Helgarpósturinn - 06.11.1981, Blaðsíða 18

18
Föstudagur 6. nóvember 1981 h&lrjFirpn<=rf/ irínn
„Mér
leiOist
aidrei”
Jónas Jönasson f helgarpöslsviðiail
Útvarpsmaöurinn Jónas Jónasson, hefur
veriö ýmislegt annaö en útvarpsmaöur.
Hann hefur föndraö viö flesta þætti Is-
lenskrar menningar á undanförnum ára-
tugum. Hann hefur unniö viö nánast öll
störf I leikhúsunum, við kvikmyndir og siö-
ast en ekki slst hefur hann skrifað.
Nú er aö konta út eftir hann ný skáldsaga
— hans fyrsta ef undan er skilin barnabók
sem hann skrifaði fyrir tæpum 20 árum —
hjá bókaútgáfunni Vöku, sem heitir þvl
táknræna nafni: Einbjörn Hanson. Sú bók
er um einstakling og ,,er skrifuö I anda Ein-
björns, og hann kann ekki aö skrifa skáld-
sögu”, segir Jónas. ,,Þaö er enginn hasar I
þessari bók.”
Viötal viö Jónas Jónasson hlýtur aö hefj-
ast á svolitlum vandræöagangi. Maöurinn
hefur sjálfur haft þaö fyrir atvinnu árum og
áratugum samanaötaka viötöi, og kann því
þá hliö málsins. Hann segist hinsvegar fyll-
ast skelfingu viö tilhugsunina um aö skipta
um hlutverk aö svara. ,,Ég er afskaplega
feiminn”, segir hann. ,,Það tók mig mörg
ár aö hætta aö biöjast afsökunar á þvi aö
vera til”.
Jónas veit eins og aörir sem reynslu hafa
af þvi aö taka vibtöl, aö tokaöir menn og
feimnir eru erfiöir viömælendur: Þess
vegna skelfingin. En hún var ástæöulaus,
áöur en varir er Jónas farinn aö tala. Hann
situr afslappaöur og sólbrúnn I hægindastól
heima hjá sér og þessi rödd, sem flcstir ís-
lendingar þekkja, er alveg eins og hún er I
utvarpinu. Róandi. Sem er ágætt náttúr-
lega, þvl aö taka viötal viö mann eins og
Jónas, er eins og aö smiöa stól viö hliöina á
þaulvönum húsgagnasmiö. Maöur fer aö
velta fyrir sér hvernig hann fari sjálfur aö.
,,Ég geri mér enga grein fyrir þvi, aö
mér takist að opna mina viðmælendur”,
segir Jónas, „Ef það er rétt, þá er það eitt-
hvað sem komiö hefur með árunum. En ég
hef haft tvennt að leiðarljósi i samskiptum
við viðmælendur mina. 1 fyrsta lagi ber ég
viröingu fyrir þeim. í öðru lagi ber ég enga
spurningu upp, semmifj langar ekki aö vita
svarið við. Og áöur en ég hef hið eiginlega
viðtal þá tala ég við fólkið og reyni þá aö
gefa þvi svolitiö af sjálfum mér. Ég held aö
fólki finnist að mig langi ekki til að finna á
þvi höggstað, að setja það i klemmu. Ég er
alltaf að reyna að gera viðmælendur mina
stærri en þeir eru.
Þar aö auki er ég dæmalaus héri að eðlis-
fari. Litill I mér. Ég fæ alveg hrikalegu til-
finningu þegar ég kem inn i veislu. En
kannski er fullt af svoleiöis fólki, þó það
vilji ekki viðurkenna það.
Þaö er kannski þetta sem gerir þaö að
verkum að mér gengur yfirleitt vel að fá
fólk til að tala. Fólk finnur að ég kem ekki
að þvi með gassagangi. Það finnur að ég er
kannski likur þvi. Ég held, að ég virki ekki
skelfandi á fólk.”
Trmainöiapáliur
Jónas segir frá því hvernig hann hagar
sér á feröum sinum um landið. Hann segist
til dæmis hafa verið i viku á Klaustri, og tvo
fyrstu dagana, eða svo hafi hann ekki talað
við nokkurn mann. Hann bara var á staðn-
um og reyndi að drekka i sig umhverfið og
andrúmsloftið. Þegar það var búið þá dró
hann fram segulbandið og fór aö spyrja
fólkiö sem þar á heima. Þetta segir hann
v.era þá aöferð sem gefist honum best viö
gerð spjallþátta sem þessara. Og hann tal-
ar af verulegri reynslu.
Jónas Jónasson er sonur Jónasar Þor-
bergssonar útvarpsstjóra og konu hans Sig-
urlaugar Jónasdóttur. Hann er þvi nánast
fæddur inn i stofnunina. Hann byrjaði aö
vinna þar sem sendill, en réöst siðan á
fréttastofuna 1948. Tvisvar hefur hann gert
tilraunir til að hætta á Utvarpinu, en þær
hafa báðar mistekist. Nú segist hann vera
hættur þvi að reyna að hætta. Hann viður-
kennir þvi aö hafa veriö ansi lengi hjá út-
varpinu, hinsvegar reynir hann að vera
ekki lengi með sömu þættina.
