Helgarpósturinn - 18.12.1981, Page 8
pósturinn—
Blað um þjóðmál/
listir og menningarmál.
Útgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Ritstjórar: Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arn-
grimsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Gunnar Gunnars-
son og Þorgrimur Gestsson.
Utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndír: Jim Smart
Auglýsingar: Inga Birna
Gunnarsdóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótf
ir.
Drei f ingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavik.
Simi 81866. Afgreiðsla að
Hverfisgötu 8 10. Símar:
81866, 81741, og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askrifatarverð
á mánuði kr. 30.
Lausasöluverö kr. 10,-
Listin
skilar
arði
Helgarpósturinn birtir f dag
langan og itarlegan leiöarvisi yfir
bækur og hljómpiötur, sem á
markaöi eruum þessar mundir.
Leiöarvisirinn er tekinn saman af
listgagnrýnendum blaösins og
gefur nokkra iiugmynd um fjöl-
breytni markaösins, en þó ekki
siöur umfang þeirrar starfsemi i
landinu sem snýst f kringum listir
og bókarmennt hér á landi.
Listiökun af ýmsu tagi er
starfsvettvangur fjölda fólks. Æ
fleiri hafa á seinni árum stundaö
langt og dýrt nám á listaskólum,
heima og erlendis, og reyna aö
námi loknu aö hasla sér völl á
sinu sviði. Störf þessa listafólks
sjást víöa. Hljómplötuútgáfa er
orðin fjölskrúðug á islandi. Tón-
leikahald er ákaflega blómlegt,
að minnsta kosti ef miöa á viö
fólksfjölda —stærö markaösins —
eins og sagt er i viöskiptaheim-
inum. Bókaútgáfa viröist aöeins
eflast, þrátt fyrir aö fjölmiölun af
öðru tagi færist i aukana og starf-
semi leikhúsa veröur sömuleiöis
fjölbreyttari.
Auk listafólksins sem starfar aö
þessum málum, þá tengjast fjöl-
margir aörir þessum spennandi
heimi. Listir eru snar og ómiss-
andi þáttur i viðskiptalífinu.
Bókarmennt okkar er undirstaöa
öflugrar iöngreinar. Bókarmennt
og listir eru einfaldlega árföandi
hluti þjóölifsins, sem skilar rikis-
sjóöi ómældum tekjum í sinn sjóö,
auk þess aö sinna vel sinu eigin-
lega hlutverki: Aö auöga til-
veruna, gæöa mannlifiö þvi inn-
taki sem er forsenda vellíöunar
hvers einstaklings.
Setjist maöur niöur meö reikni-
vélina og reyni aö reikna dæmiö
til enda, kemur i Ijós, eins og
margoft hefur veriö sýnt fram á,
aö list og liststarfsemi i þessu
iandi er siöur en svo baggi á
þjóöarbúinu, heldur þvert á móti.
Þaö er vist árföandi aö geta bent
á þaö á okkar efnishyggjutimum,
aö ríkissjóður væri enn vesælli, ef
ekki kæmi til starfsemi lista-
manna.
Þaö er löngu kominn timi til aö
stjórnvöld geri sér grein fyrir, aö
liststarfsemi þarf tiltekin skilyrði
til aö geta þróast. Og þaö er svo
sannarlega ekki til of mikils
mælst, þó að hluti þeirra tekna
sem af liststarfsemi leiðir, fái aö
renna aftur til þeirra sem þessara
tekna afla i formi bættrar starfs-
aöstööu. Borgarleikhús biöur enn
eftir velvilja og stuöningi stjórn-
málamanna. Og þaö er
skammarlegt, hversu illa er búiö
aö listamönnum launalega.
Þegar menn nú ganga um versl-
anir siöustu dagana fyrir gjafa-
hátiöina og velja sér bók, hljóm-
plötu eða mynd-spólu, væri ekki
úr vegi aö leiöa hugann aö
þessum málum stundarkorn.
