Helgarpósturinn - 10.05.1984, Blaðsíða 6

INNLEND YFIRSYN
• 71% hlusta á rásina,
aldursdreifing jöfn >t
en meira hlustað heima '
en á vinnustöðum.
Hlustendakönnun Rásar 2
Klukkan níu í morgun gekk forstöðu-
maður Rásar 2, Þorgeir Ástvaldsson, inn í
skrifstofur Hagvangs h.f. á Grensásvegi. Þar
kvittaði héinn fyrir móttöku fyrsta eintaks-
ins af hlustendcikönnun fyrirtækisins á Rás
2. Þremur stundarfjórðungum síðar hringdi
hann í útvarpsstjóra frá skrifstofu sinni og
las fyrir hann niðurstöðumcu- cif fyrstu út-
tektinni. Af eittþúsund mcmna úrtaki komu
860 marktæk svör.
Spurt var einkum um þrennt: Hlustar þú á
Rás 2? Ef svo er, á hvaða tíma dags? Hvar
hlustar þú? Helstu niðurstöður eru: 70.9%
aðspurðra hlusta á Rás 2. Hlustunin er til-
tölulega jöfn yfir daginn; lítill munur er á
sendingartímum 10 - 12,14 - 16 og 16 - 18.
Hins vegar er stórathyglisvert að heima-
hlustun er meiri en hlustun á vinnustað:
55% aðspurðra hlusta á rásina heima hjá
sér en 30.8% hlusta á sömu rás í vinnunni.
Yfirgnæfandi meirihluti hlustenda rástir-
innar býr á þéttbýlissvæðum, einkum á höf-
uðborgarsvæðinu.
Ennfremur er mjög athyglisvert hve ald-
ursdreifing hlustenda er mikil: 100% að-
spurðra undir tvítugu hlusta á Rás 2. Á aldr-
inum 20 - 24 ára hlusta 88.7%, af 25 - 29 ára
hlusta 90.8% og af 30 - 39 ára hlusta 86.7%.
Á aldrinum 40 - 49 ára hlusta 573% á rás-
ina, af 50 - 59 ára hlusta 51.9% og af 60 ára
og eidri hlusta 28.6%.
Þegar Rás 2 fór af stað 1. desember á
síðasta ári voru auglýsingstofur og aðrir
auglýsendur óvissir um hvaða stefnu stöð-
in myndi taka. Þarna opnaðist nýr auglýs-
ingamiðill sem aldrei hafði verið nýttur í
gamla gufuradíóinu nema sem einhæfur
tilkynningalestur. Auglýsingastofumar
höfðu áhuga, formið var nýtt og jólin fram-
undan. Auglýsingcimínútcin kostaði 9 þús-
und krónur, hámark auglýsinganna var 9
mínútur á hvern klukkutíma og í desem-
bermánuði sópaði Rás 2 inn um 10 milljón-
um í auglýsingum. Síðan tók flugið að dapr-
ast hjá rásinni. Eftir jól féllu augiýsingamar
nær alveg niður þrátt fyrir lækkað verð;
auglýsingamínútan kostaði nú 7200 kr. eða
120 kr. sekúndan að degi til, en 80 kr. sek-
úndan í nætursendingu.
Eftir jól kusu auglýsingastofurnar að bíða
og meta stöðuna. Enn var allt á huldu um
framtíð Rásar 2 og þær vildu sjá hvaða dag-
skrárstefna yrði ofan á. Forráðamenn rásar-
innar virtust hikcindi um hvaða prófíl stöðin
ætti að taka. Átti einungis að höfða til unga
fólksins (sem er dálítið teygjanlegur aldur)
eða var athugandi að ná til fleiri aldurs-
hópa? Ljóst var að framan af hafði efnið
verið miðað við yngri kynslóðina. Gallinn
var bara sá, að stór hiuti hennar sækir skóla
á sendingartíma Rásar 2 og er því óvirkur
hlustendahópur. Ennfremur virtist sú
stefna liggja fyrir að efni rásarinnar(þ.e.a.s.
