Alþýðublaðið - 05.04.1927, Blaðsíða 2

2
ALt>. ÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝBUBLADIB
kemur út ú hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til kl. 7 siðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
■ 91/2-10Va árd. og kl. 8-9 síðd.
Sirnar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50'á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindá'lra.
Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, sömu símar).
Landhelgisgæzlan.
Óhljóð spillingarinnar.
Ot af dæmi, sem fulltrúi Al-
fjýðufiokksins í neðri deild ai-
þingis nefndi um landheigisgæzi-
una íslenzku við vantraustsum-
ræðurnar í neðri deild og sagt
hefir verið frá í þingfréttum hér í
blaðinu, þar sem stjórninni var
bent á sögur, sem ganga hér í
bænum um framkvæmd landhelg-
isvárnanna undir umsjón íhalds-
stjórnarinnar, hafa blöð Ihaldsins
hér í bænum sett upp rokna-
Ramakvein, þó að stjómin og þau
heíðu miklu fremur átt að votta
þakklæti sitt fyrir að fá tækifæri
til að sýna umhyggju sína um
landhéigisvarnimar. Þessi blöð
hafa rekið upp óhljóð mikil yfir
því, að ekki sku’i vera talað um
landhe!gi':gæziuna cins og óskeik-
ulan guðdóm og ætia að ganga af
göflunum út af því, að þingmaður
skuli hafa fært þetta í tal á al-
þingi, rétt eins og álþingi ætti að
þeirra áliti að vera eins konar
háyfir-yfirhUmingastaður um alt'
ó!ag.
Landherforingjar íhaldsins, þair
Jón Kjartansson og Valtýr Ste-
fánsson, haía barið á skjöld auð-
valdrins, „MoTgunblaðið11, og sjó-
liðsforinginn Jóhann P. Jónsson,
fyrr verandi auka- og vara-lög-
reglustjóri, heiir lagt sína dáð-
umtáðu stríðsmannsæru við í á-
skorun til þingmannsins, að hann
bírti heimiidarmenn að umræddu
dæmi.
Þessi spurning um heimildar-
mennina er gott tækifæri til að
draga það frarn í opinberleikans
dagsljós, sem gengur manna á
milíi um þetta mál. Það má svo
að orði kveða, að allur bærinn
sé heimihlarmaður að sögum um
slæieik í landhelgi. gæzlunni fyrir
íslenzkum togurum. A götunum,
þar sem menn hittast, í samkomu-
sölum, á t innu: to um á heimilum,
á skipunum á ha inu og á sjálfu
alþingi talar fólk, karlar og kon-
ur, u:n sögurnar af landhelgis-
vörnunum: Togara kiþstjórunum
séu af útgerðarstöðvunum send
dulmálsloftskeyti um ferðir
gæzluskipanna og hvernig þeir
skuli vara sig á „böivaðri gráu
beljunni"; gæzluskipin kasti ljós-
um til togaranna, þar sem þeir
séu að veiðum í landhelgi tugum
saman, og „stimi“ síðan fram hjá
eins og ekkert hafi verið um að
vera, en hvítfyssandi brimið sjái
síðan undan togurunum, meðan
þeir skjótist út fyrir línuna í bili;
„Fylla“ eða „Óðinn“ hafi hitt tutt-
ugu íslenzka togara í einu og
hik komið á herinn, skeyti verið
sent til ríkisstjórnarinnar og hún
spurð, hvort reka skyldi flotann
til dómshafnar, en svarið verið, að
fram hjá þessu yrði að ganga,
því að „atvinnuvegirnir" þyldu
ekki, að svo hart væri á þeim
tekið; á einum togaranum væri
skipstjóri, sem gerst hefði svo
brotlegur, að hegningarhússdymar
hiðu eftir þriðja broti hans, á-
ræddi ekki inn fyrir „línuna“ og
kæmi svo eklri með annað en ufsa,
þegar hinir togararnir væru fullir
af ríga-þorski o. s. frv. o. s. frv.
