Helgarpósturinn - 18.09.1981, Blaðsíða 10
ÍV\É-C< 'SC G-WÍ.Í U^vV ..,
Ég hélt meö Tyrkjum
baö var ég sem vann landsleikinn við Tyrki. Þaö er satt.
Frá þvi I frumbernsku, hef ég veriö langbesti knattspyrnumaöur
heims. Ég er svo góöur, aö ég þarf ekki aö draga fótboltaskó á fætur
mér og eltast sjálfur viö knöttinn. Mér nægir aö fara á völlinn og
horfa á.
Hér fyrr á árum — þaö var áöur en ég þroskaöist og bætti ráö mitt
I flestu tilliti — lék ég mér aö þeirri hugmynd, aö ganga i fótbolta-
félag og gerast miöherji hjá vönduöu félagi, t.d. Real Madrid elleg-
ar Inter Milan. Nú dettur mér aldrei slik vitleysa i hug. Ég viöur-
kenni aö visu, aö þaö koma þær stundir i lifi minu — einkum þegar
konan hefur veriö fram úr hófi ósanngjörn — aö ég hverf á vit gamla
dagdraumsins um Inter Milan. En draumunum fækkar. Ég er
nefnilega oröinn svo þroskaður.
Vikupóstur frá Gunnari Gunnarssyni
Fyrir nokkrum árum, komst ég að þvi, aö allt sem máli skiptir i
sambandi viö fótbolta, er leikni og úthald og viljastyrkur. Ég hef öll
þessi atriöi á valdi minu.
Aöur fyrr, þ.e. áöur en ég þroskaðist, tók ég eftir þvi, að þau liö
sem ég hélt meö á knattspyrnuvellinum, töpuöu oftast. Þessi ræfil-
dómur var oft á tíöum litt skiljanlegur. Ég minnist þess að mér brá
verulega, þegar ég sá Dani vinna islenska landsliöiö með fjórtán
mörkum gegn tveimur i Kaupmannahöfn. Þann dag var mér eigin-
lega öllum lokiö. Danskir kunningjar minir sem voru á vellinum,
uröu aö bera mig út. Ég viðurkenni aö visu, að fall mitt stafaöi að
nokkru leyti af þeirri staöreynd, aö ég haföi lofaö Dönunum fyrir
Jeikinn, aö drekka rösklega niöur i koniaksflösku viö hvert mark
sem danskir settu. En vitanlega hrundi ég fyrst og fremst saman
vegna þess aö mér haföi vitnast bitur sannleikur: Leikaðferö min
var röng.
Þegar ég var mjög ungur, gekk ég I Val. Og Valur hefur alla tiö
veriö mitt félag.
Ég tók fljótlega eftir þvi, aö velgengni Vals, var mjög bundin
minni persónu. Ef ég fór á völlinn til aö sjá mitt liö, þá tapaöi Valur
— og oft stórt. Ég skildi ekkert i þessu. Þaö var eins og nærvera min
ruglaði spiliö. Voru þessir stóru og sterku meistaraflokksrisar
feimnir við mig? óhugsandi. Ég hugsaöi nú mitt ráö.
Nú fór ég i tilraunaskyni vestur i bæ og rakst þar á litíö knatt-
spyrnufélag, sem enginn gamaldags Reykvikingur gat hugsanlega
haldið meö. Ég gekk til gamans i Þrótt. Og þaö sem meira var: Ég
æfði eitt sumar meö þvi félagi og gott ef ekki var næsta vetur lika.
Nafn mitt stendur letraö á spjöid iþróttasögunnar eftir veru mina
hjá þessu litla félagi. Og viti menn! Þróttur hefur tapaö alla tiö
siöan. A meöan þeir láta mitt nafn standa á bókum sinum, Þrótt-
arar, þá komast þeir ekki upp fyrir þriöju deild. Og hvaö gerðist um
leiö og ég gekk I Þrótt? Jú — Völsurum fór aö ganga betur.
