Helgarpósturinn - 13.11.1981, Blaðsíða 5

33
__helgarpósturinn.
Föstudagur 13. nóvember 1981
kynntist ég hérna úti. Það er ekki óliklegt aö þar séu hug-
myndatengsl þótt við skrifum um ólika hluti. Samgangur-
inn við þá hefur verið mjög innspirerandi. Við vorum
saman i Bretlandi 1977 þegar pönkið var að byrja. Við
erum báðir Rolling Stones og rokkaðdáendur.”
Sérðu Island i öðru ljósi, en þegar þú bjóst þar?
„Já, eins og ég sagði áðan, þá sér maður hlutina betur
ofan frá. Þegar maður er á tslandi, les blöö, hlustar á
útvarp, umgengst bara Islendinga og er i close contact við
umhverfið, þá skipta ómerkilegir hlutir máli. Það er erfitt
að gera mynd af Islandi út frá listrænu sjónarhorni þegar
maður er þvældur inn i að hugsa um allt sem er að gerast,
ráðherrabila, blaðadeilur, átök milli Alþýðubandalags og
KSML, flokksdeilur i Sjálfstæðisflokknum. Það má segja
að maður sjái ekki skóginn fyrir trjánum. Ég hef ekki
orðiðfyrir miklum áhrifum frá dönskum litteratúr, tónlist
eða pólitik og veit satt að segja litið um allt þetta. Ég hef
reyndar litið álit á Dönum og Skandinövum i þessum
efnum. Þegar maður er hérna úti sér maður að gamli
frasinn um Islendinga sem bókmenntaþjóð er ekki eins
galinn og hann hljómar i skálaræðum og við önnur hátiö-
leg tækifæri.
Hjá Islendingum hefur frásagnarlistin verið meiri
tradisjón og þjóðarsport en annars staðar. Það hafa verið
gerðar perlur á Islandi sem fyila mann metnaði og
innspirasjón. Þaðeru heimsbókmenntirá Islandi, listin að
segja sögur. Toppurinn á vestrænum miðaldabók-
menntum er islenska sagnaritunin, höfundar Njálu eða
Grettissögu eru meðal merkilegustu höfunda á Vestur-
löndum á margra alda timabili allt frá Dante til
Shakespeare. — Eins má nefna Laxness og Gunnar
Gunnarsson, það fyllir mann sjálfsöryggi að skrifa á
Islensku. Menn eru ekki dæmdir til að vera þriðja flokks.
Enskumælandi menn, Bretar og Kanar, þeir munu alltaf
eiga það merkilegasta i rokktónlist, það er þeirra vig-
völlur. tslendingar geta hermt eftir Elvis, Rolling Stones
og Sex Pistols, en Englendingar og Amerikanar eru
partur af sömu fjölskyldu og þessir menn. Þar er
metnaður að verða betri eða jafngóðir og þeir.”
Sitjandi hugsanir
Hvernig eru aðstæður þinar til skrifta?
,,Ég hef ekkert nema gott um minar aðstæður að segja.
Að segja að manni gangi illa út af vondum aðstæðum, það
er frekar vitnisburður um andlegt ástand en aðstöðuleysi.
Að verameðfjölskyldubindur mann,en það kennir manni
lika að nota timann. Heimilisstörfin og börnin þrjú taka
náttúrlega mikinn tima en þess vegna reynir maður að
nýta stundirnar sem eru friar út i ystu æsar. Þegar maður
hefur endalausan tima skipta klukkustundirnar sem fara í
vitleysu engu máli, þá finnst mér lika tendensinn vera sá
að mönnum verður ekkert úr verki. Ég hef lika unnið
nokkramánuði á ári og það er mjög gott. Það hefur reynst
mér vel að skipta um umhverfi og ég hef snúið tviefldur
aftur. Hjá mörgum sem láta ekkert binda sig þrengist
sjóndeildarhringurinn. maður sem situr við skrifborð
allan ársins hring fer að hugsa eins og maður sem situr við
skrifborðið allan ársins hring. Nokkurs konar sitjandi
hugsanir.”
B'járhagurinn?
„Við höfum nú komist af dag frá degi. Þvi minna sem
maður á, þvi minna eyðir maður. Það mun sjálfsagt koma
að þvi að maður þurfi að stóla eitthvað á rithöfundasjóð-
ina og launasjóðina á Islandi en ég ætla að reyna að taka
þvi létt og reikna með sem minnstu. Helmingur islenskra
höfunda virðist tapa glórunni um tima á hverju ári þegar
úthlutað er. Þeirra reynsla ætti að kenna manni aö það er
dýrmætara að halda sálarrónni en að fá meira eða minna
en einhver annar. Ég held að þeir sem fyrir þessum
sjóðum ráða séu upp til hópa fyrirtaksmenn sem vinna I
góðri trú en samt virðist það ganga illa að láta þessa sjóði
gegna hlutverki sinu, sem á náttúrlega fyrst og fremst að
vera að sjá til þess að sköpunargáfa og vilji fari ekki til
spillis vegna peningaleysis. Þess vegna ættu þeir helst að
fá sem illmögulega geta skrifað án þess, þeir sem eru að
byrja, eru með fjölskyldu, búa i leiguhúsnæði os.frv.
