Helgarpósturinn - 25.08.1983, Blaðsíða 8

8
sÝniiiynrsalir
Listsýningarsalur
Myndlistarskólans á
Akureyri:
Á laugardag opnar sýning i samvinnu
viö Listmunahúsiö á grafískum verk-
um Braga Ásgeirssonar. Lýkur 4.
september.
Ásmundarsafn:
Nú er hver að veröa siðastur aö sjá
yfirlitssýningu á höggmyndum
Asmundar Sveinssonar mynd-
höggvara. Sýningunni lýkur 31. ágúst
og er opin kl. 14—17 alla daga nema
mánudaga.
Mokka:
Sýning á verkum eftir Hönnu Jórunni
Sturludóttur.
Árbæjarsafn:
Opið kl. 13.30—18. Sýning á gömlum
Reykjavikurkortum. Á sunnudag kl.
16 leikur Einar Einarsson á gitar í
Eimreiöarskemmunni. Þaö verður aö
segjast aö kaffiö bragðast einkar vel.
Munið strætó nr. 10 frá Hlemmi.
Bókasafn ísafjarðar:
Nú stendur yfir sýning á málverkum
og grafikmyndum eftir Daða Guö-
björnsson. Sýningin er opin á
opnunartímum safnsins og stendur
yfir til 3. september.
Listasafn alþýðu:
Á laugardag opnar sýning á verkum
Sigurðar Þoris og Ingibergs Magnús-
sonar. í tengslum viö sýninguna kem-
ur út Ijóðabók eftir Pétur Hafstein
Lárusson með myndskreytingum eftir
Ingiberg. Opið 14-22 um helgar, 16-22
virka daga, lokaö á mánudögum.
Nýlistasafnið:
Samsýning Einars Garibalda Eiriks-
sonar, Georgs Guöna Haukssonar,
Óskars Jónassonar, Sigurlaugs
Elíassonar og Stefáns Axels Valdi-
marssonar stendur yfir til 28. ágúst.
Opiö 16—22 virka daga og 14—22
um helgar.
Kjarvalsstaðir:
Sýningarsalirnir veröa lokaöir um
helgina en á mánudag og þriðjudag
er ráðstefnan „Norrænn bygginga-
dagur“.
Norræna húsið:
„Norrænt landnám og búseta á
Grænlandi til forna" er yfirskrift sýn-
ingar í kjallara. Henni lýkur á sunnu-
dag.
Menningarmiðstöðin
Gerðubergi:
Til mánaðamóta veröa sýnd verk i
eigu Listasafns alþýöu.
Listmunahúsið:
Á laugardag opnar sýning Eyjólfs
Einarssonar á olíumyndum og vatns-
litamyndum. . Sýningunni lýkur 11.
september.
Gallerí Langbrók:
Kristján Kristjánsson sýnir 30 myndir
unnar í pappír með collage, túss og
vatnslitatækni á þessu og siðasta ári.
Verkin byggjast öll á hugmyndinni
„póstkort" og greinast i þrennt: Þá,
nú og þegar, draumur og veruleiki. Á
sýningunni eru einnig sérunnin
plaköt. Verkin eru öll til sölu og sýn-
ingunni lýkur 29. ágúst.
Gallerí Vesturgata 17:
Sölusýning á verkum félaga í List-
málarafélaginu. Sýningarsalurinn
„fslensk list" er opinn virka daga kl.
9-18
Ásgrímssafn:
Sumarsýningin í fullum gangi. Opiö
daglega kl. 13.30-16, nema laugar-
daga. Þá er lokað.
Gallerí Grjót,
Skólavörðustíg 4a:
Nýtt gallerí gamalreyndra lista-
manna, sjö talsins. Þeir sýna og selja
skartgripi, grafik, leirmuni, málverk,
skúlptúr, fjölva, handprjónaðar flikur
og fleira. Opiö virka daga kl. 12-18.
