Helgarpósturinn - 16.10.1981, Blaðsíða 20

20
Föstudagur 16. október 1981
„Menntamenn frá Rómönsku Ameríku
vilja verja kúbönsku byltinguna"
— segir rithöfundurinn Gabriel Garcia Marquez
Kólumbiski rithöfundurinn
Gabriel Garcia Marquez er einn
af fáum rithöfundum Kómönsku
Ameriku, sem þýddur hefur veriö
á íslensku. Marquez hefur iengi
verið framarlega í fiokki þeirra
maintamanna, sem berjast fyrir
þjóðfélagsbreytingum i heims-
áífu sinni, og vegna þessa hefur
hann orðið að flýja heimaland sitt
og býr nd i' Mexikó.
í franska blaðinu Le Monde
birtist nýlega við hann viðtal
vegna fundar, sem skáld og
menntamenn Rómönsku Amer-
iku héldu með sér á Kúbu, þar
sem rædd voru málefni álfunnar.
Hann var fyrst spurður, að hvaða
gagni þessi fundur i' Havana gæti
komið.
„Engu. Viö heimsóttum aðeins
Kúbu, og okkur tókst aö rífast
ekki sem er nokkurt afrek, eink-
um þegar höfð er i huga fjöl-
breytileg hugmyndafræði þátt-
takenda, og jafnvel innan sendi-
nefndar Kúbu. A slikum sam-
komum er venjulega einhver,
sem biður um orðiö á siðustu
stundu og eyðileggur allt, sem
menn höfðu streitast við að
byggja upp i marga daga á und-
an. Ég mátti ekki til þess hugsa,
að slikt kæmi fyrir nú, og sem
betur fer varð ekkert Ur þvi. Það
er kraftaverk.”
— Hverja telur þú vera ástæð-
una fyrir þessum einhug?
„1 fyrsta lagi vilji Suöur-Amer-
ikana að verja kúbönsku bylting-
una. Siðan ósk Kúbumanna að ná
sáttum við þá, sem höfðu fjar-
lægst þá hin siðari ár. 1 raun sam-
einuðust menn þarna á nýjan leik
frammi fyrir raunverulegri
hættu. Það var Reagan, sem átti
heiðurinn að þvi.”
— Hvernig þá?
„Reagan getur ekki sætt sig við
þá hugmynd, að sú barátta, sem á
sér nú stað i Rómönsku Ameríku
á sér innri ástæður — óréttlæti,
ójöfnuö, kúgun, o.s.frv. — fyrir
honum er sérhver réttmæt upp-
reisn aðeins aðgerðir Sovétrikj-
anna: í Rómönsku Ameriku eru
ekki lönd, heldur peð. Við erum
ekki til í hans augum. Hann fékk
því menntamennina einhuga á
móti sér.”
— Sumir hafa talað um að ná
svipaðri samstöðu við evrópska
menntamenn...
„Evrópskir menntamenn hafa
önnur forgangsmál. Það er ekki
hægt að koma þeim ofan af þeirri
hugmynd, að Kúba sé peð Sovét-
rikjanna. ”
— Kúba var hlynnt innrásinni i
Tekköslóvakiu, og hvað varðar
málefni Póllands, rikir hálfgild-
ings þögn...
„Viðvikjandi vandamálum Pól-
lands, erhægt að segja, að Kúbu-
menn haldi niðri i sér andanum.
Þeir vita, að ef Svétrikin ráðast i
Pólland, munu Bandarikin um-
svifalaustráðastáKúbuog varpa
sprengjuregni á Havana. örlög
þeirra ákvaröast þvi i meira en
tiuþúsund kilómetra fjarlægð frá
þeirra heimalandi. Þetta er raun-
veruleikinn. En fyrir fjölda
evrópskra menntamanna virðist
Kúba þurfa að varpa sér út i
opinn dauðann til að sanna sjálf-
stæði sitt.”
Hinn nýi menningarmálaráð-
herra Frakklands, Jack Lang
hefur skipað Marquez i forsæti
umræðuhóps um menningu Mið-
jarðarhafslandanna og rómanska
menningu. Marquez var að því
spurður, hvort ekki væri þar
hætta á menningarlegri heims-
valdastefnu.
