Helgarpósturinn - 18.12.1981, Síða 14

14
§Pað var einn dimman, kaldan morgun nú
á aðventunni. Manuela Wiesier lauk upp
dyrum á litlu húsi slnu I Grjótaþorpinu.
Undirritaður, ögn daufur yfir skammdeg-
inu og myrkrinu, þrátt fyrir ævilanga þjálf-
un f átökum við árstíðimar, spurði hvort
skammdegið ætti ekki illa við útlenda lista-
konu...
^kammdegið?— nei ails ekki. Það hefur
litil áhrif á mig. Ég held minum daglegu-
venjum. En ég finn að fólk lokast, finn það
stundum á vinum minum. En svo opnast
þeir aftur með hækkandi sól. Þaö er
kannski undarlegt, að það skuli ekki hafa'
áhrif á mig, en mér er sagt aö giiman verði
erfiöari eftir þvl sem hún lengist. Kannski
hefur það eitthvað að segja, að ég fæddist
inni I dimmum frumskógi i Brasillu...
Vi. fluttum heim, heim til Vlnarborgar
þegar ég varaðeins tveggja ára, þannig að
ég man nú ekkert eftir Brasili'u. Ég ólst upp
i Vin og þar fór ég i tónlistarnám. Ég tók
einleikarapróf sextán ára og fór svo til
Parisar og var þar einn vetur og svo aftur
til Vfnar. Þá lauk ég stiidentsprófi gifti mig
og fór til Islands og hef verið búsett hér
siðan. Það var áriö 1973. Ég fæddist 1955 —
þú sagðist vilja vita allt um mig...
Sfðustu þrjú árin hef ég sótt tíma hjá
James Galway í Sviss og hjá Aurele Nico-
let. Ég hef farið út á mánaðar eða tveggja
mánaða fresti — reyndar ekki nUna i næst-
um eitt ár. Dýr skóli? — Nei, ég læt það
vera, mér finnst það ekki ofborgað, —
svonalagað er ekki hægt að meta i pening-
um. Ég hef lært svo mikið. Þetta hefur
hjálpaö mér ómetanlega. Ég var i rauninni
stórkostlega heppin að komast til þessara
kennara. Þeirbuðu mérþetta og jafnframt
var þessi háttur eina leiðin fyrir mig. Þess-
ir menn taka yfirleitt ekki fólk i einka-
tima...
(lalway lét mig eiginlega byrja frá byrj-
un. Ég þurftiað skipta um hljóðfæri. Skipta
um stil.Nicoletlétmig líka taka skref aftur
á bak. Það er undarlegt — þegar maður
hefur talið sig fullgildan og fullnuma lista- *
mann að þurfa að læra aftur hverja nótu
fyrir sig eins og barn. En ég hef lært. Það
hefur skapast nánara samband milli min og
hljóðfærisins. Nú gengur mér betur en
áður. Allt gengur betur en áður. Kostar?
Já, það er sársaukafullt að vaxa — bæði i
list og í lifi...
ITIaður má ekki h'ta svo á, að maöur sé
einhvern tima fullnuma, fullbúinn. Ég vona
að ég eigi alltaf eftirað lita á mig sem nem-
anda — eitthvaðsem er I mótun. Það er svo
miklu auðveidara aðfinna sér bás. Og sitja
þar. Hitt er áhætta, en hana verður maður
að taka — og svo ég komi aftur að hljóðfær-
inu, þá blasti við mér að ég yrði að hætta.
Ég tók áhættuna — það á maður að gera.
Lifið er þannig...
X
1 lei, mér finnst ekki erfitt að búa á Is-
landi, þótt ég þurfi að ferðast svona mikið
vegna hljómleika.Nei.Ená timabili var ég
aö hugsa um að flytja úr landi. Þá fannst
mér ferðalögin orðin erfið og það er óskap-
lega dyrtað fljúga.En nú hef ég alveg gefið
það frá mér. Island á svo mikið i mér. Hér
finn ég líka hvi'ld og ró. Núna get ég ekki
lengur hugsaö mér að fara héðan. Mér
finnst ég lika eiga erindi hér. Hér er eitt-
hvað fyrirmig að gera. Og svo vinir minir,
allir semhafahjálpað mér. Ég hef þroskast
mikið hér. Ég þakka landinu margt.
Náttúrunni. Ég geng oft út aö sjó — maöur
fær yfirsýn. Hugarró. Og Islendingar? —
Þeir eru sérstæðir. Þeir eru eins og ein f jöl-
skylda...
