mig úr einkennd minni
meö bljúgri Ijóörænu
nálgast tungumál kynjanna
náö að brúa hlutlægt gerfi
oröanna
sökum vegakerfis konunnar
Auk ljóöanna eru tvær
smásögur í Lystræningjanum,
eftir Jón frá Pálmholti og Eirik
Brynjólfsson. Einnig er þar
frásögn eftir Gisla T.
Guðmundsson um vinnu i grjót-
námi 1943. Einnig eru þar tvö
lög eftir Askel Másson.
I þessu hefti Lystræingjans er
boöað aö þetta sé siðasta heftiö i
bili a.m.k. meö sama sniöi og
verið hefur og að næstu tvö hefti
fjalli um leikhúsmál og verði
ritsýrt „af ungu og hressu leik-
húsfólki”. Veröur spennandi aö
sjá hvernig til tekst.
Sá lostafulli
1 fyrsta hefti Lostafulla
ræningjans er útgáfunni fylgt úr
hlaði meö þeim oröum aö hún sé
til komin vegna skorts á
vönduðum erotiskum textum
meö bókmenntalegu gildi til að
keppa viö klámiönaöinn og
sjoppubókmenntirnar. Þetta
má svo sem til sanns vegar færa
þó aö ég hafi ekki orðið var viö
aö þessi þörf hafi veriö sérlega
brýn eöa knýjandi. Ég held aö
þeirsemlesa klám og sjoppubók-
menntir sér til afþreyingar láti
sér i léttu rúmi liggja listrænt
gildi texta, þaö er allt annaö
sem þeir eru aö sækjast eftir.
Hinsvegar má þaö vel vera aö
siöbótarviöleitni á þessum væng
bókmenntanna þjóni ein-
hverjum tilgangi, öörum en aö
rétta viö fjárhag Lystræningja-
útgáfunnar, sem mér finnst i
sjálfu sér nægur tilgangur.
Þessi tvö hefti Lostafulla
ræningjans eru tiltölulega
meinlaus og jafnvel skemmtileg
á köflum, eins og til dæmis ágæt
saga Eyvindar Eirikssonar og
sögur úr Þúsund og einni nótt og
fleiri austurlenskar sögur frá
miðöldum. Hinsvegar finnst
mér vafasamara aö birta
glefsur úr verkum Henry Miller
og fleiri höfunda þar sem kafl-
Myndin Sólartréö eftir Jens
Krist’.eifsson prýöir forslðu
Lystræ ni ngjans.
Kjarvalsstaöavetur:
Þórður Ben snýr aftur og
sýnir í nóvember
Myndskrey ting eftir Pablo
Picasso er birt meö bráö-
skemmtilegri sögu Eyvindar
Eirikssonar, tír ævisögu Jóns
Pokamanns i Lostafulla ræn-
ingjanum.
arnir eru rifnir úr sinu rétta
samhengi.
Þaö er svo annaö mál sem
þarfnast rækilegrar umfjöll-
unar og rannsóknar, að gera
grein fyrir innrás alþjóölegs
klámiönaöar og ofbeldis til
Islands i gegnum þjófafyrir-
tækin sem kölluö eru
videóþjónustur og eru aö
pranga efni sinu inná blásak-
laust fólk, börn og unglinga i
f jölbýlishúsahverfum höfuð-
borgarsvæðisins.
G.Ast.
„Starfsemin veröur meö svip-
uöu sniöi og áöur. Viö leigjum út
vestursalinn, en I Kjarvalssal
verða yfirleitt myndir eftir Kjar-
val”, sagöi Þóra Kristjánsdóttir
listráöunautur Kjarvalsstaöa,
þegar Helgarpósturinn spuröi
hana um starfsemina næsta vet-
ur.
Þóra sagði, aö talsvert mikill
áhugi væri fyrir sýningum húss-
ins, og heföi aösókn aö sumarsýn-
ingunni veriö góö, Ekki sagöi
hún aö bryddaö yrði upp á ný-
mælum I starfseminni, heldur
yröi reynt aö nýta hvern krók og
kima. En húsiö er i stórum drátt-
um bókaö fram á voriö 1983.
Þegar sumarsýningunni lýkur,
tekur hin heföbundna Septem
sýning viö i vestursal, en Septem
hópinn skipa sjö listamenn, Val-
týr Pétursson, Kristján Daviös-
son, Jóhannes Jóhannesson,
Karl Kvaran, Þorvaldur Skúla-
son, Guðmunda Andrésdóttir og
Sigurjón Ólafsson. Þaö hefur siö-
an veriö siöur sjömenninganna aö
bjóöa öörum listamönnum aö
sýna meö. A sama tima verður
Asa ólafsdóttir meö textílsýningu
á göngum og Hallsteinn Sigurös-
son sýnir skúlptúra á göngum og
úti viö.
