Helgarpósturinn - 02.08.1984, Blaðsíða 20

„ÞAÐER
EITTHVERT
AÐDRÁTTARAFL..."
Ríkharður Már Pétursson vann við að leggja síma
fyrir 30 milljónir dollara gegnum myrkviði vanþró-
aðasta lands Afríku, Qíneu, — síma sem aldrei
verður notaður. hann segir frá snauðri þjóð í
auðugu landi, dauðasellum, mannáti, konum til
sölu og 5Ígarettupökkum sem kosta daglaun.
eftir Sigríði Halldórsdóttur myndir: Jim Smart og Ríkharður Mór
• / Gíneu í Vestur-Afríku er álf-
an líklega svörtust. Fólkið er há-
vaxið og það klœðist að nokkru
leyti að hœtti Vesturlandabúa,
myndi einhver segja, þróunar-
hjálpardressum. Einn lœtur sér
nœgja að nota eingöngu skálm-.
arnar af buxunum frá góða fólk-
inu, bindur þœr umhnén ogsnarar
sér svo í gamlan rykfrakka utan-
yfir. Þetta er vaktmaður norska
stórfyrirtækisins sem tók að sér að
byggja síma fyrir hann og landa
hans inní miðjum frumskóginum.
Um jólin var skýrt frá miklum jarð-
skjálftum í Gíneu og sagt að ekkert
hefði spurst til íslendings sem þar
dveldi við að setja upp símakerfi.
• Sá sem ekki gat látið vita af
sér símleiðis er rafiðnfræðingurinn
Ríkharður Már Pétursson sem væri
þar sjálfsagt enn efTouré einrœð-
isherra landsins hefði ekki gefið
upp öndina.
• „Herinn tók völdin meðan
verið var að grafa Touré. Ég var
búinn að vera þarna ár í þessu,
lokaðist inní landinu í tíu daga eftir
þessa hávaðalausu byltingu í
apríl, fór þaðan til London og lok-
aðist inní leigubíl í tíu klukkustund-
ir fyrir utan lýbíska sendiráðið
þegar þeir voru að skjóta þar. Það
voru œgileg viðbrigði að koma til
London. En það má segja að mér
hafi liðið verr i svarta leigubílnum
á Leicester Square heldur en nokk-
urntíma inní svörtustu Afríku. “
- Fékkstu kúltúrsjokk?
„Það er kúltúrsjokk að koma til
vanþróuðu ríkjanna, antíkúltúr-
sjokk kalla þeir það þegar maður
kemur þaðan aftur—ég fékk það.“
-Afhverju fórstu til Gíneu?
„Ég fór sem starfsmaður hjá
norsku fyrirtæki sem heitir ,JVera“.
Eg hafði unnið hjá því áður á Sval-
barða 1979.“
Troðnir til dauða
- Hverskonar land er Gínea?
„Gínea er í Vestur-Afríku. Þetta
er vanþróaðasta land í Afríku eftir
því sem ég best veit. Kommúnista-
ríki að nafninu til frá 1958-1984.
Þetta var frönsk nýlenda áður.
Touré kastaði Frökkunum út 1958
og varð einræðisherra uppfrá því.
Eftir frönskum fréttum átti hann
100 milljónir dollara í svissneskum
bönkum þegar hann dó. Herinn
stakk allri fjölskyldu hans inn,
hengdi stjómina. Opinberar heng-
ingar tíðkuðust í landinu en þeir
gættu sín mjög gagnvart vestræn-
um fjölmiðlum. Þeir segjast vilja
halla sér að Evrópu og Norður-
Ameríku núna. Ferðamenn eru al-
veg bannaðir þama. Þetta er auð-
ugt land, þar em ríkustu boxít-
námur heims og einhverjar dem-
anta- og gullnámur. Undanfcirin ár
hcifa horfið þama um 2000 manns á
ári. Ég kom í fangabúðir sem vom
opnaðar og sýndar eftir að bylting-
in var gerð. Aðkoman var hroðaleg.
Dauðasellumar þeirra vom þannig
að inní þær var troðið svo mörgu
fólki að það gat hvorki setið né
staðið, það tróð hvað annað til
dauða.
Maður veit ekki hve mikið er
upplogið própanda hjá þessari
nýju stjóm. í 3-4 daga eftir að hún
tók völdin dugðu til dæmis ekki
mútur, viku seinna var allt komið í
sama horfið."
Ríkharður er með vænt mynda-
safn. Rikki að bjóða innfæddum
skvísum Carlsbergbjór, þær færa
honum dauða eðlu í staðinn og
brosa breiðu aðdáunarbrosi til
hans.
„Þeir em múhameðstrúar og
drekka ekki áfengi, nema eftir föst-
una, þá er drukkið pálmavín. Það
er einsog lélegur landi. Þeir skera
rákir í börkinn á trénu, setja svo til
dæmis hálfa melónu undir og láta
drjúpa úr sárinu í ávöxtinn, einföld
gerjun:“
- Eru eðlur góðar?
,Jú, þú getur nú ímyndað þér
það, þessi fíni matur, allt í sósum
og kryddi. Ég veiktist einusinni illa
þama og var sendur með hraði til
Noregs. Það em náttúrlega engin
sjúkrahús þama.“
30 milljón dollara
prójekt
- Segðu okkur frá þróunarhjálp-
inni.
