Helgarpósturinn - 23.12.1981, Blaðsíða 23

23
belgarpósti irinn Midvlkudagur 23- desember i^ei
NÝTT SÍÐDEGISBLAÐ?
„Viö höfum áhuga á aö gefa Ut heiöar-
legt, alhliða fréttablað. Þessa dagana er
veriö aö forma og samræma grunnhug-
myndir sem aö baki því standa, gera
kostnaöaráætlun sem siðan þarf að vera
hægt að ganga út frá. Aö þessari vinnu lok-
inni verður svo hægt aö taka ákvörðun um,
hvort af Utgáfu nýs blaðs veröur”, sagöi
Guðmundur Arni Stefánsson blaðamaöur
um hugsanlega stofnun nýs siðdegisblaös.
Eftir aö Visir sleit samstarfi viö
Blaðaprent og hvarf inn i Dagblaðið, kom-
ust fljótlega á lofthugmyndir um aðhrinda
á flot nýju siðdegisblaði sem væri rit-
stjómarlega óháð en ætti bakhjarl i vinstri
hreyfingunni i landinu, verkalýðshreyfingu
og jafnvel samvinnuhreyfingunni.
Þörfin fyrir slikt blað varð augljós , þeg-
ar Visir og Dagblaðið rugluðu saman reit-
um sinum og úr varð blað sem greinilega
ætlar sér stóran hlut á markaðnum.
Hin upphaflega hugmynd um siðdegis-
blað átti sér stuðningsmenn meðal ýmissa
Alþýðuflokksmanna,svo og Alþýðubanda-
lagsmanna.og hefði ekki verið f jarri lagi að
hugsa sér blað sem nýtti þá starfsemi sem
þegar er fyrir á Þjóðviljanum og Alþýðu-
I , '------------------------------------
Um leið og Menachem Begin, forsætis-
ráðherra Israels, fór af sjUkrahUsi eftir
átján daga fótbrotslegu fyrra mánudag,
kallaðihann saman skyndifund í rikisstjórn
sinni, þar sem samþykkt var innlimun alls
hertekins, sýrlensks lands i Israelsriki.
Jafnskjóttog stjórnarfundi lauk, var frum-
varp um lögfestingu innlimunar lagt fyrir
Knesset, þing tsraels, og rekið áfram sam-
dægurs gegnum þrjár umræður. Forsætis-
ráðherrann, 68 ára að aldri, flutti fram-
söguræðu sina Ur hjólastól, þvi enn var
hann ekki göngufær eftir fótbrotið.
/
I lögunum sem Knesset setti með 63
atkvæðum gegn 21 við þriðju umræðu, er
ekki talað um innlimun, heldur að lög ísra-
els skuli gilda á Golanhæðum, fjalllendinu
sem tsraelsmenn hertóku af Sýrlendingum
1967. Um er að ræða samskonar lagatexta
blaðinu, jafnvel Timanum, og kostnaöi
þannig haldið i lágmarki með sameiginlegu
skrifstofuhaldi.amk. að einhverju leyti.
„Við komum strax fram með þessa hug-
mynd. Enda er eini möguleikinn i sam-
bandi við nýtt siðdegisblað sá, að blöðin
sem standa að Blaöaprenti sameinist um
útgáfu síðdegisblaðs „óháð og frjálst” og
öflugt mótvægi við ihaldspressuna. Þetta
byggðist þá á þvi að nýta Blaðaprent,njóta
hagsbóta af nýrri vélvæðingu þar”, sagði
Einar Karl Haraldsson, ritstjóri Þjóðvilj-
ans. „Það mætti lika hugsa sér að siðdegis-
blaðið nýtti sér eitthvað af þjónustuefni
morgunblaðanna — skrifstofuhald og það
skipulag sem fyrir er”.
í^essar hugmyndir um nýtt blað og
nýtingu Blaðaprents gufuðu svo upp þegar
Timinn ákvað að draga sig Ut úr samstarf-
inu i Blaðaprenti og hverfa aftur til fyrri
hátta, þ.e. sitja einn að sinni prentsmiðju.
Þar með er grundvöllurinn undir rekstri
Blaðaprents brostinn og myndi ekki nægja
til að halda þvi fyrirtæki Uti, þótt nýtt
siðdegisblað kæmi til. Flest bendir þvi til
Menachem Begin.
