Helgarpósturinn - 30.08.1984, Blaðsíða 4

Nú fer að renna upp sá tími að skólar lifni að nýju eftir
sumarleyfi. Allflestir skólar hefja starfsemi sína í byrjun
september en úti á landsbyggðinni hefst skólahald þó
víða 1. október. Þessi árstími er jafnaðarlega hlaðinn
nokkurri eftirvæntingu og jafnvel tilhlökkun hjá þeim
er starfa í skólunum, jafnt kennurum sem nemendum.
Nú eru þó ýmis teikn á lofti sem gera það að verkum
að eftirvæntingin er blandin allmiklum kvíða. Margt
bendir til þess að næstaskólaár verði órólegt og óvissa
ríkir nú um ýmsa hluti. Á vörum skólamanna eru spurn-
ingar eins og: Hvað verður um samræmdu prófin, hvert
stefnir með Námsgagnastofnun og hvernig fer með
námslánin? En það eru engu að síður launamál kennara
sem hæst ber í öllu tali manna. Það var sama hvort HP
heimsótti dagheimili, grunnskóla, framhaldsskóla eða
ráðuneyti, allir vildu ræða launamálin. Nú er svo komið
í kjörum kennara að stórkostlegur flótti er kominn í
kennaraliðið. Menn kunna óteljandi sögur um kollega
sem hafa yfirgefið ríkisjötuna og hafið störf hjá einka-
fyrirtækjum fyrir margföld kennaralaun. í dreifibréfi
HÍK er talað um „atgervisflótta" úr stéttinni. Laun
kennara virðast raunar orðin aðhlátursefni og tilefni
skens hjá ýmsum aðilum. Nýlega auglýsti auglýsinga-
stofa eftir textahöfundi og tók sérstaklega fram að
„engin venjuleg kennaralaun væru í boði“. Þannig er
kennara freistað úr ýmsum áttum og ég þykist þess full-
viss að meðal rúmlega 100 umsækjenda um áður-
greinda stöðu hafi verið fjölmargir kennarar. Það er
Ijóst að þessa óheillaþróun verður að stöðva ef ekki á
illa að fara. Það er þjóðhagslega óhagkvæmt að fólk
kasti burt áralangri sérmenntun í háskólum til þess eins
að fá mannsæmandi laun. Það er ennfremur þjóðhags-
lega óhagkvæmt að láta skólakerfið drabbast niður
vegna skorts á hæfu starfsliði. Stjórnvöld verða að
skilja að brotthvarf fjölmargra hæfra lærifeðra dregur
úr þjónustunni við uppvaxandi kynslóð í þessu landi.
Það er einnig Ijóst að þeir sem eftir sitja í kennarastól-
unum eru miður ánægðir og þurfa oft á tíðum að taka
að sér gífurlega aukavinnu innan og utan skólans til að
hafa í sig og á. Allt kemur þetta niður á gæðum upp-
fræðslunnar og rýrir undirbúning barna og unglinga
fyrir það þjóðfélag sem hlýtur að setja þekkinguna í
öndvegi.
Laun kennara verða vitaskuld ekki hrifsuð úr
samhengi við laun annarra opinberra starfsmanna.
Opinberir starfsmenn verða að ná jöfnuði við aðra
launþega, annars kann illa að fara. Komandi skólaár
gæti orðið örlagaríkt fyrir þjóðina.
GÍSLI ÓLAFUR PÉTURSSON
SKÓLINN, ÞJÓÐARHAGUR OG
KJÖR KENNARA
Skólinn, þjódarhagur
og kjör kennara
íslendingar líta gjarnan um öxl og
þykir forfeðurnir hafa verið harla
vel menntaðir. Skólar voru á bisk-
upsstólunum. Sagan greinir frá Iær-
dómsmönnum eins og Sæmundi
fróða, Arngrími iærða og Stjörnu-
Odda, sem stóðu hverjum öðrum
heimsborgara fyllilega á sporði.