„Heimsvaldastefnan er fram-
fór frá nýlendustefnunni. Það er
rétt, áð ég á erfitt með að eiga
raunverule^ samskipti við
evrópska menntamenn, og þó
einkum Frakka, sem tekst ekki
að losa sig viö ákveðið nýlendu-
stefnuhugarfar. Evrópumenn
hafa tilhneigingu til að lita svo á,
að lýðveldi okkar eigi að líkjast
þeirra, þeir dæma okkur eftir sin-
um forsendum, án þess að taka
Gabriel Garcia Marques
það með i reikninginn, aö við lif-
um á sögulega frábrugðnum tim-
um.”
— Teljið þið ykkur standa nær
bandarískum menntamœinum?
„Bandariskir menntamenn
skilja okkur betur, auk þess sem
mikill fjöldi fólks i Bandarikjun-
um hefur spænsku að móðurmáli
(nærvera þeirra er að breyta
matarvenjum, tónlist, tungumáli
og menningu Bandarikjanna).”
— Samskipti þin við Castro eru
mjög náin, svo og samskipti þin
við Torrijos hershöfðingja í Pan-
ama fram að dauða hans. Telur
þú, að menntamenn eigi að vera
einhvers konar ráðgjafar prins-
ins?
„1 Evrópu leita valdamenn eft-
ir vináttu menntamanna til þess
að notfæra sér þá. Ég held, að það
sé hægt að „sem ja” um slfk sam-
skipti (en þú ert að tala við mann
sem innst inni er samningamað-
ur). Þó ég hafi ákveöna fyrirvara
gagnvart kúbönsku byltingunni,
finnast jákvæðu hliðarnar fleiri
en þær neikvæðu. Ég kýs frekar
að starfa „innan frá”, en að vera
með kerfisbundna gagnrýni. Ég
veit ekki hvort það er gott eða
slæmt, ég veit, að það er nytsam-
legt. Ég tel mig til dæmis eiga
einhvem þátt i þvi að sameina
kúbanskar fjölskyldur, sem leiddi
til frelsunar þrjú þúsund og tvö
hundruð pólitiskra fanga, og
heimsóknar hundrað og tuttugu
þúsund útlaga. — Það er þó
ákveðin. hætta i sambandi við
menn eins og Torrijos eða Castro,
en hún er sú, að þvi meira sem
maður umgengst þá, þeim mun
vænna þykir manni um þá, jafn-
vel um of.”
á gömlum belgjum
Nýtt vín
Frank Zappa — You Are
What You Is
Arið 1968 eða þar um bil birt-
ist á poppsiðu, er þá var I Les-
bók Morgunblaösins, mynd af
all furðulegri hljómsveit, svo
ekki sé nú meira sagt, undir
yfirskriftinni „allt er fertugum
fært”. Þetta voru Mömmurnar
eða Mothers Of Invention meö
hljómsveitarstjórann Frank
Zappa i broddi fylkingar. Ekki
leist þeim Moggamönnum meir
en svo á fyrirbrigðið og sögðu
þarna saman kominn hóp stór-
skrýtinna manna, nú fyrir utan
þaö að þeir þóttu svo ljótir og
ellilegir að þeir voru ekki álitnir
vera undir fertugu.
Mothers Of Invention sendi
sina fyrstu plötu, Freak Out, frá
sér árið 1966 og fyrstu árin
komu hvert meistarastykkið á
fætur ööru og má þar nefna
Absolutly Free, We Are Only In
It For The Money og Uncle
Meat. Þeir settu þó ekki heim-
inn á annan endann hvað vin-
sældir snerti og var kannski
ekki von á þvi. Efni þeirra var
nefnilega frekar óaðgengilegt á
þeim tlma, fyrir nú utan það aö
ekki fékkst neitt spilað með
þeim f útvarpi. Textar Frank
Zappa, sem samdi allt efni
hljómsveilarinnar, komu nefni-
lega oft óþægilega viö kaunin á
mönnum. Þar var engum hlíft,
mömmurnar og pabbarnir
fengu nokkuö góöan skammt og
reyndar flest, sem á einhvern
hátt var einkennandi fyrir
bandariskt þjóðlff á þeim tima
og var þá sama hvort um var að
ræöa hippana I San Francisco
eða forseta Bandarlkjanna.
Árið 1969 leysti Frank Zappa
hljómsveit þessa upp, þar sem
hann sagði engan starfsgrund-
völl vera fyrir hana. Lét hann
þess þá getið að það myndu
áreiðanlega lfða ein tfu ár þar til
fólk skildi almennt hvað hljóm-
sveit þessi heföi veriö að gera
góða hluti.
