Alþýðublaðið - 06.04.1927, Blaðsíða 2

ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
! kemur út á hverjum virkum degi.
j Afgreiðsla í Aipýðuhúsinu við
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
: til kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin ki.
9 Va—10 Va árd. og kl. 8 - 9 síðd.
; Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
: (skrifstofan).
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
; mánuði, Auglýsingaverð kr. 0,15
; hver mm. eindálka.
j Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
; (i sama húsi, sömu símar).
HnffsdalsKmeykslIð.
Á að svelta verkalýöinn til
hlý’ðni? Er það nýjastí hnykkur-
inn? A'ð loka búðunum, svo að
menn fái ekki mjöl, rétt eins og
einokunarverzlunin gerði forðum,
og taka af mönnum beituna, svo
bð þeir getí heldur ekki náð
björginni úr sjónum, ætti að vera
gott ráð, þvi að þegar hryktir
i horbeinagrindinni innan í hrukk-
óttum belgnum, þá verða menn
auðsveipir; því veldur lífsþráin.
Eða ef til vill segja þeir, útibús-
stjórarnir isíirzku, eins og María
Antoinette Frakkad rotning sagði
um sveltandi borgarmúginn í
París; „Nú, ef þá vantar brauð,
held ég að þeir geti étið súkku-
Jaði.“ En hún varð skammlíf eft-
ir, sú góða kona. — Matarleysið
- það á að hrífa. Peir lesa lík-
legast ekki Alþýðublaðið, burgeis-
arnir ísíirzku, en I>ar var sagt
frá því um daginn, að MacDonald,
foringi alþýðuflokksins brezka,
hefði talað það opinberlega í vet-
ur, að byltingar væru illri stjórn
og óviturri að kenna. En þeir
hafa vafalaust séð það í útlendum
blöðum, að' múgurinn gengur
annars staðar lykillaust um lok-
aðar búðir, ef hann sveltur.
Hungur og lokaðar búðir eru
vottar illrar stjórnar, eða svo
þótti á e inokunartímunum. Og ef
til vi!l er það tilgangur burgeis-
anna að egna verkalýðinn íslenzka
til að taka sjálfur, en segja siðan:
„Sjáið böxn Lenins og Trotzkys!“
Sé það sannleikurinn, þá tekst
það aldrei; til þess eru íslenzk-
ir alþýðumenn of gætnir, — ekki
gæfir; menn greini vel á milli
orðanna. En þó aldrei nema það
tæki t, myndi sökin lenda á frum-
kvöðlunum, útibússtjórunum ís-
fir.ku, sem nú, 'hvað sem líður
öllum fagurmælum forsætísráð-
iherra um þá í þinginu, eru orönir
berir að pví að nota stofnanir
sínar í stéttabaráttunni á mó:i al-
þýðunni, sem sjálf heldur stofn-
ununum uppi. Það er alþýðan.
sem ábyrgist 9 milljónalánið, sem
Landsbankinn tekur og enginn
veit hvað á að gera við, nema
hvað islandsbanki fær s'eikju af
því. Og svo þakka bankamir með
því að loka búðum fyrir alþýðu
og halda fyrir hsnni beitunni. Hún
hungrar; hún er mátuleg til þess,
og hver veit nema meiningin sé
að starfrækja fyrir þessar 9 millj-
ónir stóra sultarverksmiðju með
lokuðum búðum, bundnum togur-
um og vélbátum og beituleysí og
svo með blómlegum kirkjugörð-
um í kring.
Slíkt atferli, sem þetta, hefir
sinar afleiðingar, því að
„þá nötrar vor marggylta mann-
félagshöll.
er mæðir á kúgarans armi
og rifin og fúin og ranískekt er
öll
og rambar á helvítis barmi.“
Petta mál er ekki hagsmuna-
mál alþýðunnar einnar. Hugsum
okkur, að höfð séu endaskifti á
myndinni,.— aö það væru jafn-
aðarmenn, sem væru útibússtjórar
á ísafirði og lokuðu búðum fyrir
íhaldsmönnum í Hnífsdal og
tækju af þeim beitu, svo að
þeir yrðu að fara alls á mis,
Auðvitað væri slíkt óhugsandi;
svo fjarri er það allri jafnaðar-
mannshugsun, en segjum svo, —
hvað myndi þá íhaldið — allra
svartasta ihaldið — segja? Það
er ekki hægt að segja nema eitt,
að það væri svívirðilegt.