Begín storkar umheiminum
með innlimun Golanhæða
og notaður var tU aö lögfesta innlimun
Austur-JerUsalem i ísraelsriki. Begin fór
ekki i neina launkofa með að hér var um
það að ræða að Israel legði undir sig
svæðið, þvi hann skirskotaði i þingræðu
sinni til að það væri hluti af Eretz tsrael,
landinu Israel, sem gyðingar ættu tilkall til
samkvæmt Mósebókum.
Þetta skynditiltæki Begins hefur valdið
meira uppnámi en nokkuð annað sem hann
hefur aðhafst, siðan hann lét menn sina
sprengja i k)ft upp Hótel Daviðs konungs,
stjórnstöðvar Breta i Palestinu. Með inn-
limun Golanhæða storkar Begin umheim-
inum, og sér i lagi Bandarikjunum og
Egyptalandi. Astæöurnar til að hann telur
sér slikt fært eru einkum tvær. Timinn til
innlimunarinnar er valinn sólarhring eftir
að herlög voru sett i Póllandi, og athygli
heimsinsbeindist að framvindunni þar. Hin
ástæðan er yfirburöastaða stjórnar Begins i
þessu máli heimafyrir. Skoðanakannanir
höfðu sýnt, að tveir þriðju Israelsmanna
eru eindregið fylgjandi innlimun Golan-
hæða. Þetta almenningsálit hefur svo
lamað Verkamannaflokkinn, helsta flokk
stjórnarandstööunnar, i málinu. Þegar
Begin lagöi innlimunarfrumvarpið fyrir
Knesset, vissi hann að ekki yrði um sam-
eiginlega afstöðu að ræða hjá þingmönnum
Verkamannaflokksins. Þingflokkurinn
reyndi að bjarga sér úr klípunni meö þvi að
neita að sækja þingfund vegna málsmeð-
ferðarinnar, en lítið hald reyndist i þeirri
samþykkt. Atta Verkamannaflokksþing-
menn gengu i lið með Begin i þessu máli og
greiddu atkvæöi með innlimuninni, en
ellefu tóku afstöðu með smáflokkum vinstri
manna i stjórnarandstöðu og greiddu mót-
atkvæði.
Innlimunarfrumvarp Begins kom Banda-
rikjastjórn jafn mikið á óvart og öllum
öðrum. Framkoma israelska forsætisráö-
herrans vakti reiði i Washington. Með inn-
limun Golanhæða er teflt i tvi'sýnu helsta
haldreipi Bandarikjanna imálum landanna
fyrir Miöjarðarhafsbotni, Camp David-
samkomulagi Israels og Egyptalands.
Jafnframt er skákað i þvf skjóli, að stjórn
Reagans sé ekki fær um að fást viö nema
eitt stórmál á alþjóöavettvangi i einu, og
þar var Pólland þegar i brennidepli. Loks
er innlimunin ótvirætt brot á anda, ef ekki
bókstaf, nýgerös sáttmála Bandarikjanna
þess, að Þjóðviljinn, Alþýðublaðið og
Helgarpósturinn veröi að koma sér upp sin-
um eigin prenttækjum og ööru þvi, sem
blaöaUtgáfu fylgir. Nýtt siðdegisblaö,ef á
flot fer, verðurþá sömuleiðis að standa eitt
að sinni prentaðstöðu.
Blöð sem verða að teljast höll undir hin
hægrisinnuðu borgaraöfl i landinu ráða nú-
orðið langmestu á blaðamarkaði. Af þeim
sökum þykir mörgum nauðsynlegt að efla
sterkt dagblað til dáða, jafnvel þótt ekki
væri til annars en sinna óhlutdrægum og
gagnrýnum fréttaflutningi,en ljóst er, aö á
þvi sviðieru islemsku dagblööin aftarlega á
merinni og tilkoma Dagblaðsins/Visis hef-
ur ekki orðiö til að bæta ástandiöjsiður en
svo.
En hverjireru möguleikar enn eins dag-
blaös á hinum þrönga islenska markaöi?
Kannski er óhætt að vera bjartsýnn og
ganga Ut frá þvi að þörfin sé fyrir hendi og
aöeins þess vegna muni almenningur taka
nýju fréttablaöi fegins hendi og jafnvel
fleygja borgarablöðunum frá sér. Kannski.
En ætli aðstandendur nýs blaðs sér i alvöru
stóran hlut, dugir tæplega að fara af stað
meö blað sem ekki stenst DV snUning, þeg-
ar á reynir.