Auðvitað voru þetta aðeins fáeinir
einstaklingar, en þeir voru rósirnar
í miðaldagarði þjóðarinnar, á með-
an fjöldinn barðist við að draga tii
stafs. Menntun stóð fáum til boða,
var eftirsóttur draumur hvers
manns og persónulegur aðgöngu-
miði hans að embætti og sæmilegri
afkomu. Nú er öldin önnur. Afkoma
þjóðanna er komin undir menntun
þegnanna, verkkunnáttu þeirra,
tækniþekkingu og fræðilegum
rannsóknum á gömlum og nýjum
sviðum. Afkoma þjóðanna er undir
því komin að æskan fræðist, glæðist
áhuga og komi til starfa við sífellt
flóknari viðfangsefni. Afkoma þjóð-
anna er undir því komin að mennta-
fólk þeirra komi til kennslustarfa og
fái þar nógu góð kjör til að geta ein-
beitt sér að þessu mikilvæga starfi.
Menntun eflir þjóöarhag
Þjóðinni ríður á að þegnarnir fái
snemma aðgang að fræðslu og að
glæddur sé áhugi þeirra til hins ítr-
asta náms og síðan til starfa fyrir sitt
föðurland. Til þess reisa þjóðirnar
dýra skóla, búa þá vönduðum tækj-
um og boða til þeirra æskulýðinn,
frjómagnið, sem tryggja skal þjóð-
arhagsæld næstu ára. En þó að fast-
eignir, tæki og nemendur séu
nauðsynleg til að unnt sé að mennta
nemendurna þá jafngildir þetta
ekki menntun, frekar en sement,
járn og sandur jafngildir húsi.
Menntunin byggist á kennurum
þjóðarinnar. Þegar hún tryggir sér
sína bestu kennara þá fyrst tryggir
hún æsku sinni þá menntun sem
draumarnir standa til og þá fyrst
getur hún vænst þess að uppskera
betri framtíð því nú er svo komið,
að aðeins þekkingin verður í ask-
ana látin.
Breyttir tímar
fyrir kennarastéttina
Kjör stétta eru borin saman og í
upphafi aldarinnar stóðu kennarar
vel í slíkum samanburði við best
launuðu starfsmenn ríkisins, kaupið
var nóg til góðrar framfærslu,
kennsluskyldan var hóflegri, minni
tími fór til að hafa tengsl við heimili
nemenda og þeir gátu einbeitt sér
að fræðslustarfinu, en allt hefur
þetta breyst. Þá voru kennarar
ráðnir til að starfa í átta til níu mán-
uði á ári hverju en nú eru þeir ráðnir
í tólf mánuði og á svipuðu kaupi og
almennt skrifstofufólk hjá ríkinu.
Þjóðfélagið hefur breyst og nú eru
samskiptin við heimilin orðin mikið
starf, sem bæst hefur við verkefni
kennara. Þekkingarforði mann-
kyns hefur aukist hraðar og hraðar
og gíf urleg vinna fer í að fylgjast þar
með og laga kennsluna að niður-
stöðum nýrra rannsókna á sviði
þekkingarinnar. Um leið og öll þessi
aukna vinna leggst við kennara-
starfið lækka launin og hrökkva
ekki lengur fyrir nauðþurftum. Öll
aðstaða kennara hefur því gjör-
breyst til hins verra og því miður
hljóta þær breytingar að koma nið-
ur á kennslustörfum þeirra og þar
með á skólaæskunni.
Langur vinnutími
fyrir lítiö kaup
Vikulegur vinnutími þeirra kenn-
ara, sem ekki vinna neina yfirvinnu
í skólanum, er samtals 48,5 klukku-
stundir, en þar með er sagan þó
aðeins hálfsögð. Með þessu er
vinnutími færður frá sumrinu yfir á
veturinn, tilfærsla, sem í vaktastörf-
um er greidd með vaktaálagi en
slíkt þekkist ekki fyrir kennslu.