1 lok september kemur svo
Haustsýning FIM, en þær hafa
alltaf vakið mikla athygli og
menn ekki verið á eitt sáttir um
ágæti þeirra. Samtlmis veröur
bókavika á Kjarvalsstööum á
vegum rithöfunda, bókaútgef-
enda, bókavarða o.fl. Veröur þar
bæði kynning og sýning á bókum.
Konráö Axelsson mun i sam-
vinnu viö franska sendiráöiö
standa fyrir sýningu á franskri
grafik, og veröa þar m.a. verk
eftir meistarana Picasso og
Chagall. Þá veröur skóli
Heimilisiönaöarfélagsins meö
sýningu á verkum nemenda
sinna. Verður þar m.a. dúka-
saumur og vefnaöur.
Þóröur Ben Sveinsson hefur
lengi búiö og starfaö erlendis og
m.a. I Þýskalandi. Hann er nú
væntanlegur heim til sýningar- og
fyrirlestrahalds. Sýning hans
verður i vestursal Kjarvalsstaöa i
nóvember. Verður án efa mjög
forvitnilegt aö sjá hana og heyra.
Haukur Clausen tannlæknir er
liklega þekktastur i augum al-
mennings sem annar hinna fræki-
legu Clausen bræöra, sem geröu
Iþróttagaröinn frægan hér á árum
áður. Haukur hefur hins vegar
málaö mikið i fristundum 'og ætl-
ar hann aö sýna afrakstur þessar-
ar iöju sinnar i desember.
Ýmislegt annaö veröur á boð-
stólum á Kjarvalsstööum i vetur
og næsta vor. Von er á Thorvald-
sen sýningu frá Danmörku i april,
ráögert er aö halda listahátið
grunnskóla i páskavikunni og I
mars verður leikbrúöuvika, þar
sem ekki er útilokaö aö veröi út-
lendir gestir.
Mikill fjöldi íslenskra
tónverka á komandi
tónlistarvertfð
Timabil tónleikahalds fer senn
að hefjast i Reykjavik og er ekki
aö efa aö mikil gróska veröur I
tónlistarlifi borgarinnar á vetri
komanda, eins og undanfarna
vetur. Helgarpósturinn haföi
samband viö þrjá tónleikahald-
ara og veröur greint frá þvl
helsta, sem þeir ætla aö bjóöa
tónlistarunnendum.
Fyrst skal nefna Sinfónlu-
hljómsveit tslands, en áskriftar-
tónleikar hennar veröa tuttugu
talsins, og hefjast þeir fyrstu
þann 8. október. Aðalstjórnandi
sveitarinnar verður eins og und-
anfariö Frakkinn Jean-Pierre
Jacquillat og mun hann veifa
sprotanum tiu sinnum. Aörir
stjórnendur eru okkur aö góöu
kunnir, eins og PállP. Pálsson og
Gilbert Levin. Þá mun annar Is-
lendingur stjórna hljómsveitinni i
vetur, og það I fyrsta sinn á tón-
leikum. Það er Guðmundur Em-
iisson, sem undanfarin ár hefur
verið viö nám i hljómsveitar-
stjórn I Bandarikjunum.
Or þvi veriö er að tala um Is-
lendinga, þá koma þeir all nokkuö
viö sögu, bæði sem einleikarar og
höfundar verka á efnisskránni. A
fyrstu tónleikunum leikur Manu-
da Wiesler einleik, og fluttur
veröur hátiðarforleikur eftir Pál
Isólfsson. Aörir Islenskir einleik-
arar eru Anna Málfriöur Sigurö-
ardóttir, Einar Jóhannesson, sem
leikur klarinettukonsert eftir As-
kel Másson, Gisli Magnússon,
Einar G. Sveinbjörnsson, Gunnar
Kvaran, Kristján Þ. Stephensen,
sem leikur nýjan óbókonsert eftir
Leif Þórarinsson. Þetta er frum-
flutningur konsertsins I þvi formi,
sem hann er. Hafliði Hallgrims-
son leikur einleik I nýju verki fyr-
ir selló og hljómsveit eftir Þorkel
Sigurbjörnsson. A sömu tónleik-
um er flutt verk eftir Magnús
Blöndal Jóhannsson og stjórnandi
er Guömundur Emilsson. Halldór
Haraldsson leikur einleik I pianó-
konsert eftir Ravel á frönsku
kvöldi næsta vor. önnur islensk
tónskáld sem eiga verk á efnis-
skrá Sinfóniunnar eru Jón As-
geirsson, en verk hans er svita úr
ballettinum Blindisleik, Hall-
grlmur Helgason á sinfónlu, Jón
Nordal á verk, sem heitir Canto
elegiaco, Karóllna Eirlksdóttir og
slöast en ekki sist Jón Þórarins-
son, og verður f lutt eftir hann nýtt
verk, sem enn hefur ekki hlotið
nafn.
Erlendu tónskáldin eru klass-
iskir erlendir meistarar, sem
óþarfi er aö telja upp hér.