tóniistin) væri vinnustaðaefni; „undirspil í
amstri dagsins," eins og Andrés Bjömsson
útvarpsstjóri komst að orði. Gcillinn við und-
irspilið, að mati þeirra auglýsingastofa sem
HP hefur hcift Scimbcmd við, var sá að vinn-
andi fólk greindi músíkniðinn en hlustaði
ekki efnislega á auglýsingcirnar. Þar af leið-
andi Vcir Rás 2 einfaldlega slæmur augiýs-
ingeuniðill. Verðlagningin var og er einnig
óeðlilega há að dómi auglýsingastofa og
auglýsenda. Auglýsingamínúta í sjónvarpi
kostar rúmlega 22 þúsund krónur, eða
þrisvar sinnum meira en í Rás 2. En, segja
auglýsendur, sjónvarpið nær til yfir 90%
þjóðarinnar í hverri sendingu í fullri nýt-
ingu meðan rásinni er útvarpað til 75%
þjóðarinnar (nema á nóttunni) og aðeins
lítill hluti af þeirri prósentutölu hlustar á
rásina og enn færri greina hvað sagt er.
Kostnaður við gerð útvarpsauglýsinga er
ennfremur nær sá sami og við gerð sjón-
eftir Ingólf Margeirsson
Vcirpsauglýsinga, eftir að vídeótæknin mddi
sér til rúms. Og auglýsing er sterkari þegctr
saman fer sjón og heym, segja auglýsendur.
Auglýsingaverðið í Rás 2 hefur einnig
gert það að verkum að þar auglýsa einkum
stærri aðilcir; minni verslunctrmenn og
kaupmenn treysta sér ekki til að fjárfesta í
jafn dýmm auglýsingum.
Heimildir HP herma að verði útvarps-
lagafrumvarpið samþykkt og haldi Rás 2
óbreyttri stefnu, verði stöðin dauð úr pen-
ingaleysi í náinni framtíð. 40 milljónum
króna var varið til tækjakaupa, innréttingar
hcifa verið dýrar og rekstrarkostnaður mik-
ill. Allt þetta eiga auglýsingatekjumcir að
borga. Haldi þær áfram að bregðast, blasa
aðeins tvær fjármögnunéirleiðir við: Hækk-
un afnotagjalda, eða að bygging nýja út-
varpshússins verði stöðvuð eða minnkuð
og peningar úr byggingasjóði látnir renna
til rásarinnar. Samþykkt nýrra útvarpslaga
myndi ennfremur þýða samkeppni við Rás
2 um manncihaild, efnisval og auglýsingatekj-
ur. Hætt er við að vinsældir einstakra plötu-
snúða á frjálsum stöðvum myndu vega
þyngra á vogarskálum auglýsenda en
ákvarðanir embættismanna ríkisútvarpsins
sem fara með mál Rásar 2.
Auglýsingastofur hafa því haldið að sér
höndum í bið eftir marktækri skoðana-
könnun um hlustunarvenjur almennings
varðandi Rás 2. Auglýsingastopp stofanna
hefur einnig verið klárt merki til rasarinnar
um að hagræða efninu meira í þágu auglýs-
enda, bæði hvað varðar sendingartíma og
efni.
„Ég er himinlifandi," sagði Þorgeir Ást-
valdsson við HP í morgun er meginniður-
stöðurnar lágu fyrir. Og það er full ástæða
fyrir forstöðumanninn til að fagna: Tölum-
ar sýna mildar vinsældir stöðvarinnar.
Þá er eftir að sjá hvort þær breyta
viðhorfi auglýsenda og bjarga rásinni frá
dauða.
ERLEND YFIRSYN
• Volcker seðlabankastjóri
tekur ekki meira tillit til v
kosningahagsmuna \
Reagans ná en Carters 1980
Vítahringurinn þrengist
Stefna Bandaríkjastjómar í fjármálum og
ef nahagsmáium er að komcist í ógöngur, ein-
mitt þegar dregur að forsetakosningum,
sem Ronald Reagan forseti og pólitískir
ráðunautar hans töldu að yrðu sér auðunn-
ar út á efnahagsbata síðustu missera. Við-
bragð forsetans er að losa sig við þann efna-
hagsráðunaut, sem ákveðnast hafði varað
við að svona hlyti að fara, væm ríkisf jármál-
in ekki rétt við í tæka tíð.