„Tja. Kúbumenn hafa verið ár-
um saman að leggja vegi... Ég vissi
um tvö stór prójekt sem vom í
gangi þama, trjákvoðuverksmiðju
og aðra sem bjó til mjöl úr rót-
um. Það vom Englendingar sem
byggðu þetta og gáfu. Eftir að rót-
armjölsbyggingin var búin komu
Englendingamir til að kenna þeim
á tækin. Þeir höfðu gefið díselelds-
neyti til árs, en verksmiðjan gekk
bara þessa viku sem Englending-
arnir vom þama að kenna þeim á
tækin. Eldsneytið hvarf allt ein-
hversstaðar á leiðinni til verk-
smiðjunnar. Englendingamir urðu
að fá lánað eldsneyti á bflana sína
hjá okkur til þess að komast aftur
til höfuðborgarinnar og heim til
tt
sin.
- Hver stal eldsneytinu?
„Líklega einhverjir háttsettir
embættismenn."
-Var þetta þróunarhjálp sem
þið unnuð að?
,JVei, þeir ætluðu að borga þetta
sjálfir. Þetta var 30 milljón dollara
prójekt. Þegar valið var pláss undir
þetta þurfti náttúrlega að borga
okurleigu. Auðvitað var það bróðir
forsetans sem átti landið, hann var
gúvemor í sýslunni og þeir skil-
málar fylgdu að hann ætti svo að
eiga öll mannvirkin þegar við vær-
um farnir."
-Hvað var þetta norska pró-
jekt?
„Við byggðum stöðvar, battarí
sem gengu fyrir sólarorku. Eftir jól-
in og frammá vor var starfið hjá
mér að halda gangandi þessum
rafstöðvum sem vom tilbúnar. Þá
var ég á flækingi einn milli staða á
jeppa. Maður varð að taka allt með
sér - vatn og matarbirgðir, margra
vikna birgðir. Við vorum tveir hvít-
ir þama um jólin, vomm einir í
tæpcin mánuð. Það kom einu sinni
hvítur maður til okkar."
- Skreyttuð þið pálmatré?
;rIá, við skreyttiim einhvem and-
skotans búsk þama, það fór mjög
vel um okkur. Við vorum með f imm
manns í þjónustuliði, sinn bojinn
hvor... svo vomm við með fimmtán
manns að hjálpa okkur í jardinum
að þrífa og dytta að tækjum og
þessháttar."
- 77/ hvers hafðirðu bojinn?
„Við höfðum allir boj. Til þess að
laga til hjá okkur, þvo af manni...
þjóna manni.“
Það er bara þarna
- Duglegt fólk Gíneumenn?
„Þeir þekkja ekki svona vinnu
einsog við eigum að venjast. Okkur
finnst þeir húðlatir. A föstunni
neyta þeir einskis í 40 gráðu hita
frá sólarupprás til sólarlags. Undir
föstulokin veiktust þeir í hrönnum
og urðu flestir óvinnufærir. Annars
em það náttúrlega konumar sem
vinna mest.“
-Hver er helsta atvinna fólks-
ins?
„Við hvað á fólk að vinna í eitt-
til tvöhundmð manna þorpi inní
miðjum frumskógi?" spyr hann
sjálfur. ,Tólkið á ekkert, það er
ekkert þama... mikið af þessu landi
er á regnskógarsvæði svo það hef-
ur alltaf nóg af ávöxtum... það er
allt og sumt."
- Lœst og skrifandi?
„Það heyrði til undantekninga.
Margir tala samt frönsku, mállýsk-
urnar em ótrúlega margar - milli
tveggja þorpa geta verið gerólík
mál. Mánaðarlaun em svona tíu
dollarar. Sígarettuframleiðendur
em að koma sér þama fyrir, Marl-
boro. Pakkinn kostar sirka dag-
laun.“
,JÞetta er kaupfélagið," segir Rík-
harður og réttir fram mynd af sölu-
borði umkringdu homðu fólki sem
horfir löngunaraugum á vaming-
inn. Það er spariklætt í þessari
himnesku múnderingu, gömlu
pólíestertuskum sjálflýsandi, sem
Bretar og Frakkar senda því á jól-
unum.
- Hvað fœst í kaupfélaginu?
„Sígarettur, sykur, kók, japanskt
smádrasl, glingur... hringir úr
plasti. Það þykir ákaflega fínt að
geta reykt, Það er statussymból.
Það er sama með kókið, innihaldið
kostar daglaun, maður verður að
skila glerinu... þú sérð hvaða verð-
mæti em í einu gleri."
50 kíló af manna-
kjöti
- Afhverju er Ginea svona van-
þróuð?
„Hún liggur á svokallaðri Death
Coast sem er órannsakað pestar-
svæði, frægt fyrir að vera hættu-
legt af sjúkdómum og kanmbölum.
Meira en helmingurinn af okkur
veiktist af malaríu. Ég slapp samt.“
- Kanníbölum?
„Meðan ég var þcima vom fjórir
skotnir fyrir mannakjötsát. Einn sá
ég tekinn með fimmtíu kfló af
mannakjöti í skottinu. Þeir selja
kjötið mikið til Líberíu. Þar er hcfld-
in hátíð einusinni á ári. Þá er
Sólarorkubattarí — partur af milljónaprójektinu sem bróðir forsetans græddi á. Á neðri
myndinni er norskur starfsfélagi Ríkharðs með innfæddum verði sem býr við hlið batt-
arísins og gætir þess árið um kring.