Helgarpósturinn - 27.11.1981, Blaðsíða 12

12
Föstudagur 27. nóvember 1981 _
...en nú kem ég
úr kafinu
Ég hefi ákveöið að koma úr kafinu. Eins og menn hafa eflaust tek-
iö eftir, hef ég litið látið á mér bera undanfarið og fátt lagt til hinna
áriðandi mála, sem æpa á úrlausn.
En nú er nóg komið.
Ég grip þvi höndum tveim i laugarbakkann og kem upp úr, læt
undan áskorun fjöldans og axla ábyrgð mlna.
Mér er það ljóst, að þjóðin stendur ráðvillt frammi fyrir framtið-
inniog spyr sjálfa sig i sifellu: Hvað á að taka tilbragðs, hvern á að
kjósa?
Vikupóstur frá Gunnari Gunnarssyni
Nú kemur svarið:
Ég styð Albert fremur en Davið og Davið fremur en Birgi og vel
Birgifrekar en Ragnhildi og Ragnhildi tek ég fram yfir Geir og Geir
fremur en Ellert og Ellert á undan Friðrik, sem hefur þó marga
kosti umfram Albert. Ég vel svo aftur Albert frekar en Ragnhildi og
þó Ragnhildi frekar en Pálma úr þvi að Gunnar gefur ekki kost á
sér. Þvi er ráð að snúa við blaðinu og velja Jón, þótt eflaust megi
deila um kosti hans, séu þeir lagðir að jöfnu við Magnús ellegar
Kjartan ellegar Þorstein ellegar Vilhjálm ellegar Steinar ellegar
Bessi sem myndi náttúrlega bæta Davið upp það sem vantar á hjá
honum. Sömuleiðis er ekki nema sjálfsögð krafa að undirritaður
gefi væntanlegum kjósendum innsýn i það sem áratugalöng njósna-
starfsemi hefur leitt i ljós, svo sem hentistefnu Lúðviks sem fellur
sem geislabaugur um mitti Svavars þegar hann dansar við Guð-
mund J.
Það er svo margt sem gerist, að venjulegur kafbátur hefur ekki
undan að færa allt á skrá, jafnvel þótt astikið gangi allan sól-
arhringinn. Það er þess vegna sem ég kveð upp úr i dag og gef tón-
inn, vegna ihöndfarandi átaka og vandamála sem biða úrlausnar.
Halldór hefur sitthvað til brunns að bera. Þó mega menn ekki láta
það villa sig við ákvarðanatöku, þvi hann er vanur að smækka mjög
andspænis hinum stóru málum, og þá reikar hugurinn þegar i staö
til manna eins og Salóme. Og eigi ég að vera fullkomlega hreinskil-
inn, get ég svo sem viðurkennt, að upp i hugann koma menn eins og
Vilmundurellegar Garðar ellegar Kjartan ellegar hinn Kjartaninn.
Eggert getur aftur staðið fyrir utan þetta — eins og Magnús. Um
Jón Baldvin er ekki að tala, þvi að hann starfar i öðru samhengi,
þótt éðlilegt sé að hans nafn beri á góma.
Eitt er það, sem vekur manni furðu, þegar þessi mál eru rædd, en
þaðer.aðsamanlagöurfjöldialþingismanna og starfsmanna þings-
ins mun standast á við tölu starfsmanna sovéska sendiráðsins hér á
landi (?).
Er ekki samhengiö augljóst?
Þegar nú úrlausnin stendur fyrir dyrum, kemur mér ekki til hug-
ar að ganga hljóðlega framhjá utanrikismálunum, eins og tiðkast
hérá landi. t þvisambandi minniégá páfann. Eins og menn vita.er
hann pólskrar ættar.
Hvers vegna skaut Ronald Reagan á páfann? Það er aftur vitað
mál, að Vatikanið er ekki i Nató. Er það skýringin? Eöa var það
Lennon sem skaut á Páfann sem reyndi að svara fyrir sig en missti
skotsittiReagan? Eða skaut Lennon upphaflega á Reagan sem svo
leitaði skjóls á bak við páfann? Nei, þannig er þessu ekki varið. Hér
er nefnilega um miklu viðtækara mál að ræða og ég læt duga að
minna á öryggi Nató.