Nú eru liðin fimmtán ár frá
þvl að Freak Out kom út. Frank
Zappa, sem hélt loks upp á fer-
tugs afmæliö f fyrra, er enn á
fullu og nú er þritugasta platan
hans nýkomin út, en hún ber
nafnið You Are What You Is. Að
vfsu þurfti stór hluti heimsins
ekki tlu ár til að meta að verð-
leikum fyrstu Mothers plöt-
urnar, en með hverri nýrri
Zappa plötu veröur manni þó
betur ljóst hversu góðar þessar
plötur virkilega voru, þvi I dag,
rúmlega tuttugu plötum seinna,
eru þær enn það besta sem
Zappa hefur gert.
You Are What You Is er þó
áreiðanlega með betri Zappa
plötum seinni ára. Að þessu
sinni er öllum leiöigjörnum
hljómleikaupptökum sleppt og á
plötunni, sem reyndar er tvö-
föld, er að finna ein nftján ný
Zappa lög og þar af er ekki
nema eitt „instrumental”.
Annars er hinar ýmsu tónlistar-
stefnur að finna á plötum þess-
um og má þar nefna country I
laglnu Harder Than Your Hus-
band, þungarokkið, sem að vfsu
er nokkuð áhrifamikiö I gftar-
leiknum gegnum flest lögin, er
áberandi f Doreen, reggae er
ekki ýkja fjarri f Goblin Girl,
fönkið I You Are What You Is, I
Heavenley Bank Acount má
heyra gospeltóna og hljóm-
sveitin The Doors er greinileg
fyrirmynd útsetningarinnar á If
Only She Woulda. Hvað sem þó
öllum stefnum llður þá er hér þó
fyrst og fremst um Zappa tónlist
að ræöa.
Textar Zappa hafa á undan-
förnum árum orðið æ klám-
kenndari og náöi klámiö há-
marki I verkinu Joe’s Garage,
sem út kom I fyrra eða hitti-
fyrra. Nú er þó eins og Zappa sé
komin I fötin aftur þvf tiltölu-
lega litið ber á kláminu að þessu
sinni. Trúin og trúarbrögðin fá
hins vegar eftir sem áður sinn
skammt, en nú er áróðurinn
bara beinskeyttari og meira
niðri á jörðinni.
Eins og ávallt þegar Zappa á i
hlut er hljóðfæraleikur allur
mjög pottþéttur, þó gitarsólóin
hans sjálfs geti orðið nokkuð
pirrandi á stundum. Raunar eru
útsetningar og laglinubygg-
ingar einnig nokkuð farnar að
endurtaka sig.
Svona þegar á heildina er litið
má segja að You Are What You
Is sé nokkuö góð plata (plötur)
og miklu betri en sfðasta Zappa
plata, Tinsel Town Rebellion,
sem öll gekk út >á það hvað
Zappa væri klár að veiöa nær-
buxur af kvenfólki á hljóm-
leikum slnum. Sé hins vegar
miðað við hans bestu plötur þá
telst þessi nýja plata áreiðan-
lega ekki þar I hópi, en miðað
við annað... Ja, þú miöar Zappa
reyndar ekki við neitt annaö,
hann er sér á parti.
John Foxx— The Garden
John Foxx heitir hann náung-
inn sem stofnaði Ultravox, ein-
hverja vinsælustu hljómsveit á
Bretlandseyjum I dag. En hann
græðirsamt víst Iftið á þvi, þvi
hann hætti I hljómsveitinni áöur
en hún gerði hina vinsælu
Vienna plötu. Það hefur verið
sagt um Foxx að hann hafi alltaf
verið að gera rétta hluti, gallinn
hafi bara verið sá að það hafi
alltaf verið á röngum tíma.
Hann leiddi t.d. Ultravox út á
braut synthisier tónlistar, þá
kom hinsvegar Gary Numan og
einfaldaði það sem þeir voru að
gera, og hans sögu þarf ég ekki
að rekja. Það var hins vegar i
meira lagi kaldhæðið, að þegar
John Foxx sendi frá sér slna
fyrstu sólóplötu, Metamatic, þá
þótti sá ljóður helstur á henni,
að þar lfktist hann Gary Numan
einum of mikið, er ekki eitthvað
öfugsnúið við svona lagað.
