Alþýðublaðið - 04.04.1927, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIB kemur út á hverjum virkum degi.
Aígreiðsla í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. til kl. 7 siðd. Skrifstofa á sama stað opin kl. 9Va—lO'/a árd. og kl. 8—9 siðd. Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 (skrifstofan). Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 hver mm. eindállia. Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan (í sama húsi, sömu simar).

Sérleyfi „Títans“ i efri deilcL
Fyrsta ræða Jóns Baldvinssonar.
(NI.)
Þegar um það er að ræða, hvort
veita eigi sérleyfi eðþ ekki, þá
vaknar fyrst sú spurning í huga
manns, hvaða trygging sé fyrir
því, að enn þá sé ekki verið að
aiarra út úr okkur eitt sérleyfið í
viðbót til þess að fá eitthvert
pappírsgagn, sem ýmsir braskarar
æti'a sýo að nota til þess að
skreyta með hlutabréf sín. Og þá
vaknar spurningin um það, hvaða
tryggingu sé hægt að fá fyrir
því, að þaö geti verið nokkurn
veginn sænmndi alþingi að láta
slíkt frá sér fara, og verð ég þá
að segja, aÖ mér hafa mjög
brugðist vonir, hverng stjórnin
og fylgismenn málsins í n. d.
tóku í tillögur þær, er ætluðu að
tryggja það, að úr framkvæmdum
yrði. Og sunmr þessar' tillögur
voru þess eðiis, að ákaflega erfitt
heíir verið að hafa á móti þeim
með nokkrum rökum, en þær til-
lögur hafa verið taldar óhafandi
af hæstv. stjórn og forgöngu-
monnum fé'.agsins „Titans“ vegna
þess, að þær gætu gert það ó-
möguiegt að taka við sérleyfinu
með þessum skilyröúm. En nú
skilst það hverjum manni, að ef
alt er hreint frá félagsins hendi.
þá þarf stjórn þess ekki að vera
hrædd við að setja svolitla trygg-
ingu fyrir því, að eitthvað verði
úr framkvæmdum, því að þegar
þeir ráðast í íramkt æmtíirnar, þá
kemur ekki frekar til þessarar
tryggingar, og þeir skaðast þá
ekkert við að gefa hana. Hins
vegar, ef það er ekkart annað en
bra k, gert til þess að geta komið
af sér verðlitium h'.utabréfum, þá
skilur maður náttúrlega, að 100
þús. krónur haEi sína þýðiagu,
því að slík trygging gæti þá gert
það að verkum, að hagnaðurinn
yrði enginn fyrir braskarana. Nú
mtetti segja, að það væri kann
ske ekl i á tæða til að vera strang-
ur í þessari kröfu viðvíkjandi
tryggingu fyiir framkvæmdum, eí
ábyrgð hæstv. stjórnar fengist, þ.
e. a. s. yfiriýsing h naar og orð
fyrir því, að hún hefði fulla vit-
ne:kju um það, að fé væri fyrir
hentíi, og að það væri hegt að
reiða sig á framkvæmdirnar, en
hæstv. atvrh. (M. G.), sem með
kappi beitlr sér fyrir þessu máli
og samið hefir um sérleyfið við
hina erlendu stjómendur fossafé-
lagsins „Titans", finnur ástæðu til
að vekja athygli hv. deildar á því
í dag, að það sé eitt veikt í
þessu máli, og það sé það, að
ekki sé hægt að sanna, að félagið
hafi fé og að úr framkvæmdum
verði, en kannske þetta sé að eins
of mikil varfærni hjá hæstv. ráðh.
(M. G.) að segja þetta, en það er
þá, finst mér, dálítið vafasöm aó-
ferð hjá hæstv. ráðh. (M'. G.) að
byrja meðmæli sín með þessu
máli á þann hátt að segja, að þa'ð,
sé vafasamt, að félagið geti fengið
nægllega peninga. Hins vegar
sagði hæstv. ráðh. (M. G.), að
hann hefði fengið að sjá bréf frá
fésterkum mönnum, sem hefðu
tjáð sig rei'ðubúna til þess að
ieggja fé í fyrirtækið, svo fram-
arlega sém sérfræðingar teldu það
óhætt. Þetta er nú ekki skilmála-
laust, því að það getur alt af
orðið álitamál, hvað talið verður
óhætt að gera í þeim efnum. Hins
vegar skal ég segja hæstv. ráðh.