Ég bjó um nokkurra ára skeið fjarri fósturjaröar ströndum. Þetta
timabil mun hafa veriö hiö glæstasta i Islenskri knattspyrnusögu.
Og Valur var langbesta liðiö. ( Þrótti er ekki bjargandi á meöan
nafn mitt stendur þar skrifaö). Þegar ég svo birtist á islenskum
áhorfendapöllum aftur, þá hrundi allt. Er Valur enn i fyrstu deild?
Ég hef stundum haldiö, aö þaö nægöi aö sitja heima, aö fara ekki á
völlinn og trufla drengina. Ég hef jafnvel lokað augum og eyrum
fyrir öllum upplýsingum um fótbolta, neitað aö vita hvaö á seyöi er.
En þaö dugir ekki. Otgeislun min er of sterk. Og fyrr en seinna
kemur aö þvi, aö ég heyri um ófarir minna manna: Vals og lands-
liösins.
Daginnáöuren viölékum gegn Tyrkjum, kom Ellert Schram I út-
varpiöog sagöi, aö nú væri aö duga eöa drepast, viö yröum aö vinna
Hund-Tyrkjann: Þaö eru ekki aöeins islenskir og tyrkneskir knatt-
spyrnumenn, sem eigast viö — sagöi Ellert — heldur islenska þjóöin
gegn þeirri tyrknesku.
Ég fann i hjarta minu, aö Ellert haföi lög aö mæla. Og ég ákvaö aö
láta nú ekki mitt eftir liggja. Ég lagöist undir feld og upphugsaði ráö
til að geta komiö þjóö minni til aöstoöar.
Lausnin lá reyndar I augum uppi.
Ég fór bara á völlinn og hélt meö Tyrkjum. Ég einbeitti mér af
öllum Ilfs og sálarkröfum (fór með islamska bæn I huganum fyrir
leikinn og raulaöi svo gamlan, tyrkneskan húsgang sem Ismail
Turkay kenndi mér um áriö) og allt fór aö venju: Mitt liö tapaöi.
Þaö islenska vann. Ég mun beita þessari aöferð i framtiöinni.
Hver ha'di.0 þiö aö fái fálkaoröuna um næstu áramót?
__________Föstudagur 18. september 1981 hpltJFirpn'^h irinn ^
Heimsmeistarí í heimsókn
Sunnudaginn 2. ágúst 1931
lagöist gamli Gullfoss aö
hafnarbakkanum I Reykjavik.
Margt manna var komið til aö
taka á móti skipinu, skipa-
komur frá útlöndum voru enn
nokkur viðburður f bæjarlífinu,
en hér máttiþó sjá aö eitthvaö
alveg óvenjulegt var á feröinni:
margir af bestu skákmönnum
bæjarins höföu gert sér ferö
„Mjög þótti áhorendum
skemmtilegt aö horfa á skák-
meistarann, hina prúömann-
legu og hvatlegu framkomu
hans. Hann virtist gefa sér
góöan tíma til umhugsunar,
enda varö tíminn allmiklu
lengri en venja er til aö slik
fleirtefli taki hann.
Mest töföu blindskákirnar
hann. Þegaraö þvi kom aö hann
Skák
eftir Guðmund Arnlaugsson
niður aö höfn og var eftirvænt-
ingin Iþeirra hóp greinileg. Hér
var lika um einstæöan atburö að
ræöa: sjálfur heimsmeistarinn i
skák var aö koma i heimsókn.
Alexander Aljekfn, en sá var
maöurinn, var 39 ára aö aldri
þegar þetta geröist og á hátindi
frægðar sinnar, búinn að vera
heimsmeistariískákífjögur ár.