Gallerí Lækjartorg:
Aöalsteinn Vestmann opnar sýningu
laugardag 27. 8. kl. 15:00 á vatnslita
og pastelmyndum. Sýningin opin til
4.9. Opiö 14-18 nema fimmtud. og
sunnud. 14-22.
Stúdentakjallarinn:
Kristján Steingrímur Jónsson og
Ómar Stefánsson opna málverkasýn-
ingu á föstudag. Verkin eru eingöngu
svokallaöar samvinnumyndir. f tilefni
sýningarinnar mun koma út bók meö
verkum þeirra félaga.
Bogasalur:
Myndir úr Islandsleiðöngrum og
fleira nýtt. Opiö alla daga kl. 13.30-16.
Sýningin stendur út ágúst.
leikliús
Stúdentaleikhúsið:
Elskendurnir í Metró í leikstjórn
Andrésar Sigurvinssonar verða i
síðasta sinn í kvöld, fimmtudag, kl.
20.30. Lokapunktur sumardagskrár-
innar eru tónleikar og stórmikið ball á
laugardaginn f Félagsstofnun
stúdenta. Húsiö opnar kl. 21.30.
Tjarnarbíó:
Light Nights á fimmtudag, föstudag,
laugarday og sunnudag kl. 21.
Fimmtudagur 25. ágúst 1983
Helgai-----
. pósturinn
I upphafi var... hvað?
í upphafi var kenningin og síð-
an komu listamennirnir og fylgdu
henni. Ekki er hægt að segja þetta
um íslenska list. Hins vegar er
hægt að segja: Fyrst fóru lista-
menn að vinna svona og svona í
útlöndum og svo fóru listamenn
hérna að vinna svona og svona.
Og þetta á ekki aðeins við um
listamennina heldur þjóðlífið allt.
Það er að mestu leyti eftiröpun
fremur en líking eða það starfi í
anda einhvers, eða einhverrar
kenningar um lífs- eða þjóð-
félagsform.
Auðvitað er þetta ekki almenn-
ingi að kenna. Almenningur hef-
ur alltaf verið og er saklaus á öll-
um tímum. Sökina er ævinlega að
finna hjá valdastéttunum,
menntamönnum, þeim sem hljóta
há laun eða andleg laun. Þótt
andleg laun til að mynda lista-
mannsins geti verið lægri en laun
verkamannsins þá eru þau engu
að síður hærri, og listamaðurinn
ætti að vera minnugur þess.
Listamaðurinn má aldrei hugsa
sem svo: Þetta er ágætt á íslenska
vísu. Sem íslensk kvikmynd er
Farið er með eðli íslensks þjóð-
lífs næstum eins og mannsmorð.
Og ekki er fráleitt að halda því
fram að hér fari fram hægt og síg-
andi en ákveðið þjóðarmorð.
Einstaklingarnir og þjóðin næst-
um í heild sættir sig við það að
veltast einhvern veginn áfram í líf-
inu, líklega vegna þess að hún
mundi aldrei nenna að velta sér í
gröfinni hvað sem á gengi á
grundunum fyrir ofan hana: á
hinni grænu torfu þar sem við
kúrum öll, hundóánægð og hálf-
biluð, síkvartandi og emjandi og
vætum varir okkar með kók en
bragðbætum með súkkulaðikexi.
þessi mynd ekki sem verst. Bókin
er vel yfir meðallagi að gæðum
miðað við íslenskar bækur sam-
tímans.
Lfm íslenska list og menningu
og þjóðlíf gildir ekkert sérmat, og
að hafa sérmat fyrir sjálfan sig er
að afsaka visst dáðleysi.
Höfuðvandamál íslenskrar
menningar og þjóðlífsins alls er
hvað almenningur gerir litlar
kröfur, hvað menntastéttirnar eru
með mikla linkind við verk sín. í
raun er hægt að bjóða almenningi
allt, ekki bara í Iistum og menn-
ingu heldur líka hvað það áhrærir
sem mölur og ryðið eyða.
