Helgarpósturinn - 06.11.1981, Blaðsíða 12

12
Hvfííkir sidir!
Hvfííkir tímar!
Utanbæjarmenn eru aö taka öll völd i þessu landi. Ég sé ekki
betur. Nú hafa þeir náö völdum yfir simanum og allt stefnir i þaö
neösta.
Maöur gat svo sem sagt sér þaö sjálfur, þegar þeir ruddust i
bæinn i byrjun aldar og stofnuöu sérstakan stjórnmálaflokk. Nú átti
aö koma i veg fyrir aö hér þróaöist frjálslynd borgaramenning.
Siðan hefur allt farið niður á viö.
Hugsið um þetta.
Vikupóstur frá Gunnari Gunnarssyni
Rösklega helmingur þjóöarinnar býr hér á suðvesturhorninu og
hefur um skeið haft það þolanlegt. Til dæmis hefur verið hægt aö
hringja milli húsa og eiga viðræður viö kunningja, án þess aö þurfa
sérstaklega að leiða hugann að gjaldþroti. Nú eru þeir dagar liönir.
Og þaö fyrir tilstilli sveitamanna, sem tróna i áhrifastöðum. Héðan
af veröur siminn, þetta sjálfsagöa tæki i hverju samfélagi, budd-
unnar versti fjandi i staö þess aö vera hjálpartæki.
Nú þorir maöur ekki lengur að slá númer, þvi aö samkvæmt sjálf-
sögöum kurteisisvenjum, er það sá sem hringt er i, sem ræöur
lengd simtalsins og á meöan maöur viöhefur vernjulega kúrteisis-
frasa, þá snýst gjaldmælirinn. Ég sé þegar fyrir mér gjaldþrot og
skuldafangelsi.
Eins og allir sæmilega greindir menn vita, þá er ekkert gagn aö
landsbyggðinni. Hún er stórkostlegur fjárhagsbaggi á þjóðinni.
Utan bæjanna er hin dreiföa byggð aðeins setin lúxusmönnum, sem
lifa á kostnaö hinna þjónandi og skattgreiöandi stétta. betta hefur
ritstjóri Miðdegisblaðsins bent á og það oftar en einu sinni. Ég tek
undir meö honum, þegar hann segir: „Þetta niðurgreidda graö-
hestaskyr þeirra er óætt. Má ég þá heldur biöja um frúmasi”.
Ég spyr: Hvaö kemur okkur landsbyggöin viö? — Hún er ekki til
nokkurs nýt, nema þá til aö aka um hana á sumrin. Þaö kemur
náttúrlega fyrir að maður neyöist til aö skreppa á Þingvöll eða aö
Geysi meö útlendinga. En jafnvel I þannig tilvikum bregöast sveit-
irnar. Þar er engin þjónusta. Einu sinni ók ég hálfan dag um Suöur-
landsundirlendiö án þess aö finna frambærilegan veitingaskála.
Konan varö aö mata mig á skrinukosti alla leiöina og þaö er ekkert
grln, eins og vegimir eru um þessar óbyggöir. Og hvergi bilastæöi
aö fá.
Ég tek undir meö þeim frjálslyndu öflum sem segja, aö rlkis-
stjórninveröiaöfarafrá, þviellasé voðinn vis. Ég sé nefnilega ekki
betur, en aö meirihfuti núverandi rlkisstjórnar sé utan af landi.
Hvaöa samstööu geta silkir menn átt meö meirihluta þjóöarinnar?
Þeir tala um þjóöarhag og heill, en öllum er ljóst, aö þeir eru I þessu
vegna peninganna og ráöherrabllanna.
Hvaö hafa sveitamenn að gera með sima?
Ef menn hafa stefnt sjálfum sér I þau leiöindi aö búa i afskekktum
dal, þá getur slmi varla bætt þeim upp ósköpin. Eöa á maöur
kannski von á þvi, að sveitafólk liggi I simanum þvers og kruss yfir
landið og taki upp linur fyrir áriöandi viöskiptasambönd?