Dr. Martin Feldstein, formaður Ráðs efna-
hagsráðunauta Reagans forseta og virtur
hagfræðingur, sagði af sér í gær. Afsögn
hans jafngildir í rauninni brottrekstri, því
mánuðum saman hefur Feldstein verið á
svörtum lista hjá forsetanum og Donald
Regan fjármálaráðherra. Honum hafði
verið skipað að láta engar yfirlýsingar um
efnahagsmál frá sér fara, nema þær hefðu
áður fengið uppáskrift starfsmanna forseta-
skrifstofunnar í Hvíta húsinu.
Feldstein er ekki aðeins látinn gjalda
þess, að hann hefur um langa hrið varað við
að risavaxinn halli á ríkissjóði Bandaríkj-
anna, sem er megineinkenni stjórnar þeirra
Reagans og Regans á ríkisfjármálum, hlyti
að verða til að knýja vexti upp á við, og þar
með tefla viðreisn atvinnulífsins eftir síð-
asta samdráttartímabil í tvísýnu. Honum
kemur iíka í koll, að forsetinn nær ekki til
þess mannsins sem hann vildi helst losna
við, Pauls A. Volckers, fonnanns stjómar
bandarísku seðlabankanna.
Seðlabankastjóri er einn af fáum lykil-
mönnum í bandaríska stjómkerfinu, sem
forseti getur ekki sagt fyrir verkum. Stjóm
undirstöðuatriða peninganiála er þar, eins
og í öðmm löndum með þroskaða hag-
stjóm, talin þýðingcumeiri en svo að henni sé
borgið í höndum reikulla ríkisstjóma. Þessa
naut Reagan í kosningabciráttunni 1980. Þá
greip Volcker seðlabankastjóri til harka-
legra aðgerða í peningamálum, svo sem
hárra vaxta, til að kveða niður vaxandi verð-
bólgu. Þetta bitnaði sárt á Carter þáverandi
forseta og kosningabaráttu hans. Árangur-
inn kom svo í Ijós á kjörtímabili Reagans,
þegcir verðbólga var kveðin í kútinn, traust
dafnaði á peningamálastjóm seðlabankans
og atvinnulífið tók að rétta úr kútnum.
Núverandi forseti vill ekki viðurkenna, að
þetta sé Scimhengið í hagþróuninni á Vcúda-
ferli sínum. Reagan veifar því framan í kjós-
endur, að vegna þess að efnahagsbatinn
kom til sögunnar eftir að hann tók við for-
setaembætti, þá sé hann sér að þakka, eink-
um þó skattalækkunum sem hann hafði
fram á fyrsta þingi eftir forsetakosning-
arnar.
Volcker hefur ekki farið dult með, að
hann hefur ekki mikið álit á fjármálastjóm
núverandi ríkisstjórnar, en samt endurskip-
aði Reagan hann í embætti á síðasta ári.
Meginástæðan er að traustið á Volcker er
slíkt, bæði meðal Bandaríkjamanna og á al-
þjóðavettvangi, að valdið hefði afturkipp og
óróa á mörkuðum, hefði forsetinn lýst á
honum vanþóknun með því að setja annan
mann í starf sem vitað Vcir að hann var fús
að gegna lengur.
En á þessu ári, þegar afturbatinn í banda-
rísku atvinnulífi er kominn vemlega á skrið,
koma í ljós afleiðingamar af ráðstöfunum
Reagans í ríkisfjármálum. Skattalækkanir
samfcira stórfelldri aukningu útgjalda til
hermála valda greiðsluhcilla á rfkissjóði
Bandaríkjanna, sem fer langt fram úr öllu
sem áður hefur þekkst. Á næsta fjárhagsári
er séð fram á allt að 200 milljarða dollara
halla á ríkisbúskapnum og svipaðan halla-
rekstur tvö næstu ár, sé ekkert að gert.