Hvarvetna er list fleygt yfir
almenning eins og hann væri
hundur sem slafrar allt í sig,
sísvangur eða hreinlega tauga-
veiklaður og finnur því fróun í lát-
lausu áti, andlegu og líkamlegu;
en þó finnur þjóðarhundurinn
mesta fróun i því að éta sjálfan sig
innan frá: í sjálfseyðingarhvöt-
inni.
Sumir eru þó með smávegis
andóf. í Nýlistasafninu stendur
nú yfir sýning nokkurra ungra
manna. Hægt er að segja um þá
að þeir vinni í dúr nýja málverks-
ins sem kallað hefur verið svo hér-
lendis, eins og öll málverk séu
ekki ný. í rauninni eru málverk af
þessu tagi mannlæg málverk, i
einslags mannlægum stíl, fráhverf
hinu óhlutbundna málverki.
Fljótt á litið virðist handbragðið
vera eilífir útúrdúrar, litnum
dreift á léreftið af handahófi, en
við nánari aðgæslu sést að visst
kerfi er í handbragðinu og að oft
er á léreftinu eins konar himneskt
gras, gras á himnum og yfir því er
óraunveruleg birta, næstum birta
dulhyggju. Hér á landi eru engir
skógar, en hin þétta teikning með
penslinum gerir það að verkum að
áhorfandanum finnst hann horfa
og vera staddur í hinum innra
skógi mannsins, skógi hugar-
heimanna. Það eru þess vegna
dálítii svik við áhorfandann að
einn listamaðurinn kallar verk sitt
Lfnglinginn í skóginum. Það er
óþarfi að segja það. Hins vegar er
nafngiftin merki þess að lista-
maðurinn beri ekkert traust til
áhorfandans, líti á hann sem
blinda moldvörpu. Enginn maður
er í eðli sínu blindur á neitt,
hvorki á list né annað, en hálf-
menntunin veldur því að flestir
þykjast hafa vit sem slær hálf-
blindu á augu margra og úr
munninum gýs þá hrokafullur
hávaði, en ekki spámannleg og
upphafin og torráðin andagift.
Hin þétta teikning, í Iíkingu við
grasið, er talsvert algeng í list sam-
tímans. Hér stunda það hand-
bragð ýmsir listamenn, Hringur,
Valgerður Bergsdóttir, Edda
Jónsdóttir og Asgerður Ester í
vefnaði sínum, vegna þess að hún
notar oft hrosshár eins og strik
dregin með blýanti; hún teiknar út
fyrir flötinn, vefur fyrir utan vef-
inn og er ævinlega teiknari.
Áhrifa frá henni gætir líka í verk-
um unga mannsins sem málar þrí-
hyrninga. Þetta innra samræmi
og áhrif bendir til þess að lögð sé
ríkari áhersla á kennslu í listfræði
en áður var í skólum, og að farið
sé að brjóta alvarlega heilann um
samhengið í íslenskri málaralist.
Farið er að gæta talsverðra áhrifa
frá eldri íslenskum málurum
meðal yngri málaranna, án þess
þeir geri sér grein fyrir því. Þeir
halda að þeir sæki allt til útlanda,
til þess sem er efst á baugi, og þá
í gegnum myndir í blöðum, en hið
íslenska sem fyrir er er farið að
Frá Saffó til T.S. Elliot
— Ljóðaþýðingar Helga Hálfdánarsonar
Helgi Hálfdanarson:
Erlend Ijóð
— frá liðnum tímum.
Ljóðaþýðingar. 328 bls.
Mál og menning 1982.
Helgi Hálfdanarson hefur síð-
ustu áratugi verið afkastamesti og
vandvirkasti þýðandi erlendra
góðbókmennta á íslenska tungu.
Þýðingar hans á leikritum Shak-
espeares eru einar sér þrekvirki,
en auk þeirra hefur hann þýtt
mörg leikrit frá grísku gullöld-
inni. Einnig hefur hann sent frá
sér fimm bækur með ljóðaþýð-
ingum: Handan um höf (1953), Á
hnotskógí (1955), Undir haust-
fjöllum (1960), Kínversk ljóð frá
liðnum öldum (1973) og Japönsk
ljóð frá liðnum öldum (1976).