Þessi vinnutímaútreikningur tekur
iítið mið af þörf kennarans fyrir að
fylgjast sífellt með öllu því, sem er
að gerast á hans fræðisviði og flétta
það inn í kennsluna. Hann verður
að breyta kennsluefninu og bæta
nýjum atriðum inn í jafnvel nýjustu
kennslubækurnar. Það sem hann
notaði í fyrra er í mörgum greinum
úrelt í ár. Til þessa verður hann að
nota miklu meiri tíma en kjara-
samningurinn reiknar út. Þess eru
mýmörg dæmi að kennarar þurfi að
vinna öll kvöld og allar helgar, allt
að 90 klukkustundum á kennslu-
viku, til þess eins að undirbúa
kennslu sína svo að hún standist
þeirra eigin kröfur. Til viðbótar er
þeim nauðsynlegt að stunda nám-
skeið á sumrin til að halda tengslum
við meginstrauma greinar sinnar og
kennslunýjunga. Raunverulegur
starfstími kennarans er því langtum
meiri en þeir 1800 klukkutímar á
ári, sem kjarasamningar ætla ríkis-
starfsmönnum að vinna. Og fyrir
þessa vinnu hafa langflestir kennar-
ar við framhaldsskóla kaup á bilinu
frá kr. 14.789 til 20.925 á hverjum
mánuði.
Vaxandi streita
Vegna þessara lágu launa verða
kennarar því að hafa öll spjót úti
með að afla sér aukavinnu eins ög
allir aðrir landsmenn, aukavinnu,
sem tekur tíma þeirra og eyðileggur
möguleika þeirra á að undirbúa
kennsluna á fullnægjandi hátt og
fyllir þá streitu, sem er sérstaklega
óheppileg fyrir samskipti þeirra við
nemendurna og veldur því aftur
enn meiri streitu.
Streita kennara veldur að sjálf-
sögðu streitu í námsstarfinu og
dregur úr möguleikum nemend-
anna til að meðtaka fræðsluna og
glæðast áhuga. Nýleg athugun á
streitu kennara á Norðurlöndum ut-
an íslands sýnir að nútímakennsla
hefur öll einkenni þeirra starfa, sem
mestri streitu valda. Kennari hefur
því nóg með starfsstreituna þó hann
ekki sé settur í óþolandi aðstöðu
með hungurkjörum. Það er hugsan-
legt að óhófleg vinna komi ekki nið-
ur á afköstum í einhverri starfsgrein
en það á ekki við um kennslu. Of
mikið vinnuálag og of mikil streita
leggur kennsluna í rúst.
Láglaunakennsla á tölvur
verður gagnslaus
Ráðamenn þjóðarinnar tala um
„tölvur í skólana" og virðast ekki
hafa tekið eftir því, að tölvumennt-
að fólk kemur ekki til kennslustarfa
nema kennaralaun verði stórhækk-
uð. Almennum kennurum er um
megn að bæta á sig sérstöku námi í
tölvufræðum til að taka síðan til við
sérhæfða kennslu í þeim fræðum.
Auk þess er hætt við að þeir létu þá
undan ásókn einkaaðila og réðu sig
til þeirra fyrir langtum betra kaup.
Það er því ljóst, að innreið tölvu-
tækninnar í skólakerfið verður
aðeins munnlegur draumur þjóðar-
innar og jafn gagnslaus og skólahús
og kennslutæki án hæfra kennara,
ef kjörum þeirra verður ekki gjör-
breytt til hins betra.
Enginn samningsréttur
um kaup og kjör
Kennarar hafa í raun engan
samningsrétt og það hefur þjóðfé-
lagið notfært sér til að níða af þeim
kjörin. Málamyndasamningar eiga
sér stað milli kennarasamtakanna
og ríkisvaldsins. Um þá samninga
hafa verið sett lög, sem kveða á um
að ef samkomulag tekst ekki á
skömmum tíma skuli vísa deilunni
til kjaranefndar eða kjaradóms,
sem kveður upp úrskurð og þeim
úrskurði verða aðilar að hlíta. Þann-
ig hefur flestum kjaradeilum lokið
og úrskurðir kjaradóms hafa fylgt
fyllstu kröfum ríkisvaldsins. Þjóðin
hefur þannig fengið sífellt lakar
launað fólk til að sinna mikilvæg-
asta hlutverkinu.