Hugmyndin um samstarf i
Blaðaprenti og óbeinan stuðning Þjóðvilj-
ans og Alþýðublaðsins og tengsl viö verka-
lýðshreyfinguna viröist dottin upp fyrir.
Eftir stendur hópur áhugamanna um stofn-
un siðdegisblaðs, og hefur engin önnur Ur-
ræði en reyna að safna nokkru hlutafé, Ut-
vega sér húsnæði,slá lán fyrir tækjum og
treysta siöan á lukkuna.
Ahugamenn um stofnun siðdegisblaðs
munu hafa boðið Alþýðusambandinu aöild
að nýju blaði en fátt mun hafa orðið um
svör. Þaðer reyndar nokkuð undrunarefni
að islenska Alþýðusambandið skuli ekki
hafa stutt við bakið á blaðaútgáfu i
nokkurri mynd, til dæmis eins og tiðkast
hefur á hinum Norðurlöndunum, þar sem
„A-pressen” eða „Verkalýðsblöðin” hafa
löngum verið þýöingarmikill póstur i
fréttamiðlun. Hér á landi er aðeins hægt aö
benda átengsl ASI viö borgarapressuna þvi
Björn Þórhallsson, varaforseti ASt, er
YFIRSÝN t
og Israels um nána samvinnu i her- og
öryggismálum.
■ yrstu viðbrögð Bandarikjastjórnar
voru að greiða atkvæði tillögu Sýrlands i
öryggisráðinu um að innlimun Israels á
Golanhæðum sé dauð og ómerk, og verði
hún ekki afturköliuð ráðgist öryggisráðiö á
ný um viðeigandi ráðstafnir. Enþegar Haig
utanrikisráðherra og Weinberger land-
varnaráöherra, sem voru staddir erlendis
meðan tiðindin gerðust, voru komnir heim
og fundahöld höfðu átt sér stað með þátt-
töku þeirra i' æðstu öryggismálastofnunum
Bandarikjanna, ákvað Reagan aö veita
Begin ráðningu sem um munaði. Hann
ákvað að samningur Bandarikjanna og
Israels um hernaðar- og öryggissamstarf
skyldi ekki koma til framkvæmda uns öðru-
visi væri ákveðið.
Samningur þessi var geröur aö frum-
kvæði Begins, og mælir fyrir um stórfellda
aukningu hernaöaraðstoðar og fjár-
streymfe frá Bandarikjunum til Israels.
Samningsgerðin var af Begins hálfu notuð
tilað sefa kviða og óánægju tsraelsmanna,
þegar Bandarikjaþing samþykkti sölu á
AWACS radarf lugvélum og öörum
háþróuðum hergögnum til Saudi-Arabiu.
En eins og israelska fwsætisráðherrans
var von og visa, svaraði hann Bandarikja-
forseta i' sömu mynt, og gekk þó skrefi
lengra. Hann lýsti samninginn um
hernaðarsamstarf með öllu úr gildi fallinn
af tsraels hálfu, úr þvi Reagan mæti hann
svo litilsað láta framkvæmdina hjá liða um
óákveðinn tima.
■ýrstur stjórnmálamanna til að for-
dæma innlimun Golanhæöa i tsrael svo
verulega athygli vakti var Mubarak, forseti
Egyptalands. Var það að vonum, þvi að svo
miklu leyti sem Begin hyggst ná mark-
miðum á vettvangi utanriksmála meö ráð-
stöfun sinni, snýr hún beinskeytast að
Egyptalandi.
Frá þvi Sadat forseti var myrtur, hefur
þess gætt að tsraelsstjórn sé i vafa um,
hvert framhald geti orðiö á Camp David-
samkomulaginu aðhonum látnum. I april i
vor á að ljúka brottfhitningi israelskra her-
stjómarmaður i þvi fyrirtækLsem gefur Ut
Dagblaðið og Visi.
Hugmyndir þeirra sem nU velta fyrir
sér útgáfu nýs blaðs á siödegismarkaði eru
vissulega góðar og gildar. Vinstri öflunum
á tslandi veitir svo sannarlega ekki af ein-
hverjum samnefnara i þungum róðri gegn
harðsnúinni og ófyrirleitinni borgara-
pressu. Og það hlýtur enda að vera þeim
sem að blaðaútgáfu standa og að blaða-
mennsku starfa nokkuð andvökuefni
hversu takmarkaðan áhuga hin sterka
borgarapressa hér á landi hefur á vandaðri
blaðamennsku. Aöeins þess vegna er þörf á
nýjublaði.Blaðamenn hafa sýntþessu máli
áhuga,sem og almenningur, enda hljóta
hinir lesmáls- og fréttaþyrstu islensku les-
endur að hafa áhuga á aö fá i hendurnar
þokkalega unnið fréttablaö. Það er vissan
um þessa þörf, sem ýtir mönnum af stað Ut
i blaöstofnun.