Erlendir einleikarar veröa
nokkrir og skal fyrst nefna Pinu
Carmirelli fiöluleikara, en hún
hefur leikiö hér nokkrum sinnum
áður. Aörir eru Martin Berkofsky
pianóleikari, sem einnig er fræg-
ur hér fyrir dulræna hæfileika
sina, rússneski fiðluleikarinn Di-
mitri Sitkovetsky, Ernst Kovacic,
o.fl.
Sönglistin veröur ekki afskipt
fremur en venjulega. Operuflutn-
ingur hljómsveitarinnar hefur
vakiðmiklaathygli tónleikagesta,
og I vetur veröur flutt óperan
Aida eftir Verdi, en ekki hefur
verið gengiö frá hlutverkaskipan.
Vínarkvöldin hafa veriö feykilega
vinsæl og veröur enn eitt slikt á
dagskránni og kemur söngkonan
Sigrid Martikke aö öllum llkind-
um fram. A tónleikunum 14. jan-
úar syngur Ortrun Wenkel, Kind-
ertodenlieder eftir Mahler, og
lokatónleikarnir þann 20. mai,
veröa kórtónleikar, þar sem
Söngsveitin Filharmónla kemur
fram ásamt hljómsveitinni.
Að sögn Siguröar Björnssonar,
framkvæmdastjóra Sinfóniu-
hljómsveitarinnar, er enn ekki
ljóst hvort sveitin fer i hljóm-
leikaferöir út um land, en þaö
mun ráöast af fjárhagnum, sem
ekki er allt of góöur. Þaö verður
þvi nokkur heföbundiö ár hjá Sin-
fónlunni, en mjög forvitnilegt I
alia staði.
Tónleikaprógram Tónlistarfé-
lagsins verður einnig i mjög svip-
uöum dúr og undanfarin ár, aö
sögn Hauks Gröndal, þó aö þvl
undanskildu, aö ekki er útilokaö
aö aögöngumiöar á tónleikana
veröi seldir viö innganginn. Þaö
er nýjung, þvi fram aö þessu hafa
þetta eingöngu verið tónleikar
fyrir styrktarfélaga Tónlistarfé-
lagsins.
Vetrardagskrá Tónlistarfélags-
ins hefst I september, en þá veröa
Ólöf Kdbrún Haröardóttir og Dr.
Erik Werba meö ljóöatónleika. 1
október leikur Pina Carmirelli
fiðluleikari viö undirleik Árna
Kristjánssonar, og Anna Áslaug
Ragnarsdóttir pianóleikari verö-
ur meö einleikstónleika. Dalton
Baldwin, sá frægi pfanóleikari
Guðmundur Emilsson hefur verið
við hljómsveitarstjóranám I
Bandarlkjunum undanfarin ár og
stjórnar Sinfóniunni I fyrsta sinn
á tónleikum I vetur.
veröur tvisvar á ferðinni hér I
vetur. 1 nóvember leikur hann
undirhjá söngkonunni Elly Amel-
ing, og I febrúar hjá Rosmary
Landry. I mars verða pianótón-
leikar i samvinnu við Sinfóniu-
hljómsveitina, þar sem rússneski
tónlistarmaðurinn Rudolf Kerer
kemur fram. I mai veröa svo aðr-
ir tónleikar i samvinnu viö
Sinfóniuna með fiðluleikaranum
Urbancic Kovacic. Ekki má svo
gleyma tónleikum, sem Leifur
Þórarinsson sér um, þar sem
m.a. verða leikin verk eftir hann.
Þessir tónleikar verða I desem-
ber. Einnig er hugsanlegt, að
Rögnvaldur Sigurjónsson veröi
með einleikstónleika I upphafi
starfsársins.
Félagsskapurinn Musica Nova
var endurvakinn siðastliðið vor
meö sérlega ánægjulegu tónleika-
haldi. 1 vetur veröur Musica Nova
meö ferna tónleika, f október,
desember, febrúar og april. 1 þvi
skyni hafa verið pöntuð fjögur
verk hjá jafn mörgum tónskáld-
um. Atli Heimir Sveinsson veröur
meö pianóverk, Karólina
Eiriksdóttir veröur meö kvartett,
Guömundur Hafsteinsson meö
trio og loks Jónas Tómasson meö
kórverk.
Verk þessara fjögurra tón-
skálda veröa uppistaða I tónleik-
unum, en i kringum þau veröur
raðaö nýjum eöa nýlegum verk-
um, innlendum sem erlendum.
Meöal annarra tónskálda sem
veröa leikin, eru Jón Leifs,
italska tónskáldiö Nono, Stra-
vinsky, Grikkinn Xenakis.
Hvort sem menn eru fyrir
klassikina, eöa tónlist tuttugustu
aldarinnar, er augljóst, að úr
miklu veröur aö moöa.
— GB