Helgarpósturinn - 04.12.1981, Blaðsíða 8

j-heigac
pásturinrL-
Blað um þjóömál,
listir og menningarmál.
utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Ritstjórar: Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arn
grimsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Gunnar Gunnars-
son og Þorgrímur Gestsson.
utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart
Auglýsingar: Inga Birna
Gunnarsdóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótt-
ir.
Dreif ingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavik.
Sími 81866. Afgreiðsla að
Hverfisgötu 8 - 10. Simar:
81866, 81741, og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskrifatarverð
á mánuöi kr. 30.
Lausasöluverö kr. 10.-
Endurskoö-
um borgar-
skipulagiö
Borgarstjórn samþykkti fyrir
nokkrum dögum, að hefjast
skyldi handa við nýtt deiliskipu-
lag ibúðabyggðar norðan Rauða-
vatns. Það þýðir, að næstu
byggingasvæði Reykvikinga á
eftir Selásnum og Artúnsholti,
svæði sem byggt verður á
árunum 1985 til ’88, færist enn
lengra frá miðju borgarinnar, við
höldum áfram að byggja upp
steinsteypufrumskóg i anda
svefnhverfastefnunnar, sem fyrir
löngu hefur verið viðurkennd úr-
elt.
Reykjavikurborg, eins og hún
hefur þróast siðustu tvo áratug-
ina, er að verða að skipulags-
legum óskapnaði — og það sem
hefur ýtt undir þá sérkennilegu
þróun, þróun hugsunarleysis, er
meðal annars sú staðreynd, að
þráfaldlega hefur verið gcngið
framhjá ráðum sérfróðra skipu-
lagsfræðinga.
Helgarpósturinn birtir i dag við
tal við Þórð Ben. Svcinsson lista-
mann, sem stóð fyrir athyglis-
verðri sýningu að Kjarvals-
stöðum i nóvember s.l. Þórður
bendir þar á hversu ókjósanlegra
hefði verið að nýta Vatnsmýrina
og flugvallars væðið til
ibúðabygginga og tengja það
svæði siðan Alftanesinu með
byggingu brúar.
Nú vill svo til, aö skipulags-
fræðingar hafa áður bent á
þennan möguleika. Helgar-
pósturinn birtir jafnframt i dag
hringborðsumræður þriggja
kunnra arkitekta, en þeir taka
allir undir röksemdarf ærslu
Þórðar Bcn. og telja, að suður-
þróun Reykjavikurbyggðar hefði
verið ákjósanlegri en núverandi
austurþróun og hin merkilega
dreifing byggðar, sem borgar-
stjórnarmenn hafa ýtt á undan
sér.
Við íslendingar höfum verið að
byggja upp höfuðborg okkar og
bæi. Það er kannski við að búast,
að skipulagning og hönnun
byggingasvæöa hafi á stundum
orðið til eins og i handaskolum
eða fyrir gerræðislegar hags-
munaaðgerðir stjórnmálamanna,
sem sannarlega virðast ekki hafa
mikið vit á skipulagsmálum eða
hafa rika tilfinningu fyrir fegurð
umhverfis. En það er mál
að menn vakni til vitundar um
skipulagsmálin og hefji hvetjandi
umræður um hið tiibúna um-
hverfi, sem við nú erum að
byggja og ætlum að byggjá næstu
áratugi. Það eru mannvirki sem
eiga væntanlega eftir að standa
um aldir. Við erum f raun ekki að
byggja fyrir okkur sjálf, heldur
það fólk scm mun búa i þessu
landi I framtiðinni.
Flugvallarsvæðið hefur áður
borið á góma. Þvi er þá jafnan
borið við, að vandfundið muni
annað flugvallarsvæði hentugra.
Þvier til að svara, að innanlands-
flugið getur hæglega fært sig um
set, t.d. á Keflavikurflugvöll og
reyndar full ástæða til að nýta
hinn stóra alþjóðaflugvöll betur.
Föstudagur 4. desember 198l'
helgarpósturínn
Skammdegisvæl af héraði
er mikið vetrar-
riki hér eystra núna.
Fjarðarheiðin hefur verið
ófær alla vikuna og þegar
ég fórað segja einum sam-
kennara minum frá því að
Seyðfirðingar væru víst
orðnir m jólkurlausir, brást ’
inum yfirfjallið og niður á
Seyðisfjörð svo að við get-
um keyrt á eftir þeim og
keypt þær. Þetta er ósköp
asnalegt.
