Helgarpósturinn - 24.05.1984, Side 18

KVIKMYNDIR
Meistaralegur leikur
Bíóhöllin: Borð fyrir fímm.
Bandarísk 1983. Handrit: Dauid Seltzer.
Myndataka: VilmosZsigmonda.s.c. Tónlist
Miles Goodman og John Morris. Framleið-
andi: Robert Schaffel. Leikstjórn: Robert
Lieberman. Aðalhlutverk Jon Voigt, Rich-
ard Crenna, Marie Christine Barrault, Millie
Perkins, Roxana Zal, Robby Kiger, Son
HoangBui ogfl.
Leikstjórinn Robert Lieberman (34) leik-
stýrir hér sinni fyrstu kvikmynd, en hann
hefur áunnið sér nafn í bandaríska sjón-
varpsauglýsingabransanum. Mynd hans
ber þessari fortíð nokkurt vitni, sérstaklega
hvað varðar kvikmyndatöku og tónlist. En
það sem bjargar þessari mynd og reyndar
hefur hana yfir margar áþekkar kvikmyndir,
er gott handrit og hreint frábær leikur allra
aðalleikaranna.
Myndin segir frá fráskildum glaumgosa,
J.P. Tannen (Jon Voigt). Hcmn hefur verið
laus í rásinni og ekki sinnt konu sinni
Kathleen (Millie Perkins) og þremur börn-
um. Afleiðingin er því skilnaður og J.P. ger-
ist helgarpabbi, en Kathleen giftist aftur, í
þetta skiptið ábyrgum, rosknum lögfræð-
ingi, Mitchell að nafni (Richard Crenna úr
sjónvarpsþáttunum i blíðu og stnðu).
Myndin hefst er J.P. ákveður að bæta fjöl-
skyldufortíð sína og býður bömum sínum í
Miðjarðarhafssigiingu á norsku skemmti-
ferðaskipi. Fyrrverandi kona hans og mað-
ur hennar samþykkja uppástungu J.P., en
með semingi. í matsal skipsins pcmtar J.P.
borð fyrir fimm, ef ske kynni að hann kæmist
á kvennafar. Hann kynnist fráskilinni konu af
frönskum ættum, Marie (Marie Christie
Barrault), og tekst með þeim góð vinátta
sem ekki er beinlínis undir formerkjum
glaumgoscms. Hvað með það. Meðan á
ferðalaginu stendur, lætur móðir bcirncmna
lífið í umferðarslysi og maður hennar flýgur
til Aþenu til að ná í krakkana heim. J.P.
biður hann um frest, því tilfinningar hans til
barnanna hafa breytst; hann er ekki lengur
aðeins helgarpabbi, heldur hefur föðurleg
umhyggja fyrir börnunum Vciknað hið innra
með honum. J.P. og Mitchell verða því
keppinautar um yfirráðciréttinn, sá fyrri get-
ur veitt þeim ást og umhyggju, sá síðari
efncihcigsiegt öryggi. Sú glíma verður ekki
rakin nánar hér.
Sem fyrr segir: Þrátt fyrir sykursæta tón-
list og sárgrætileg atriði gefur hinn raun-
sæislegi leikur og heimildalega umgjörð
þessari mynd sannferðugt gildi. Manni
þykir vænt um þessa mynd. Greinilegt er
að „sannar sögur" úr lífinu eru í mikilli
uppsiglingu innan vébanda Hollywood
eins og óskarsverðlaunamyndin Terms of
Endearment, Silkwood og Table for Five
baravottum. _IM
Hvaða auli saumaði tuskurnar?
Regnboginn: Eye oftheNight. Bandarísk,
árgerð 1984. Leikstjóri: Robert Clouse.
Handrit byggt á sögu James Herbert. Aðal-
hlutverk Sam Groom, Sar Betsford og
Scatam Crothes.
Kvikmyndagerðarmenn vita það víst vel
eins og aðrir að rottur eru dálítið ógeðs-
legar. Og einnig hitt, að það má gera þær
enn ógeðfelldari með því að gera þærstærri
og feitari og grimmari; já, rækta bara si sona
upp þykjustu kvikindi, kvikmyndasögunnar
vegna!
En varla held ég að Auga næ turinncir
verði getið í góðum kvikmyndabókum þeg-
ar fram líða stundir. Þar kemur náttúrlega
til frumskilyrðið; að standa undir nafni
þeirrar hryllingsmyndar sem þetta verk gef-
ur sig út fyrir að vera á plakatinu.