Lennon skaut á páfann vegna þess að Reagan hafði áður skotið á
Lennon vegna þess að páfinn hafði byrjað með þvi að skjóta á Reag-
an sem hafði reiknað með skoti frá Lennon.
Hugsið um þetta.
Mig dreymdi þessa lausn um daginn, þegar ég gisti eina nótt um
borði flugvélamóðurskipi. Við fengum að liggja þar i flatsæng; Eið-
ur, Karl Steinar, einhver sem ég man ekki hvað heitir og svo ég. Ég
minnist þess ekki að hafa séð Baldur þarna, enda er hann ekki með i
minum útreikningum og kemur þvi ekki til tals.
En ég hef ákveðið að gefa kost á mér.
... Oí*h'ft. k+AfA
&kc-t ^ éc- Oítrtv^ orrmLefruíi.
Sjötugt undrabarn
Skákin á það sameiginlegt
tónlistinni að þar koma stöku
sinnum fram undrabörn. Stund-
um veröur hljótt um þessi börn
aftur, þau komast á visst
þroskastig og staðna svo. En
ist vestur til Bandarikjanna
með fjölskyldu sinni og tefldi
þar, meðal annars tókst honum
að sigra kunnan skákmeistara
Janovskí og varð þá jafn ofsa-
kátur og hann hafði verið
skákmaður, þótt hann sé ofur-
liði borinn í þetta sinn. Landau
varð eitt af fórnarlömbum nas-
ista i heimsstyrjöldinni siðari.
Ég styðstviðskýringar Reub-
ens Fine.
LANDAU-RESHEVSKf
ÞEGIÐ DROTTNINGAR-
BRAGÐ
önnur halda áfram að þroskast
og geta þá náð ótrúlega langt,
allir þekkjaMozartog frá okkar
tið má nefna Jascha Heifetz og
Yehudi Menuhin.
1 skákinni má nefna Paul
Morphy (f. 1837) sem tefldi tólf
ára gamall við frægan meistara
og hélt sinum hlut, og Capa-
blanca sem lærði fjögra ára að
tefla á þvi einu að horfa á föður
sinn tefla við frænda sinn og var
orðinn skákmeistari Kúbu tólf
ára gamall. En hvorki þessir
tveir né aðrir er nefna mætti
jafnastá viðSamúel Reshevsky
er tefldi fjölskákir átta ára
gamall, svo smár vexti að hann
náði með naumindum upp á
taflborðið. Reshevsky varð sið-
ar frægur taflmeistari og teflir
enn þótt hann verði sjötugur á
þessu ári, hann er fæddur 26.
nóv. 1911.
Það var i lok heimsstyrjald-
arinnar fyrri að fréttir fóru að
berast af ungum pólskum gyð-
ingadreng, nafnið var þá staf-
sett Rzeschewski, er tefldi betur
en flestirfullorðnir menn. Hann
var ekki nema átta ára en vann
fyrir sér og fátækri fjölskyldu
sinni með þvi að tefla. Menn
þyrptustá fjölskákir hjá honum
til þess að sjá þetta furðuverk
sem þeirtrúöu naumast án þess
að þreifa áþvi. Vidmarsegir frá
þvi i minningum sinum þegar
Reshevsky kom til Wien vorið
1917 i fylgd með föður sinum.
Hann tefldi við félagsmenn i
skákfélagi borgarinnar og lagði
þá hvern á fætur öðrum. Fyrst
þótti mönnum þetta furðulegt,
ótrúlegt og skemmtilegt, en svo
fór gamanið að grána þegar
jafnvel reyndustu skákmenn
stóðust drengnum ekki snúning.
Menn leituðu til Reginald Wolfs
sem var einn af fremstu meist-
urum þessarar miklu borgar -
en það fór á sömu leið. Nú voru
góð ráð dýr. Leitað var tii ann-
arra fremstu meistara borgar-
innar, en þeir reyndust tregir.
Menn leituðu þá til Vidmars
sembjó iWien um þettaleytiog
hafði getið sér talsverðrar
frægðar sem upprennandi stór-
meistari, hann lét ekki ganga
lengi eftir sér og nú er best að
gefa honum oröið:
„Það var sjálfgert að ég lét
unga drengnum eftir að hafa
hvitt, hitt var aftur á móti ekki
jafn klókt af mér að tefla byrj-
unina án mikillar umhugsunar.
