Helgarpósturinn - 25.08.1983, Page 22

22
íslandsbuddan
Ég er ekki alveg sannfærð-
ur um að efnahagsvandræði
íslenska ríkisins og íslensku
þjóðarinnar séu því að
kenna, að Jói og Stína í
Seljahverfinu keyptu sér
vídeótæki í fyrrahaust. Mér
hefði altént aldrei dottið það
í hug sjálfum. Þetta var
ekkert meiri háttar tæki.
Frekar fáir takkar. En það er
svo margt sem maður skilur
ekki.Til dæmis á sviði hag-
fræði.
að er auðvitað alveg Ijóst
að nú verður að herða sultar-
ólina og rifa seglin og spyrna
við fótum og taka sér tak. En
ég get bara ekki að því gert
að mér finnst kannski Jói og
Stína höfð fyrir rangri sök.
Getur ekki verið að það sé
eitthvað annað sem er að í
þjóðarkroppnum, en að þau
fái of há laun? Vitaskuld sjá
allir í hendi sér að það er eitt-
hvað mikið að, þegar meira
að segja kappar eins og Guð-
laugur í Karnabæ hafa varla
til hnífs og skeiðar. Aum-
ingja maðurinn á að borga
eitthvað liðlega fimmtíu þús-
und í skatta. Svona rétt eins
og ég.
Og nú ætla ég ekki að tala
meira um Jóa og Stínu í bili
heldur snúa mér að sjálfum
mér og Guðlaugi í Karnabæ.
Hugsiði ykkur hvað menn
eru nú misjafnlega vel gerðir
og misjafnlega auðugir af
jákvæðu og heilbrigðu
hugarþeli. Við Guðlaugur
virðumst vera álíka illa eða
vel stæðir, en viðbrögð
okkar eru næsta ólík. Mér
dettur ekkert annað í hug en
hvað ritstörf séu illa borguð
og hvað ég eigi bágt að þurfa
að borga alla þessa skatta og
ásamt konunni minni alls
kyns afborganir af lánum
útaf íbúðinni og bílnum. Og
okkur finnst svo erfitt að
reka heimilið, þótt það nái
ekki einu sinni alveg vísitölu-
fjölskyldu að stærð. Okkur
vantar víst þriðjung úr barni
upp á það. Sem sagt ekkert
nema sjálfsvorkunnin og
aumingjaskapurinn.
CjTuðlaugur er hins vegar
maður til að taka þessu.
Hann er glaðbeittur í viðtöl-
um og gefur út batamerki í
hverjum mánuði, held ég.
Með þessa þrautseigju sína
og seiglu að vopni mun hann
eflaust með tímanum upp-
skera ríkulegri umbun fyrir
erfiði sitt og gæti jafnvel á
endanum orðið bara vel
stæður maður. Sanniði til.
Það er hugarfarið sem öllu
máli skiptir. Sjáiði bara
Helen Keller.
Og nú segi ég eins og hinn
danski Magnús Bjarnfreðs-
son segir á milli atriða þegar
danska sjónvarpið kynnir
dagskrá vikunnar: „Nú gaar
vi over til noget helt andetí*
Reyndar er þessi tilvitnun
mín ekki sérlega vel til fund-
in. I fyrsta lagi vegna þess, að
það sem ég ætla að tala um
næst er engan veginn jafn
óskylt því sem á undan er
gengið og eitt dagskráratrið-
ið er öðru í danska sjónvarp-
inu. En í öðru lagi vegna
þess, að síðast er ég vissi var
danski dagskrárkynnirinn
fremur grannholda og smá-
vaxin kona. En hvað um það.
Okkur íslendingum er
tamt að líta á okkur sem
bókmenntaþjóð og víst er
það, að hér hefur á síðustu
árum verið gefinn út slíkur
aragrúi bóka að væri hann
geislavirkur myndi hann
duga til að eyða gervalla
jörðina margsinnis. Og hvað
sumar þeirra áhrærir væri
víst nóg að þýða þær á
alþjóðleg tungumál.
V ið eigum náttúrlega
íslendingasögurnar sem fara
flestum ritsöfnum öðrum
betur í hillu og skipa auk
þess virðulegan sess í heims-
bókmenntunum. Svo hafa
fáeinir síðari tíma íslending-
ar skrifað raunverulegan
heimslitteratúr. Menn eins
og Halldór Laxness, Gunnar
Gunnarsson og Jóhann
Sigurjónsson. En það sem
gerir þjóð að bókmennta-
þjóð er ekki fjöldi merkra
rithöfunda í landi hennar,
heldur fjöldi lesinna bók-
menntaverka.