JPegar ég er einhvers staðar Uti i löndum
og heyri islaisku talaða, þá fer ég og heilsa
upp á landana. Islendingar koma oft á tón-
leika hjá mér erlendis. Ég verð svo glöð,
þegar -ég er i útlöndum að spila og ís-
lendingar koma á tónleikana og hitta mig
svo á bak við á eftir. Þegar ég heyri móöur-
málið austurrisku þá tek ég til fótanna. Það
er ekki hægt að fara til Austurrikismanns
og segja — heyrðu, ég er frá Austurriki,
mig langar að tala við þig...
En ég er austurrískur rikisborgari. Það
er ég vegna þess að Austurriki er hlutlaust
land, stendur utan hernaðarbandalaga. Ég
verð islenskur rikisborgari þegar Island
veröur alveg sjálfstætt, þegar herinn fer...
[nþegar ég kem fram erlendis, þá er ég
kynnt sem íslenskur flautuleikari. Mér
finnst stórkostlegt að geta kynnt og leikið
Islenska efnisskrá. Islensk tónlist er mjög
góð. Miklu betri en við höldum kannski
sjálf. Ég hef oft tekið eftir þvi að i skrifum
um fslensk og erlend verk sem ég hef flutt,
þá þykir islenski hlutinn langmest spenn-
andi...
|Pegar ég leík verk, sem skrifuð hafa ver-
ið sérstaklega fyrir mig, tekstflutningurinn
oft vel, þvi að ég hef þá haft náið samband
við verkin og tónskáldin. Mörg þessara
verka hafa orðið tili samstarfiminu og höf-
undar. Þessvegna finnstméraðégeigi lika
þátt i þessum verkum. — Hve mörg verk
skrifuð fyrir mig? Þau eru vist sautján.
Sumir höfundar hafa skrifað fleiri en eitt.
Leifur hefurskrifað þrjú,Þorkell tvö. Ég er
mjög hvetjandi þess að tónskáld skrifi fyrir
mig. Ég þekki flautuna, þekki hana betur
en tónskáldið, veit hvað hægt er að gera,
þekki möguleika flautunnar. Stundum
spretta fram alveg nýir og óvæntir hlutir
vegna þessarar samvinnu. — Um daginn
spilaði ég hljómsveitarverk eftir Þorkel
Sigurbjörnsson úti i Þrándheimi. Það var
„EvridfsfyrirManuelu og hljómsveit” eins
og Þorkell kallar verkið. Þorkell var i saln-
um á lokaæfingu. Okkur fannst þá að tiltek-
inn kafla iverkinumætti hafa öðruvísi. Við
breyttum. Ég lét stjórnandann vita, að ég
myndi breyta svolitið til og þegar ég svo
spilaði á tónleikunum um kvöldið kom
verkið betur út. Þetta verk, það er sagan
um Orfeus og Evridis sögð frá sjónarhóli
konunnar...
Hvað ég geri annaö en að spila á flautu?
— Núer erfitt að svara. Allt mittlif snýst i
kringum tónlistina, flautuna. Allt virðist
stefna að einu. Ég er mikiðmeð börnunum,
Marian ogDaniel,égsyndi. Égæfi leikfimi.
Ég les islenskar, þýskar og enskar bók-
menntir. Hvers konar bókmenntir? Skáld-
sögur, ljóð. Ég fer á tónleika. 1 leikhús. Ég
tek til, skúra gólf, vaska upp. Hvað geri ég
fleira? Börnin, vinnan, hversdagsstörfin...
\\lt rennur hvað inn i annað. Hversdags-
reynslan er mikilsverð. Það er þroskandi
að vera með börnum. Allt i sambandi við
börnin er jákvætt. Meðgangan, fæðing —og
siðan að fylgjast með þeim. Bömin eru
uppspretta innri gleði...
lyrstu árinhér á Islandi var ég bara hús-
móðir. Ég prjónaði, bakaöi, eldaði og svo
framvegis. Ég erfegin aö ég hætti þvi. Það
endaði bara i þunglyndi. En það var mikið
átak að rifa sig upp...
Föstudágur 18. desember 1981
Eg kom hingað eiginlega sem nokkurs
konar flóttamaður. Ég var á flótta undan
sjálfri mér og minni fortiö. Island bjargaöi
mér.Siðanþað var, hefur alltbreyst. Nú bý
ég hér vegna þess að mér þykir svo vænt
um landiö. Þá hélt ég að heimilislifið myndi
bjarga mér. Ég þráði öryggi...
Eg ólst upp i reiðileysi. öryggið? Já, en
það getur svo auöveldlega breyst i
fangelsi...