„Ég verð nú að segja, að persónulega tel
ég þessar hugmyndir um stofnun siðdegis-
blaðs vera orðnar óraunhæfar”, sagði Ein-
arKarl, ritstjóri Þjóöviljans, ,,þaö er engin
ástæða til að ætla að siðdegisblaö með
veika undirbyggingu sleppi lifandi Ur sam-
keppninni við DV. Viðsáum nU hvernig fór
fyrir Visi i samkeppninni við Dagblaðið”.
En það er kannski ástæöulaust að vera
allt of svartsýnn. Þeir sem nú kanna grund-
völl nýs blaðs, segja aö hlutafjáröflun eða
könnun á hugsanlegu hlutafjárafli hafi
gengið öllum vonum framar og að fyrsta
athugun hafi leitt i ljós að ekki sé Utilokað
að við sjáum nýtt siödegisblað á götunum
snemma á næsta ári.
„wið höfum ákveðnar hugmyndir um
hve'rnig svona blað gæti litið Ut. Og viö höf-
um hugmyndirum starfsmannafjölda —en
þetta skýrist allt á næstunni”, sagði Guð-
mundur Arni Stefánsson,sem nef ndur hefur
verið væntanlegur ritstjóri „nýja blaðs-
ins”.
eftir
Gunnar
Gunnarsson
eftir
Magnús
Torfa
Ólafsson
1
sveita af herteknu, egypsku landi á Sinaf-
skaga. Grunsemdir hafa veriö látnar i ljós
af israelskrihálfu, um að Mubarak sé vis til
að lýsa yfir hollustu viö Camp David-
ákvæðin fram yfir endurheimt alls her-
tekins, egypsks lands, en þegar það sé
fengið megi búast við aö hann láti sér ekki
ótt að uppfylla skilmála um fyllilega eðli-
lega sambúð og óheft viðskipti og sam-
göngur milli Israels og Egyptalands,
heldur snúi sér að þvi að bæta rofin tengsl
við önnur arabariki, sem UtskUfuðu
Egyptalandi eftir aö Sadad samdi viö
Begin.
Hingaö til hefur Begin eins og aðrir
israelskir stjórnmálaforingjar sem ein-
hvers mega sin haldiö þvi fram, að her-
setan á herteknu svæðunum sé ekki mark-
miö i sjálfu sér, heldur öryggisráöstöfun af
hálfu umsetinnar þjóðar. Jafnóðum og
nágrannari'kin séu fáanleg til að viður-
kenna tilverurétt tsraels, geti tsraelsmenn
látið hertekin svæði af hendi, skipt á landi
fyrirfrið, einsogþessi hugmynd er gjarnan
orðuð. A henni byggist Camp David-sam-
komulagið. En með inntimun Golanhæða
útilokar tsraelsst jórn friö við eitt
nágrannarikjanna, Sýrland.
^Jýrlandsstjórn var fyrir tregust allra
arabastjórna sem land eiga að Israel að
taka friðargerð i mál. Afstaöa Assads Sýr-
landsforseta ónýtti fund æðstu manna ara-
barfkja i Fez i Marokkó fyrir fáum vikum,
þegar hann aftók að sækja fundinn, ef þar
yrðu teknar á dagskrá tillögur Fadh krón-
prins I Saudi-Arabíu um friðargerð i lönd-
unum fyrir Miðjarðarhafsbotni, en i þeim
felst óbein viðurkenning á tilverurétti tsra-
els. Þráttfyrir málalok i Fez.hafa Frelsis-
samtök Palestinumanna haldið áfram að
tala máli tillagna Fadhs hvarvetna um ara-
balönd. Allt sem FP aðhefst er eitur i
beinum Begins, og engu er likara en
innlimun Golanhæöa hafi það markmiö
fyrst og fremst, aö girða fyrir aö Sýrlands-
stjórn geti snúist hugur I afstöðunni til
friöartillagna Fadhs.