Þegar maður kannar
hvaða bækur seljast best hér
á landi kemur það í ljós að
íslendingar vilja helst lesa
karlagrobb og kjaftasögur
og reyfara. Það er svo sem
ekkert undarlegt við það.
Svona er þetta líka úti í hin-
um stóra heimi. Við verðum
bara að sætta okkur við það
að við erum „sem aðrir
menn“ og lítið meiri bók-
menntaþjóð en til dæmis
Danir, þótt við lesum fleiri
bækur. Þetta kemur líka ber-
lega í ljós þegar skoðað er
hvernig búið er að bók-
menntum í velferðarþjóð-
félaginu okkar.
Það er lítið fjallað um
kjör rithöfunda á opinber-
um vettvangi, nema þegar
úthlutað er úr launasjóðn-
um. Þá eru nöfn hinna lán-
sömu tíunduð eins og númer
i vinningaskrá. Mig langar
þess vegna til að segja ykkur
frá dálitlu reikningsdæmi
sem ég var að glíma við um
daginn. Ég var sem sagt að
reyna að reikna út hvað rit-
höfundur þyrfti að fram-
leiða til að ná mannsæmandi
árslaunum, sem hljóta að
teljast a.m.k. eitthvað ná-
lægt hundrað og tuttugu
þúsund krónum. Þar eð ég er
að burðast við að sinna ein-
göngu ritstörfum um þessar
hrinoboröi^
í dag skrifar Sveinbjörn I. Baldvinsson
Fimmtudagur 25. ágúst 1983
'JHelgai---
-POsturinn
mundir þótti mér þetta
dæmi n'okkuð áhugavert,
þótt ég geri mér grein fyrir
því að samkvæmt hefðinni
eigi rithöfundar og aðrir
listamenn bara að lifa fyrir -
list sína en ekki á hpnní
Útkoman úr dæminu var
sú, að til þess #ð ná þessu
marki þarf höfundur að
skrifa tvær skáldsögur á
árinu (og fá þær gefnar út),
eða selja útvarpinu um það
bil þrjátíu frumsamdar smá-
sögur, eða sjónvarpinu tvö
klukkutímalöng sjónvarps-
verk. Eins er það möguleiki
að skrifa eins og eitt gang-
stykki fyrir leikhúsin.
egar útkoman Iá fyrir sá
ég það, að það væri vissulega
fræðilegur möguleiki að
komast einhvern tíma yfir
svona mikið á einu ári, en á
hverju ári? Það er nú nokk-
uð hæpið, svo ekki sé meira
sagt. I þessu sambandi er
Iíka fróðlegt að sjá hvert þeir
peningar fara sem bók-
menntaneytandinn greiðir
fyrir eintak af íslenskri
skáldsögu. Miðað við út-
söluverð rennur mest til for-
lags, prentsmiðju og bók-
bands, eða samtals um 45
prósent. Um 24 prósent
koma í hlut bóksalans,
nítján prósent fær ríkið og
höfundurinn fær ellefu
prósent. Menn geta svo
skemmt sér við að hugleiða
hver þessara aðila leggur
mest af mörkum og hver
minnst og hvort hlutaskiptin
eru í samræmi við það.
En það er náttúrlega þetta
með hugarfarið.
Og þá er ég kominn aftur
að Jóa og Stínu í Seljahverf-
inu og vídeótækinu þeirra.
Ég sagði í upphafi að ég væri
ekki sannfærður um að þau
ættu sök á því hvernig er um-
horfs í íslandsbuddunni,
þótt vmislegt bendi sannar-
lega til þess. Ástandið hefur
aldrei verið eins voðalegt og
eftir að þau keyptu tækið.
Varla orðið hægt að stinga
niður skuttogara, hvað þá
reka fyrirtæki.
Eg er þó ekki svo skyni
skroppinn að ég sjái ekki i
hendi mér að ef Jói og Stína
eiga of mikla peninga þá hlýt
ég líka að eiga of mikla pen-
inga og ekki ætla ég að láta
mitt eftir liggja við að herða
sultarólina og rifa seglin og
spyrna við fótum. Jói og
Stína eru búin að selja tækið
sitt núna og ætla að sjá til
hvað það gerir. Ég er ekki
alveg frá því að það hafi að-
eins rofað til.
Er það ekki? Aðeins?
Þá verða þau líklega að
losa sig við sjónvarpið.

Hormð. Eins og nafnið gefur til kynna er matsölustaðurinn
á horni. Nánar tiltekið á horni Pósthússtrœtis og Hafnarstrœtis.