Það vantar svo mikið í þessa mynd. Þó
ekki væri nema eilítið sennilegri freimvindu
en þessi fyrirhugaði viðbjóður býður áhorf-
endum sínum upp á. Vel hefði líka mátt fá
„leikara" í þess orðs eðlu merkingu til að
glíma við hlutverkin í sögunni. Já, og hlut-
verkin vel á minnst, andskoti er maður orð-
inn uppgefinn á þessum bandarísku klíst-
ursrullum sem, fyrir utan það að vera bara
yfirborðið, geta cddrei brugðist mannlega
við aðstæðum.
Og svo verður að drepa lítillega á tusku-
brúðurnar sem hreyfðust svo ankannalega
eftir gólfum og stigum alla myndina út í
gegn. Og bitu fólk með álíka sannfæringcir-
mætti og þegar Konni spjallaði við Baldur
forðum daga. Hvaða auli saumaði þetta eig-
inlega saman? Aumari rottugervi hef ég ekki
séð frá því ég sjálfur stundaði átthagafræð-
ina mína af ákefð í Barnaskóla íslands.
Þetta er sem sagt slæm mynd, þó með
pínulítinn kost innanborðs. Ég man núna
eftir fimmtán sekúndna kafla um miðbik
myndarinnar, sem vakti spennu. En það var
það eina. -SER.
Fín kenning, þetta með dansinn
Háskólabíó: Footloose. Bandarísk, árgerð
1984. Leikstjóri: HerbertRoss. Aðalhlutverk
Kevin Bacon, LoriSinger, John Lithgow og
Diane Wiest.
Það sem þarf til, er sætur gumi sem getur
dansað. Og söngur og gleði, en nokkur tár.
Þetta er nýjasta formúlan í bandarískum
kvikmyndaiðnaði sem hefur gengið upp. Og
rnalar nú gull. Það er svo sem ekkert vont
um þetta að segja, svo lengi sem unglingar
endast til að skoða, en ansi held ég samt að
stutt verði þangað til þeir verða þreyttir á
því.
Footloose sleppur þó rétt fyrir horn frá
því að vera karakterlaus formúlumynd cif
fyrrgreindu tagi. Vottur af söguþræði og
boðskap gerir þetta að verkum. Við fylgj-
umst með sirka átján ára unglingspilti, hin-
um kátasta fýr að því er virðist að upplagi,
en hann lendir í því að flytja í nýtt umhverfi í
upphafi sögunnar. Sér að baki stórborg en
við tekur krummaskuð. Sá bær má teljast
merkilegur fyrir þær sakir að klerkur stað-
arins hefur bannað dans og poppmúsík allt
frá því elsti sonur hans dó á leið heim cif
dansleik! Ungi pilturinn sem við fylgjumst
með er hinsvegar bæði popp- og dansfrík.
Svo á nefndur prestur huggulega dóttur á
hans aldri. Hana langar líka innst inni að
dansa og poppa. Þarf meira að segja?
Boðskapur myndarinnar er sá að maður-
inn eigi að dansa sér til gleði og þróttar. Það
er fínasta kenning og kemst vel til skila í
Footloose. En það sem rífur myndina upp
úr annars væmnu handriti, eru prýðilegir
poppsöngvar sem fluttir eru við ýmis tilefni.
Sándið er líka gott. Og leikur eftir atvikum,
svo ég held ég dæmi þetta hina sæmileg-
ustu afþreyingu fyrir ungt fólk á vissum
aldri. -SER.
BÓKMENNTIR
Stríðsherra á Mars
Ólafur Gunnarsson. Gaga.
Iðunn 1984. Saga, 68 bls.
Maður nokkur, sem lesið hefur yfir sig af
vísindaskáldsögum, ákveður að skipta um
plánetu og vaknar einn morguninn á Mars. I,
ljós kemur að Marsbúar eru slyngir og hafa
útbúið á plánetu sinni nákvæma eftirlíkingu
af átthögum söguhetjunnar, Reykjavík á
Terra. Með þessum smellna hætti hefur
Ólafur Gunnarsson búið til óvenjulegt sjón-
arhorn til að gaumgæfa hversdagsveröld
okkcu-. Það er sjónarhom hins ókunnuga
sem þó er öllum hnútum kunnugur og um-
hverfið sem hann þvælist um er í senn ná-
komið og framandi.