Hvert stefnir?
Ef kjör kennara stórbatna ekki
alveg á næstunni mun atgervisflótti
úr stéttinni enn aukast frá því sem
nú er. Fjölmargir kennarar hafa
þegar skorað á stjórnir kennarafé-
laganna að stýra skipulegum upp-
sögnum þeirra til að knýja á um
bætt kjör. Mjög margir kennarar
hafa helgað kennslunni mörg starfs-
ár og eru því tregir til að yfirgefa
þennan starfsvettvang fyrr en í fulla
hnefana. Hins vegar eru yngri
kennarar ekki eins bundnir starfinu
og fara hiklaust þegar þeim eru boð-
in mun betri laun fyrir miklu minni
og afmarkaðri vinnu hjá einkaaðil-
um eða jafnvel við önnur störf hjá
ríkinu.
Paö er þjóöarnauösyn
aö stórbæta kjör kennara
En íslendingum hefur farið líkt og
sumum öðrum þjóðum, sem vildu
kaupa sér hlutdeild í sólarupprás-
inni í eitt skipti fyrir öll; þeir hafa lát-
ið við það sitja að kaupa dýrar
fasteignir til skólastarfsins. Þeir
hyggjast beita æsku sinni á
húsnæði, kennslugögn og töflukrít.
Lægstu gæslulaun bjóða þeir því
. fólki, sem á að glæða alla
fjárfestinguna lífi og tryggja að hún
skili arði, þeim eina arði sem þjóðin
getur ekki verið án: raunverulegri
menntun uppvaxandi kynslóðar.
Þetta er fánýt tálsýn. Þjóð kemur
æsku sinni því aðeins til
nútímamanns að hún tryggi að
hennar menntaðasta fólk sinni
kennslustörfum af alúð og áhuga og
þess vegna á betri kjörum en
bjóðast annars staðar. íslendingum
er því þjóðarnauðsyn að stórbæta
kjör kennara.
ÞEKKINGIN EIN VERÐUR LATIN I ASKANA
Hér að ofrm er grein eftir Gísla
Ólaf Pétursson sem ber yfirskriftina
Skólinn, þjóðarhagur og kjör kenn-
ara. Gísli er formaður hagsmuna-
nefndar Hins íslenska kennarafé-
lags og situr auk þess í launamála-
ráði háskólamenntaðra ríkisstarfs-
manna innan BHM.
Blaðamaður ræddi við hann og
Kristján Thorlacius, formann HÍK, á
skrifstofu félagsins. í fyrstunni
ræddu þeir almennt um kjör
kennara á íslandi og báru þau
saman við laun kennara í ýmsum
öðrum löndum. Þar kom m.a. fram
að Japanir settu lög fyrir 6—8 árum
sem kveða á um að kennarar skuli
ávallt vera í hæstu launaflokkum
opinberra starfsmanna. Það var
greinilegt á þeim félögum að þeim
þótti þessi lagasetning Japana til
fyrirmyndar. Jafnframt kom fram
að af Evrópulöndum væru kennar-
ar best launaðir í Sviss. Frændur
okkar Danir gera einnig vel við sína
menn. Það má geta þess til gamans
að laun kennara á Islandi og Dan-
mörku eru mjög svipuð í krónutölu,
eini munurinn er sá að danska krón-
an jafngildir þremur íslenskum!
„Þau lönd sem við höfum nefnt
búa öll yfir takmörkuðum náttúru-
legum auðlindum en þau eiga það
jafnframt sameiginlegt að hafa gert
hugvitið að auðlind. Það mættum
við fslendingar taka til fyrirmyndar
nú á dögum þverrandi náttúruauð-
linda.“
Nú færum við samanburðinn inn
fyrir landsteinana.