Ég komst nefnilega fljótt að þvi
að drengurinn hafði krafta i
kögglum, hann þjarmaði að
mér, fastar og fastar.
Mér varð ljóst að hér varð ég
að beita allri orku og úr þessu
varö regluleg kappskák. Hvort
hún stóð tvær eða þrjár stundir
man ég ekki lengur. Hitt man ég
glöggt aö hún var tefld afmikilli
orku og með þungum vopnum.
Að lokum tókst mér að brjótast
i gegn á kóngsarmi og ljúka
skákinni með erfiðri leikfléttu.
Drengurinn ungi hafði teflt
eins og hetja, vel og fallega, nú
lagði hann kónginn niður sem
merki þess að hann gæfi skák-
ina, en jafnskjótt lagöist hann
fram á borðiö og hágrét. Mér
leið illa, þvi fór fjarri að ég nyti
sigursins. Ahorfendahópurinn
sem stóð þétt umhverfis borðið i
margföldum hring var þögull og
hrærður. Faöir drengsins tók i
höndina á honum og leiddi hann
burt, en nokkrir fylgdu þeim út
ánþess aö vita hvað þeirættu að
segja. Ég laumaðist á brott, ó-
ánægður meö sjálfan mig. En
hvað átti ég að gera? Atti ég að
neita aðtefla við drenginn? Atti
ég aö leyfa honum að vinna
mig?”
Drengurinn hélt sigurgöngu
sinni áfram um Evrópu, en svo
hljóðnuöu fréttirnar, hann flutt-
hryggur þegar hann tapaði fyrir
Vidmar. Þessi skák var að vísu
ekkertheilsteypt listaverk, Jan-
ovski'hafði náð vinningsstöðu en
sleppt tökunum, drengurinn
sneri sig Ut úr erfiðleikunum og
tókst að lokum að snúa ósigri i
sigur i sextiu leikja harðri bar-
áttu.
Eftir þetta var sem betur fer
hætt að nota Samúel sem sýn-
ingargrip. Hann var sendur i
góðan sköla og hætti að mestu
að tefla um sinn. Raunar voru
gerðar á honum sálfræðilegar
prófanir, en þar kom fátt mark-
vert í ljós nema óvenjulegt
minni á tölur. Skákgáfan virtist
einangruð i einhverju hólfi sem
vfsindin náðu ekki til.
Reshevski lauk bókhaldara-
prófi og hefur starfað við bók-
hald ásamt skákinni.
Reshevskí kom aftur fram á
sjónarsviöið rúmlega tvitugur
rétt upp Ur 1930 og var eftir það
um áratuga skeið fremsti tafl-
meistari Bandarikjanna og ein-
hver fremsti taflmeistari hins
vestræna heims. Hann tók oft
þátt i heimsmeistarakeppninni
og komst langt en þó aldrei al-
veg nógu langt. Hér er ekki rúm
til að rekja skákferil hans ná-
kvæmlega, en hann hefur unnið
marga sigra á skákmótum og á
skákstíll hans þó enn betur við
einvi’gi. Auk þess að sigra flesta
helstu meistara Bandarikjanna
i einvigum (Horovitz, Kashdan,
Lombardi, Bisquier og D.
Byrne) hefur hann sigrað Naj-
dorf (tvivegis, heildarúrslit +13
-8 = 15) og Gligoric (+2-1 =7).
Einvigi hans við Fischer olli
miklu fjaðrafoki, en þegar upp
úr slitnaði (þvi var aldrei lokið
sökum ágreinings) stóðu leikar
svo: +2 -2 =7. Besta árangri
sinum i heimsmeistarakeppn-
inni náði hann i Zurich, en þar
lenti hann i' 2.-4. sæti ásamt Ker-
es og Bronstein. 1968 var hann
með i kandidataeinvigjunum,
en féll þá út eftir fyrstu umferð
er hann tapaði fyrir Kortsnoj
(Kortsnoj 3, ReshevskiO, 5 jafn-
tefli), enda var Reshevsky þá 57
ára gamall.
