Helgarpósturinn - 02.08.1984, Blaðsíða 12

YFIRHEYRSLA
fulltnafn: Halldór Ásgrímsson heimilishagifl Kvæntur Sigurjónu Sigurðardóttur, 3 dætur
fæddur: 8.9.1947 á Vopnafirði STAÐA Sjávarútvegsráðherra og gegnir embætti forsætisráðherra
heimili: Skólabrú 1 á Höfn og Brekkusel 27 í Rvk.
mánaðarlaun: 76.274 áhugamál: Skíði, sund, ganga, jazz og stjórnmál bifreið: Subaru árg. 1982.
Vandann má rekja til halla á
eftir Sigmund Erni Rúnarsson
myndir Kristján Ingi Einarsson
ASgerðir rikisstjórnarinnar í efnahagsmáium, sem kunngerðar voru á mánu-
dagskvöld, hafa farið misvei í menn. Ábyrgðarmaður þeirra í fjarveru Steingríms
Hermannssonar forsætisráðherra er Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra.
Hann er kominn í yfirheyrslu HP.
- Er fjarvera forsætisráðherra ekki
fáránleg um þessar mundir?
,JVei. Ráðherrar þurfa að sjáifsögðu að
taka sér ieyfi frá störfum.eigi þeir að geta
gegnt þeim embættum sem þeim eru íalin.
Forsætisráðherra var fyrir iöngu búinn að
ákveða að taka sér þetta frí á þessum tíma.
Ég sé enga ástæðu tii þess að hann hafi
þurft að breyta þeirri fyrirætlan."
- En hefði ekki verið heppiiegra fyrir
stjórnina sem hann er i forsvari fyrir að
hann hefði vaiið frii sinu annan tíma?
„Vandamál eru alltaf fyrir hendi, og því
gildir í sjálfu sér einu hvenær stjórnendur
fara í frí. Nú, Steingrímur hefur verið í góðu
sambandi við okkur á meðan þessar nýju
ráðstafanir voru í vinaslu og hann er þeim
öllum sammála. Fjarvera hans hefur engu
máli skipt og ekki komið að sök.“
- Þetta heitir þá ekki að hlaupa undan
ábyrgð?
,JNei."
- Snúum okkur þá að aðgerðunum.
Söiumiðstöð hraðfrystihúsanna sendi
þér plagg þar sem ráðstafanimar vom
harðiega gagnrýndar. Meðal annars
fullyrða forsvarsmenn hennar að að-
gerðirnar auki vaxtabyrði útflutnings-
greinanna og við það verði ekki unað.
Sýnir þetta ekki vanmátt þessara neyð-
arráðstafana ykkar ?
„bessar aðgerðir fela ekki í sér hækkun
vaxta á afurðaiánum, iieldur það að van-
skilum sjávarútvegsins verði breytt í lengri
lán. Það þýðir að vextir muni lækka í þess-
um atvinnuvegi í heild."
- Sömu aðilar segja líka að þessar
aðgerðir lækni mein útgerðar og fisk-
vinnslu aðeins um tvö prósent. Tap-
prósentan hjá sumum þessara aðila er
hinsvegar allt að þrjátíu prósent. Þetta
er aum sárabót, ekki satt?
Ja, það liggur fyrir að vandi þessara aðila
feist í minnkandi afla og erfiðleikum á
mörkuðum. Það getur ekkert leyst þann
vanda nema aukinn afli og bætt staða á
mörkuðum. Ég læt mér ekki detta í hug að
við í stjórninni getum leyst þennan vanda
að fullu fyrr en þessi bati sem ég nefni kem-
ur fram.“
- Annað. Þið takið nýja stefnu í vaxta-
máium. Efalítið leiðir hún tii hækkunar
vaxta fyrir almenning. Bendir það ekki
til þess að þið séuð búnir að gefast upp
í verðbólguslagnum?
,J4ei, þvert á móti. Þá orrustu ætlum við
að heyja til enda.“
- En sjáðu; ef vextir af lánum hækka
núna verður það væntanlega tilefni
frekari verðhækkana og erfiðleika
ungs fólks við að taka lán vegna hús-
næðiskaupa. Varla heitir þetta orrusta
gegn verðbólgu?