Ljós í desem-
berdrunganum
knn einu sinni liöur aö
jólum. Enn einu sinni lýsa
jólastjarnan hjá KEA og
jólaljósin á Háðhústorgi
upp desemberdrungann, og
ekki mun af veita þar sem
sjaldan hefur manni virst
dagurinn i desember eins
stuttur og þetta áriö. baö
var ekki nóg meö aö vetur-
inn legðist að minnsta
kosti þrem vikum of
snemma aö, heldur hefur
verið næstum samíellt
hriðarveður siðustu vikur,
aö undanskildu örstuttu
kvörtunarþáttum i Utvarp-
inu.
r
A
jólunum minnumst
við fæðingar konungs.
Þessi konungur réði að visu
aldrei yfir löndum i lifanda
lifi, en að honum látnum
hefur veldi hans breiöst svo
út að fáir konungar i sög-
unni hafa státað aí sliku
veldi. Og ælli nokkurn
þeirra sem staddir voru i
gripahúsinu i Betlehem á
þeirri jólanótt sem vér
gervisumri i kringum mán-
aöarmótin. Og enn einu
sinni klæðast búöarglugg-
arnir við Haínarstræti há-
tiðarbúningi 'g.hver reynir
sem best hann getur
að lokka viöskiptavinina
inn til sin úr kuidanum.
Þaö riöur lika mikiö á, þvi
sagt er aö jólakauptiðin
fleyti versluninni ylir þaö
sem eftir er af árinu og vel
það. Vonandi er aö veöriö
verði nú blessuöum versl-
unareigendunum hagstætt,
en þvi miður geta þeir nú
vist ekki farið fram á þaö
við stjórnvöld að þau sjái
fyrir góðu veðri i kauptið-
inni, eins og þeir fara fram
á hækkaða álagningu og
þarafleiöandi hærra vöru-
verð, með öðrum orðum
meiri verðbólgu, til dæmis i
hinum hálfsmánaðarlegu
kristnir menn teljum hina
fyrstu, hafi órað fyrir þvi
með hviliku umstangi yrði
haldið upp á íæöingardag
sveinbarns þess sem þá
nótt var i jötu lagt og þaö
allt noröur til eyju einnar i
Dumbshafi, veröbolgu-
hrjáðrar eyju á mörkum
hins byggilega heims? Aö
sjállsögðu ekki. Jósep og
Maria iioföu vist um annað
að hugsa, eins og raunar
allt alþýðufólk allra tima.
Jlóiin eru af mörgum
netód hátið barnanna, eða
hátið ljóssins, ekki hvað
sist hér viö ysta haf i riki
skammdegisins. Og ýmsir
tala fyrirlitiega (og það
ekki að áslæöuiausu) um
hátið kaupahéönanna. En
sennilega eru jolin þó um-
Föstudagur 18. desember 1981
he/garpásturinn-
fram allt hátið friðarins og
kærleikans. Já, friðarins.
Að undaníörnu hafa átt sér
stað miklar umræður
einmitt um friðarmálin.
Þessar umræður eru auð-
vitað hinar timabærustu.
Raunar má segja að þetta
sé mál málanna, þvi hvað
stoðaði að ræða fiskverð
eða videomál hér uppi á Xs-
landi ef stórveldin tækju nú
upp á þvi einhvern daginn
að fara aö leika sér aö llug-
eldunum sinum sem viti
bornir menn hafa þvi
miöur ekki getað tekiö frá
óvitunum að minnsta kosti
ekki enn sem komiö er.
Starf friðarhreyfinganna i
Evrópu eru allrar athygli
vert, og þeir sem reyna aö
tengja þær áróðursvél
Hússa ættu að hugleiöa þaö
aö með sliku eru þeir aö
gera hernaöarsinnum, ein-
mitt i Sovétrikjunum, al-
veg einstakan greiöa. öfl-
ugar friðarhreyfingar i
Vestur-Evrópu munu smita
út frá sér og óliklegt er að
veiran láti staöar numið
við Járntjaldið. Þvi vona
striðsherrarnir i Kreml
auðvitað að sóttina megi
kæfa hið fyrsta — áður en
þúsundirnar taka aö safn-
astsaman á Rauöa torginu
til að krefjast friðar....