A óréttlætið engan endi að taka?
Hvllíkir siöir! Hvllikir timar!
Föstúdagur 6. nóvemberi 1981
arposturinrL.
Gætum að hvad
við gerum
Hér er spil sem er athugandi,
þvf svipuö spil eru oft á feröinni
i raunveruleikanum. Þess utan
eru margir sem tapa slikum
spilum sökum kunnáttuleysis.
fyrirlegunni 4—2. Hægterþó aö
bjarga sér þó aö skiptingin sé
slik, séu háspilin skipt. En for-
sendan fyrir þvi að vinna spilið
er sú, aö alls ekki sé byrjað á aö
' ''
Spi/
eftir Fridrik Dungal

Þvl biö ég þig lesandi góöur aö
fylgjast mri> mér I eftirfarandi
spili:
SG52
HA632
TKG3
L943
S84 S763
HKD1094 H75
TD6 TA1098
LD1087 LG652
SAKD109
HG8
T7542
LAK
Suður opnaöi á einum spaöa.
Noröur svaraöi meö einu
grandi. Þá stökk suöur i þrjá
spaöa og noröur bætti þeim
fjóröa viö. Vestur lét út hjarta
kóng sem tekinn var á ásinn i
borðinu. Suður er með einn tap-
slag í hjarta og þvi má hann
ekki tapa þrem tigul slögum.
Tromp hans eru einnig of fá til
þess aö geta notaö einangrunar-
tæknina. Enn fremur verða há-
spilin sem hann vantar I ti'gulinn
að vera skipt milli austurs og
vesturs.
Suður er líka meö áhyggjur Ut
af fjóröa ti'gul hundinum sinum.
Liggi ti'glarnir 3—3 er allt I
standi, en likurnar eru meiri
spila trompi. Geri hann það,
tapar hann þrem tiglum liggi
hann ekki 3—3. Ef vömin spilar
rétt, þá er hann einrr. niöur ef
hann snertir trompiö. Hann
neyðist til aö hleypa andstæö-
ingunum tvisvar inn og i bæöi
skiptin spila þeir trompi og þvi
getur hann ekki trompað fjóröa
tigulinn hafi hann hreyft tromp-
iö sjálfur.
Eftir aö hafa tekið á hjarta ás-
á lauf. Tígli spilaö. í slikum til-
fellum sem hér, er venjan að
svina gosanum, sem austur i
þessu tilfelli tekur á ásinn til
þess aö spila hjartanu aftur.
Vestur er inni og spilar trompi
sem spilarinn tekur heima. Spil-
aö á tigul kóng og aftur látinn
tigull. Austur er inni og hann
spilar trompi sem tekið er
heima. Fjóröitígullinn látinn og
hann trompaöur meö gosanum i
boröi og spilið er unniö.
Nú séröu lesandi góður hve
óheppilegt heföi veriö aö hreyfa
trompið.
Edwin Kantar segir frá þvi er
hann var aö kenna byrjendum
bridge. Hann gekk á milli borð-
anna, fylgdist meö spila-
mennsku nemendanna og veitti
þeim ýmsar upplýsingar. Hann
kom aö boröi þar sem miöaldra
kona var I basli með aö vinna
þrjú grönd. Hann leiöbeindi
henni og þegar sex spilvoru eft-
ir, þá sagöi hann viö hana að nú
skyldu hún fara inn i blindann
þvi öll spilin i honum stæöu. Fór
slöan aö ööru boröi. En þegar
hann leit um öxl þá sá hann að
konan var á leiöinni Isæti blinds
til þess aö taka slagina þaöan.
