Helgarpósturinn - 25.10.1984, Blaðsíða 10
HP
HELGARPÓSTURINN
Ritstjóri:
Ingólfur Margeirsson
Ritstjórnarfulltrúi:
Hallgrímur Thorsteinsson
Blaðamenn:
Óli Tynes, Ómar
Friðriksson og Sigmundur
Ernir Rúnarsson
Útlit: Björgvin Ólafsson
Ljósmyndir: Jim Smart
Handrit og prófarkir:
Hildur Finnsdóttir
Útgefandi: Goðgá h/f
Framkvæmdastjóri:
Guðmundur H. Johannesson
Auglýsingar:
Steen Johansson
Markaðsmál, sölustjórn og
dreifing: Hákon Hákonarson
og Sigþór Hákonarson
Innheimta:
Garðar Jensson.
Afgreiðsla: Ásdís Bragadóttir
Lausasöluverð kr. 35
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Ármúla 36, Reykjavík, sími
8-15-11. Afgreiðsla og skrif-
stofa eru að Ármúla 36.
Sími 8-15-11
Setning og umbrot:
Leturval s/f
Prentun: Blaðaprent h/f
Útvarpsstjóri flokksins?
Forseti íslands hefur skipað Markús
örn Antonsson, forseta borgarstjórnar
og formann útvarpsráðs útvarpsstjóra
samkvæmt tillögu Ragnhildar Helga-
dóttur, menntamálaráðherra. Markús
örn tekur við útvarpsstjórastöðunni um
áramótin af Andrési Björnssyni, sem
lætur af störfum að eigin ósk eftir far-
sælan feril sem yfirmaður Ríkisútvarps-
ins.
Umsækjendur um starfið voru sjö.
Ragnhildur Helgadóttir lagði til að eini
pólitíkusinn á meðal þeirra hlyti stöð-
una. Annað hvort hefur gerst: Mennta-
málaráðherra hafa orðið á herfileg póli-
tísk mistök, eða þá að hún hefur gert sig
seka um grófan og meðvitaðan valda-
hroka.
Markús örn Antonsson er allra góðra
gjalda verður fyrir störf sín á vettvangi
fjölmiðlunar og ástæöulaust er að efast
um faglega hæfni hans til starfans.
Hann býr líka að því að hafa starfað við
Ríkisútvarpið sem fréttamaður sjón-
varps, formaður starfsmannafélags
þess og útvarpsráðsmaður. Þó stingur
nokkuð í augun að hann er verr mennt-
aður en margir hinna umsækjendanna,
hefur ekki háskólapróf, en ráðherra
menntamála hefur kosið að láta önnur
sjónarmið ráða við skipunina. Allt önnur
sjónarmiö.
Kjarni málsinser nefnilega hvorki per-
sóna Markúsar Arnar Antonssonar né
menntun hans, heldur við hvaða póli-
tískar aðstæður í útvarpsmálum Ragn-
hildur Helgadóttir tekur þá ákvörðun að
tefla fram hápólitískum sjálfstæðis-
manni í embætti útvarpsstjóra.
Pólitískar línur hafa skýrst í verkfalli
opinberra starfsmanna. í útvarpsmálum
hefur stefna Sjálfstæðisflokksins brotist
fram með þvílíku offorsi, að jafnvel
þingmenn vfluðu ekki fyrir sér að brjóta
lög og hefja frjálsan útvarpsrekstur þeg-
ar starfsmannafélög útvarps og sjón-
varps gerðu þau hróplegu mistök að
skrúfa fyrir nauðsynlega fréttaþjónustu
nokkrum dögum áður en verkfallið
hófst.
Sannleikurinn er sá að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur ekki haft skilning á hlut-
verki Ríkisútvarpsins. Kannski stafar
skilningsleysi hans af því að hann hefur
ekki átt menntamálaráðherra síðan
1956. Samhliða vaxandi baráttu sjálf-
stæðismanna fyrir frjálsu útvarpi hefur
andúð þeirra á Ríkisútvarpinu magnast,
í og með vegna þeirra meinloku flokks-
ins að halda að Ríkisútvarpið sé alla tíð
á móti honum vegna þess að það er ekki
meö honum — frekar en öörum flokk-
um.