Ekki er auðvelt að lýsa skák-
stil Reshevskis. Skákir hans eru
oft langar og flóknar, hann
stendur ósjaldan ver að vigi og
oft lendir hann i æðislegu tima-
hraki - en ótrúlega oft vinnur
hann að lokum. Hann hefur ekki
lagt margt nýtt af mörk-
um i byrjanafræöi né skáklegri
hugsun almennt. En hann er ó-
trúlegur keppnismaður, sigur-
viljiog seigla eru einkenni hans
-og svo erhann feiknalega takt-
iskur, er ákaflega fundvi's á
smábrögð og brellur sem reyn-
ast honum notadrjúg, ekki sist I
timaþrönginni.
Nú skulum við lita lauslega á
eina af skákum Reshevskís frá
þvi aö hann var undrabarn. Um
stað og stund veit ég ekki, held-
ur ekki andstæðing, það er einn
af þessum N.N. sem hafa syo
margri skákinni tapað. En hér
kemur skákin, Samúel hefur
hvitt.
01. f4-e6
02. Rf3-d5
03. g3-Rf6
04. Bg2-Bd6
05. d4-Rc6?
06. Re5-Re7
07. Be3-c6
08. a3-h6
09. Rd2-Rd7
10. c+b6
11. b+f6
12. Rxc6-Rxc6
13. cxd5-exd5
14. Bxd5-Bb7
15. Dc2-Hc8
16. Dg6 + -Kf8
17. Df7— mát.
Hér kemur svo önnur skák frá
fullorðinsárum Reshevskis,
nokkuð gott dæmi um tafl-
mennsku hans og stil, þóttekki
sé hún löng. Hún er tefld á skák-
þingi i Kemeri 1937, en þar vann
Reshevski einn af sínum bestu
sigrum. Mótleikari hans er ann-
ar gyðingur, snarpur og snjall
01. d4-d5
02. c4-dxc4
03. RÍ3-RÍ6
04. e3-a6
05. Bxc4-e6
06. 0-0-C5
07. De2-b5
08. Bd3-cxd4
09. exd4-Bb7
ABCDEFGH
Landau var mikill sóknar-
maður og Reshevski hefur á-
reiðanlega ekkert á móti þvi að
teygja hann til atlögu.
10. a4-b4
11. Rbd2-Be7
12. Rc4-a5
Til þess að hvitur leiki ekki
sjálfur a5.
13. Bf+0-0
14. Hfdl-Rc6
15. Be5
Landau er hugkvæmur og hon-
um tekst að mynda sér hættuleg
sóknarfæri sem gera skákina
spennandi.
15. ...-Rd5
16. De4-g6
17. Dg4
Skýin hrannast upp, svartur
verður að tefla mjög varlega.
17. ...-Rf6
18. Df4-Rh5?
Býður drottningunni heim á h6,
hvað vakirfyrirhonum? Athug-
um málið: 19. Dh6-Rxe5. 20.
dxe5-Bxf3. 21. Bxg6-fxg6. 22.
Hxd8-Haxd8. 23. gxf3-Rf4. Nú er
drottningin lokuð inni á h6 og
svartur getur sótthana með Hf5
og Bg5.
19. De3
Landau lætur ekki flekast, hann
á enn vænlega sóknarstöðu.
19. ...-Hc8
20. Hacl-Rxe5
21. dxe5-Bc5
22. Dh6-De7
23. Rg5?
Loks stenst hvitur ekki freist-
inguna. Hann gat leikið Be2 og
stendur þá vel að vigi.
23. ...-f6
24. exf6
ABCDEFGH
En nú sfx’ingur járðsprengjan.
24. ...-Bxf2+!!
Allt i einu er allt i uppnámi i
herbúðum hvits. Leiki hann nú
25. Khl kemur 25. -Hxf6 26.
Rxa5-Hxcl 27. Hxcl-Be3 og
svartur á að vinna.
25. Kxf2-Dxf6 +
26. Rf3
Ekki er betra 26. Kgl-Df2 og
mátar á g2.
26. ...-Bxf3
27. gxf3-Dxf3+
28. Kgl-Hf4 !
29. Dxf4
Um annað er ekki að ræða vilji
hann ekki gefast upp, svartur
hótaði Hg4+
29. ...-Rxf4
30. Bfl-Hc5
Hxc4 var kannski glæsilegri
leikur en sist sterkari.
31. Hc8+-Kg7
32. Hd7 +-Kh6
og hvitur gafst upp.