Helgarpósturinn - 25.09.1981, Blaðsíða 23

he/garposturinn Föstudagur 25. september 1981
23
Bruckner í höndum Barenboim
Anton Bruckner (1824 - 1896):
Sinfónia nr. 7 i E-dúr,
Helgoiand og 150. Sálmur
Flytjendur: Sinfóniuhljóm-
sveitin i Chicago, Sinfóniukór-
inn i Chicago
Stjórnandi: Daniel Barenboim
Einsöngvari: Ruth Welting
(Sopran)
(Jtgefandi: Deutsche Grammo-
phon, 2707 116 (2LP), Polydor
1980
7. Sinfónia Bruckners hefur
löngum verið talin öndvegis-
verk tónskáldsins. bað var þessi
sinfónia sem tryggði Bruckner
heimsfrægð og aflaði honum
virðingar út yfir landamæri
Austurrikis. Reyndar er þetta
eina sinfónia hans, sem frum-
flutt var á erlendri grundu. Það
var i Leipzig, 1884, undir stjórn
ungverska fiðlarans og stjórn-
andans, Artur Nikisch (sem
verið hafði undrabarn sem
pianóleikari). Nikisch var um
þær mundir aðalstjórnandi Öp-
erunnar i Leipzig (og varð
Mahler siðar aðstoðarstjórn-
andi hans þar).
Bruckner hafði þegar fengið
allgóðar viðtökur, þegar 4. Sin-
fónian (hin rómantiska) var
fyrst leikin i Vin, árið 1881.
Skellurinn kom hins vegar, þeg-
ar þýski stjórnandinn Hermann
Levi, sem stjórnað hafði öðrum
flutningi 7. Sinfóniunnar (1885),
hafnaði þeirri 8., með fremur
óvönduðu orðalagi.
Það er einmitt hin mjög svo
tragiska Sinfónia nr. 8 og hin
létta og glaðlega Sinfónia nr. 6,
sem mynda rammann um 7.
Sinfóniuna, þessa „innilegustu
og björtustu” allra sinfónia tón-
skáldsins. Húner samin á árun-
um 1881 - 83, eftir fremur erfitt
timabil i ævi tónskáldsins.
Bruckner hafði orðið að sætta
sig við synjun varðandi flutning
á 5. Sinfóniunni, og þá sjöttu
heyrði hann aldrei leikna i heild
sinni. Þá hafði einn af fáum
stuðningsmönnum hans, hirð-
tónmeistarinn Herbeck, fallið
frá og Bruckner var synjað um
tvær mikilvægar stöður, sem
hann hafði sótt um i Vinarborg.
Einnig var strengjakvintett eft-
ir hann settur á biðlista,og að
lokum var hann neyddur til að
umsemja fyrstu sinfóniur sinar,
vegna þess hve litinn hljóm-
grunn þær fengu.
Þrátt fyrir þessi skakkaföll og
rætna gagnrýni pressunnar i
Vinarborg, voru þó ljósir punkt-
ar i lifi tónskáldsins. Hann tók
sér ferð á hendur, til að hlýða á
Passiu-flutning i Oberam-
mergau,og siðan hélt hann til
Sviss. Þetta ferðalag mun hafa
haft djúp áhrif á Bruckner.og
hrifningin yfir náttúrufegurð
Sviss og Alpanna virðist greini-
lega koma fram i 6. og 7. Sin-
fóniunum.
Astæðuna fyrir hinum frá-
bæru viðtökum, sem 7. Sinfóni-
an fekk þegar i stað, telur ævi-
sagnaritarinn Ernst Kurth
vera þá, að Bruckner hafi ein-
faldað mjög tónuppbyggingu
sina og fært hana til hefðbundn-
ari gerðar. Með þessari um-
sögn virðist Kurth hafa talið sig
vera að verja Bruckner.
Siðar munu þó menn hafa
komist að þvi, að 7. Sinfónian er
langt frá þvi að vera eitthvert
málamiðlunarverk. Strax i
fyrsta kaflanum kveður við
hinn kunnuglegi bruckneriski
tónn. Þessum kafla er skipt i
þrjú meginþemu.og óviða hefur
tónskáldið undirstrikað jafn
rækilega og meitlað, sérkenni
hvers þema. Uppbygging kafl-
ans er ljósari en i nokkru öðru
verki þess.
Hægi kaflinn (nr. 2) er ein-
hver lengst kafli i sinfónium
Bruckners. Tvö þemu skiptast á
sem nokkurs konar rondó,og er
skiptingin einnig mjög ljós og
einföld hér. Það er vafaihál,
hvort frægð þessa kafla, sem
sorgarljóð vegna dauða Wagn-
ers, er á rökum reist. Bruckner
var þegar farinn að vinna að
adagióinu, þegar hann frétti af
dauða hins mikla óperutón-
skálds.