Slíkar sögur, en miklu fleiri, seg-
ir og um þær talar fólk af öllu
tagi, verkafólk, verzlunarmenn og
íkaupmenn, iðnaðarmenn, skrif-
stofumenn og embættismcnn,
skipshaínirnar á fiskiflotanum og
kunningjar þeirra og ættingjar í
landi, skipshafnirnar á gæzluskip-
unum, þingmennirnir á alþingi og
— útgerðarmenn togaranna. Einn
vel metinn útgerðarmaður herir, er
tilrætt var um landhelgisveiðar,
sagri við ritstjóra Alþýðublaðsins
í aLvöruganíni — vitanlega án
alira votta og „man“ auðvitað
ekkert eftir því nú —, að það
þýddi ekkert að vera að þessu
„veseni" út af landhelgisvömun-
um; það vissu allir, að togararnir
fengju aldrei í skammdeginu al-
mennilegt bein úr sjó annars
staðar en í landheigi.
Nú er hrópað á heimiidir. Jú,
gerið svo vel! Heimildirnar eru
alínannarómur, og Alþýðublaðið
álítur rétt að skýra frá því og
hiljóðinu i honurn, þótt ritstjórinn
eigi á hættu að varða fyrir það
hrakinn fyrir dómstóla allrar ver-
aidar, eins og Holberg sagði.
En hvernig stendur á þessum
almannarómi? Hann getur ekki
stafað nema af tvennu. Annað-
hvort er hann á því reistur, að
menn eru úti á haíinu sjónarvott-
ar að brotum á landhelgislögun-
um og slælegu eftirliti og geta
ekki um það pagað samvizku
sinnar vegna, en hafa ekki að-
stöðu til að ráðast gegn óhæf-
unni, og mun þetta að einhverju
ef til vill ekki óverulegu leyti
vera undiraldan undir almanna-
róminum í þessu máli, —1 eða þá,
að almenningi er svo bert fyrir
augum, hversu ríkisstjórnin, al-
þingi og dómstólar og aðrir
gæzlumenn rilusvaldsins í æðstu
varðstöðum ríkisins eru gersam-
lega háðir valdi stórútgerðarburg-
eisanna hér í landi, audvaldinu í
laidinu, svo sem fram komi í
öllurn opinberum athöínum, að ó-
hug.andi sé, að þes:i framkvæmd-
arvöld geti haldið uppi lögum og
landsrétti gagnvart burgeisunum.
Af þessum toga mun að hinu og
meira leylinu spunninn almanna-
rómurinn um bresti á landhelgis-
V
vörnunum. Öhóð og óspilt fólk
talar ekki um annað nú orðið í
sambandi við opinber mál en
rotnun og spillingu. Svo magnað-
ur er óþefurinn af rotnun úrelts
skipulagsins orðinn, að fólk, sem
er með allan hugann á nauðsynja-
störfum sínum, hrekkur upp og
fussar frá sér, og almannarómur-
inn lætur til sín heyra.
Og hann verður þvert á móti
því að vera þaggaður og svæfð-
ur, þótt íbaldarar úrelta þjóð-
skipulagsins magni óhljóð spill-
lingarinnar upp í hæstu öskur, og
þótt allir verði eltir á röndum,
sem á sér láta bæra til að hreinsa
til. Hið eina, sem fengið getur
alinannaróminn til að lægja kurr-
inn, er það, ad breytt verdi svo
til, cid pad verdi lýdum Ijóst, ad
ekki sitji í gæzlusætum laga og
landsréttar smámenni, sem séu
ekki annað en peð milli fingra
auðborgaranna, ad hert sé svo á
landhelgisgæzlunni, að engum
detti í hug, að nsinn vogi sér inn
fyrir „línuna“, ad engin leið sé
að því, að opinber fregntæki, svo
sem sími og Joftskeyíasenditæki,
séu notuð til að fara í kring um
iandhelgisgæzluskipin, og ad ekki
komi frá æðstu dómstólum lands-
ins slíkir dómar í landhelgismáli,
að enginn skilji í þeim, eins og
nýlega þykir hafa gerst.
Annað ráð en þetta til að fá al-
mannaróminn góðan er eklri til.
Tilraun til að • þagga hann með
valdi hlýtur að magna hann. 1
lýðfrjálsu landi má ekki þola og
verður ekki þolað, að ekki megi
tala opinskátt um opinber mál.
I þessu rnáli sem öðrum er það
vaid fóiksins, sem á að gilda.
Fólkið getur breytt og á að breyta
frá röngu til rétts, frá gömlu til
»
nýs, frá úreltu til tímabærs,
fleygja peðunum og setja menn í
staðinn í þessu máli sem öðrum,
og tækifasrið tíl þess er við kosn-
ingar.
Þetta er kosningamál, en ekki
dómstólamál, því að aðili til sókn-
ar er almenningur, en ekki ein-
stakhngar.
Neðri deiM.