Skákþrautir helgarinnar
Dr. Werher Speckmann
HUmar Ebert
abcdefgh
Mát I 2. leik
Mát I 3. leik Lausnir á bls. 27
Skáldskapur
A lesa rétt úr sögubrotum
121/ köfundar og aö einhver
]/ stórmerkur fróðleikur
f um Islenskt nútiöar-
mannlif hafi þar meö fariö fyrir
ofan garö og neöan hjá honum.
Satt aö segja fékk hann aldrei
neinn áhuga á stéttarbaráttu-
vafstri menntaskólakennar-
anna tveggja sem myndar eins
konar visi aö söguþræöi I bók-
inni og nær hámarki gegn
áformum spilltra yfirvalda um
aö ryöja úr vegi barnaheimili I
miöborg Miögarös. Sjálfsagt
hefur þar haft sitt aö segja sú
borgaralega innræting sem hef-
ur duniö á undirrituöum allt frá
þvi hann skreið úr vöggu og
Kristján Jóhann Jónsson — og
hans líkar — hafa sigrast á að
fullu. Hann ætlar i öllu falli aö
trúa þvi áfram aö hugmynda-
fræðilegur einstrenginsháttur
sé ekki besti jarövegur frjórrar
listsköpunar.
Haustiö er rautt er frumraun
Kristjáns Jóhanns á sviöi skáld-
sagnageröar — þvl væntanlega
komast sögukaflar hans næst
þvi aö flokkast undir þá grein
bókmennta. Hann viröist geta
sagt frá á nokkuö lifandi hátt,
a.m.k. þegar söguefnin bjóöast,
og sums staöar örlar einnig á
ibygginni glettni hjá honum.
Still hans er yfirleitt fremur
eölilegur, en getur þó oröiö all-
óljós og jafnvel hálfklúöursleg-
ur þar sem almennari hugleiö-
ingar eru settar fram. Og þaö er
hætt viö aö raunsæislegar lýs-
ingar hans á fslensku nútiöar-
mannllfi veröi harla sviplitlar
séu þær bornar saman viö svip-
aöar frásagnir I bókum höfunda
eins og Guöbergs Bergssonar,
Vésteins Lúövikssonar, Guö-
laugs Arasonar, Olafs Hauks
Simonarsonar o.fl. Hvaö sem
öllum natúraliskum stefnu-
skrám líöur er víst aö listin
krefst bæöi úrvals og ákveöinn-
ar ýkingar — og aö höfundur
sem er ekki tilbúinn aö beygja
sig fyrir þeim lögmálum er
dæmdur til aö sökkva niöur I
vonlausa flatneskju. JVJ
Ofsi og átök
viö vinnu og haldiö þeim
frá öllum helstu
lystisemdum llfeins. Þeir
Simon og Pétur eru ekki
tilbúnir aö taka viö annarri
stjúpu, sem þar aö auki er jafn-
aldra þeirra, og halda þvi á vit
gulldraumsins i Kalifomiu. En
Eben veröur eftir um kyrrt,
enda telur hann sig eiga mest
tilkall til jaröarinnar jafnframt
þvi sem hann á gamla mannin-
um skuld aö gjalda fyrir meö-
ferðina á móöur sinni. Þau eru
siöan aöeins þrjú á bænum
meirihluta leiksins og takast á
um andstæöa hagsmuni og til-
finningar. Verkiö er fullt af and-
stæöum, undirgefni og drottn-
unargirni, ást og hatri, sorg og
gleöi. Þar sem stórkostleg at-
burðarásþess ris hæst og átökin
verða mögnuðust minnir það á
gri'skan harmleik sem færöur
hefur veriö til i tima og rúmi.
Abbie er kona hálffertug með
mikla lífereynslu aö baki en
jafnframt drjúgan skerf lifs-
löngunar. Samband hennar við
Ephraim átti aö færa henni ör-
yggi og framtiðarathvarf. Viö-
horf gamla mannsins eru svip-
aös eölis, en saman ógna þau
framtiöaráformum og hefnd
Ebens. Þegar siöan gimd Abb-
iear og Ebens þróast upp I ást
mistekst þeim að greina and-
stæðing sinn og af þvi leiöir ó-
gæfu sem kippir fótunum undan
tilvist þeirra allra.