Og þó er okkur litil vork-
unn ef litið er til aðstæðna
Norðfirðinga i' þessum efn-
um. Þedr þurfa vesgU að
.„róO
Austf jarðapóstur f rá Dagnýju Kristjánsdóttur
hann hinn versti við og
sagðist gjarna vilja skipta
við Seyðfiröinga á hvitvin-
inu þeirra og mjólkinni
okkar. Og i raun er það
fáránlegt að vera að bora
Rikinu niður á Seyðisfjörð i
staöinn fyrir að hafa það
hér uppfrá. Héðan liggja
vegir til allra átta og birgð-
irnar eru meira að segja
keyrðar héðan af flugvell-
keyra yfir Oddsskarð,
gegnum Eskifjörð og
Reyðarfjörö, yfir Fagra-
dal, hjá Egilsstöðum og yf-
ir hinn fræga Alkóhól — ef
þeirviljafá sér neðan iþvi.
Og auðvitað vilja þeir það.
Mérvarsögö saga af dauð-
þyrstum Norðfirðingum
sem horfðu eitt sinni þung-
bUnir uppá kolófært Odds-
skarðið annars vegar og
fjallið sem skilur þá frá
Seyðisfirði hins vegar. en
það fjall er þannig að eng-
inn kemst yfir það nema
fuglinn fljúgandi. NU voru
góð ráð dýr. Loks varð það
að ráði aö fara bara sjó-
leiðina til Seyðisfjarðar —
á gUmmibát (!) — og láta
það ekki á sig fá þó að veð-
ur væru öll válynd. Brenni-
vinið yrði hin ákjósanleg-
asta ballest i bátinn og
ferðin var farin — en ég hef
ekki heyrtum að þetta hafi
verið leikið eftir þessari
fræknu áhöfn á gúmmi-
bátnum.
\/ib erum nú ekki
svona þyrst hér uppi á Hér-
aði þó að manni veitti svo-
sem ekki af einhverri
brjóstbirtu i' öllu þessu
myrkri, stórhriðum og
kulda. Af kuldanum höfum
við þó alla vega nóg. Við
höfum nefnilega „kulda-
veitu” hér á Egilsstöðum.
HUn hefur verið leidd inni
flesthUsog vatnið Ur henni
kælir vendlega niður ofn-
ana i húsunum hér i þrop-
inu. Nei — þetta voru nú
ýkjur hjá mér,en hitt er
alveg satt að hitaveitu-
vatnið okkar er varla nógu
heitt tifað þvo upp leirtauið
með því. Og það er voða-
lega kalt í hUsum hér.
Þetta venst samt furðan-
lega og i hvert skipti sem
ég kem suður finnst mér
ofsalega heitt heima hjá
vinum minum. Og i hvert
skipti má heyra ámátleg
org innan af klósetti þegar
ég ætla að þvo mér uppúr
sömu blöndu af heitu og
köldu og ég er vön hér
eystra og skaðbrenni mig.
0
liklur
fg það er ekki von á
mikTum Urbótum. Mér
skilst að holurnar sem
volga vatnið okkar kemur
úr séu frekar að kólna en
hitt og fyrir þetta borgum
við mun hærri f járhæðir en
Reykvikingar. t verðlagn-
ingu hitaveitunnar hér er
sko engin hálfvelgja. Og
enn er þó fullt af fólki á
svæðinusem verður að hita
hús sin með oliu. Það fólk
. vinnur ekki fyrir öðru á
meðan — og það eru engar
ýkjur.
Þaðeru þvi margir hérá
svæðinu sem hugsa óbliö-
lega til ákveðins ráðherra
og er hvorki skilningur né
umburðarlyndi efst i huga.
Manni getur hitnað i hamsi
þegar maður hugsar um
pólitfskar refskákir og
hrossakaup — en það er
skammgóður vermir. Enn-
þá hafa pólitisk loforð
hvorki hitað hús manna né
veitt þeim atvinnu. Það
min hins vegar Austur-
landsvirkjunin gera þegar
og ef hún kemst einhvem
tima á framkvæmdastig.