„Séu laun framhaldsskólakenn-
ara, og raunar allra kennara, borin
saman við fólk með sambærilega
menntun í einkafyrirtækjum kemur
fram alveg gríðarlegur munur, svo
stórkostlegur að þetta fólk hlær að
okkur þegar við nefnum hvað við
fáum í laun. Við getum líka borið
Iaun kennara saman við laun ann-
arra ríkisstarfsmanna innan Banda-
lags háskólamanna og þá kemur
enn fram gríðarlegur munur. Sem
dæmi má nefna að viðskiptafræð-
ingur sem starfar við kennslu er allt
að sex launaflokkum lægri en við-
skiptafræðingur sem starfar við
annað. Við getum nefnt fieiri dæmi.
Tæknifræðingur sem kennir við
iðnskóla og er þar deildarstjóri, fer
stundum í almenna tæknifræðings-
vinnu hjá ríkinu. Þá minnkar vinnu-
skyldan, hann ber enga ábyrgð en
launin hækka! Það verður stöðugt
erfiðara að fá menn með tækni-
menntun til kennslustarfa og það er
engin furða. Hið sama má segja um
tölvumenn. Menn eru ekki fyrr bún-
ir að læra á tölvurnar í skólunum en
einkafyrirtækin kaupa þá fyrir
margföld kennaralaun. lðn- og fjöl-
brautaskólar þurfa marga tækni-
menntaða kennara og það reynist
stöðugt örðugra að fylla þær stöður.
Okkur er kunnugt um að við Iðn-
skólann í Reykjavík hafa 10 kennar-
ar ýmist hætt eða farið í leyfi til þess
að hefja störf hjá einkafyrirtækjum
sem eru tilbúin að greiða þeim þre-
föld kennaralaun."
— Er það þetta sem þið eigið við
þegar þið talið um „atgervisflótta"?
„Já, einkareksturinn situr sífellt
fyrir snjöllum mönnum sem stöðugt
hverfa úr kennarastöðum og lái
þeim það hver sem vill. Þetta er
auðvitað fyrirbyggjandi líka, þ.e.
skólarnir geta ekki keppt um að ná
til sín eftirsóttasta fólkinu. Þessir
menn koma í dyrnar hjá skóla-
stjórnendum og spyrja: Hvað fáum
við í laun? Síðan þakka þeir pent
fyrir og halda sína leið.
Sumir háskólamenntaðir menn
eru allt að því dæmdir á ríkisjötuna
vegna þess að þeirra bíða fá at-
vinnutækifæri hjá einkaframtak-
inu. Það verður æ algengara að
þetta fólk lætur menntun sína lönd
og leið og hefur vinnu við alls
óskyld störf, einungis til að hafa
sæmilega í sig og á.
Stjórnvöld segja gjarnan þegar
ríkisstarfsmenn fara fram á launa-
hækkanir: Því miðnr, nú er ekkert
svigrúm til launahækkana. Þeir
þykjast t.d. ekki hafa efni á að
hækka laun kennara. En nú er
ástandið þannig að mikið eðlilegra
væri að spyrja: Hefur ríkið efni á að
hækka ekki laun kennara?
Albert Guðmundsson spyr núna:
Hvar eigum við að fá peninga til að
borga hærri laun? Samt var það
hans fyrsta verk að fella niður
ákveðinn lúxusskatt. Við teljum að
það væri vel þess virði að taka upp
ferðamannaskatt að nýju, og jafn-
vel þrefalda hann, ef það yrði til
þess að hægt væri að greiða upp-
eldisstéttunum mannsæmandi
laun. Fjárfesting í góðu og vel
mönnuðu skólakerfi mun marg
borga sig, um það eru óteljandi
dæmi.“
— Nú samþykkti aðalfundur HÍK
að félagið skyldi veita viðtöku upp-
sögnum félagsmanna. Hefur eitt-
hvað verið gert í þeim efnum?
„Við höfum upplýst félagsmenn
um ákvarðanir þingsins. Það er líka
öruggt að uppsagnirnar eru ekki
orðin tóm, menn eru ákveðnir í að
sættast ekki á neitt lítilræði. Það er
líka rétt að undirstrika að ýmsir
hafa þegar sagt upp og eru farnir.
