Helgarpósturinn - 02.08.1984, Blaðsíða 9

rýni í bláar eða annarra lita úrval af
myndböndum sem finna má inni á
Hótel Tempó, sem er menningar-
miðstöð braggabyggðarinnar við
Hvalstöðina, en þetta nafn fékk
húsið á sig fyrir fáeinum árum þeg-
ar verið var að bisa við að reisa
það. Framkvæmdin dróst svo á
langinn, þrátt fyrir ítrekuð hvatn-
ingarorð starfsmanna, að þessi er-
lenda sletta þótti við hæfi.
Menn eru glaðastir ef hægt er að
telja vínið í kössum sem til er í
kampnum þegar komið er á frí-
vaktina. , ,Menn eru andlega slakir
eftir góða törn á planinu, og því
finnst þeim þarft að kæta sig innan
frá", segir frívaktin í einum kór
með fáeinum undantekningum.
,,Það eru rosalegir búshestar
hérna innan um, sem svo sópa að
sér mönnum frekar en hitt, þannig
að drykkjuskapurinn eykst alltaf
eftir því sem nær dregur vertíðar-
lokum og menn verða framlægri. ‘'
Annars segja strákarnir mér líka að
búsið sé litið heldur óhýru auga af
yfirvaldinu, því auðvitað bjóði það
hættunni heim í starfi. Samt er oft-
lega drukkið í þetta fjóra fimm
tíma af átta tíma frívakt, og þá
gildir einu hvort það heitir helgi
eða virkur dagur í almanakinu.
Svefninn er þá svona um 2 tímar
áður en menn eru ræstir út á plan-
ið aftur. Þangað er þá mættur bæði
svefndrukkinn og víndrukkinn
hópur. ,,Blessaður vertu, maður
er alltaf að mæta þunnur á vakt-
ina, eða það sem betra er, ennþá
svolítið fullur, því þá finnst manni
það ekkert mál að vinna næstu átta
tíma." Annar bætti við: ,,Það
er nú ekki alltaf, því maður vill
þreytast fyrr með víninu. Ég kýs
persónulega hassið frekar, því það
er ekki eins hættulegt að vera
stónd á planinu eins og mígandi
fullur ellegar bagalega þunnur."
Meiðsli eða slys á mönnum berast
í tal í framhaldi á þessu. Strákarnir
voru á því að það væri lygilega lítið
um slys, þrátt fyrir miður heppi-
legt ástand á mönnum á stundum.
, ,Það eru einstaka kauðar að kötta
einhvað smáræði í sig, eða af sér,en
stórvægilegar slysafréttir er nær
aldrei að fá héðan. Já, það er
kannski skrítið", sagði hann þessi
og horfði á mig gáttaðan, ,,því
planið er jú ekki beint hættulaust.
Það sem gerir útslagið er sennilega
það, að öllum er fullljóst hvernig
og hve fjölbreytilega þeir geta
murkað úr sér lífið með kæruleysi.
Menn eru því alltaf á verði.
Hassneyslan er nokkuð svipuð
og brennivínsneyslan í Hvalnum,
að því er strákarnir segja mér. Það
er að segja mikil. ,,Það eru svona
sex eða sjö manns í þessu daglega
hérna, sem ganga fyrir þessu.
Síðan er annar eins hópur sem fær
sér í pípu svona vikulega, og loks
allflestir sem eru eitthvað að prófa
þetta ööruhvoru út vertíðina."
Þeir bættu því við að þessi for-
boðna iðja færi ekkert leynt á
svæðinu. Það vissu allir af þessu,
en þetta væri annars lítið rætt,
„kannski svo sjálfsagður hluti af
hvalskurðinum", hafði einn til
málanna að leggja. En topparnir,
yfirvaldið; ,,jú, þeim er þetta full-
ljóst en gera aldrei skurk í þessu,
enda þýðir það ekkert.'' Og það er
rétt sem þessir strákar segja hér að
ofan: hassreykingarnar fara ekkert
leynt í kampnum, allar græjur til
verknaðarins liggja á glámbekk í
þeim herbergjum þar sem efnisins
er neytt.
Menn töluðu um ,,stundar-
flótta'' þegar þeir voru inntir eftir
þvl hversvegna þeir væru í hass-
inu. ,,Maður kemst svo langt frá
Hvalnum með því að reykja þetta,
og svo eyðir þetta ekki eins mikilli
orku frá vinnu og vínið gerir. Ég
held hreinlega að maður vinni svo-
lítíð betur í hassvímunni en væri
maður streit á planinu. Maður
vandar sig meira'', og þetta meinti
sá sem talaði í alvöru.
Alþjóðleg vísinda-
stöð eða „systir
Djúpavíkur“
Algengt orðatiltæki í Hvalnum
er ,,að komast í gegnum vertíð-
ina". Menn hryllir að sönnu við
þessari endaleysu sem vaktirnar
eru dag og nótt allt sumarið á
Halldór Lárusson ræstur klukkan fjögur að nóttu til vinnu fram undir hádegi. Tilbrigði tómstunda má telja á fingrum annarrar handar: Lestur blaða, spjall á her-
bergjum yfir víni eða pípu, heilsubótarhreyfing, ellegar vídeógláp.
kannski helst út af bakinu. Það vill
alveg fara í þessu striti. ‘ ‘
En hvort sem hvalmönnum líkar
betur eða verr, verða þeir að hætta
þessu þegar næstu vertíð lýkur.