(M. G.) það, að eftir þeim fregn-
um, sem ég liefi frá mönnum,
sem kunnugir eru fjármálalífinu
á Norðurlöndum, t. d. í Dan-
möTku, þá hefir það verið sagt,
að það væri enginn nmður í Dan-
mörku svo áhrifaniikill í fjármála-
lífinu, að hann gæti treyst sér til
þess að fá það fé, sem fossafé-
lagið „Titan“ þyrfti. Það getur
vei verið, að norskir fjármála-
menn séu það áhrifamciri
eða haíi það betri sambönd en
Ðanir, að þeir geti treyst sér til
, þess, en ég vil þó vekja athygii
á þessu, til þess að við ekki í
þessu máli, sem að því er járn-
brautina snertir er merkilegt
framfaramái, gerum okkur of
glæsilegar vonir, svo að það verði
til þess að hindra það, a'ð hægt
sé að ráðast í framkvæmdir í
járnbrautarmálinu, sem okkur er
nauðsynjamái, svo að við veitum
ekid sérieyíi í því máli, sem kann
ske yrði okkur ekkert annað en
biekking.
Hvað það félag snertir, sem á
að fá sérleyfið, þá er ekki hægt
aðtíregja um það, að það hafi til
peningana, sem þó gæfi dálítið
melri vonir fyrir okkur, ef við
vissum, að félagið sjálft hefði féð
íyrirliggjandi, því að ef það væri
svo sterkt félag, að þa'ð gæti lagí
iram peningana, sem til fram-
kvæmdanna þyríti, þá væri tals-
vert öðru máli að gegna, en það
er nú upplýst, að þsssir menn
haía enga peninga, en þeir gera
ráð fyrir, að þeir geti fengið pen-
inga hjá stórþjóðunum, og geri
ég helst ráð íyrir, að það muni
vera þýzkt fé, sem þar muni til
koma, ef óhætt þykir að leggja
féð fram, en þetta er engin vissa,
og verður líklega ekkert gert í
því fyrr en sérleyfið er fengið,
en því miður erum við orðnir svo
hvektir í þessum málum, að við
höfum ástæðu til ■ a'ð vera svo
bogavarir að láta sérleyíið ekki
af hendi nema með tryggingu. En
það er má ske of mikið sagt,
að tryggingin sé engin, en Mn er
of lítil til þess að vera nokkur
trygging fyrir því, að í fram-
kvæmdir verði ráðist, eða að bor-
inn sé uppi sá skaði, sem af því
hlytist, ef sérleyfi yrði veitt og
svo ekkert gert í málinu frekar.
Ég vil vekja athygli hæstv. ráðh.
(M. G.) á þessu, tii þess að hann
geti sýnt okkur fram á það, að
líkurnar séu meiri fyrir því, að
til framkvæmda komi, heldur en
hann hefir enn þá haldið fram,
og um mitt atkvæði í þessu máli
fer talsvert eftir því, hversu mikl-
ar líkur hv. ráðh. (M. G.) getur
fært fyrir því, að fé fáist til
framkvæmdanna.
Neðiri deild.
Þar var á iaugardaginn frv. um
löggildingu verzlunarstaðar á
Litla-Árskógssandi yísað til 3.
umr. og síðari hluti fjárlaganna
síðan ræddúr langt fram á kvöld
og 2. umr. þá frestað. — Björn
Líndai talaði um „skólafargan" í
landinu, sérstaklega í Þingeyjar-
sýslu, og taldi sund ekki með
nýtsömu námi. Barnharð gaf hon-
um þá olnbogaskot fyrir að fylgja
samskólafrv., xétt eins og1 pað
væri ein af stærstu stjórnmála-
firrum Bjarnar. — Það vantar svo
sem ekki mentaáhugann á háttv.
alþingi. En — skyldi ekld vera
ómaksins vert fyrir þá „Fram-
sóknar'Vflokksmenn, sem lagst
haía gegn samskólanum, að at-
huga það mál í sambandi við á-
rásir þær, er gerðar hafa verið á
þá skóla, sem a. m. k. sumir
þeirra bera fyrir brjósti? Það
kynni að verða tll að sýna þeim
í spegli skammsýni sjálfra þeirra
í samskólamáiinu.