Aðalfundurinn samþykkti einnig
að sett skyldi á fót sérstök aðgerða-
nefnd. Þetta verður stór nefnd með
fulltrúum af öllu landinu og hún er
núna að skríða af stað.“
— Þið eruð báðir búnir að kenna
mjög lengi, líkast til í um 20 ár. Óar
ykkur ekkert við að segja upp
störfum?
„Eftir 20—25 ára starf við kennslu
er skólastarfið virkilega orðið hluti
•af manni — hluti af heimsmyndinni.
Þó er farið að losna um akkerið hjá
okkur núna, hvað þá hjá yngra fólki
sem hefur skemmri starfsreynslu og
yrði fljótara að aðlaga sig breyttum
aðstæðum."
— Segið mér að Iokum í fullri ein-
lægni; hvað þurfa launin að hækka
mikið til að teljast viðunandi að
ykkar mati?
„Miðað við launagreiðslur á hin-
um frjálsa vinnumarkaði sem kepp-
ir við ríkið um starfskraftana þyrftu
launin a.m.k. að tvöfaldast. Þá væru
þau alltént sanngjörn. Þó myndu
þessi laun einungis verða á bilinu
30—40 þúsund og því ekki nægja tíl
,að framfleyta vísitölufjölskyldunni
sem nú þarf um 52 þúsund krónur á
mánuði samkvæmt útreikningum
Þjóðhagsstofnunar. Þess vegna er
krafan um tvöföldun launa í raun-
inni hófleg, algert lágmark. Við þor-
um einfaldlega ekki að nefna hærri
tölu. Þetta yrði vissulega nokkuð
fjárfrek fjárfesting hjá ríkinu en hún
er án efa hagstæðari en flest annað.
Nú er nefnilega svo komið í heimin-
um að það er þekkingin ein sem
verður látin í askana."
SS
Ragnheiður Blöndal.
4 KARL-
MENN í
FÓSTRU-
FÉLAGINU
HP leit við á skrifstofu Fóstrufé-
lags íslands og fregnaði eftir hljóð-
inu úr þeim herbúðum. I Fóstrufé-
lagi íslands eru rúmlega 550 félag-
ar, þar af 4 karlmenn! Það var Ragn-
heiður Blöndal sem sá okkur fyrir
eftirfarandi upplýsingum.
Fóstrur telja starf sitt stórlega
vanmetið og að launin þurfi að stór-
hækka hjá þeim eins og raunar öðr-
um opinberum starfsmönnum. Röð-
un í launaflokka er nokkuð mis-
munandi eftir því hjá hvaða bæjar-
eða sveitarfélagi er starfað. Hjá
Reykjavíkurborg byrja fóstrur í 12.
lfl. 2 þrepi með 15.011 kr. í mánað-
arlaun. Þær hækka síðan um launa-
flokka eftir, 1, 3, 6, 9, 13 og að lok-
um 18 ár. Eftir 18 ára starf þiggur
fóstra 19.092 kr. í mánaðarlaun.
Fóstrur eru í hinum ýmsu starfs-
mannafélögum og munu taka þátt í
aðgerðum sinna félaga. Fóstrur hjá
Reykjavíkurborg héldu fund í sum-
ar og þar lýstu þær sig reiðubúnar
til verkfallsaðgerða í haust. Fóstrur
vilja að starf þeirra sé metið út frá
menntun þeirra og þeirri ábyrgð
sem starfinu fylgir. Launastaðan
batnaði nokkuð eftir uppsagnirnar
1981 en nú er svo komið að staðan
er enn verri en fyrir uppsagnir. Bág
kjör í þessari starfsstétt hafa einkum
þrennt í för með sér:
1. Það er oft mjög erfitt að fá fóstr-
ur til starfa.
2. Menntaðar fóstrur sækja í aukn-
um mæli í önnur og betur launuð
störf.
3. Erfitt, og nánast ógerlegt, er að
fá karlmenn í fóstrustörf.
