Helgarpósturinn - 16.10.1981, Qupperneq 3

!»■
hnlrjnrnh^ti irinri Fö^tudagur ló. október i98i
Stefán GuOmundsson Birgir Kjartansson Magnús Aibertsson Sigurlina Hannesdóttir Eisa Sigurgeirsdóttir Kristin Gu&mundsdóttir Sigurbjörg Ágústsdóttir
starfsma&ur hjá ATVR starfsmaOur hjá ATVR starfsmaöur hjá ATVR rá&skona i eldhúsi verkamaöur hjá sæl- verkamaöur Hjá ópal. verkamaOur hjá Ópal.
ATVR gætisgeröinni ópai.
næöi. En sú leit hefur staðið i á
fjórða mánuð og ekkert gengið,
segir Birgir Kjartansson — hann
er einhleypur og hefur unnið hjá
ATVR siðan i byrjun júli, en var
áður i 25 ár hjá Axminster.
— Ég fer ógurlega litið á
skemmtanir og aldrei i utan-
landsferðir, en ég leyfi mér að
eiga bil, segir Birgir, sem er að-
stoðarmaður á lager.
— Hér eru allir mjög óánægðir
með launin sin, enda vinnur hér
enginn til lengdar nema eldri
menn. Það vinna hér af og til ung-
ir menn meðan þeir eru að leita
sér að öðru, segir ráðskonan, Sig-
urlina Hannesdóttir, sem sjálf er i
6. launaflokki, en laun samkvæmt
honum eru 5.597 krónur.
— Ég er með fjögurra manna
fjölskyldu, tvo unglinga i fram-
haldsskóla og endarnir ná saman
með ýtrasta sparnaði, þetta
svona rúllar frá mánuði til mán-
aðar, segir Sigurlina, en eigin-
maður hennar vinnur á skrifstofu
ATVR og er i 11. launaflokki, sem
þýðir tæplega sjö þúsund króna
mánaðarlaun.
Einn þeirra ungu manna sem
starfa hjá ÁTVR er Magnús Al-
bertsson 17 ára, frá Sauðárkróki.
Hann er i öðrum flokki, en fyrsta
þrepi, sem er kr. 4.654 á mánuði.
— Með þessi laun get ég ekkert
leyft mér. Ég leigi herbergi og
þarf að borga fæði. Það er ákaf-
lega sjaldan sem ég get farið út
að skemmta mér, segir Magnús,
en hann vinnur á lyftara og við út-
keyrslu.
Þvi má bæta við, að starfs-
mönnum ATVR við Stuðlaháls
gefst kostur á ódýru fæði.
Máltiðin kostar nú 15 krónur.
— Ég veit að þetta eru afskap-
lega lág laun. En ég hef alltaf
unnið að þvi að fá þau hækkuð,
segir Jón Kjartansson forstjóri
ATVR.
En þar er við ramman reip að
draga, þvi allir starfsmenn hins
opinbera eru negldir niður i
launaflokka við samningagerð,
og þvi er erfitt að breyta.
4900 krónur eftir 33 ára
starf
— Ég er ógift og bý hjá móður
minni, en samt er aldrei afgang-
ur. Þetta kaup er fyrir neðan all-
ar hellur, segir Elsa Sigurgeirs-
dóttir, sem hefur 4.984 krónur á
mánuði eftir 33 ára starf hjá sæl-
gætisverksmiðjunni Ópal. Það
kauþ er samkvæmt launataxta 9b
hjá Iðju, en þau laun fær það fólk
sem vinnur við vélar og er 14
krónum hærra en 8. flokkur, sem
er greiddur þeim sem eingöngu
vinna við að pakka inn sælgæti.
Þrátt fyrir þetta lága kaup er
hægt að vinna stórvirki. Sigur-
björg Ágústsdóttir, 33 ára, réöist i
það stórvirki fyrir fjórum árum
að kaupa sér ibúð.