Það má deila og það verður
deiit um kaup og margt annað,
en það eru takmörk fyrir því,
hvað gera má í deilu. Hungur-
vopnið hefir i ófriðnum mikía
fengið á sig það ryð, sem aldrei
fer af; allir víta það, og alli/- góð-
ix menn á þessu landi vilja ekki
láta beita því. Það verður að opna
sölubúðirnar í Hnífsdal og af-
henda beituna. Aðalbankarnir í
Reykjavík verða að grípa í taum-
ana og binda enda á óhæfuna;
annars er þaö fullvíst, að bankar
iandsins ganga erinda íhaldsins í
viðleitni þess til að kyrkja vel-
gengni alþýðunnar.
Meðri deild.
Færsla kjördagsins.
Meiri hluti allshn. hefir nú skil-
að á iti sínu um kjördagsfærslu-
frv„ þeir Jörundur, Árni og Jón
Guðn. Jón Kjart. skrifar ekki und-
ir með þeim, en þeir lýsa yfir
því, að bann cé þeim sammála uæ
kjördagsfærsluna. Þeir þrír vilja
láía íre ta talningu atkvæða, þar
til 5 vikur eru liðnar frá kjör-
degi, cg er það í sambandi við
frv. þeirra um aíkvæðagreiðslur
kjóren ’a, sem staddir eru í öðr- \
um kjördæmum. — Eins og kunn-
ugt er, haía margfalt fleiri kjós-
endur mötmælt færslu kjördags-
ins tii 1. júlí, heldur en þeir sár-
fáu, sem þess hafa óskað.
Berklavarnarnir o. fl.
Svo bar við í gær, að frv. um
br. á fi kimatslögunum fór um-
ræðu aust gegn um 3. umr. tíl
e. d„ eftír allar kappræðurnar,
sem íhaldsmenn höfðu átt hver
við annan við 2. umr. þess. Sala
Sauðár, breytíngafrv. á berkla-
•-varnalögunum og hvalveiðafrumv.
fóru öli til 3. umr. — Jön Kjart.
lagði til, að berklavarnalaga-
breytingunni væri vísað tíl stjórn-
arinnar með þeirri forsendu, að
kostnaðurinn vegna berklavarna-
laganna sé orðinn svo mikill, að
lögin þurfi að endurskoða, og
skyldi markmið þeirrar athugun-
ar, er hann vildi fela stjórninni,
vera það, að draga úr kostnaðin-
um. Kvað hann alt of mikið fé
borgað lir ríkissjóði fyrir berkia-
sjúklinga, og kvað „Mgbl.“-rit-
stjórinn mjög marga slíkra sjúk-
linga dvelja í hælum og sjúkra-
húsum, sem ekki sé þörf á því.
Jón Þorláksson var alveg á sama
máli. Kvað hann fó!k, sem ekki eigi
að vera í sjúkrahúsum, sitja þar
á kostnað „hins opinbera“ og
romsaði um óþarfa-fjáreyðslu
vegna berklavarnalaganna. Svo
leit út, sem ýmsum þingmönnum
blöskruðu ummæli Jónanna, og
var tillaga J. Kj. feld.
Um hvalveiðarnar benti Héðinn
Valdimarsson á, að heppilegra
væri, að slík fyrirtæki væru þjóð-
nýtt eða héraðanýít, heldur en að
sérleyfi væru veitt til þeirra.
Myndi og atvinna eða not,. er
landsmenn heíðu af veiðinni, ekki
verða langæ, ef aðferð sú yrði
höfð, er frv. fer fram á, því að ef
að líkindum létf; myndu svo
mörg og mikil sérleyfi verða veitt,
að hyalurinn yrði aftur upp urinn
á fáum árum, líkt og áður var
gert. Hins vegar yrðu tekjur ríkis-
sjóðs litlar af slíkum sérleyfa-
veitíngum, þar eð árgjald af hval-
veiðaskipi er í frv. ekki ákveðið
hærra en 500 kr. Ásg. félst á, að
e. t. v. myndi vera rétt að tak-
marka veiðiskipafjöldann í lög-
unurn sjálfum, en engin tíllaga um
það er enn komin fram.
Veðfrv. var vísað til 2. umr.