Aljekin fæddist austur i Moskvu
áriö 1892 af gömlum aöals-
ættum. Hann var ekkertundra-
barn,en vaktisnemmaá sér at-
hygli sem óvenju mikiö
skákmannsefni. Atján ára
gamall var hann farinn aö tefla
á meistaramótum erlendis og
1914 tóksthonum aö veröa fyrir
ofan marga af snjöllustu skák-
meisturumheims á frægu skák-
móti i St. Pétursborg. Þar var
heimsmeistarinn Lasker
fyrstur, næstur kom
Capablanca en Aljekin varö
þriöji. Aljdcin var aö tefla á
skákmóti i Mannheim þegar
heimsstyrjöldin skall á 1914.
Hann varö striösfangi eins og
►leiri af hinum erlaidu gestum á
mótinu, en einhvern veginn
komst hann heim til Rússlands
áöur en striöinu lauk. Ýmsar
þjóösögur hafa veriö á kreiki
um ferii Aljekins i' Sovétrikj-
unum eftir byltinguna, meðal
annars sú aö Trotsky hafi
bjargaö lifi hans, en bæði
Trotsky og Lenin voru áhuga-
menn um skák. En hvaö sem þvi
leiö, þá tók Aljekin þátt i fyrsta
meistaramóti Sovétrikjanna
1920, vann sigur og varð þarmeö
fyrsti skákmeistari Sovét-
rikjanna.
En 1921 er hann kominn til
Vesturevrópu og sér ekki ætt-
jörð sina eftir þaö. Aljekin
geröist franskur rikisborgari.
Hann hafði stundað lögfræöi-
nám heima i Rússlandi og lauk
nú doktorsprófi I lögfræöi i
Paris áriö 1925. Jafnframt tók
hann þátt i fjölmörgum skák-
mótum og var afar sigursæll,
svo aö hann var talinn ganga
næstur þeim Capablanca og
Lasker. Capablanca haföi
sigraö Lasker ieinvigi áriö 1921.
og vartalinn hartnær ósigrandi,
enda kom naumast fyrir aö
hann tapaöiskák. Meðal annars
haföi Aljekin aldrei unniö hann i
kappskák þegar einvigi þeirra
um heimsmeistaratitilinn hófst
suöur i" Buenos Aires 1927.
Aljekin sigraöi eftir langa og
haröa viöureign, einvigiö var
hiö iengsta sem fram hefur fariö
um heimsmeistaratitilinn til
þessa, 34 skákir alls. Aljekin tók
sér nokkra hvild eftir einvigið
en, svo vann hann ótrúlegan
yfirburðasigur á skákmóti I San
Remó 1930, þar sem saman-
komnir voru nærri allir bestu
skákmeistarar heims aö Capa-
blanca undanskildum.
NU var þessi mikli meistari
kominn til Islands. Tveimur
dögum eftir komuna tefldi hann
fjöltefli i KR-húsinu (Bárunni).
Andstæöingar hans voru 40, og i
þeim hópi voru allir bestu skák-
menn landsins, Islandsmeistar-
inn lika. Aljekin tefldi tvær
þessara skáka „blindandi” —
án þess aö sjá skákboröiö nema
i huga sér. Hann átti um þessar
mundir heimsmet i fjöltefli á
þennan hátt, haföiteflt 28 skákir
þannig i Paris. Seinna bætti
hann þaö met og tefldi 33 skákir
i einu á þennan hátt. And-
stæöingar hans i blindskák-
unum voru Ur hópi þeirra bestu
sem viö höföum á aö skipa þá:
Eggert Gilfer og Brynjóifur
Stefánsson.En nú er bestaösjá
hvaö Morgunblaöiö segir um
þennan viöburö:
skyidi ákveöa leiki þar, horföi
hann jafnan meö einbeittum
svip upp til lofts i salnum. Var
engu likara en hann i þeim
ákveðnu stellingum gæti fram-
kallaö i' huga sér mynd af tafl-
stööunni i hvert sinn. .
Er fleirteflinu lauk kl. tæp-
lega sex að morgni þriðjudags
(Þaö hófst kl. átta kvöldiö áður)
var margt áhorfenda f salnum.