Já, enn einu sinm lýsir
Betlehemstjarnan gegnum
skammdegismyrkriö og
fiytur mannkyninu boð-
skap um frið og frelsi boö-
skapsem þó þvi miöur ekki
allir meðtaka hvort sem
það er i Póllandi eða E1
Salvador, eða þá bara hér
heima á islandi þar sem fá-
mennir hópar manna geta
jafnvel hugsað sér aö valda
þvi að ungabörn verði
mjólkurlaus yíir hátið-
arnar ef þeir fá ekki nokkr-
um krónum meira en aörir
i launaumslögin sin. 1 staö-
inn ættu þessir menn að
setja fram þá kröfu aö
þessi upphæð y rði dregin af
launum þeirra og íyrir
hana keypt mjólkurduft
handa pólskum börnum.
Varla myndu þeir fara i
jólaköttinn fvrir það, en
hugsanlega yrði þetta til
þess að óvera sú yröi af
einhverri næringu sem hún
telur sér vafaiaust visa, ef
þá rússneski björninn
verður ekki fyrri til.
Skepnan sú virðist alltaf
vera soltin og dæmiö frá
Afganistan sýnir að hún er
það engu siður um jólin.
Bærinn skrýðist jóla-
búningi, og að þessu sinni
ætti andlegu hliðinni að
verða bærilega sinnt þar
sem allar likur benda tii
þess að jólamessurnar
verði að þessu sinm
sungnar af þrem sóknar-
prestum i fyrsta skipti i
sögu Akureyrar. Sem betur
fer fóru nýafstaðnar
preslskosningar fram af
hinni mestu friðsemd, öll-
um frambjóðendum til hins
mesta sóma. Akureyrar-
[xistur óskar hinum nýju
prestum velfarnaöar i
starfi.
óskar hann Akureyr-
ingum sem og öörum þeim
sem nennt hafa að glugga
i hann velfarnaðar á kom-
andi ári og þakkar það sem
nú er að syngja sitt siðasta.
GLEÐILEG JÓL.
Snjóorö
Eg sit hér i snjóskafli
norður á Akureyri og
hlusta á hriðarsöngl sem
verður stundum væl, eins
og gerist hjá söngvurum ef
þeireru kvefaðir. Ég er bú-
inn að sitja hér i nær viku
að hlusta á þetta norð-
lenska taut Ut i myrkrið.
Kannski sit ég hér til jóla,
þeirhafa ekki flogið ennþá,
kominn laugardagur og tvo
daga verið ófært. Það er á
svoleiðis dögum aö menn
taka að bölva Flugleiðum.
r
Eg sit hér i snjóskafli og
hugsa hlýlega til Flugleiða.
Þannig er, að I september
ferðum. Núerþað ekki eins
og að fara i strætó suður i
Hafnarfjörð að fljúga til
Ameriku. Kostar meira, og
fjölmargir þeir sem fóru
vestur, kannski ekki i hópi
breiðustu herða þjóðfélags-
ins, en sumir þéttir þó.
Hver Freeportari þurfti á
þessum fyrstu árum fylgd-
armann, einhvern sem
sjálfur hafði flogið i áttina
og komið heill til baka.
Forvigismönnum Flug-
leiða nú, Loftleiða þá, þótti
málefnið merkilegtog þeg-
ar eftir var leitað, hjálpuðu
þeir til með því að gefa
fylgdarmanni ferðina.
Mörg hundruð manns ha;fa
þegið þetta góöa boð og
Hringborðið skrifa: Heimir Pálsson — Hrafn Gunnlaugsson — Jón Baldvin Hanni-
balsson — Jónas Jónasson — AAagnea J. AAatthíasdóttir — Sigurður A. AAagnússon
— Þráinn Bertelsson
I dag skrifar Jónas Jónasson
fór litill hópur manna vest-
ur um haf. Flugvélin var
ekki islensk, tekin á leigu
hjá amerisku flugfélagi og
áhöfn öll þaðan og mun
leiðinlegra að fljúga með
henni en islenskri. Hópur-
inn var aö fara pilagrims-
för til Freeport þvi nú
eru fimm ár siðan slikar
ferðir höfust og mörg
hundruð manns flogið i
vestur átt i leit að frelsi og
bata. Þeir áttu sér drauma
sem rættust fjölmargir.