Jú, ég tel svo vera. Það er hinsvegar
uppgjöf að grípa ekki til ráðstafana þegar
þensla myndast. Sú leið sem við völdum út
úr þessum vanda, er að okkar dómi vænleg-
ust þegar á heildina er litið."
- Vænlegust fyrir hverja? Er launa-
fólkið ekki enn skílið eftir?
,3kilið eftir.... Sko, þeir sem eru í íorystu í
stjómmálum verða að líta til stöðu landsins
í heild sinni. Við búum við miklar erlendar
skuldir og verulegan viðskiptahalla. Það er
ekki launafólki til hagsbóta að þjóðfélagið
sé rekið þannig að viðskiptahallinn fari upp
úr öllu valdi. Hann safnar upp vandamálum
sem verður einhvemtíma að leysa. Það
markmið höfum við sett okkur í ríkisstjórn-
inni. Það er launafólki til hagsbóta."
- Ekki er nú sjáaniegt í þessum ráð-
stöfunum ykkar að slegið verði af tii
dæmis erlendum lántökum, eða fyrir-
greiðslu til almennings?
„Það er verið að skapa svigrúm fyrir at-
vinnuvegina sem þýðir það að lán til ann-
arra hluta verður að takmarka, til dæmis
ýmissa ríkisframkvæmda."
- Það á þannig að stefna öilum lán-
um, meðal annars erlendum, til sjávar-
útvegsins úr viðskiptabönkunum?
„Viðskiptabankarnir hafa mjög ákveðin
fyrirmæli um hvaða takmörkum lánafyrir-
^réiðsla þeírra verður háð. Þetta er ekki svo
frjálst að þeir fari að ausa úr sjóðum sínum
með erlendum lántökum."
- Nú var þessi vandi sjávarútvegsins,
sem aðgerðimar snúast að miklum
hluta um, fyrirsjáanlegur fyrir löngu.
Hefði ekki átt að vera svigrúm til að
gera samfelldar langtímaáætlanir fyrr,
í stað þess að bíða og skvera síðan af
neyðarráðstöfunum um eina helgi þeg-
ar í aigjört óefni var komið?
„Við erum búnir að gera meira í sjávarút-
veginum en svo að heimfæra megi það upp
á verk einnar helgi. Vissulega voru erfið-
leikar í þessari grein fyrirsjáanlegir. Hins-
vegar gátum við ekki séð það á síðasta vetri
að það yrðu eins miklir erfiðleikar á inörk-
uðum og raun ber vitni."
- Þið ætlið að standa undir þessum
ráðstöfunum með ýmsum hætti, svo
sem sparnaði í ríkisgeiranum sem
menn deila um hvort hægt sé að gera
meira en orðið er. Verður almenningur
ekki einfaldiega skattlagður til að
redda þessu á endanum?
,JVei. Hinsvegar vil ég benda á það að
mikill halli er á ríkisfjármálunum. Sá halli
hefur skapað mikla erfiðleika á þessu ári. Ef
okkur hefði tekist að koma á jafnvægi í
ríkisfjármálunum þá værum við ekki að
striða við þann vanda í peningamáJum sem
við stöndum nú frammi fyrir."
- Það sem á að víkja segið þið að sé
Seðlabankahús, flugstöð og útvarps-
hús. Sá sparnaður reddi kostnaði ráð-
stafana. En forsvarsmenn þessara húsa
hafa nú engu að síður neitað að víkja.
„Það verður að sjálfsögðu að standa við
þá samninga sem gerðir hafa verið. Að því
loknu er ákveðið að hlé verði gert á. Ég sá
að útvarpsstjóri sagði í blaði í gær að það
þyrfti lagabreytingu til að stöðva hans
byggingu, en það er ekki rétt, vegna þess að
ríkisstjórnin hefur heimild í lögum til að
grípa inn í þessi mál.“
- Þið ætlið semsagt að þvinga þessa
aðila til að hætta að byggja?
„Við erum ákveðnir í að stöðva þensluna
á höfuðborgarsvæðinu. Við vonumst til
þess að forystumenn ofangreindra stofnana
skilji þá nauðsyn. Ef þeir skilja það ekki
verðum við í stjórninni að beita þeim ráð-
um sem við höfum til að stöðva þessar
byggingar um tíma."
- Þessi sparnaður er ekki nóg. Það
verða tekin meiri erlend lán. Er ekki
svo?