Laust mannfjöldinn upp húrra-
hrópi fyrir taflmeistaranum aö
siöasta taflinu loknu. Tiöinda-
maöur Mbl. hittidr. Aljekln aö
máb. Lét hann vel yfir komu
sinni hingaö og sagöi aö hér
væru miklu betri taflmenn en
hann heföi búist við. Sagöi hann
aö bestir taflmenn á Norður-
löidum væru i Sviþjóö, en viö
myndum vera betri en Danir og
talsvert betri en Norömenn.
Eigi kvaöst hann vera vitund
þreyttur eftir þessa nærfellt 10
klst. taflraun, og gekk glaöur til
hvilu sinnar. Aldrei settist hann
niöur allan þann tima frá þvi
hann byrjaði og þar til hann átti
ekki eftir nema lokaatrennuna
viö Brynjólf Stefánsson.”
Þetta var frásögn Morgun-
blaösins af fjölteflinu. Aljekin
vann 32 skákir, tapaöi4 og geröi
4 jafntefli. Þeir sem unnu
Aljekin voru Arni B. Knutsen,
Einar Þorvaldsson, Frimann
ölafsson og Kristininus Arndal.
Jafntefli geröu Erlendur
Guömundsson, Garöar
Þorsteinsson (siöar alþingis-
maöur), Guöm. Bergsson (póst-
meistari) og Hannes Hafstein.
Erlendur Guömundsson er
kunnari sem Erlendur i Unu-
húsi, hann var snjall skákmaöur
og segirMorgunblaöiöað menn
hafi lengi gert sér vonir um aö
Erlendur ynni sina skák, en
heimsmeistarinn slapp með
jafntefli eins og fyrr er sagt.
Bestu skák sina i þessu f jöltefli
taldi Aljeki'n skákina viö
Ásmund Ásgeirsson og fullyrti
aö hún myndi birtast i skák-
ritum víba um heim.Hann hefur
sjálfur birt hana i safni úrvals-
skáka sinna og verður hún sýnd
hér á eftir.
Aljekin kom á fund i Tafl-
félagi Reykjavikur. Þar var
mér sagt aö hann heföi teflt
hraöskákir viö Eggert Gilfer,
sem þá mun hafa verið dckar
snjallasti hraöskákmaöur, og
gefiö honum riddara i' forgjöf.
Aljekin tefldi annaö fjöltefli og
tefldi þá viö tiu bestu skákmenn
okkar meö klukkum. 1 þaö sinn
tapaöi hann fyrir Hannesi
Hafstein en geröi jafntefli viö
Einar Þorvaldsson. Aljekin fékk
þannig 8 1/2 vinnig úr tiu
skákum, en það var sama niöur-
staöa og þegar hann teflir viö tiu
bestu skákmenn Dana nokkru
áöur.
Aljekin var boöiö austur fyrir
fjall, til Gullfoss og Geysis.
Pétur Zóphóniasson var meö i
þeirri ferð og lýsir kynnum
sinum af Aljdrin i Morgunblaö-
inu:
„Mirgum þykir minni dr.
Aljekins mjög mikiö, en sist er
um of af þvi látiö. A laugardag-
inn þegar viö vorum á leiö til
Gullfoss, barst taliö aö skákum
hans, og þá las hann upp úr sér
alla blindskákina milli hans og
Eggerts Gilfer. I annaö sinn bar
skák Asmundar á góma og fór
hann að hrósa henni, og var þá
ekki nóg meö þaö aö hann gæti
þuliö upp skákina blaöalaust og
án skákborös og manna, svona
svipaö og einhver þingmaöur
væri aö halda kjósendaræöu,
heldur útskýrði hann leikina og
hvers vegna hann og Asmundur
Heimsmeistarinn Alexander
Aljekín.
urðu aö leika eins og þeir
geröu”.