Nú hefur Mál og menning gefið
út þýðingarnar í þremur fyrstu
bókunum ásamt með nokkrum
öðrum ljóðaþýðingum eftir Helga
sem birst hafa í tímaritum eða
hafa ekki birst áður. Ekki eru þó
með ljóð frá Kína og Japan, því
þau hafa verið felld inn í síðustu
tvær bækurnar.
í Erlend Ijóð er ljóðunum rað-
að upp eftir löndum, nokkurn-
veginn eftir nálægð þeirra við ís-
land, en síðan er ljóðum frá
hverju landi raðað eftir tímaröð.
í bókinni eru Ijóð frá einum
sextán löndum og höfundar eru
tæplega 150 frá síðustu 2500 ár-
um. Það þarf því engan að furða
á því að í þessari bók gætir ótrú-
legrar fjölbreytni. Er þar bæði um
að ræða fjölbreytni í viðfangsefn-
um og tjáningaraðferðum, ljóð-
máli og brag. Ljóðin eru allt frá
því að vera angurvær eða harm-
þrungin yfir í gáskafull ástar-og
gleðiljóð og enn yfir í hrein
kersknis-og háðkvæði. Ég held að
það sé ekki fjarri lagi að segja að
í þessari bók sé að finna ljóð sem
spanni nær allan skala mannlegra
tilfinninga.
Það eru í meginatriðum þrjár
aðferðir sem ljóðaþýðendur nota
þegar þeir færa Ijóð af einu
tungumáli yfir á annað. Hin
fyrsta er sú að yrkja ljóðin uppá
nýtt eftir því sem andinn innblæs
þýðanda og gæta þá fyrst og
fremst trúnaðar við efnislegt og
tilfinningalegt innihald ljóðsins.
Nota þá þýðendur þá bragarhætti
sem þeim hentar best og það orð-
færi sem þeir vilja án þess að láta
fyrirmyndina hafa alltof mikil á-
hrif á sig. Sem dæmi um þýðingar
af þessu tagi má nefna þýðingar
séra Jóns á Bægisá og Benedikts
Jónssonar Gröndals frá því í
kringum aldamótin 1800 en þeir
voru báðir frumkvöðlar í að þýða
erlendan kveðskap á íslensku og
notuðu mikið bragarhætti eddu-
kvæða.
Önnur aðferð er sú að reyna að
halda trúnaði við orðfæri frum-
textans og ljóðmál en láta braginn
mæta afgangi. Þriðja aðferðin er
síðan sú að leitast við að halda
fullum trúnaði við hvorttveggja í
senn ljóðmál og brag. Allar þessar
aðferðir geta útaf fyrir sig verið
fyllilega boðlegar og til eru snilld-
arþýðingar eftir öllum þessum að-
ferðum. En þrátt fyrir allt held ég
að þriðja aðferðin sé vandasöm-
ust, því þar er reynt að halda til
haga í þýðingunni öllum megin-
þáttunum sem skapa eitt ljóð.
Helgi Hálfdanarson notar yfir-
leitt við þýðingar sínar þriðju að-
ferðina.
Þegar blaðað er í gegnum þýð-
ingar hans verður maður hvað eft-
ir annað furðu lostinn yfir valdi
hans á bragarháttum og ljóðmáli.
En í rauninni rekur mann ekki í
rogastans fyrr en farið er að bera
þýðingarnar saman við frumtext-
ana. Þá fyrst gerir maður sér fylli-
8.IOKVAKI*
Föstudagur
26. ágúst
20.35 Á döfinni. Er hún Birna virkilega
komin með nýjan gæja? Sá heppni
heitir Siggi Gríms. Hann stjórnar
upptökunni.Égsitbarastjarfureins
og alltaf.
20.45 Steini og Olli. Farið hefur fé betra.
Þeir eru nú loksins komnir i konurík-
ið. Enda er þetta lokaþáttur. Þaö var
svosem auðvitað.
