Helgarpósturinn - 30.10.1981, Side 6

6
Sveinbjörn i. Baldvinsson hefur sent frá sér nýja ljóða-
bók, Ljóðhanda hinum og þessum. Aður hafa komið út eft-
ir hann bókin t skugga mannsins og ljóðaplatan Stjörnur í
skónum. Ég hitti Sveinbjörn að máli og rabbaði við hann
um stund.
— Hvers vegna ljóð?
„Ég held það sé frekast af þvi maöur hefur þörf fyrir að
tjá sig, þörf fyrir aö koma hugsunum sinum á framfæri.
baö hefur enginn neitt upp úr þvi aö skrifa niöur i skúffu.
Aö skrifa er tjáning sem mér finnst ekki eigi aö loka inni.”
— Afgreiðir þú þin vandamál meö þvi aö skrifa um þau
ljóð?
„Ég hef aldrei hugsaö þaö þannig. Ég hugsa aö þetta sé
bein afleiöing af minum gjöröum. begar ég lit yfir þetta
kver,” segir Sveinbjörn og handleikur Ljóö handa hinum
og þessum varfærnislega, „get ég lesiö það sem dagbók.
barna er aö finna minnisvaröa um min helstu tilfinninga-
legu stórátök. En I framhaldi af þessu skúffutali er hug-
myndin meö nafninu, Ljóö handa hinum og þessum, litiö I
anda þeirrar heföar aö ljóö eigi að vera innhverf og hátið-
leg. Elisabet borgeirsdóttir sagöi einhverju sinni viö mig
aö hún vildi klæöa ljóöiö úr sparifötunum.”
Vonandi ekki menntamannabók
— Um hvaö yrkiröu?
„Yrkisefniö i þessari bók er töluvert frábrugðið yrkis-
efni bókarinnar, 1 skugga mannsins. Hún var innhverfari
og sterklega þrúguö af stóru spámönnum módernismans.
Mikið alvarlegri öll. Svo kom Stjörnur i skónum sem
stendur nær þessari i stil þótt þaö sé afmarkaðra verk i
sjálfu sér. Ja yrkisefniö?” — Skáldiö hugsar: „það er
svona eitt og annaö.”
— Ástin?
„baö er ekki hægt aö komast hjá þvi aö eyöa púöri á þaö
fyrirbrigöi. Svo eru einhvers konar spekúlasjónir um ýmis
atriði eins og eðli og tilgang lifsins. Smotteri. Ég reyni að
skrifa þannig að fólk skilji hvert ég er aö fara. Mér leiöast
bókmenntir sem eru þannig aö enginn skilur hvert höf-
undur er aö fara. Eitthvert litterert viravirki.
bessi bók er tileinkuð Jonna, Kalia, Guggu og þeim öll-
um úti lifinu. Ég vona a.m.k. aö þetta sé ekki mennta-
mannabók.”
Reyndi aö vera töf fari
„Ég held aö maöur sé aö skrifa af þvi maöur er ekki
góöur aö tala. baö sem ég er aö gera er aö sitja á eintali
viö islensku þjóöina. Maöur situr og skrifar fyrir fólk sem
maöur þekkir ekkert. betta er einhver knýjandi þörf fyrir
aö tjá sig.”
Ljóö handa lifinu.
IV.
Alltaf er þvi haldiö aö þér
aö þú sért aöalgæinn
bér er sagt hver þú sért
hvernig þú sért
og þú tekur þessum upplýsingum
meö þökkum.
Samt furöar þú þig á þvi
aö þú ert stundum sagöur góöur
stundum frekur
stundum pirraöur
stundum glaöur
en þó ertu alltaf sá sami
Umkomulaus feröalangur
I ókunnu landi
sem óvart hefur fariö úr,
á vitlausum stað.
FöstudagUr 30. októbeM981
Jielgárpósfurinn_
eftir: Jóhönnu Þórhallsdóttur
„Ég skrifa
bara þessi
tíu prósent”
Rætt við Sveinbjörn
I. Baldvinsson skáld
— bú ert lika gitaristi, eru einhverjar aðrar hvatir sem
liggja þar að baki?
„Ég held að þessi tjáningarform séu nátengd. Mér
finnst það hafa tekist hjá okkur sem stóöum aö Stjörnur i
skónum, aö sameina texta og tónlist. En þaö er erfitt án
þess aö annaö veröi minni máttar. Ég get ekki hugsaö mér
aösyngja einhverja vitleysu. Svoer þaö nú alveg ný della,
— djassinn og spuninn. baö er bara vellandi tjáningar-
þörf. Ég held ég hafi uppgötvaö tjáningarþörfina nokkuö
snemma. Ég fór ungur aö iita óskaplega meö japönskum
litum. Svo lá leiöin i gaggó og um leiö reyndi maöur aö
veröa töffari, en siöan uppgötvaöi ég aö ég var ekki týpan i
þaö. Ég fór þá að yrkja i staöinn.”
Skrifa bara þessi 10%
— Hvernig fara menn aö þvl „aö fara aö” yrkja?
„Að skrifa er i sjálfu sér ekkert erfitt. En þaö getur
veriö erfitt inn á milli. Yfirleitt á ég litiö af ljóöabrotum og
uppköstum sem ekki hafa oröiö ljóö. Sumir henda 90%, af
þvl sem þeir skrifa. Ég skrifa bara þessi 10%. Annars hef
ég upp á siðkastiö veriö aö hugsa meira um önnur form en
ljóðformið.”
— Finnst þér ljóöformiö oröiö úrelt?