Ástandið er nú þannig að ekki
verður við unað mikið lengur. Það
sem er mikilvægast er að opinberir
starfsmenn standi saman um kröfur
sínar og fylgi þeim eftir með viðhlít-
andi aðgerðum ef annað dugir ekki.
SMÁNARKJÖR FLÆMA
FÓLK ÚR KENNSLU
Stjórnvöldum þykir ekki arðbært að fjárfesta í börnum og unglingum
Kennarasamband íslands hefur
ráðið sérstakan starfsmann í mán-
aðartíma til að sinna upplýsingaöfl-
un og kynningarstarfsemi í þeirri
kjarabaráttu sem kennarar eru nú
að leggja út í ásamt svo mörgum
öðrum launþegum. Það er Valgerð-
ur Eiríksdóttir sem hefur valist til
starfans og henni var þó nokkuð
mikið niðri fyrir þegar blaðamaður
ræddi við hana á dögunum.
„Það er mín persónulega skoðun
að til þess að fá kennarastarfið ein-
hvers metið þurfi kennarar að
ganga úr stóru bandalögunum
BSRB og BHM og sameinast í einu
sterku félagi með sjálfstæðan samn-
ings- og verkfallsrétt. Kennarar
hafa mjög takmarkaða möguleika á
yfirvinnu og því er út í hött að vera
stöðugt að bera þá saman við hópa
eins og lögreglumenn, þar sem
þessu er öfugt farið.
Nú er kennaramenntunin komin
á háskólastig en launin hafa þó ekk-
ert breyst. BEd prófið er þó fyllilega
sambærilegt við BA próf frá HÍ.
Forsendurnar eru nákvæmlega
þær sömu, kennaraháskólanemar
taka t.d. örugglega jafn há námslán
og háskólanemar!"
í spjallinu kom fram að byrjunar-
laun kennara úr KHÍ eru nú skv. 15.
flokki, ýmist 1. þrepi (15.843 kr.)
eða 2. þrepi (16.968 kr.). Eftir 5 ára
starf eru launin komin í 18.177 kr.
og eftir 12 ára starf fær kennari með
full réttindi laun skv. 18. flokki 2.
þrepi, 19.474 kr. Byrjunarlaun rétt-
indalausra kennara munu vera
14.141 kr. Það lætur nærri að 25%
af nýráðnum kennurum úti á Iandi
séu réttindalausir.
— Er mikill hugur í kennurum
núna?
„Já, einkum hér á Stór-Reykjavík-
ursvæðinu og næsta nágrenni.
Kennarar munu styðja kröfu BSRB
um 30% launahækkun og allt undir
þessu marki er óhugsandi af hálfu
kennara. Hækkunin þyrfti miklu
fremur að verða 50%! Slík hækkun
gæti hindrað flóttann úr stéttinni og
orðið til þess að nýútskrifaðir kenn-
arar færu ákveðið út í kennslu að
námi loknu. í ár fara einungis 50%
nýútskrifaðra kennara út í kennslu,
þó þeir séu búnir að eyða þremur
árum í háskólanám til starfans.
Rausnarleg launahækkun myndi
líka verða til þess að karlmenn
sæktu meira í kennslu og kynjahlut-
föllin yrði eðlilegri."
— Munu kennarar fylgja þessum
kröfum eftir af fullri hörku?
Valgerður Eirlksdóttir
„Kennarar eru reiðubúnir til þess.
Þeir verða með í að nýta verkfalls-
vopnið af fullri einurð ef til þess
kemur. Ef kennarar fá ekki nægi-
lega leiðréttingu í haust getur vel
komið til fjöldauppsagna."
— Veistu til þess að fólk hafi hætt
kennslu og hafið önnur störf vegna
iakra launa?
„Ég veit með vissu að það er tals-
vert um það. Við þekkjum dæmi
þess að fólki býðst góð sumarvinna
sem það heldur síðan áfram. Það
er eðlilegt að fólk hverfi úr kennslu-
störfum þegar því bjóðast allt að því
helmingi hærri laun á almennum
markaði, fyrir vinnu sem það þarf
ekki stöðugt að taka með sér heim
eins og er í kennslunni. Það er einn-
ig rétt að það komi fram að oft er
það besta fólkið sem fer fyrst, það er
eftirsóttast."