21.05 Mlð-Amerfka. Ögmundur Jónas-
son fréttamaðurinn með skeggið
stjórnar þætti þar sem sýndar verða
myndir og rætt við fólk, sem hefur
vit á málinu. Kjaftshögg á Ronní
Rekann.
21.50 Sjöunda hulan (TheSeventh Veil).
Bresk bíómynd, árgerð 1945. Leik-
endur: James Mason, Ann Todd og
Herbert Lom. Leikstjóri: Compton
Bennett. Allar deildir í lagi i þessari
mynd um unga konu sem flýr und-
an kröfuhörðum frænda og finnur
sér elskhuga. Þegar við komum til
sögu er hún að reyna að drekkja sór
en sálfræðingurinn reddar öllu með
þvi að hlusta á sögu hennar. Stúlk-
an er píanisti.
Laugardagur
27. ágúst
17.00 (þróttir.Bjarni Felixson.er orðinn ein
af stofumublunum. Hann er orðinn
slitinn hjá mér.
20.301 blíðu og strfðu. Ameriskur
indíánaflokkur ræðst á hvfta mann-
inn og segir: ahúgah!
20.55 Rokk i Reykjavík II. Alíslensk kvik-
mynd, árgerö 1981, örlítið stytt.
Stjórnandi: Friörik Þór Friðriksson.
Loksins. Einhver merkilegasta
mynd síðari ára á Islandi, góður
vitnisburður um fagra æsku. Synd
að þeir skyldu klippa úr henni.
Sannleikurinn er oft erfiður. Merki-
legt framtak hjá sjónvarpinu.
22.20 39 þrep (39 Steps). Bresk bíó-
mynd, árgerð 1935. Leikendur:
Robert Donat, Madeleine Carroll.
Leikstjóri: Alfred Hitchcock. Undur
og stórmerki. Unaðsstundir kvik-
myndafílsins. Söguhetja sem flæk-
ist inn í net njósna og þarf aö fela
sig frá réttvisinni, sem stundum er
ansi þefvís. Frábær mynd þrátt fyrir
háan aldur.
Sunnudagur
28. ágúst
18.00 Sunnudagshugvekja. Kobbi Hjál-
mars er enn við sama heygarðs-
horniö: Aö reyna að kristna kristna
þjóö.
18.10 Amma og átta krakkar. Norske
gutteviser om amme gamle og otte
ungerne i skogen og marken.
'18.30 Frumskógarævintýri. Sænsk
borgarbörn reka upp stórar glyrnur.
Hvaða dýr er þetta mamma? Þetta
er nú pappírstígurinn börnin mfn
góð og þarna er sósialrottan.
20.35 Sjónvarp næstu viku. Hallelelele-
lele.. hvað?
20.45 Úr forsetaför. Þetta mun vera
fréttaþáttur í umsjón Hermanns
Sveinbjörnssonar um ferð forseta
islands vestur á firði fyrr í sumar.
Staldrað viö á mörgum og skemmti-.
legum stöðum og talað víö ‘
skemmtilegt fólk.
21.00 Amma og himnafaðirinn. Jesús
minn. Nú er sænska amman llka
komin. Nýr myndaflokkur um
gamla konu sem rifjar upp fortíðina
á eintali við sjálfan guð. Þeir eru
máttugir I Sverige.
22.00 Við slaghörpuna. Hver er svo aö
tala um aö skandínavófílar séu
afskiptir? Þaö hefur ekki verið hægt
að þverfóta fyrir frændgarðinum í
dag. Hér er það danskur skemmti-
þáttur og blessi okkur guð, eins og
ömmu gömlu frá Sviþjóð. Tónlist og
rabb og brandarar.
IITVAKP
Föstudagur
26. ágúst
8.25 Morgunorð. Hilmar Baldursson
segir okkur stutta dæmisögu úr
daglega lífinu. Tónlistin er stundum
falleg. Alltaf falleg.
8.40 Tónbilið. Annar kynnir eftir á en
hinn fyrirfram. Hvar er samræmi