Þangað til verðum við að
trúa þvi að það sé „þjóð-
hagslega hagkvæmt” að
sökkva strax sem mestu af
góðu beitarlandi fyrir norð-
an i' óþökk heimamanna.
Það hafi algeran forgang.
Dagný
„Það var Dyr-hó-la-gaaat”
UM PÓLITÍSKA FÍKNIEFNANEYSLU
F
■ réttastofa rikis-
Utvarpsins hefur að undan-
förnu hvað eftir annað sætt
ámæli fyrir óvönduð vinnu-
brögð i fréttaflutningi og
verið staðin að verki við
rangfærslur á erlendum
fréttum. Eitt nýlegt dæmi
var rangfærsla á Reuters-
frétt. Reutersfréttastofan
haföi það eftir Reagan
Spurningin var aðeins
þessi: Var þetta hagræðing
á sannleikanum af yfir-
lögðu ráði, þ.e. dæmigerð
pólitisk hlutdrægni, eða
stafaði þessi rangfærsla af
kunnáttuleysi frétta-
manna?
þ
■ egar ritstjóri Alþýðu-
blaðsins leiðrétti þessa
Hringborðið skrifa: Heimir Pálsson — Hraf n Gunnlaugsson — Jón Baldvin Hanni-
balsson Jónas Jónasson — AAagnea J. AAatthíasdóttir — Sigurður A. AAagnússon
— ÞráinaBertelsson
Hringborðið
Bandarikjaforseta og Josef
Luns, aðalritara
Atlanzhafsbandalagsins,
að þeir hefðu áhyggjur af
þvi sem þeir kölluðu
vaxandi stuðning við ein-
hliða afvopnun og hlut-
leysisstefnu i Vestur-
Evrópu. Erlendur frétta-
skýrandi sjónvarpsins,
ögmundur Jónasson, þýddi
umrædda frétt rétt. En
fréttastofa rikisútvarpsins
afbakaði hana rækilega.
HUn gerði umræddum
valdamönnum upp þá
skoöun, að þeir hefðu
áhyggjur af vaxandi stuðn-
ingi við „málstaö friðar” i
V-Evrópu. I Reutersfrétt-
inni var ekki stafkrók að
finna um „málstað friðar”.
„Pacifistar” eru menn sem
neita að bera vopn. „Paci-
fist sentiment” er stuðn-
ingur við afvopnun. Hvort
einhliða afvopnun telst
stuðla að friði, eða þvert á
móti, draga Ur friðar-
horfum, er vægast sagt
umdeilanlegt, enda snýst
öryggismálaumræðan I
okkar heimshluta ekki
hvað sist um það. En
Reutersfréttin lagði að
sjálfsögðu engan dóm á
það. Það gerði hins vegar
fréttastofa rikisútvarpsins.
Það er mál Ut af fyrir sig,
ef fréttastofa rikisútvarps-
ins er þeirrar skoðunar, að
rikisstjórnir Vesturveld-
anna samanstandi af
striösæsingaseggjum —
mönnum sem hafa
áhyggjur af vaxandi
friðarhorfum. En hitt, að
bera þessa nafngreindu
menn fyrir þviliku sjálfs-
mati, —■ það er ekki aðeins
fréttafölsun heldur hunda-
logik.
rangfærslu, gerði hann að
sjálfsögðu ráð fyrir þvi, að
hér væri um mistök að
ræða, — þýðingarvillu. En
nU er honum ekki lengur
stætt á þeirri skoðun.
Fréttastofa rikisútvarpsins
brást þeirri skyldu sinni, að
leiðrétta mistökin. Og
fréttastjóri rikisútvarpsins
bætir gráu ofan á svart
með þvi að fuliyrða i
Helgarpóstsviðtali, að sýnt
hafi verið fram á, að þetta
hafi verið „ágæt þýðing”.
Að sjálfsögðu hefur
hvergi verið sýnt fram á
það, enda er það ekki á
nokkurs manns færi. Svo
klykkir hinn vammlausi
embættismaður Ut meö
barnalegum skætingi um
þann, sem til vamms segir
— með orðbragði sem
minnir einna helzt á þing-
fréttaritara Þjóðviljans.
f þessu „sómaviötali”
við Helgarpóstinn segist
Margrét Indriðadóttir hafa
verið svo sómakær ,,I
gamla daga,” að hún hafi
oft gert „hlé á upptökum til
þess að leiðrétta fólk eftir
þörfum”. Og hún minnist
þess ekki að neinn hafi van-
þakkað það. Minnug
þessara orða hefði henni nú
veriö ráðlegast að þakka
fyrir vinsamlega ábend-
ingu.