Þetta ágæta horn þekkja gamlir Reykvíkingar sem homið hans
Ellingsens og þar keyþtu strákarnir línu og öngul til að renna í
Höfnina ígamla daga eðafestu smáaura sína í bambusstöngum
með bogasmíð íhuga. En nú er sem sagt verslunin hans Elling-
sens horfin og kominn veitingastaður í staðinn sem þegar hefur
öðlast nafn og sess í vitund og meltingarfœrum borgarbúa.
Erlent andrúmsloft einkennir Hornið; þó er ekki hægt að
benda á ákveðið þjóðerni, staðurinn er eins konar blanda
sem á vel við í Reyicjavík og gildir að sjálfsögðu um ísland
allt: Hérlendis ægir amerískri og evrópskri menningu sam-
an í eins konar allsherjarhristingi bragðbættum með sérís-
lenskum afdalahætti og keltneskri þráhyggju.
En þessi lýsing á þó ekki alveg við um Hornið. Þarna er
að finna ítalska stemmningu enda auglýsir staðurinn pissu
sem sérgrein; þó er danska krúnan yfir dyrum þegar inn er
stigið og austurlenskar Ijósakrónur hanga i loftinu, bast-
stólarnir skandínavískir og múrsteinsgólfið rautt og mest í
ætt við bresk íbúðarhús í betri úthverfum. Þótt þessi sam-
setningur sé ruglingslegur er hann þó notalegur og stórir
gluggarnir hleypa mikilli og góðri birtu inn sem gefur staðn-
um opna, ljósa áferð. Hornið er eiginlega blanda af mat-
sölustað og café; staðurinn er t.a.m. hentugur til að sötra
eitthvað heitt og horfa tómlega út í rigninguna á sumarsíð-
degi íslensku.
Á svartri töflu fyrir endavegg má lesa rétti dagsins: Græn-
metissúpa á 48 krónur eða Blandaðir sjávarréttir í karrísósu
m/salati á 198 krónur. Hjónin sem eru með mér ákveða að
velja á la carte og fylgi ég þeirri ákvörðun. Fyrir vali frúar-
innar verður Thailenskur hrísgrjónaréttur borinn fram
m/salati og hvítlauksbrauði. Verð 192 krónur.
Eiginmaðurinn velur rækjur í karrísósu m/hrísgrjónum
og hvítlauksbrauði. Sjálfur á ég í töluverðum vandræðum;
sjávarréttir eru meirihlutahópur matseðilsins, þó er pissu-
listinn langur en að fenginni reynslu er ég ekki yfir mig hrif-
inn af pissunum á Horninu, þær eVu litlar, bragðgóðar að
vísu, en röndin of þykk og bólgin að mínu mati. Hins vegar
má fylgjast með pissugerðarmanninum hnoða deig og
steikja fyrir opnum tjöldum. Ég staldra við Smjörsteikt
karfaflök „Mascerade“ m/tómötum, papriku og agúrku
sem ég veit að er ágætisréttur að hætti Hornsins og ódýr:
162 krónur. Þá stendur mér til boða Pönnusteiktur hörpu-
skelfiskur m/papriku og ananas gegn 274 króna gjaldi. Að
lokum ákveð ég að renna á ítalskan kjötrétt: Hið sígilda
Spagetti Bolognaise m/salati og parmesanosti og panta
aukalega hvítlauksbrauð.
Hýr og elskuleg stúlka bíður með blokkina í hendinni
meðan við veljum drykkjarföngin. Úrval vína er lítið eins
og gengur á íslenskum veitingastöðum og einhver prakkari
hefur gefið víntegundunum einkunnir á listanum sem eru
bráðfyndnar en koma tæplega að neinu haldi varðandi
neytendaþjónustu. Frúin vill endilega fá Anheuser Lieb-
fraumilch, það vonda, hráa hvítvín sem listahöfundurinn
nefnir „meðalsætt, hressilegt og aðgengilegt". Kostar 225
krónur. Eiginmaðurinn vill hins vegar hið þunga, trega-
Þessa helgi:
Hornið
blandna Chateneuf-du-Pape; meðaljónsvín í sjálfu sér sem
vínspekingur Hornsins kallar „öflugt, hart og þurrt“. Eftir
elskulegt hjónarifrildi í dempuðum tón sting ég upp á
Lambresco, ítölsku rauðvíni sem borið er fram ískalt og ögn
í ætt við rósavín. Hjónin sættast á uppástunguna en þar
sem ég er á bíl og mánudagur að auki panta ég Diet—Spur
sem fær enga einkunn á listanum en ég mundi kalla, „hálf-
sætt, ilmandi og hressandi". Borið fram kalt.