Nú er flokkurinn ber að þessu ofsókn-
arbrjálæði sínu. Nú sendir hann fram
pólitískan legáta sinn til að koma lagi á
hlutina. Og sá kann aldeilis lagið: Hann
var virkur í þátttöku Reykjavíkurborgar í
aðild hennar að fjölmiðlarisa hægri afl-
anna, isfilm og það var líka hann sem fór
fyrir Sjálfstæðismönnum í útvarpsráði
sem reyndu hvaö þeir gátu til að tefja
undanþágu útvarpsins til fréttasend-
inga í verkfallinu núna. Er von nema
menn spyrji hvort pólitíkusinn Markús
örn Antonsson sé jafn hliðhollur Ríkis-
útvarpinu og persónan gefur sig út fyrir
aö vera.
Helgarpósturinn er fylgjandi frjálsu
útvarpi, eins og frjálsri fjölmiðlun yfir-
leitt. Blaðið varar hins vegar mjög alvar-
lega við þeirri hættu að Sjálfstæðis-
menn telji sig nú eiga útvarpiö og geta
skákað því fram og aftur til að búa sem
best í haginn fyrir frjálsu stöðvarnar.
Hápólitísk ráðning útvarpsstjóra hef-
ur kippt þróun Ríkisútvarpsins aftur um
nokkra áratugi. Um leið og hinum nýja
útvarpsstjóra er óskað velfarnaðar í nýja
starfinu er þess vænst að hann bjargi
Ríkisútvarpinu frá því að verða peð í út-
varpsmálarefskák Sjálfstæöisflokksins.
BRÉF TIL RITSTJÖRNAR
Af feröum
Landsvirkj unar
Reykjavík, l.október 1984.
Hr. ritstjóri.
í 38. tölublaði 6. árgangs Helgcir-
póstsins, 27. sept. 1984 er á bak-
síðu í slúðurdálki blaðs yðar sagt
frá ferð er starfsmenn Landsvirkj-
unar og makar þeirra fóru til
Noregs fyrir 2 vikum. Þar eð fátt
eitt satt er í greininni utan þess að
umrædd ferð var farin, bið ég yður
um að leiðrétta missagnir í næsta
blaði í samræmi við raunveruleika
málsins.
Staðreyndir málsins eru þessar:
Starfsmannafélag Lcindsvirkjunar
hefur árlega farið í ferðalag um
landið og oft í tveggja daga ferð.
Að þessu sinni var ákveðið að
fara til Færeyja, en vegna óhag-
stæðs veðurs gat ekki orðið af
þeirri ferð. Var því ákveðið á síð-
ustu stundu að fara þess í stað til
Bergen. Fjöldi þátttakenda var 130
og farið með Boeing 737 þotu Am-
arflugs.
Hver og einn þátttakenda
greiddi tæpcir 5000.- kr. fyrir ferð-
ina, en heildarkostnaður á mann
nam 6500,- kr. Þann mismun greið-
ir stcudsmannaféiagið úr sínum
sjóði.
Ferð þessi er eins og hér kemur
fram algjörlega óháð Landsvirkjun
fjárhagslega og farin að frumkvæði
og á ábyrgð starfsmannafélagsins.
Þetta óskcist leiðrétt hér með.
Virðingarfyllst,
Helgi Bjarnason
form. Starfsmannafélags
Landsvirkjunar.
METORÐASTIGAR...
an hefur þó sennilega meira grætt
á því að hafa getað rakið ættir sínar
saman við góðan hluta Vestfirð-
inga, en slík ættcirtengsl í viðkom-
andi kjördæmi manna hafa gagn-
ast fleiri Alþýðubandalagsmönn-
um, líkt og í öðrum flokkum reynd-
ar líka, til dæmis Stefáni Jónssyni
hér áður fyrr á ferðum sínum um
Þingeyjarsýslur.