Söguhetjan, Valdi í sjoppunni, er allan
tímann semnfærður um það að fólk og hlut-
ir, sem á vegi hans verða, séu ekki annað en
ósvífin blekking Marsbúanna, það sem hon-
um sýnist vera jarðneskar mcinnvemr séu í
raun ógurlegar geimvemr:
„Hver vissi hvaða skelfileg ófreskja
myndi koma til dyra? Kannski fuglakona
með meterslcmgt jámnef og eitt grænt auga,
klædd appelsínugulum fjaðurham, en þær
vom algengar á Mars. Ef til vill Prinsessan í
Helíum. Hin fagra drottning rauðu mann-
anna á deyjandi plánetu?" (16).
í ljósi þessa samsæris Marsbúanna verða
viðskipti Valda við þá öll hin kostulegustu.
Gömul skúringakona á leið til vinnu sinnar,
orðheppinn, uppflosnaður bóndi á mölinni,
dmmbslegur afgreiðslumaður í herrafata-
verslun, kona að skrúbba legstein uppi í
kirkjugcu'ði - allt er þetta fólk vitorðsmenn í
samsærinu og hversdagslegar athuga-
semdir og athafnir þess verða hálfbroslegar
í þessu sérkennilega samhengi.
Vcddi snýr baki við vanaföstu lífi sínu og
leitar hins óþekkta handan við hinn sýni-
lega heim. Þessi umskipti em undirstrikuð í
sögunni með því að hann krúnurakar sig,
fatar sig upp á nýtt og málar sköllótt höfuð
sitt rautt tii að líkjast Marsbúunum. Hann
vonast stöðugt eftir því að hulunni verði
svipt af, íslensku vetrarhríðinni sloti og
hann muni „finna mjúka gula mosann
undir fótum og sjá hinn sérkennilega gróð-
ur sem er svo einkennandi fyrir Mcirs" og
„hið tignarlega Olympus Mons reigja sig
upp í himininn svo mílum skipti" (36).
En hillingin fellur ekki og Vcilda mistekst
að fá dulbúnu Marsbúana til að sýna sitt
rétta eðli. Til þess að sanna manndóm sinn
og neyða Marsbúana til að taka sig alvar-
lega, hyggur hann á hefnd og ákveður að
drepa einn þeirra, enda er Mars pláneta
stríðsguðsins. Reyndar má hæglega skoða
þennan þátt sögunnar sem hugleiðingar
um undirrót stríðs og ofbeldis. Valdi er
maður sem þráir að komast út fyrir sín tak-
mörk, hann afneitar hinum mennska heimi í
því skyni og er tilbúinn til að drepa til að
sanna að hann hafi á réttu að standa. Fullt
nafn hans, Rögnvaldur, merkir sá sem nýtur
valds frá goðum, m.ö.o. maður sem ekki
hlítir lögmálum mannlegs lífs.
Kaflinn um innbrotið í húsið í Þingholt-
„Andstæðan milli
furðuveraldar
visindaskáldsagn-
anna og kaldrana-
legs vetrardags í
Reykjavík,
framkalla áhrif sem
skapa þessari litlu
sögu ótvíræða
sérstöðu í íslenskum
sagnaskáldskap
síðari ára, ‘
unum er listavel gerður. Þar er sköpuð
spenna að hætti glæpasagna og eins og títt
er í slíkum sögum er ferðalag söguhetjunn-
ar um húsið jafnframt smásmuguleg lýsing
á vettvangi afbrotsins. Ekki er rétt að
skemma fyrir lesendum með því að segja
meira. Það nægir að geta þess að mann-
dómsvígsla Valda þjóncir ekki tilgangi sín-
um. Hún er eins óhetjuleg og hugsast getur
og minnir að sumu leyti á hliðstæðan
verknað Raskolnikofs í Glæpi og refsingu
Dostoévskis.
Gaga svipar að því leyti til síðustu bókar
Ólafs, Ljóstolls, að í þeirri bók var líka unnið
út frá ákveðinni tegund afþreyingarMk-
mennta sem höfðu mótandi áhrif á aðal-
söguhetjuna, enda þótt þessar tvær sögur
séu að öðru leyti gjörólíkar. Þessar bók-
menntir duga söguhetjunum illa þegcir þær
fara að heimfæra þær upp á lífið sjálft líkt og
riddarasögurnar Don Kíkóta forðum. En
andstæðan milli furðuveraldar vísinda-
skáldsagnanna og kaldranalegs vetrardags
í Reykjavík, vitfirringar geimfarans og
hversdagslífs venjulegs fólks framkalla
áhrif sem skapa þessari litlu sögu ótvíræða
sérstöðu í íslenskum sagnaskáldskap siðciri
ára.
18 HELGARPÓSTURINN