O’Neill fæst i þessu verki viö
stórar siðferðislegar spurning-
ar, sumar af bibliulegum toga,
og sér til hjálpar kallar hann
Freud og jafnvel Nietzsche sál-
ugan. Ogæfa þessa fólks stafar
fyrstog fremst af þvi hvaö þaö
hefur fjarlægst uppruna sinn og
ennfremur Guö sinn. Persón-
urnar eru aö leita sjálfra si'n i
myrkviöum ljótleika, eigin-
hagsmuna og haturs. Þær hafa
fjarlægst náttúruna og lögmál
hennar. ,,Er þetta ekki fallegt”
spyr fólk gjarnan er það litur
yfir jörö Cabotanna. Allir telja
sjálfsagt aö svara þessari
spurningu játandi, en enginn
læturþessafegurö umhverfisins
móta li'f sitt á neinn hátt. 1 raun-
inni er fullkomin andstæða milli
þess sem hægt er aö sjá úr hús-
inu ogþess sem á sér staö i hús-
inu.
Eflaust veröa menn seint á
eitt sáttir um túlkun leikverka.
Hallmar Sigurðsson hefur valiö
þá leiö aö hleypa öllum ofsanum
út, gefa tauminn lausan. Meö
þessu nær hann fram hraöa og
ákveöni sem i sjálfu sér magna
átök verksins. Sumsstaöar heföi
þó meiri hófstilling og temprun
gert gott t.d. er lýst er losta
þeirra Ebens og Abbiear. Fólk
þarf ekki aö mása og blása eins
og veðhlaupahross þótt það
langi aö sofa hjá. Þá fannst mér
stundum skorta nokkuö á aö
andi verksins kæmist til skila,
hið sérstæöa umhverfi kæmi
fram. Samræður þeirra Slmon-
ar og Péturs heföu t.a.m. eins
getaö átt sér stað i islenskum
baöstofuleik.
Leikurinn mæöir aö mestu á
þeim Gísla Halldórssyni, Ragn-
heiöi Steindórsdóttur og Karli
Agúst Olfssyni. Þau leggja sig
öll fram enda ná þau aö Iyfta
verkinu á allnokkrar hæöir þar
sem best lætur. Ephraim Gisla
veröur trúveröugur. Stoltið,
þrjóskan og ódrepandi seiglan
ásamt slvaxandi niöurlægingu
af völdum Elli kerlingar gera
gamlajaxlinn eftirminnilegan...
Karl Agúst hlýtur i þessu verki
eldraun sina á sviði, hlutverkiö
er erfitt og margslungiö. Karli
tekst vlöa stórvelupp, framsögn
hans er skýr og blæbrigðarik, en
á stundum mætti hann gæta
meira hófs. Ragnheiður gefúr
Abbie þá reisn sem hún verð-
skuldar og leikur hennar i hin-
um afdrifariku lokaatriðum var
stórkostlegur.
Leikmynd Steinþórs Sigurös-
sonar er stílhrein og falleg og
gefur verkinu skemmtilegan
ramma.Hiöopna sviö er þannig
aö áhorfandinn þarf aö gefa i-
myndunaraflinu lausan taum-
inn. Lýsing Daniels er einstak-
lega vandvirknislega unnin og
vinnur vel með leikmyndinni.
Siguröur Rúnar á tónlistina i
verkinu og tekur jafnframt þátt
I leiknum sem fiölari. Tónlist
hans á uppruna sinn i sveita-
söngvum vestra og er stórgóö,
enda hef ég ekki enn reynt Sig-
urö af öðru en fullkomnum
vinnubrögðum i Leikhúsi. ss