Til viðbótar því, er sagt var
í síðasta biaði um atkvgr. um
íyrri', hluta fjáriaganna, má geta
þess, að fjárveitinganefndin, eða
þegar til kom, einhver h’.uti henn-
ar, lagði tii, að fjárveiting til
sendiherra íslands í Kaupmanna-
höfn yrði íeid niður. Tillögunni
var vísað frá atkvæðagreiðslu,
þar eð lögum verði ekki breytt
með samþykt á fjárlögum.
EIífS sJeiIil..
Þar voru litlar umræður. Frv.
um rétt erlendta manna til að
stunda atvinnu á íslandi og ’frv.
um varnir gegn útbreiðslu næmra
sjúkdórrta voru til einnar umr.
og voru síðan afgr. sem lög frá ai-
þingi. Frv. u;n brt. á lögum um
vörutoil fór til 3. umr. Ungfrú
Iiigibjcrg flytur þingsál.till. þess
efni , að skipa skuli í hvierja opin-
bera neínd einhverja konu, og
var um þá tiliögu ákveðin ein
umræða.
Nýaá EE’íamvaa’p.
Alishn. n. d. flytur að ósk at-
vinnumálaráðherrans frv. um
þann viðauka við veðlögin frá
1887, að útgerðarmanni sé heimilt
að setja banka eða sparisjóði að
sjálfsvörsluveði afia af skipi sínu
til tryggingar lánum, er hann tek-
ur til útgerðarinnar hjá stofnun-
um þessum. Jafnframt sé fjár-
málaráðuneytinu heimilað að
lækka þinglestrargjöld fyrir slík
veðskuldabréf.
. I •.
■ I þingfréttum síðasta blaðs varð
'prentvilla í fyrra dálkinum, 6. 1.
a. n. Þar átti auðvitað að standa:
gengislœkkunarinnar og setning-
in að vera þannig: „Fyrst þegar
verkalýðnum hefir verið" veitt upp-
bót vegna gengislækkunar, getur
komið til máia að veita þeimr
sem eignir eiga, uppbót vegna
gengishækkunar.11
Hið islenzka preaíarafélas.
30 ára aímæli.
4. apríl 1897 héidu tólf prent-
arar fund í Goodtemplarahúsinu
hér í Reykjavík og samþyktu að
stofna félag tíi verndar hagsmun-
um atvinnustéttar sinnar. Var
ekki vanþörf á því, þar sem sam-
keppnishugmyndir tímanna höfðu
fært mjög á reik viðskiftavenj-
ur atvinnurekenda og verkamanna
í þessari atvinnustétt, Vinnutím-
inn var iangur, kaupið lélegt, að
búnaður misjafn, nemendafjöldi ó-
takmarkaður og atvinnan því ó-
viss. Það var að verða venja,
að vísa prentara burt, er hann
var orðinn fullnuma, en taka
nema í staðinn.
Félagið fékk iitlu áorkað fyrst
í stað, en smám saman varð
prenturum æ ijósara gildi sam-
takanna, og að sama skapi vanst
á um að fá viburkenningu at-
vinnurekehdanna á því, að félag-
ið væri prentararnir. Nú er svo
komið, að í félaginu er hver ein-
asti prentari, sem þá iðn stundar
og ee með fullu ráði, að sumum
þeirra frátöldum, sem eru í at-
Yinnurekenda tööum. Félagið hefir
samning við félag prentsmiðjueig-
enda um fastákveðið kauplag, 8
st. vinnutíma, tiltekinn nemenda-
fjöhia móts við sveinafjölda, að
engin prentsmiðja rnegi taka til
vinnu mann, sem ekki er í félagi
prentara o fl. Félagið er nú lands-
tíé'ag með dieildum í 'Reykjavík og
á Altureyri og útibúum í öðrum
prentverum. Félagið á á it'ega
sjóði, atvinnuleysisstyrktarsjóð,
sem geldur félagsmönnum alt að
hái.u kaupi íatiinnu’eysi,; Reykja-
víkurdeilcin hefir allöflugt sjúkra-
sam.'ag, og yfirleitt er féiagið all-
vel efnað.
Féiagið er í alþjóðasambandi
prentara, og það var eitt af þeim
fimm verklýðsfélögum, er stofn-
aði Aiþýðusamband Ísíands. Hef-
ir innan 'félagsins farið æ vaxandi
^kilningurinn á nauðsyn allsherj-.
ar samtaka allrar alþýðu. Kouur,.
er vinna í prentsmiðjum, og.