En ekki eins og reynslan hefur oftast verið að höfundar
hafa fyrst verið styrktir þegar þeir hafa litið með þaö að
gera lengur, jafnvel komnir á eftirlaun eftir að hafa
stritað við launavinnu alla ævi. En ég ætla sem sagt ekki
að reikna með miklu, þá verð ég heldur ekki fyrir von-
brigðum. Góður höfundur sem ég þekki vel sagði mér einu
sinni að hann væri búinn að gera samning við konuna
sina: þann dag sem hann fer að væla i blöðin eða að safna
undirskriftum vegna þess að hann hafi ekki fengiö nógu
mikið úthlutað, þá á hún að hringja á sjúkrabil og láta
flytja hann i spennitreyju á spitala.”
Hefur danska „sósialkerfið” reynst þér vel?
„Við höfum ekkert haft að þvi að segja.”
c

ENDURBÆTT HUSNÆÐI
BETRI ÞJÓNUSTA
LÍTIÐ VIÐ
I
Dúkur frá
Yfir fjörutiu ára sérhæfing i sölu veggfóðurs og gólfdúka tryggir
viðskiptavinum vorum holl ráð og fuilkomna þjónustu. x
Úrval af munstrum, litum og tegundum auk allra nauðsynlegra
verkfæra og áhalda til dúklagninga.
Einar, dóttirin Hildur Edda og Gög og Gokke: „Heimilis-
störfin og börnin þrjú taka náttúrlega sinn tfma, en það
kennir manni lika að nota timann...”
Hæfileikarnir og karrierismi
En hvernig er þá með ungu rithöfundakynslóðina I dag?
„Þótt það hljómi kjánaiega þegar ég segi það, þá er
sægur af efnilegum rithöfundum á Islandi I dag (og ég ér
ekki nema i mesta lagi einn af þeim). Guðbergur og
Steinar Sigurjónsson hafa náð að skapa litteratúr á sama
plani og heimsbókmenntir. Af þeim sem hafa verið að
byrja siðustu tiu árin hef ég mesta trú á Óla Gunn. og
Pétri Gunn.
Margir rithöfundar virðast hafa meiri metnað til að
skapa sér nafn, verða áhrifamenn i pólitik og menningar-
umræðu á íslandi, en að fást við skapandi listrænt starf.
Keppikefli sumra er að vera titlaður „rithöfundur” i
simaskránni. Karrierismi af þessu tagi held ég að eyði-
ieggi fyrir mönnum hæfileikana. SjáðuSigurð A. Magnús-
son. 1 tuttugu ár var hann dæmigerð menningarfigúra, rit-
stjóri Samvinnunnar, formaður Rithöfundasambandsins,
skrifandi blaðagreinar, haldandi ræður, nefndarstússari,
en sem rithöfundur gerði hann ekkert afgerandi fyrr en
hann dregursig tilbaka,flytur til útlanda og fer að skrifa.
Og þá kemur frá honum vinsælasta og mest lesna bók
seinni ára. Það er ekki merkilegt að skapa sér nafn, það
eina sem á að skipta rithöfunda máli er að reyna að skrifa
betur en allir aðrir. Ég tel mér hafa heppnast þegar ég
verð farinn að skrifa eins vel og menn eins og Joseph
Heller, Gabriel Garcia Márquez og Giinther Grass svo ég
nefni núlifandi rithöfunda. Nú ef ekki, þá sættir maður sig
við það upp úr sextugu.”
Finnst þér þú hafa orðið fyrir áhrifum frá einhverjum
sérstökum rithöfundum?
„Þú meinar hvort ég eigi uppáhaldsrithöfunda. Það er
erfitt að segja það, það fer allt eftir þvi hvað maður hefur
veriðað lesa siðast. 1 fyrra hefði ég sagt eitthvað annað en
núna, og eitthvað enn annað i hitteðfyrra. I augnablikinu
eru það Knut Hamsun, Reymond Chandler og James
Joyce. Mér dytti aldrei i hug að segja að þeir hafi haft
áhrif á mig, þá þyrfti ég að skrifa miklu betur en ég geri
núna.”
Hvað með danska höfunda?
Hærværk eftir Tom Kristensen er einbesta bók sem ég
hef lesið, öðruman ég ekkieftir i svipinn.”
Heimilið verður fallegra með
veggfóðrinu viðurkennda
nP&rósnflniNN’
W Hverfisgötu 34 - Reykjavík
Sími 14484 - 13150
Úrval af
málningu
og
málningar*
vörum