E sit hér i snjóskafli
og hugsa aö ég hef aldrei
séð á prenti minnst einu
orði á hlut Flugleiða i þeim
þeirsömu menn aftur orðn-
ir nýtir þegnar og lögðu
hornstein aðSÁA sem hef-
ur siðan unnið merkilegt
starf i þágu málefna
drykkjumanna. Er nú svo
komið að sú veröld vestra
sem Freeportarar horfðu
til, horfir gjarnan i' undrun
hingað heim, á þær stofn-
anir sem SÁÁ rekur og það
upplýsingastarf sem unnið
er af færu fólki.
r
Eg sit hér i snjóskafli
og kannski verður ekki
flogið, en hugur minn er
fullur þakklætis til þeirra
manna Flugleiða sem
lögðu okkur lið þá og æ siö-
an. Mér finnst endilega að
það hafi gleymst að segja
þökk fyrir. Og mér er ó-
mögulegt, i þessum snjó-
skafli, að byrja að bölva
Flugleiðum fyrir að gæta
fyllsta öryggis og fara ekki
eftir bráðum óskum ein-
hverra vitleysinga sem
heimta flug hvernig sem
viðrar. Við erum búin að
iifa i landinu i 1100 ár rúm-
lega og æ ttum að vera farin
að venjast veðrinu.
Ég sit hér \ snjóskafli og
hugsa til strákanna á Helg-
arpóstinum. Þeir áttu sér
draum og létu hann rætast.
Makalaust um svo unga
stráka. Þeir hafa siðan set-
ið glaðvakandi, en eru,
þeirrar náttúru að halda
stundum fyrir mér vöku.
En ég get svo sem sjálfum
mér um kennt: ég er
draumsinna og hef lúmskt
gaman af að vera af þeim
talinn boðlegur til setu við
hringborðið. Kannski næ ég
ekki sæti i þetta sinn þvi
það veröur ekki flogið! Ef
svo reynist, eru til hug-
prúöir riddarar að vigbúast
á ritvöllinn. Ég hef aldrei
séð þeim Arna og Birni
bregða þótt séð hafi i hvitt
stundum meir en gott er á
pappir.
E sit hér I snjóskafli
og það glittir stundum i
jólastjörnu milli húsa og
bognar mannverur stinga
hausum f vindinn og vilja
áfram. Það eru að koma
jól. Timi gleði og birtu.
Timi uppgjörs og leiðrétt-
inga á bókhaldi lifsins, tími
tára og taks, timi söngs og
syndar. Timi. Nú væri gott
að eiga eldspýtur eins og
litla stúlkan á dögunum
sem kveikti á hverri spýtu
af annarri og sá ósköpin öll
af dýrð og glöðu fóiki sem
var að undirbúa jólin,
kveikja á kertum og setjast
til borðs sem er að verða
siðasta vigið i veröld sam-
bandsleysis og eyddist eig-
inlega i Stundarfriði Guð-
mundar Steinssonar. Ég
reyki ekki og tauta svolftið
i snjóinn að mér hefði verið
næraðhalda þviáfram. Þá
ætti ég eldspýtu til að lifa
eitt títið ævintýri i snjó-
myrkri. Nú fara strákarnir
á Helgarpóstinum að klóra
sér i hausnum.
f
Eg sithér i snjóskafii
og eru að koma jól. Hriðin
er hætt að syngja en komið
vélarhljóð i tilveruna. Þeir
eru byrjaðir að moka
snjónum burtu. Sér i
stjörnur og tunglið er gló-
andi. Þegar ég ris upp úr
snjóskaflinum og hristi
mig, stend ég, svört mynd i
hvftu og lit undrandi i
kringum mig. Umhverfið
allt eins og jólakort. Veður-
stilla og glitrar á snjóinn á
greinum trjánnna.
Það verður flogið i dag.
Mæting....
Nú get ég sagt það sem
ég vildi sagt hafa:
Gleðileg jól!