Auöséö er aö mönnum hefur
fundist mikiö til um þessa
heimsókn. Aljekin var haldið
samsæti á Hótel Borg og stóö
þaö langt fram eftir nóttu, en
rikisst jórnin sæmdi hann
riddarakrossi Fálkaoröunnar.
Ekki stóö Aljekin hér viö
nema eitthvaö á aöra viku.
Hannfórutan með Islandinu, og
haföi keypt sér tværbækur til aö
lesa á leiöinni aö sögn Morgun-
blaösins: A History of Iceland
eftir Knut Gjerset og Across
Iceland eftir Mary Chapman
Viö brottför Aljekíns var
ákveöiö aö efna til tveggja loft-
skeytaskáka milli Aljekins og
Islendinga. Þriggja manna
sveit sá um hvora skák af okkar
hálfu, en Taflfélag Reykjavikur
hafði mann suður á loftskeyta-
stöö, sem tók viö skeytunum frá
Aljekin og kom þeim til tafl-
mannanna, en um borö færöi
loftskey tamaöur skipsins
Aljekin leikina jafnskjótt og
þeir bárust. Um þetta segir
Morgunblaöið:
„Þetta er I fyrsta sinn aö
heimsmeistari teflir kappskák
meö loftskeytum, og er gaman
aö þvi aö Islendingar skuli
veröa fyrstir til þess að þreyta
slik töfl. Annars má geta þess aö
Islendingar tefldu fyrstu lot-
skeytaskákirnar sem tefldar
voru Iheiminum er þeir kepptu
viö Norömenn 1927.”
Þess má geta aö Aljekin
sjálfum þóttitalsverttil um aör:
loftskeytaskákina og ritaði viö
hana skýringar. Hefur hún viða
birst. Þegar þetta gerðist var ég
strákur ímenntaskóla, nýfarinn
aö tefla. Ég haföi veriö svo
heppinn aö fá timburvinnu um
vorið. en aö þvi loknu geröist ég
kaupamaöur uppi i Borgar-
fjaröardölum. Mér þóttu þetta
heimssöguleg tiöindi, en ekki
kom til mála aö fara aö æöa til
Reykjavíkur um hásláttinn,
enda ekki auðvelt, bilar voru þá
ekki algengari en svo, aö hestar
i uppsveitum Borgarfjarðar
fældust ef þeir sáu bil. Og frá
bænum sem ég var á , var tólf
tima lestarferö á Akranes. En
ekki þurfti unga áhugamenn um
skák til aö þyk ja þetta merkileg
frétt. Haraldur Blöndalgróf þaö
einhvemtíma upp, aö fjárlaga-
umræöu á alþingi var frestaö
þegar Aljekin tefldi fyrra fjöl-
teflið — til þess aö þingmenn
gætu horft á það!
Aö lokum má geta þess, að
ekki viröist Aljekin hafa verið
eftir sig eftir Islandsförina, þvi
aö hann hélt héöan á skákmót i
Bled í Júgóslaviu og vann þar
einn eftirminnilegasta sigur
skáksögunnar: 1. Aljekín 20 1/2
2. Bogoljubow 15 3. Nimzowitsch
14 4.-7. Flohr, Kashdan, Stoltzog
Vidmar 13 1/2.
Hér kemur svo skákin viö
Asmund:
Alexander Aljekin — Asmundur
Asgeirsson
Franskur leikur
01. e4 e6
02. d4 d5
03. Rc3 Rf6
3. -Bb4 var naumast kominn á
dagskrá þegar þessi skák er
tefld.
04. Bg5 Be7
05. Bxf6
Þýski taflmeistarinn Kurt
Richter hefur talsvert dálæti á
þessum mannakaupum, en
leikur þá jafnan e4-e5. Hér er
hugmyndin allt önnur — að
halda spennu á miðborði eins
iengi og unnt er, ljiíka hervæö-
ingu áöur en Ur henni er dregiö.
05. .. Bxf6
07. Rf3 0-0
07. Bd3 He8