„Núna var ég að byrja með þátt, sem aö
vissu leyti er timamótaþáttur hjá útvarp-
inu. Og ég var kviöinn, eins og jafnan þegar
ég er að byrja á einhverju nýju. Þetta er
eiginlega fyrsta tilraun rikisútvarpsins til
næturútvarps. Þátturinn er á föstudags-
kvöldum milli klukkan ellefu og eitt. Ég fæ
kvöldgesti til að koma og mala við mig og
leika með mér músik. Og þaö er minn
draumur að þessi þáttur geti orðiö einskon-
ar andsvar við öllum þessum vandamálum
sem dynja yfir þjóðina alla daga. Ég vona
bara aö þeir sem eru heima þiggi að fá
svona gesti i heimsókn. En það verður að
ráðast eins og annað.”
vcllíðan
— Hver útvarpsþátta þinna hefur setið
lengst I þér?
„Þættirnir sem ég gerði i Belfast á
Irlandi á sinum tima. Ég hef eiginlega
aldrei náð mér siöan. Kannski vegna þess
að þá skildi ég i fyrsta skipti af hverju hægt
er að fá menn til að fara i strið. Sjáðu, —
óttinn lamar þig um tima. A meðan þú ert
að átta þig á því safnast adrenalinið fyrir
og svo tekur það öll völd. Þá geturðu gengið
út, verið til i allt, og jafnvel fundiö vissa
nautn i þvi aö hafa óttann i liði með þér. Ég
var þarna i 17 daga, og er stoltur af þvi að
hafa þorað það. Ég er héri, eins og ég sagði
þér. Mitt lifsmottó er að rekast ekki á
neinn”. Viltu mandarinu?”
Jónas kemur með mandarinur úr is-
skápnum handa mér, — hann hafði sjálfur
veriö að borða ein slika þegar ég kom. Ég
spyr hann hvort hann sé alltaf eins, hvort
hann sé raunverulega þessi afslappaða og
yfirvegaöa týpa sem hlustendur útvarpsins
þekkja?
„Ég er afskaplega langsóttur og sein-
þreyttur til vandræða, held ég. Ég er naut.
Þetta á vist við þau. Þá sjaldan ég reiöist,
þá verð ég lika alveg galinn. Þá reiðist ég
alveg heiftarlega. Það gerist bara svo
voðalega sjaldan. Það liða ár á milli. Ann-
ars get ég orðið hávær eins og aörir, en ég
reyni að temja mér að virka rólega á fólk.
Það er kannski bara frontur og að allt sjóði
og bulli undir niöri? Nei, ég held ekki. Ég
hef einhverja þörf fyrir að skilja eftir þægi-
legheit og velliöan hjá fólki”.
SporlDfll
— En hvað er þessi rósemismaöur að
gera á sportbil?
„Það er eflaust vegna þess að ég er
fimmtugur! Nei, ég elska hraöann lika. Ég
heföi vel getað hugsað mér að vera kapp-
akstursmaður. Núna er ég farinn að draga i
land talsvert. Ég get engan veginn talist
glanni, þó billinn gefi ef til vill tækifæri til
þess”. Jónas segir sögu af þvi þegar hann
fékk tækifæri i vinnunni til að glannast svo-
litið. Þá stýrði hann sakamálaleikriti um
hetjuna Paul Temple fyrir útvarpið, og eitt
atriðanna gerðist einmitt i sportbil. Glæpa-
menn voru i kappakstri viö lögguna, og á
æsilegu augnabliki rennir annar bill upp að
hlið sportbilsins og skothrið og annar
gauragangur hefst. Þetta var svolitið erfitt
atriði I útvarpsleikriti, og það endaði með
þvi að Jónasi datt i huga að taka atriðið
hreinlega upp i sportbil á fleygiferð. „Ég
átti sportbilinn og fékk leyfi til að fara út á
flugbraut hérna á Reykjavikurflugvelli.
Tæknimaðurinn sat við hliðina á mér, og
leikararnir tveir aftur i. Svo ók ég eins og
hryllingur. Þetta þótti mér óskaplega
skemmtilegt. Leikararnir voru alveg náföl-
ir.”
Jónas segist vera hættur að aka mjög
hratt og tekur fram aö hann hafi alárei
verið stoppaður á sportbilnum. Þar kemur
hann upp um sig, kappinn, þvi hann gefur
óbeint i skyn aö hann hafi verið tekinn á
öörum bi'lum. Ekki meira um það.
„Ég ek á sportbil af sömu ástæðum og
fólk nýtur þess að boröa góðan mat. En þó
er ekki laust við aö ég vorkenni þvi fólki
sem fer i hópferðum til útlanda aö fá sér að
éta. Sjálfur kann ég hinsvegar afskaplega
vel viö mig einn i ókunnugri borg.”
Tðnnlnn
— Hvað geriröu þegar þú ert einn i
ókunnugri borg ?
„Ég fer i leikhús, á tónleika, söfn. Ég
reika um. I New York fer i t.d. oft i Metro-
politan safnið. Eöa þá ég rölti um göturnar
og reyni að lesa i fólk.
Ég safna fólki. Þaö er nokkuð sem ég
uppgötvaði ekki fyrr en talsvert var liðið á
ævina. Það er eiginlega hluti af vinnunni.
En það er sama hvort ég er á ferð i erindum
útvarpsins hér heima, eöa i einkaerindum i
útlöndum, ég reyni aö fara á bakvið. Ef ég
fer til Spánar á sólarströnd, þá fer ég
gjarnan bakvið þar sem fólkiö býr. Svo nota