Það er fullt á Horninu þótt í upphafi viku sé. Hér ber
mest á ferðamönnum.
Stemmningin er afslöppuð, þægileg djasstónlist í hátöl-
urum, og á sumum kvöldum er hægt að rölta niður í kjallar-
ann sem heitir Djúpið og hlusta á „live“ djass. Hvítlaukur
og ítalskar rauðvínsflöskur tómar hanga á veggjum og auka
enn á þetta ruglingslega, notalega andrúmsloft. Öll tungu-
mál heyrast frá borðunum. Tveir Hollendingar setjast við
borðið okkar, á bak við mig er hlegið á frönsku og amerískir
skólastrákar eru að velta fyrir sér matseðlinum við einn
gluggann.
Okkur líður bara vel.
„Hér var grænlenskur trúbadúr síðast þegar ég kom“, segir
eiginmaðurinn.„Hann söng Bob Dylan“. „Hvenær var
það?“ spyr eiginkonan. „Man það ekki“, svaraði eiginmað-
urinn og þar með komast lesendur aldrei að hinu sanna í
málinu. Nú kemur gengilbeinan brosandi, þrátt fyrir anna-
saman dag. Hún lætur tvö dýrindis glös á borðið og hellir
varfærnislega rauðvíninu í glasbotn húsbóndans. Hann
lyftir glasinu á fæti, þefar ábúðarmikill af innihaldinu, rek-
ur síðan tunguna varlega niður í vökvann, lætur hann
streyma hægt innfyrir varirnar og flæða blíðlega um tung-
una. Síðan fara munnfærin á stjá og rauðvíninu er þeytt um
gómana í lokaskoli.
„Ummmm“, segir eiginmaðurinn hugsandi, „ágætt, dálít-
ið sætt, en alveg ókei“. Gengilbeinan brosir og hellir glas
frúarinnar fullt en fyllir síðan glas eiginmannsins með
gætni. Að því loknu skellir hún matta mjólkurglasinu með
spurinu fyrir framan mig.
Meðan við bíðum eftir matnum, lít ég enn yfir matseðil-
inn og sé að pissurnar eru á bilinu 100 -159 krónur. Sú ódýr-
asta er einföldust, einungis með tómati og osti og heiti Pizza
Margherita. Sú dýrasta nefnist Pizza Marinera og er með
osti, tómat, kræklingum og rækjum.
Maturinn kemur á borðið. Eiginmaðurinn bragðar á
rækjuréttinum: „Ljómandi, alveg fyrirtak, þetta er nátt-
únlega ekkert til að vera saddur af í lengri tíma, Iétt máltíð
eins og sagt er, en afskaplega bragðgott“. „O, ætli þú étir
ekki nóg“, segir frúin og stingur upp í sig gaffli af tælensk-
um hrísgrjónum sem eru gul á litinn. „Uuu, en æði“, segir
frúin. Svo skálum við.
Spagettíið mitt er of grannt og eilítið klístrað, ekki nógu
hart, ofsoðið að mér finnst vanta þessa mjúku harðneskju
sem ítalskt spagetti á að hafa. Kjötið er alveg la, la, en
bragðlítið og ósköp hefur kokkurinn verið sparsamur á
tómat-puré. Það vantar flæðið á réttinn; hann er of þurr. En
alveg þokkalegt.
Eftir matinn pöntum við kaffi. Hjónin eru komin í gott
stuð eftir Lambresco-vínið og húsbóndinn rennir síðasta
glasinu niður í einum teyg. Ég held mig við capuccino-kaffi
vanalegt'en hjónakornin láta setja koníak í sitt. Að loknu
kaffi kemur viðráðanlegur reikningur. Gestum er tekið að
fækka. „Eigum við ekki að skreppa í Óðal og fá okkur einn
fyrir svefninn?“ spyr eiginmaðurinn. „Jú, gerum það,
samsinnir eiginkonan“, fyrst við erum nú komin út á annað
borð“. „Gerið þið það“, segi ég. „Ég ætla að sitja aðeins í
viðbót“. Þau kveðja og ganga út í regnið. Ég panta annan
kaffi capuccino.
Haustið er í nánd og það er notalegt að sitja á Horninu,
drekka kaffi og stara tómlega út í rigninguna. En ég var víst
búinn að segja það.
Gerill.
Hornið: ítölsk stemmning, en danska krúnan yfir dyr-
um og austurlenskar Ijósakrónur í lofti.
Smáréttir og kaffi