Kvað J. Kj. það komið fram að
ósk beggja bankanna. — Við frv.
um friðun hreindýra voru komnar
fram brt„ er gengu talsvert í aðra
átt. Eftir að 2. umr. þess háfði
staðið um stund, varð það ‘úr, að
því var ásamt þeim vísað til alls-
herjarn. og umræðum frestað. Við
1. umr. haiði verið felt að vísa því
til landbn. Nú þótti ekki hlýða að
afgreiða það án þess, að málið
væri athugað í nefnd.
Pétur Þórðarson talaði fyrir frv.
sínu um breytingu á þingsköpun-
um (aukningu málfrehis þing-
manna). Gat hann þess, að eigi
banni þau, að einn þingmaður
grípi fram í annars ræðu eða að
4—6 þingmenn tali í senn, né
heldur, að þingmaður dvelji ann-
ars staðar en í deiltíinni, meðan á
umræðum stendur, t. d. hlusti á
meðan á það, sem fram fer í
hinni deildinni, og geti nauðsyn
til alls þessa legið á stundum, þó
að betur þyki fara á því, að ekki
sé mikið að því gert. Kvað bann
frjálsleg þingsköp í þessum efn-
um ekki hafa komið þinginu í
koll. Myndi og sú raunin á verða,
þó að ákvæðin um ræðufjölda
yrðu rýmkuð, en þingsköpin ættu
ekki að vera svo þröng, að nauð-
ur reki til að brjóta þau, eins og
nú sé. Benti hann á, að þau heim-
ila engar „stuttar athugasemdir“
um þingmálin sjálf, en þó sé
venja forseta að leyfa þær, enda
oft nauðsynlegt. Vildi P. Þ. jafn-
vel, að þingmönnum væru form-
lega heimilaðar slíkar smáræður
í alt að 30 mín. eftir þörfum, svo
oft, sem þeir óski. Loks óskaði
hann að heyra undirtektir þing-
manna. Varð þá mörgum litið til
flokksbróður hans, ritstjóra „Tím-
ans“, því að á laugardaginn var
var hlað hans enn að nýju að
fárast yfir þingræðufjöldanum; en
nú bærði hann ekki á sér, greiddi
að eins atkv. með frv„ og var
því vísað til 2. umr. og allshn,
íhaldsstjórnmál.
Frv. um laun skipverja á varh-
eimskipum ríkisins og stjórnar-
skrárbreyting íhaldsins voru bæði
tíl 1. umr. (komin úr e. d.). Kvað
Jón Þorl. aðalatriðið um launa-
frv. vera það, að með því gefist
betri aðstaða tíl að hafa hemil á
launaupphæðinni. Um stjórnar-
skrárbreytinguna lét hann svo,
sem aðalatriðið væri að spara eítt-
hvað kostnað við alþingiskosning-
ar. Þótti honum víst hljóma betur
að orða það þannig, heldur en að
kosningamar væru óþægilega.
margar fyrir íhaldið. — Frv. þessi
fóru bæði til 2. umr., launafrv.
til fjárhagsn., en stjórnarskrárfrv.
til stjórnarskrárnefndar.
EIpí deild
Þar voru tvö mál til umr. Var
því hinu fyrra, frv. um brt. á
lögum um skipun prestakalla
(Lágafellsbrauð), sem var til 2.
umræðu, vísað til 3. umr. Síðara
málið, þáltill. ungfrú Ingibjargar
um skipun opinberra nefnda
(heldri manna konur í konungs-
móttökunefndir), var samþ., en þó
urðu.um það nokkrar umræður,
og flutti E. Á. rökstudda dag-
skrá þess efnis, að deildin tæki'
fyrir næsta mál á dagskrá sök-
um þess, að konur væru körl-
um jafnréttháar að lögum, og;
mætti gera ráð fyrir þvi, að þær
•lentu í nefndum, þegar við ætti
og þær hefðu hæfileika til, en.
hún var feld.
Nýtt skattafriiinvarp.
Stjórnin er nú að leggja fram-
frv. um, að lögin um 25»/o gengis-
viðaukann á ýmsa tolla og gjöld,,
— sem á að falla úr gildi um
næstu áramót oguppha/lega var á-
kveðiðað 'él'iþegaxniður, ergengi
á sterlingspundi yrði undir 25 kr.,
— verði enn framlengd yfir næsta
ár. — Þarna getur að líta fjár-
málastefnu íhaldsstjómarinnar
slæðulaúsa.
Próf um rekstur strandvarn-
anna.
voru lialdin í giær í varðskipinu
„Óðni“ samkvæmt beiðni skip-
stjórans. Verður nánara skýrt frá
því síðar.