A eftir kemur þróttmikið og
hrifandi scherzo, byggt upp á
svipaðan hátt. Lokakaflinn hef-
ur hins vegar vafist fyrir mönn-
um. Hann er flókinn að gerð og
það er ekki fyrr en eftir nokkuð
langa viðkynningu, að mönnum
skilst, hvernig hann smellur við
fyrsta kaflann. Þetta er einnig
einkenni á vissum sinfónium
Brahms. Hér er mikið komið
Bókaútgáfan Helgafell sendir
frá sér tvær nýjar bækur á þessu
hausti, báðar eftir vel kunna höf-
unda.
önnur bókin er ný Ijóðabók eftir
Kristján frá Djúpalæk, sem hann
nefnir Fljúgandi myrkur. Hin
bókin er ritgerðasafn eftir Hall-
dór Laxness, sem hefur hlotið
nafnið Við heygarðshorniö.
Auk þess eru væntanlegar
endurútgáfur af þremur eldri
undir stjórnandanum og túlkun
hans.
Barenboim tekst að draga
fram heilsteypta túlkun á þessu
risaverki, ásamt Sinfóniuhljóm-
sveitinni i Chicago, svo að inn-
tak verksins skilar sér með af-
brigðum vel. Þetta finnst best i
flækjum siðasta kaflans, sem
stjórnandinn leysir á sannverð-
ugan hátt. Hinn hlýlegi og þrótt-
mikli undirtónn verksins kem-
ur hvarvetna skýlaust i ljós.
Sem viðbót við 7. Sinfóniuna,
geymir þessi plata eitthvert
fegursta kórverk Bruckners,
Sálm 150. Þar að auki er siðasta
verk hans, Helgoland, fyrir
karlakórog hljómsveit, að finna
hér. Þvi miður en hvorki stund
né pláss til aö gera þessum
verkum skil, en bæði auka þau
gildi albúmsins til muna. Er það
þó nægjanlegt fyrir.
bókum forlagsins. Ein þeirra er
ný útgáfa af þeirri frægu ljóðabók
James Thurber, Siðasta blómið,
með teikningum eftir höfundinn.
Bókin er i þýðingu Magnúsar Ás-
geirssonar.
Þá sendir Helgafell frá sér
nýjar óbreyttar prentanir af
myndskreyttu útgáfum bóka Jóns
Thoroddsen, Pilti og stúlku og
Manni og konu.
Arnorf bruckmer
SyMPHOMIE MR.7
HCiXK>i-Af1D-150.PSALM
RUTHWE1JIHO.SOPRAH
CHICAGOSyMPHOfiy .
ORCHESmA&CHORUS
DAIifCL BARCNBOIM W
ÞG
Lausn síðustu krossgátu
'0 K ‘fl 3 p G R
'0 L 6 fl R R 6 N <3 u m K R R L /
A / L fl F 6 R £ / t> R ■ r R /
JJ /? L L /í tz / 5 P L R N\ 1 i) 5 'F) r u N R
/n £ Ð r I— ó 6 T T '0 L / N R /< 71 R /9 U
/9 L L N O J< K R R / N <3 fl 5 / T u k J
5 Pt <3 T 'u K R F /9 á 5 'fí R / /V 77 v5
/ i) n n /? R k o í< T R . o R ÍY. / N A
F) N J 13 /9 R V n G N n R £ R U /< U T
6 m 'o R r £ /V R U R £ L /V /9 íc Ð /7
/ -r n L r n N 6 / n £ £> <5 / /V jj / J
£ /V ú £ & N T / N £ R R U /V £ L- / N <?
V O Z 6 R G F/ ÍZ N I o R\ P/ 5 /< íc
Tvær nýjar frá Helgafelli:
Kristján frá Ðjúpalæk
og Halldór Laxness
KROSSGÁTA
jl 1 jj /vt/)Lrr> FL ! í VONf UN Riru ■ ■ -Þ RR/VL HLjÓÍtJ v£/Ðj SK/P omtí JfíRVfí KiNOliJf HíIRtt iL'nfíR vlS/El % GERfí NRUT. ÖtVuá ETSTUR
(45 2 £Mí StGJfl RöDXJ ]<lÓ?F
ll HflLLI elDST. 5 R/n i'í? * Llmú/l íflmHL
: GR'oðuR LElkfll i
Ý /njoG VÍNfl m ö u flfL KÚáfíZ SKlNfJ /£> '' WH6RU NiNfl 1L L KONfí ÞETTfl
5oRG' flR- VO L lút/r YF/R LJLNJRfí nusroa EnD 5KEmm T f
f • Sbrhl IL/nfííi mnr/N Kölskr liT/NN
"A* SKrkk OR VASSflR 2EiM -
SrfíúRW ÖGN
foRNYi /RlN/v VR'fí LÓ6JV/N VEG 6/
SYST,R Strr f STflkk
f 3 or£) STOKK RLkUR fl?F) V Sflmsr. TéíNs zdíks
HíiUV LYDD
HVflV l LNj). SNÁffíV Sm'fí RSKARj ErvD. m'flLFk. 5K- sr
SKo fofíNlG TRUá
f SarfíH. fUGLW vlnju STRVnfl
ÖTN fo RSK. LNV-
TflLS u Fimfí TfíKGI *
BflTð/fl tívum : * KiÆÐ LÍUJS 5Æ.R. 5 KbL]