„Abyrgð fréttamanns er
ekki sist i þvi fólgin, að
allur þorri manna trúi þvi,
að fréttastofan fari með
rétt mál...” Hefur Eiður
Guðnason eftir núv. frétta-
stjóra af öðru tilefni. Og
fréttastjórinn heldur
áfram: „...Yrði frétta-
stofan uppvis að röngum
fréttaflutningi, væri ekki
lengur neinn aðili i landinu
er fólk gæti treyst til óhlut-
drægs fréttaflutnings,— en
Utvarp eða hljóðvarp er þó
sU stofnun, sem nær til
flestra landsmanna.”
Einmitt. Um það snýst
heila málið. Þetta hefði
fréttastjórinn átt að leggja
sér á minni, áður en hann
svaraði rökstuddri og rétt-
mætri gagnrýni með
þessum kostulega blend-
ingi af skætingi og emb-
ættishroka
H.
I dag skrifar: Jón Baldvin Hannibalsson
Ivaða þýðingarvilla?”
— spyr fréttastjórinn. Sem
ég er að festa þessi orð á
blað, berst mér upp i
hendur eintak af brezka
vikuritinu „Economist”.
Þar er fréttafrásögn, af
viðræðum þeirra Mitter-
rands Frakklandsforseta
og Reagans Bandarikja-
forseta (ein stórfréttin sem
fréttastofa rikisútvarpsins
sá ekki ástæðu til að koma
á framfæri við hlustendur
sina) og um afstöðu
frönsku rikisstjórnarinnar
til öryggismála V-Evrópu
og „friðarhreyfinganna”.
Þarsegir t.d. orðrétt: „Mr.
Mitterrand’s defense
policy goes against the
prevailing Left-wing grain
in Europe these days, and
it demonstrates the
president’s worry about the
spread of pacifism in
Western Europe”. — NU
vitum við skv. fordæmi,
hvernig fréttastofa rfkis-
Utvarpsins mundi koma
þessari frétt til skila á
islenzku: HUn mundi fræöa
hlustendur sína um
áhyggjur Mitterrands af
auknum stuðningi við
„málstað friðar” i Evrópu.
Þar með væri Mitterrand
kominn i hinn friða flokk
striösæsingaseggja frétta-
stofunnar.
Og það væri svo sem eftir
öðru um fréttaflutninginn
af stefnu franskra
jafnaöarmanna á liönu
sumri. Eftir valdatöku
Mitterrands láðist frétta-
stofunni nefnilega að skýra
rétt frá staðreyndum um
afstöðu hinnar nýju rikis-
stjórnar til utanrikis- og
varnarmála. Til stuðnings
þessari fullyrðingu voru á
sinum tima nefnd mörg
óvefengjanlegdæmi.Það er
hægt að falsa fréttir með
öðrum hætti en þeim að
rangþýða og rangtúlka
fréttaskeyti. Það er lika
hægt að stinga fréttum
undir stól. Það er eftir-
lætisaðferð hinnar „sósial-
realisku” ritskoðunar i
Austur-Evrópu. Frétta-
stofan hefur gert hvort
tveggja. Mat fréttastof-
unnar á þvi, hvað henni
virtist fréttnæmt af orðum
og athöfnum hinnar nýju
rikisstjórnar jafnaðar-
manna á Frakklandi, var i
stóru sem smáu hið sama
og Þjóðviljans. Fréttamat
Þjóðviljans er rammhlut-
drægt. En það vita allir
menn, og eru þess vegna
fyrir fram varaðir við. Sá
er munurinn, að fréttastofa
rikisútvarpsins gerir tilkall
til þess að vera treyst sem
óhlutdrægum fjölmiðli. í
trausti þess hefur al-
mannavaldið i landinu falið
henni einkaleyfi — ein-
okunarvald. Þegar þvl er
ekki lengur að treysta, þar
sem fréttastofan er itrekað
uppvís að röngum frétta-
flutningi, þá er fokið i flest
skjól, eins og fréttastjóri
réttilega hefur viðurkennt.