— Það tókst með þvi að spara
eins og hægt var, ég hvorki reyki
né drekk, fór ekki á böll, tók alla
eftirvinnu og laugardagsvinnu
sem bauðstog var i skúringum að
auki. Ég tók eitt lán, iifeyris-
sjóðslán og siðan sparimerki sem
ég átti, segir Sigurbjörg Agústs-
dóttir, og þvi má bæta við, að hún
er einhleyp.
Rétt sleppur
Aðstæður Kristinar Guðmunds-
dóttur, sem lika vinnur hjá sæl-
gætisgerðinni Ópal, eru dálitið
aðrar. Hún hefur laun samkvæmt
taxta 9b eins og Sigurbjörg, en á
fjögur börn, það yngsta er fimm
ára gamalt.
— Maðurinn minn er járnsmið-
ur og hefur misjafnlega miklar
tekjur, eftir þvi hvað er mikið að
gera, en yfirleitt eru þær milli sex
og sjöþúsund krónur. Við eigum
eigin ibúð og bil, en þetta rétt
sleppur. Það má ekkert útaf bera
til að allt fari i strand. Það er ekki
um það að ræða að veita sér neinn
munað, um utanlandsferðir er
ekki að tala. Bill og sjónvarp telst
varla munaður nú til dags.
1 rauninni borgar það sig alls
ekki fyrir mig að vinna úti. Það
kostar til dæmis pössun fyrir
yngsta barnið. Þar slepp ég þó
vel, borga 1875 krónur á mánuði,
en það er algengt, að borgað sé
um 2000 krónur fyrir barnapöss-
un, fyrir utan fæði, segir Kristin
Guðmundsdóttir.
„Vil borga betur”
Núverandi eigandi sælgætis-
gerðarinnar ópal er Einar ólafs-
son, en hann keypti fyrirtækið
fyrir tveimur mánuðum.
— Ég mun borga minu fólki
betra kaup um leið og ég get það.
Enn hef ég ekki haft bolmagn til
þess, þar sem ég er ennþá að
borga fyrirtækið, en ég veit að
Iðjutaxtarnir eru lágir, og ég verð
manna glaðastur, þegar ég get
borgað minu fólki betur en nú er
gert, segir Einar ólafsson i sam-
tali við Helgarpóstinn.
Enda þótt eigandi sælgætis-
gerðarinnar Ópals vonist til þess
að geta gert betur við fólk sitt er
að það verður að hækka kaupið,
hvað mikið þaö þarf að vera veit
ég ekki ,og ég veit ekki hv að fyrir-
tækin geta borgað. En þetta kaup
er smánarlegt samanborið við
það sem til dæmis er greitt fyrir
tölvuvinnslu.
— Er ekki mikil hreyfing á
vinnustaö þar sem svona lágt
kaup er greitt?
— Jú, það er afskaplega mikil
hreyfing, sérstaklega hjá ungu
mönnunum. En þeir eldri mega
ekki hreyfa sig. Það vill aiginn
starfsmenn sem eru orðnir 50—60
ára gamlir. Þeir þykja ekki eftir-
sóknarverðir þótt þeir geti veriö
góðir starfskraftar.
— Nú manst þú tímana tvenna.
Hvort heldur þú að fólk komist
beturaf með þau laun sem greidd
eru nú eða þegar þú varst ungur
maður?
— Það er erfitt að bera þetta
saman, kröfurnar eru svo allt
aðrar. Þá hafði maður ekki sima
og ekki sjónvarp. Þá kynti ég upp
með kolum, en þó mest með spýt
um.Enefmaðurætlar að fylgjast
með iifstisku fólksins þá held ég
að menn komist ekki eins vel af
núna.
En launamismunurinn er það
hryllilegasta. Hér áður fyrr voru
það þessir fáu braskarar sem
voru til eftir strið, sem höfðu
miklu hærri laun en allir aörir.
Núna er launamisréttið margfalt
meira, segir óskar Þórðarson.