„Nei, þaö er það ekki. En ég held aö maöur nái ekki i
Gulluog Jóa og þau i gegnum þetta form. Svo ég..” Svein-
björn hikar „...baö er allt i lagi aö segja sem svo aö þaö
er bæöi i gangi hjá mér s?ga og leikverk. Ég hugsa meira i
þeim linum i augnablikinu.”.
— Er öðru visi að fást viö þau form?
„Já, þaö er meiri vinna. begar þú yrkir ljóö er auöveld-
ara aö hafa yfirsýn yfir þaö og átta sig á hvernig maöur
vill hafa þaö. Ef maöur fer út úr kortinu I ljóöi missir maö-
ur kannski eina linu en i sögu er maöur kannski kominn 30
blaösiöur út i skurö áöur en maöur veit af.”
— Lifir þú af ritstörfum einum saman?
„Fram til skamms tima var þetta fjármagnaö meö
ýmsum snöpum. Ég hef verið i námi og fengiö námslán.
Svo fæ ég aura fyrir spilamennskuna og örlitiö frá Stef
fyrir plötuna. Og núna vinn ég á Mogganum. Annars hef
ég tekiö stefnuna til útlanda aö ári og þá er betra aö eiga
peninga i vasanum.”
SkáIdin dubbuð upp i sjónvarpssal
— Hvernig finnst þér útvarp og sjónvarp hafa staöiö sig i
ljóöaflutningi?
„í útvarpi hefur veriö gangandi þáttur þar sem skáld
eru sett i stúdió og látin lesa 110 -15 minútur. baö er frek-
ar daufleg vist við tækin að hlusta á þaö. 1 sambandi viö
sjónvarp, þá hef ég lengi haft áhuga á þeim miöli og finnst
hann heimskulega nýttur. bað hefur t.d. tekið uppá þvi aö
senda þessa útvarpsþætti út i sjónvarpi lika. Hefur þá
dubbað skáldin I fin föt með pluss i bakgrunn og látiö þau
segja fram skáldskapinn i stil”.
mynd: Jim Smart
Þeir eiga gjarna eiginkonu og ritvél
— Hvaöa álit hefur þú á samtimabókmenntum á ís-
landiö
„Ég hef nú ýmislegt um þaö að segja. Ég hef oröiö fyrir
þvi láni (eöa óláni!) að skrifa gagnrýni i jólatörnunum frá
’78. Og það hefur dáldiö spillt áliti minu á þjóöinni og
hennar skáldum og rithöfundum. Maöur neyöist til aö lesa
útdrátt úr árlegri bóklegri afurö þjóðarinnar og margt er
heldur óskemmtileg lesning. I fyrsta lagi er þaö gömul bá-
bilja aö Islendingar séu sérlega mikil bókmenntaþjóö, þvi
aö hvergi sé gefið út jafnmikið af bókum á hvert manns-
barn. En mest af þvi sem gefið er út á litiö skylt við bók-
menntir, finnst mér. Ég held þaö væri réttara að segja aö
Islendingar væru sagnaþjþö og almennt kjaftasagnaþjóð.
baö er ekki nema brot af flóðinu sem eru Islenskar fagur-
bókmenntir. Hitt er kjaftavaðall gamalla manna um eigiö
ágæti og islenskir sveitareyfarar. Nei það er alveg ljóst aö
þaö eru of margir aö skrifa. baö er einsog flestir skrifi
vegna þess aö þeim finnst þaö fint og aörir vegna þess aö
þeir nenna ekki aö gera neitt annaö og eiga þá gjarna rit-
vél og duglega konu sem sér fyrir þeim. Fæstir viröast
hafa mikiö aö segja, hvaö þá aö þeir geri það skemmti-
lega. Mér finnst dáldiö aö þessar nýju skáldsögur sem
hafa komið út séu eins og léttur heimilisiönaöur, lekkert
og tilfinningalaust.
Vantarbara hæfileika
— Heimilisiönaöur? Ertu að gagnrýna kvennabók-
menntir?
„Nei, nei, ég á ekkert frekar viö konur, ég á nú frekar
viö karla. Margir af þessum ungu rithöfundum, sem eru
nú flestir eldri en ég, hafa allt til aö bera til að vera góöir
rithöfundar nema hæfileika.”
— Váa!!
„bað er satt, þeir eiga helviti góöa ritvél og konu sem
annað hvort er i námi eöa vinnu og sér fyrir þeim og af-
kvæminu. beir klæöa sig eins og kreppuáraskáld og eru
rithöfundalegir i framan en oröin eru algjörlega lifvana á
siöunum. baö er litil tilfinning i bókunum. Oft eru þetta
frekar úttektir á málefnum en skáldskapur”.
Sameina hugsun og tilfinningu
— Sérðu engan ljósan punkt Sveinbjörn?
Sveinbjörn hlær. „Jú ég sætti mig fyllilega viö skáld á
borö viö Anton Helga og Pétur Gunnarsson. Aöallega
vegna þess aö þeir skrifa skemmtilega.
Aö minum dómi er annars aö öörum ólöstuöum einn
mikill rithöfundur á tslandi og þaö er Halldór Laxness.
Honum hefur tekist aö sameina hugsun og tilfinningu i
verkum sinum á áhrifarikan hátt og þaö er kúnstin. Viö
verðum að reyna”.
Ljóð handa konum *
II
Ég ætlaöi aö skrifa þér bréf um augun þin brosið þitt þig alla
en ég gat þaö ekki
baö er ekki hægt aö skrifast á viö hjartaö i sér
baö slær bara.