Nú hefur Foxx sent frá sér
sina aðra sólóplötu og hefur
hann gefið henni nafnið The
Garden. Slðan á Metamatic
hefur Foxx sagt að nokkru skiliö
við þau áhrif sem meginland
Evrópu hafði á tónlist hans.
Þess I stað hefur hann fyllst
slíkri hrifningu á sveitum
heimalands sins að hann má
vart vatni halda. Ekki nóg með
það að textarnir beri þess
merki, heldur fylgir með fyrstu
eintökunum sextán slðna bæk-
lingur, skreyttur allra falleg-
ustu myndum. Það skemmir
heldur ekki fyrir Foxx núna að
loksins viröist hann vera að
gera réttu hlutina á réttum
tfma. A tfma synthisizertón-
listar og ný rómantikur. Text-
arnir eru flestir hverjir róman-
tfskar lýsingar sem tengjast
náttúrunni og kyrru umhverfi.
Eins og áöur segir er synthis-
izerinn áberandi, sem áður,
ásamt sterkum diskó takti f
mörgum laganna. Þó er tónlist
Foxx nú mun manneskjulegri
en á Metamatic og á þar stóran
hlut aö máli góður gitarleikur
Robert Simons (áöur Magazin
og Ultravox) og skemmtilegur
einfaldur pianóleikur.
The Garden er allra þægileg-
asta plata, sem á áreiöanlega
eftir að auka hróöur John Foxx
til muna. Hún er að visu ekkert
snilldarverk, en stendur fyrir
sinu.
The Police-Ghost
In The Machine
Hljómsveitin The Police telst
til vinsælustu hljómsveita sem
starfræktar eru i heiminum I
dag. Þeir eiga að baki þrjár
mjög svo vinsælar stórar plötur,
Outlandos D’Amour, Regatta
De Blanc og Zenatta Mondatta
og hittlög eins og Roxanne, I
Can’t Stand Losing You, Mess-
age In A Bottle, Walking On The
Moon, Don’t Stand So Close To
Me og De Do Do Do, De Da Da
Da.
Ghost In The Machine heitir
hún svo nýja stóra platan þeirra
og eins og venjulega ættu að
vera á henni tvö eöa þrjú hitt-
lög. Að visu virðist ekki skipta
máli hvað Police sendir frá sér
nú orðið, allt verður þeim að
gulli. Nýjasta hittlagið þeirra
Invisible Sun er t.d. hreinrætað
futurista popp. Strákunum i
Police fer það raunar ekkert illa
að spila þessa tegund tónlistar,
þvi lag þetta venst alveg ágæt-
lega. Það er greinilegt að Police
eru að reyna að breyta tónlist
sinni og er það einkum gert með
auknum hljómborðs- og saxó-
fónleik, en hvoru tveggja mun
vist I umsjá bassaleikara Sting.
^POLICE
Textar plötunnar eru byggðir
á bókinni Ghost In The Machine
eftir Arthur Koestler og er þar
fjallað um t.d. hversu ómann-
eskjulegur og vélrænn heim-
urinn er, pólitfskt ástand hans
og þar fram eftir götunum.
Þetta er vissulega til mikilla
bóta þegar litið er á Zenyatta
Mondatta og þá sérstaklega
textann De Do Do Do, De Da Da
Da, sem er álika innihaldsrikur
og nafnið gefur til kynna.
I heildina er platan Ghost In
The Machine ekki sérlega
spennandi. Auk Invisible Sun
eru þó þarna ágæt lög eins og
Spirits In The Machine og
Rehumanize Yourself. Sum
lögin eru alveg hræðileg og f þvi
slær ekkert Demolition Man við.
Lag þetta hefur inni að halda
einhvern þann leiðinlegasta og
mónótóniskasta bassagang sem
ég hef nokkru sinni heyrt og
áður en lagið er hálfnað er mað-
ur búin að gefast upp á þvi.
Flest lög plötunnar eru þó
þannig að þú getur hlustað á þau
eins oft og þú vilt án þess að
muna á nokkum hátt eftir á
hvernig þau hafa hljómað og
geta það varla talist góð með-
mæli.
Police er að minu mati hljóm-
sveit sem aðeins hefur gert eina
góða stóra plötu, þ.e. fyrstu
plötuna Outlandos D’Amour.
Þeir hafa gert mörg góð lög en
það er of mikið af drasli á stóru
plötunum og með Ghost In The
Machine verður engin breyting
þar á.