Til að fjármagna hallareksturinn sópar
ríkissjóður Bandaríkjanna til sín lánsfé,
bæði innanlands og erlendis frá, og til að afla
þess verður að bjóða háa vexti. Háir vextir í
Bandaríkjunum hafa svo í för með sér há-
gengi dollarans. Við það sogast enn meira
f jármagn frá öðmm löndum, einkum bcinda-
mönnum Bandaríkjanna í Vestur-Evrópu,
sem verða að hækka eigin vexti á móti, og
eiga þar með enn erfiðara með að koma á
efnahagsbata og hagvexti hjá sér. Á hinn
bóginn hamlar dýr dollari bandarískum út-
flutningi en ýtir undir innflutning til Banda-
ríkjanna. Viðskiptahalli þeirra gagnvart um-
heiminum fer fyrirsjáanlega yfir 100 millj-
arða dollara á þessu ári.
Til að draga vemlega úr hallarekstri ríkis-
sjóðs, eins og bæði Volcker og Feldstein
telja brýnt við ríkjandi aðstæður, ber nauð-
syn til að hækka skatta, en því neitar Reagan
þverlega á kosningaári, og þá er ekki von til
að þingmenn gangi fram fyrir skjöldu. í
hörðu samningaþófi hcifa forseti og þing
komið sér saman um ráðstafanir sem lækka
munu hallann á ríkissjóði um rúman fjórð-
ung á næstu þrem ámm, en áhrifin verða
hverfandi lítil í bráð. Því ákvað seðlabanka-
stjórn á síðasta fundi sínum að auka ekki
peningamagn í umferð frá því sem áður var
við miðað, vegna yfirvofandi hættu á of-
þenslu og verðbólguþróun, væri slakað á.
Af þessu hlaust vaxtahiekkun hjá öllum
helstu viðskiptabönkum Bandaríkjanna í
síðustu viku. Um leið lækkuðu ríkisskulda-
bréf í verði. Ríkissjóður og atvinnuvegimir
em komnir í klípu, sem hæglega getur
hnekkt efnahagsbata og áliti ríkisstjómar
fyrir kjördag í nóvember. Þá ætlar Reagan
að hcúda því fram, að seðlabankastjóra en
ekki fjármálaóstjórn sinni sé um að kenna,
og fyrsta ráðstöfunin til að skapa þá víg-
stöðu var að losa sig við Feldstein, sem er á
sama máli og Volcker um orsakir áfallanna.
En það em fleiri en Volcker sem telja að
fjármálastjóm, sem lætur viðgangast
greiðsluhalla eins og þann sem Reagan
finnst ekki athugaverður, geti ekki firrt sig
ábyrgð á afleiðingunum. Alþjóða gjaldeyris-
sjóðurinn hefur lýst yfir, að greiðsluhallinn
á ríkissjóði Bandaríkjanna og hávextimir
sem af honum stafa ógni hagvexti og efna-
hagsbata á heimsmælikvarða. Sama sinnis
eru stjórnir Kanada og Vestur-Evrópulanda,
og kvarta yfir búsifjunum sem stefna
Reagans veldur hag þeirra.
Verst em þó stórskuldug þróunarlönd
leikin. Mestur hluti skulda þeirra er í dollur-
um. T alið er að hver eins prósents hækkun á
vöxtum í Bandaríkjunum valdi þróunar-
löndum árlega aukinni Vcixtabyrði sem
nemur fjómm milljörðum dollcU'a.
Svo er nú komið, að alþjóðlegar lána-
stofnanir og stórbankar eiga í Vcmdræðum
með að lengja lán þróunarlanda, og banka-
yfirvöld í Bandaríkjunum em tekin að draga
í efa að efnahagsreikningar banka sem eiga
stórfé útistcmdcmdi hjá ríkjum í greiðslu-
þroti fái staðist. Farið er að tala um hættu á
bankahmni.
6 HELGARPÓSTURINN