Þess vegna m.a. ræða
menn það i alvöru, að timi
sé til kominn að svipta
þessa einokunarstofnun
einkaleyfi sinu á Utvarps-
rekstri. Meirihluti þjóðar-
innar er þegar á þeirri
skoðun, að svo skuli gert.
I^rákelkni fréttastjórans
og embættishrokinn sem
orð hennar fá ekki dulið, á
sér að visu fræg fordæmi Ur
sögu islenzkrar blaða-
mennsku. Eitt frægasta
dæmið er deila Sunnanfara
og Þjóðólfs, um Stapagat
eða Dyrhólagat, aldamóta-
árið, sællar minningar.
Sagan er I sem skemmstu
máli á þá leið, að Björn i
ísafold birti mynd á forsiðu
blaðs sins og myndatexta
með þar sem sagði að þetta
náttúruundur væri Dyrhóla-
gat. Myndin reyndist að
vísu við nánari skoöun vera
af Gatkletti á Stapa. Mistök
af þessu tagi geta hent á
beztu bæjum, og gaf ekki
tilefni til annars en leið-
réttingar, hávaöalaust, i
næsta tölublaði. En i milli-
tíöinni notaöi Þjóðólfur
tækifærið til að klekkja á
keppinaut sinum og væna
þá Sunnanfara um vöntun á
landafræðikunnáttu og
þjóðrækni. Eftir blaða-
mannsvenju þeirrar tiðar
(og okkar, að þvi er
viröist!) kaus ísafoldar-
Björn að forherðast i vit-
leysunni: Dyrhólagat
skyldi það heita upp frá
þvi, hvað sem tautaði og
raulaði. Og klögumálin
gengu á vixl um „naut-
heimsku” og „meðfædda
rætni”, (á máli frétta-
stjórans núna heitir
þetta „ófulinægð þing-
setufi'kn” — e.k. pólitisk
fikniefnaneysla, eða
hvað?) unz almenningi
tók að leiðast þófið. Þá var
gripið til þess ráðs að leiða
fram vitni: Skipstjórar
vitnuðu um það á vixl, allt
eftir þvi hvar þeir stóðu i
pólitik, að myndin væri af
Stapagati, — nú eða
Dyrhólagati, og sóru við
siglingareynslu sína og
sjómannsheiður. Loks kom
að þvi að „sæmilega virtur
en nokkuð grannvitur og
montinn skipstjóri” bar
staðfastlega vitni um það i
Þjóðölfi að myndin væri
sannanlega af Stapagati.
Skömmu seinna álpaðist
kallinn til að hafa vista-
skipti i pólitikinni og
vitnaði þá gegn sjálfum sér
i ísafold um að vist væri
myndin af Dyrhólagati.
Upp frá þvi breyttu deil-
urnar um farveg og snerust
eftir það að mestu um
greindarstig og mannorð
hins „grannvitra
skipstjórnarmanns”. — Sá
eftirmáli fylgdi sögunni að
12 árum siðar festi Guð-
brandur Jónsson kaup á
myndamótasafni ísa-
foldar-Björns, um það leyti
sem hann var að byrja
búskap i blaðamennsku.
Varð þá fyrir honum
myndin fræga. Hann lyfti
henni upp og missti Ut Ur
sér með brosi á vör:
„Þarna er hún þá, þessi
margfræga Stapagats-
mynd”. Björn i Isafold
tókst allur á loft af geðs-
hræringu, baröi sig utan og
hreytti Ut Ur sér: „Það var
Dyr—hó—la—gaaaat”
^Jr þvi sem komið er
verður þvi ekki breytt, að
þýðingarvilla fréttastof-
unnar veröur eins konar
dyrhólagat á blaðamanns-
ferli fréttastjórans. Burt
séö frá öllum staðreyndum
mun hann áreiðanlega, 12
árum héðan i frá, segja
eins og Isafoldar-Björn
forðum: „Hvaða þýðingar-
villa?” — þrátt fyrir allt
blaðrið um _ f jölmiðlabylt-
inguna hljo'ta menn aö
beygja sig fyrir lifsreglu
hinnar þjóðlegu lyndisein-
kunnar, sem náð hefur
æðstu fullkomnun i þrjózku
sauðkindarinnar. —JBH