óskar Þóröarson — „Launa-
misréttiö er þaö hryliilegasta.”
vafamál, að margir aðrir eigend-
ur fyrirtækja þar sem þetta lága
kaup er greitt, telji sig geta gert
slikt hið sama. Við siðustu kjara-
samninga sameinuðust verka-
lýðsfélögin um svonefndan
kjarnasamning þar sem launa-
taxtar voru samræmdir. Þá var
jafnframtsamið um, að til grund-
vallar bónuxtaxta eða launa-
hvetjandi kerfa skyldi lagt tima-
kaup samkvæmt áttunda flokki.
Samkvæmt þessu eru bónus-
greiðslurnar og áttundi flokkur
svo rækilega tengd saman, að
hækki grunnkaupið tvöfaldast sú
hækkun i bónusvinnunni, og jafn-
vel þrefaldast, þegar komið er
upp i launakerfi iðnaðarmanna
sem oft eru nefndir „uppmæling-
araðall”.
Ef þeir lægstu hækka
hækka allir
— Það liggja til þess tvær
ástæður, að þetta fólk fær ekki
hærri laun. önnur er sú, að Dags-
brún, VR, Iðja og önnur verka-
lýðsfélög samþykktu, að öll bón-
usvinna bæði faglærðra og ófag-
lærðra yrði bundin við áttunda
launataxta. Ef þúsund manns
með lægstu launin hækka þá
hækka ekki bara þeir, heldur
hækka 40þúsund verkamenn með
margfeldi.
Hin ástæðan er sú, að sam-
keppnisiðnaðurinn hefur fengið
hvert áfallið á fætur öðru og tapið
af veltu er reiknað i tveggja stafa
tölu.
Þetta er skyring Daviðs Schev-
ing Thorsteinssonar formanns
Félags islenskra iðnrekenda á
þvi, að lægstlaunaða verkafólkið i
þjóðfélaginu býr við launakjör,
sem ekki er hægt að kalla mann-
sæmandi.
Ekki jafnlaunastefna
En hvað er orðið um jafnlauna-
stefnuna? Samkvæmt upplýsing-
um Kjararannsóknarnefndar er
meðalkaup verkamanna á höfuð-
borgarsvæðinu rétt um tiu þúsund
krónur, sé reiknað með meðaltali
af eftir- og næturvinnu, vakta-
álagi og bónusálagi. Meðal vinnu-
timi i þessu dæmi er 52,4 stundir á
viku. Sé aðeins miðað við dag-
vinnu er meðalkaupið 6.120.
— Að minu mati er ekki rekin
jafnlaunastefna. Þessir taxtar
sem verkafólki i Iðju er greitt eft-
ir eru langt fyrir neðan það sem
maður heyrir að gerist úti á
vinnumarkaðnum. Það meðaltal
sem gefið er upp i fréttabréfi
Kjararannsóknarnefndar er um
tiu þúsund krónur. Ekki veit ég
hverjir hafa það, þaö er ekki mitt
fólk, segir Bjarni Jakobsson hjá
Iðju.
— Verkalýðsforingjarnir hafa
aldrei viljað jafnlaunastefnu og
þaðan af siður „uppmælingarað-
allinn”. Eða hefur þú nokkurn-
timann hitt múrara, pipara eða
rafvirkja, sem vill, að ófaglærður
maður hafi sömu laun og þeir,
sem hafa iagt á sig fjögurra ára
nám? er svar Daviðs Scheving
Thorsteinssonar við spurningunni
um afdrif jafnlaunastefnunnar.
Önnur skýring á afdrifum jafn-
launastefnunnar er sú, að lægst
launuðu hóparnir eru veikir og
skortir þá samstöðu sem há-
launahóparnir hafa. Meðal þeirra
er mikið um roskið fólk og korn-
ungt fólk og ekki siður húsmæður
sem vinna jafnvel ekki fullan
vinnudag og eru fegnar hvaða
vinnu sem er, þótt kaupið sé lágt.
AÐSTAÐA
BÚ NA ÐARBANKIN N
Austurstræti
BÚ NAÐARBANKINN
Hlemmi