„Það getur vel verið að það þurfi að taka
meiri erlend lán. En með því að draga úr á
öðrum sviðum á það að koma þannig fram
að önnur eriend lán verði greidd, til dæmis
skammtímaskuldir banka, þannig að í heild
á þetta ekki að verða til að auka erlendar
skuldir okkar."
— Talandi um skuldir bankanna. Er
það rétt sem HP heyrir að erlend lán-
taka Útvegsbankans hafi verið svo
óhófleg að undanfömu að hún hafi
verið meðal stærstu vandamálanna
sem þið þurftuð að glíma við um síðustu
helgi?
„Það var nú ekki fjallað um Útvegsbank-
ann sérstaklega í þessum aðgerðum. Það er
hinsvegar rétt að erlendar skuldi'- þessa
banka eru mjög miklar."
- Við höfum það eftir ábyggilegum
heimildum að þessi viðskiptabanki hafi
veitt til gjaldþrota útgerðarfyrirtækja
upphæð allt að 6000 milljónum króna.
Er þetta rétt?
,JV1ér er ekki kunnugt um hvað þessi upp-
hæð er há.“
- Er þetta ekki hneykslanlegt ef talan
sem ég nefndi stenst?
/

s
„Eg hef enga trú á að Útvegsbankinn hafi
lánað gjaldþrota fyrirtækjum 600 milljón-
ir...“
- Hver er þá þessi upphæð? Þú ert
búinn að játa að hún sé há.
„... spurðu Útvegsbankastjórann."
- Það em svo svona viðskiptabankar
sem þið ætlið mjög aukna ábyrgð í pen-
ingamálum þjóðarinnar.
„... með akveönum takmörkunum. Þú
mátt ekki gleyma því. Það er fjarstæða að
ætla að þeim verði ekki veitt aðhald þrátt
fyrir aukna ábyrgð."
- Er ekki nokkuð Ijóst að þið
emð að færa markaðnum aukin vöid
með þessum aðgerðum ykkar í pen-
ingamálunum?
„Nei, ég tel að þessi ákvörðun okkar í
peningamálum sé jákvætt skref. Við veitum
bönkunum meira svigrúm og þar með meiri
ábyrgð. Ég tel að íslenska bankakerfið hafi
ekíci staðið sig sérstaklega vei á síðustu
árum. Það hefur þanist alltof mikið út. Þar
þarf að koma til ákveðin breyting..."
- Er Sjálfstæðisflokkurinn að tosa
ykkur til hægri eða emð þið að halda
inn í markaðskapítalismann af fúsum
og frjálsum vilja?
„Við framsóknarmenn höfum aldrei verið
fyrir kreddur. Við teljum að hinn óhefti
kapítalismi sé ekki af hinu góða og við telj-
um að kommúnisminn sé enn verri."
- Sem sagt að síga á hægri vænginn?
„Ég hef nú aldrei skilið hvaða tilgangi það
þjónar að vera að draga menn til vinstri eða
hægri. Þetta er áróðurshjai sem ekkert
mark er á takandi. Mér skilst að þeir sem
eru lengst til vinstri hafi mjög gaman af að
brjóta heilann um þetta atriði, en þeir gera
líka lítið annað."
„Það er ákvörðun Sjálfstæðisflokksins
hverja hann velur í ráðherraembætti. Við
viljum ekkert skipta okkur af því."
- Nú segja sumir framsóknarmenn að
til greina komi að Þorsteinn Pálsson
verði gerður að forsætisráðherra til að
styrkja stjórnina, en þið fengjuð i stað-
inn fjármála- og utanríkismálastólana?
„Þetta er fráleitt. Þetta er ríkisstjóm
Steingríms Hermannssonar. Og meðan hún
situr, verður hún hans stjórn."
- Er Steingrímur sterkur eða veikur
forsætisráðherra?
„Sterkur."
- Sterkur stjórnandi á flótta undan
einhverjum mesta vanda sem hefur
steðjað að stjórn hans?
,JVIér finnst þetta ómaklega að orði kom-
ist hjá þér."
- Hvert ferð þú svo í frí á næstunni?
„Ég átti þess kost að fara til Sovétríkjanna
fyrir nokkru og tók mér stutt frí að þeirri
heimsókn lokinni. Ég ætla mér ekki lengra
leyfi frá stjórnartaumunum."