Eftir það verður bannað að veiða
hval við íslandsstrendur. Við
Kristján forstjóri Loftsson vorum
að ræða þessi fyrirsjáanlegu enda-
lok íslenskrar hvalveiði uppi á
plani á meðan Andrésarvakt var
að kötta 1 eitt hinna síðustu hálm-
stráa. , ,Ætli maður fari ekki bara á
atvinnuleysisstyrk eftir þetta'',
sagði hann. En Hvalstöðin sjálf?
, ,Hún fær líklega að grotna niður í
rólegheitum eins og hún leggur
sig, þvx það verður líkast til ekkert
hægt að hirða úr henni til nota á
öðrum vettvangi. Þetta verður
systir Djúpavíkur", sagði hann í
þeim tregatón að maður fór að
ímynda sér blóðrautt sólarlag yfir
Þyrli þar sem sólarhringurinn
myndi aftur komast í lag eftir
fjörutíu og átta vertíða ,,tíma-
rugl".
Aðrir starfsmenn á svæðinu ætl-
uðu Hvalstöðinni önnur örlög.
Þeir greindu frá „svolitlu trixi",
sem forstjórinn hefði staðið í á
allra síðustu árum. Um og upp úr
1980 hefði hann, þegar ljóst var
hvert stefndi með hvalveiðar
hérna, byrjað að laða að stöðinni
alls kyns vísindamenn, bæði utan
úr heimi og innlenda. Þetta hefði
aukist gríðarlega upp á síðkastið,
og væri nú svo komið að aldrei liði
svo dagur að ekki skyti nýr vís-
indamaður upp kollinum við hval-
skurðinn. Þessum séríræðingum
héldi Hvalur hf. algjörlega uppi,
þeir fengju bestu bústaðina að
dvelja í, fritt fæði og klæði án end-
urgjalds, og svo merkilegt sem það
væri, fengju þeir að stöðva vinnsl-
una hvenær sem þeim líkaðí til að
líta á eitthvað í hvalnum, á meðan
það væri alla jafna dagskipanin að
kötta skepnuna eins fljótt í sundur
og hægt væri, enda ekki liðið að
menn færu í kaffitíma í miðjum
hval. , ,Ég held það sé nokkuð ljóst
hvað það er sem verið er að reyna
með þessu. Toppamir eru að
reyna að koma því í kring að Hval-
stöðin verði gerð að alþjóðlegri
vísindastöð til hvalarannsókna
þegar ekki verður lengur leyft að
veiða skepnuna' ‘, sagði mér einn
mikilsmetinn starfsmaður á staðn-
um. „Kristján er að fá vísinda-
mennina á sitt band. Þetta er flott
.hjá honum, því ef honum tekst
þætta, þá verður stöðinni leyft að
veiða hvaða tegund sem er og
hverja þeirra í nokkuð miklum
mæli til þess að rannsóknimar
verði marktækar. Auðvitað væri
'þetta allt gert í rannsóknarskyni,
isem myndi vissulega tefja vinnsl-
:una eitthvað, en engu að síður
væri hægt að vinna úr hráefninu
með sama hætti og nú er gert.“
Þessar líkur á áframhaldandi
.hvalveiði styrkjast þegar haft er í
|huga að á sama tíma og hvalveiði-
bannið er á næsta leiti, hefur fyrir-
tækið tekið upp á því að koma upp
allgóðri aðstöðu fyrir vísindamenn
á planinu, auk þess sem ekkert
hefur verið slegið af í viðhaldi
húsakosts og tækja þó að yfir-
standandi vertíð eigi að heita sú
inæstsíðasta. Þvert á móti hefur
iviðhald og endurnýjun aukist og
starfsmenn segjast ekki skilja
hversvegna akkúrat núna sé verið
að taka flestalla bragga í gegn,
istækka plön og malbika það sem
jáður var möl.
; Þegar ég bar þetta undir Kristján
Loftsson var hann loðinn í svör-
um, neitaði þessu hvorki né játaði,
heldur sagði bara: „Það er nátt-
úrlega ljóst að það á eftir að vinna
griðarmikið start í rannsóknum á
hvalnum. Og ef þær eiga að vera
marktækar, þarf náttúrlega að
veiða skepnuna áfram."
Undir Hyrli gæti sólarhringurinn
;því allt eins haldið áfram að vera
ruglaður á sumrin.
enda. Undir haustið strengja
menn þess heit, heldur framlágir,
að mæta aldrei aftur á staðinn. En
þegar komið er yfir á annað ár og
næsta vertíð nálgast með vori, fara
menn að sjá Hvalstöðina í rósrauð-
um bjarma, hittast kannski nokkr-
ir á balli og fara að rif ja upp spaugi-
leg atvik frá síðustu vertíð. „Menn
fá taugar tíl þessa staðar. Hann á
mann allan þann tíma sem dvalið
er á honum. Hann er algjörlega líf
manns, sorgir og gleði þessa þrjá
mánuði ársins. Það er mönnum
rosalegt uppgjör að ætla að hætta
alveg í Hvalnum. Menn eru frekar
að melta það með sér nokkrar ver-
tíðir hver skuli verða sú síðasta.
Svo er það líka bara hvalurinn
sjálfur sem heldur í mann. Það er
engu líkt að vinna að þessu stærsta
dýri í heimi. Ef menn hætta, er það
Það vill stundum bregða við að hvalkýrnar séu með kálfi þegar þaer eru veiddar.
Hér sést um þriggja mánaða gamalt hval-fóstur á planinu, á að giska metri að'
lengd, en meðgöngutími hvala er um níu mánuðir eins og hjá mannfólkinu.
helgarpósturinn’ 9