— Því er stundum haldið fram að
kennarastarfið sé lítið annað en eilíf
frí, t.d. 3ja mánaða sumarfrí, 20
daga jólafrí og 10 daga páskafrí.
Hverju svararðu þessu?
„Þetta hefur maður reyndar oft
heyrt en þetta byggir á vanþekk-
ingu. Kennarar teljast vinna af sér
tvo af sumarmánuðunum. í kjara-
samningum er vikulegur vinnutími
grunnskólakennara reiknaður
45 2/3 klst. Þar af er viðverutími
32 1/2 klst. og undirbúningur
13 1/4 klst. Kennarar eiga svo að
sjálfsögðu rétt á mánaðarlöngu
sumarfríi eins og aðrir.
Því má bæta við að kennurum er
ætlað að sækja námskeið á
sumrum."
— Fáið þið ekki borgað sérstak-
lega fyrir heimavinnu, yfirferð
verkefna og annað þvíumlíkt?
„Jú, það er að vísu rétt. Ætli það
láti ekki nærri að sú upphæð sé að
meðaltali um 800—1200 kr. hjá
kennurum í fullri stöðu og þetta
álag er einungis greitt í 9 mánuði.
Það munar að sjálfsögðu eitthvað
um þessa peninga en það væri þó
mun eðlilegra að okkar mati að
þessi vinna reiknaðist inn í föstu
mánaðarlaunin. Útreikningurinn á
þessum heimavinnugreiðslum er
þannig að upphæðin er mjög mis-
munandi eftir skólum og
skólastigum."
Þeir gömlu draugar sem ég
hafði vakið upp í síðustu spurning-
um, um eilíf frí og ófáar sporslur,
höfðu mjög skerpt hljóðið í viðmæl-
anda mínum, enda eflaust ekki í
fyrsta sinn sem hún hefur þurft að
mæta þeim fordómum er þar opin-
berast. Valgerður Eiríksdóttir tók
nú alfarið orðið og hélt því af rögg-
semi til loka viðtalsins:
„Þeir kennarar eru ófáir sem lagt
hafa á sig mikla ógreidda auka-
vinnu við að koma á nýjungum í
skólastarfi og breyttum kennslu-
háttum til að koma til móts við
grunnskólalögin í landinu. Þegar ég
tala um ógreidda aukavinnu á ég
við öll þau kvöld og allar þær helgar
sem fólk eyðir í að koma á fót
ákveðnu starfi á skólastofunum og
viðhalda því. Það vill oft verða
þannig að kvöldin og helgarnar eru
eini tíminn sem fólk hefur til sam-
vinnu, því hvergi er gert ráð fyrir
slíku inni á dagvinnutímanum.
Leiðrétting á kjörum kennara eru
okkur sem við þetta störfum mikið
hjartans mál. Á þeim 12 árum sem
ég hef starfað við kennslu hefur orð-
ið gerbreyting til hins verra. Skýr-
ingin virðist einfaldlega vera sú að
stjórnvöldum þykir ekki arðbært að
fjárfesta í börnum. Þessi skammsýni
getur orðið ansi hreint dýrkeypt.
Smánarkjörin flæma burt góða
kennara og fæla frá gott fólk sem
hefur menntað sig til starfans. Þeir
sem þrjóskast við og sitja áfram
þurfa að vinna umtalsverða auka-
vinnu, ýmist við kennslu eða eitt-
hvað annað, til að hafa í sig og á.
Alit kemur þetta niður á gæðum
kennslunnar, þjónustunni við yngri
borgarana í landinu."
Nú hafði Valgerður ekki meiri
tíma til skrafs því hún þurfti að und-
irbúa fund hjá BSRB sem haldinn
var síðar um da^inn. Á þeim fundi
var m.a. skipað T verkfailsnefnd.
SS.