Þar lauk í gær 2. umr. fjár-
iaganna. Skal hér getið úrslita
fóeinna atriða. Tillaga frá Héðni
Valdimarssyni um 3500 kr. styrk
til Styrktarsjóðs verkamanna- og
sjómanna-félaganna í Reykjavík
var samþ. með 14 atkv. gegn 9,
sama upphæð og er í fjárlögum
yfirstandandi árs. Hins vegar var
tillaga frá Héðni, J. Ól. og Jakobi
um 3 þúsund kr. sérstakan styrk
til Sjúkrasamlags Reykjavíkur, til
þess að vinna að því að koma á
sambandi á rnilli sjúkrasainlag-
annna í landinu og stofna ný
sjúkrasamlög, feld með 17 atkv.
gegn 8. Höfðu þó bæði Sjúkra-
samlag Reykjavíkur og Sjúkra-
samlag Hafnarfjarðar og Garða-
hrepps skorað ó þingið að sam-
þykkja slíka fjárveitingu og sýnt
fram á nauðsyn hennar fjölda al-
þýðumanna til mikilla nota. —
1500 kr. fjárveiting til vornám-
skeiðs barnakennara var samþ.
með samhlj. atkv. að till. fjárvn.
Samþ. var með 15 atkv. gegn
12 að við höfðu nafnakalli, að
tmdan genginni talsverðri deilu,
byggingarstyrkur að tveiin fimtu
hlutum til þess að koma upp hús-
mæðradeild við Laugaskólann.
Var sú tillaga frá meiri hluta
fjárvn. Gekk Björn Líndal mjög
á móti henni. Greiddu allir Ihalds-
menn atkv. gegn henni, nema Þór-
arinn (og M. J„ sem er veikur
og var því ekki við) og Jakob
með þeim, en aðrir deildarmenn
með. — I stjórnarfrv. var lagt
til, að Góðtempiarareglunni yrði
veittur 9 þús. kr. styrkur tij bind-
indisstarfsemi. Var hann að till.
fjárveitinganefndar hækkaður í 10
þúsund kr„ eins og hann er í
ár, og sé hann veittur stórstúk-
unni, eins og vant er (jafnt þótt
hún kunni að verða áfram á Ak-
ureyri). — Samþ. var (með 15
atkv. gegn 8) 10 þús. kr. styrk-
veiting til Stokkseyrarhrepps, til
endurgreiðslu á viðlagasjóðsláni
vegna brunatjónsins. (Till. fjár-
veitingan.). — Eins og mentamála-
nefnd hafði ráðgert, lagði hún til,
að háskólinn væri styrktur til
að greiða kostnað við heimsóknir
erlendra vísindamanna til að
halda fyrirlestra við hann og til
gTiskukenslu, 2 þús. kr. til hvors,
þar eð frv. um afnám dósents-
embættisins í „klassiskum“ fræð-
um hefir verið samþykt í
n. d. Var vísindamannastyrkurinn
samþyktur með eins atkv. mun að
við höfðu nafnakalli, en grísku-
kenslu-fjárveitingin feld. — Til
flugnáms voru veittar 2 þús. kr.
— 1 framsöguræðu fyrir síðari
hlutanum af tillögum fjárvn. gat
Tr. Þ. þess, að nefndin myndi
við 3. umr. leggja til, að ekkju
Svbj. Sveinbjörnssons tónskálds
verði veitt einhver viðurkenning.
Að eins að upphæðin verði þá
ekki svo smávægi'eg, að þinginu.
verði hún til lítils sóma. Það
kemur síðar í ljós.
Frv. um afstöðu foreldra til ó-
skilgetinna barna, er e. d. hafði
endursent n. d., var afgreitt sem
lög og frv. um löggildingu verzl-
unarstaðar á Litl.a-Árskógssandi
við Eyjafjörð og frv. um sorp-
og ealerna-hreinsun á Akureyii af-
greidd til e. d., löggiidingarfrv.
með viðhót frá Tr. Þ. um Drangs-
nes við Steingrímsfjörð, sem jafn-
fxamt sé löggilt sem verzlunax-
staður. Heitir frv. nú: frv. um.
löggildingu verzlunarstaða.
ESri deild
samþykkir ,iitlu ríkislögregluna*
Þar var fundur fram á 10. tím-
ann, þó að nokkuð slitróttur væri,
og var það- frv. um varðskip rík-
isins og sýslunarmenn á þeim,
sem vafðist fyrir deildinni. Fór