Eftir nokkura ára þunglyndi fór ég aftur
til gamla kennarans mins, þess sem ég
hafði haftáriðsem ég var iParis.Hann tók
mér mjög vel. Hann sagðist ætla að gera
mig að besta flautuleikara i heimi. En ég
var bara nokkra daga hjá honum. Ég fór
heim aftur. En upp úr þessu fór ég að taka
þátt i námskeiðum og keppni á ýmsum
stöðum. Ég fór út I atvinnuheiminn aftur...
Eftir að ég skildi varð lif mitt heiðar-
legra, einlægpra. I hjónabandinu gekk ég
með einhverja grimu. Ég reyndi að vera
eins og ég hélt að gift kona ætti að vera.
Maður reyndi að lifa samkvæmt þeirri
mynd sem maður hafði gert sér af hjóna-
bandinu. Núna lfður mér miklu betur. Núna
kem ég til dyranna eins og ég er klædd. Við
erum hreinskilnari og einlægari hvort við
annað — eftir skilnaðinn...
Ilvað ég hugsa þegar ég er að spila? — Ég
veit það ekki. Það er mjög undarlegt
ástand. Ætli ég sé ekki annað hvort langt
fyrir utan sjálfa mig, eða þá langt inni i
sjálfri mér. Og svo er það þetta samband
við áhorfendurna. Kannski fer einhver að
hósta. Þá kem ég aftur niður á jörðina...
Ilúna geri ég ekkert annað en spila. Og
ferðast. Nei — ég kenni ekkert. Það kemur
þófyrir að ég held námskeið þegar ég er er-
lendis. Ég hef svolitið farið út I að kenna
ungum flautuleikurum að nota likama sinn
rétt. Og hvernig þeir geta losnað við tauga-
spennu. Það er oft spurning um hugarfar.
Það er hægt að hjálpa fólki heilmikið. Það
skiptir svo miklu málimeð hvaða hugarfari,
farið er á svið. Svo kenni ég mikið um stfl.
Skreytingar i tónlist, tildæmis gamalli tón-
list. Ogsvo lika óhefðbundna beitingu flaut-
unnar inútimatónlist— hlutirsem ekkieru
kenndir i tónlistarskólum...
I^að er rétt. Aldur flautuleikara skiptir
miklu — ætli maður verði ekki farin , að
dala upp úr fertugu. Reyndar halda margir
einleikarar áfram að spila lengi. Þeir hafa
þá gjarna svo persónulegan stil að hann
yfirgnæfir það sem kannski er farið að
vantaá.Enætliég hætti ekki að spila þegar
ég er orðin fjörutiu og fimm eða svo. Þá
verður lika svo margt eftir að gera. Svo
margt? Kannski fer ég að kenna þá...
I lei, eiginlega hlusta ég ekki svo mikið á
tónlist. Ég hlusta ekki mikið á plötur. Ég
hlusta á söng. Það er hægt að læra svo mik-
ið af söng. Og ég hlusta á fiðlu. Auðvitað
hiusta ég á alls konar tónlist. Ég hlusta á
popmúsik. Mér finnst inntak tónlistar vera
mjög svipað hvort sem við hlustum á
sautjándualdartónlist, þjóðlög eða eitthvað
annað. Tilfinningar manna hafa ekkert
breyst...
En hljómplata er fyrir mér eiginlega
bara skýrsla. Segi ég — sem er að reyna að
selja plöturnar minar! Ég fæ miklu meira
út úr þvi að fara til dæmis á þriðja flokks
nemendatónleika, heldur en að sitja heima
og hlusta á plötur. Mér er illa við niður-
suðutónlist. Ég vil vera á tónleikum, finna
og hrifast...
Otundum, þegar ég er að spila, þá er eins
og ég öll opnist. Manni finnst eins og allur
salurinn sé orðinn að börnunum manns og
að þau sitji i kjöltu mér. Mér finnst stund-
um eins og áhorfendur fari inn i mig. Inn i
móöurlifið. Og að ég fari inn i' áheyrendur
fylli þá með lifskrafti. Þegar vel tekst, þá
verður þessi samruni fullkominn — og hann
verður það ef maður getur gleym tsér. Aður
var ég svo upptekin af þvi að vera fullkom-
in. Ég hafði áhyggjur af feilnótum. Núna
gef égþað sem ég hef að gefa og hugsa ekki
um feilnótur. Þær eru kannski færri núna
en áður — og þær skipta mig litlu. En
maður er alinn upp I þessari fullkomnunar-
áráttu, þessum perfektionisma. Það er tón-
listarskólakerfið...