Ef hægt er að tala um einhverja
meginreglu um framaleiðir mcinna
innan Alþýðubandalagsins, þá
felst hún í því að vera ekki flokks-
jaxl. Slíkt er ekki vænlegt nema í
undantekningartilvikum. Mun
betra er að hafa verið einhvern-
tfma hátt skrifaður á öðrum vett-
vangi utan flokksins. Til dæmis í
öðrum flokki, eða velkynntur
meðal alþýðunnar heima í héraði.
ALÞÝÐUFLOKKUR
llir gamlir stjórn-
málaflokkar lands-
ins hafa náð sér í
þingmannsefni úr
fjölmiðlum, þó í
mismiklum mæli.
Þessi leið hefur í seinni tíð verið
fjölsótt af alþýðuflokksmönnum.
Hér má nefna þriðjung þingflokks
hans, þá Eið Guðnason og Jón Bald-
vin Hannibalsson. Einnig Arna
Gunnarsson fyrrverandi þingmann
og á sínum tíma Vilmund Gylfcison,
þann mikla fjölmiðlcimcinn. Jafnvel
má nefna meðal ungkrata, sem nú
eru að feta sig áfram þessa leið, þá
Guðmund Arna Stefánsson og
Helga Má Arthursson.
Anneus hefur helsta vígi Alþýðu-
flokksins í gegnum tíðina verið
verkalýðshreyfingin, og nú hina
seinni áratugi ýmsar stofnanir vel-
ferðarþjóðfélagsins, svo sem hús-
næðismála- og almannatryggingar.
Auk þess hefur Alþýðuflokkurinn
alltaf haft hlutaskiptarétt á móti
Sjálfstæðisflokknum og Framsókn-
arflokknum í margvíslegum ráðum
og nefndum kerfisins, ekki síst
bankciráðunum. Flokkurinn hefur
alltaf Iagt ríka áherslu á ítök sín á
síðastnefnda staðnum, reyndar
svo að sumir alþýðuflokksmenn
hafa heyrst segja að seta í banka-
ráðum skipti þá meira máli en hve
margir sitji fyrir þá á þingi. Þetta
hefur sína skýringu. Ef flokkurinn
missir völd sín á þessum stað, sem
getur til dæmis orðið ef þing-
mannatala hans lækkar enn meira
en orðið er og hefur þar með áhrif á
hlutaskiptaregluna, þá geta önnur
vígi flokksins fallið um sjálft sig í
kjölfarið. Alþýðublaðið til að
mynda nýtur styrks af setu sinna
manna í bankaráði Landsbankans,
og reyndar má segja að tilvera þess
byggist nær alveg á því.
Þeir valdareitir Alþýðuflokksins
sem hér hafa verið nefndir að ofan,
eru eins og gefur að skilja mjög
mikilvægir þeim alþýðuflokks-
mönnum sem á annað borð hcifa
hugsað sér til hreifings upp á við í
flokknum. Tökum dæmi af alþýðu-
flokksmanni sem fór verkalýðs-
leiðina upp stigann.
Karl Steincir Guðnason. Hcinn
var ekki orðinn tvítugur þegar
hann var kjörinn formaður Félags
ungra jafnaðcirmanna í heimabæ
sínum, Keflavík, og því embætti
gegndi hann næstu átta ár. 21 árs
gamall var hann svo kosinn í
flokksstjórn Alþýðuflokksins og
hafði þá lokið kennciraprófi ári
áður. Hann kenndi við bamaskóla
Keflavíkur frá 1960 til 76, og lét á
þeim árum fljótt kveða að sér í
verkalýðsmálum á Suðumesjum.
Hann varð þannig ritari Verkalýðs-
og sjómannafélags Keflavíkur og
nágrennis árið 1966 og formaður í
sama félagi frá 1970. Scimb'mis því
sem sól Karls Steincirs reis innan
flokksins jókst frami hans í heildar-
samtökum verkafólks. Hann gerð-
ist um skeið námsstjóri Félags-
málaskóla alþýðu og varð síðan
varciformaður VerkamannciScim-
bands íslands 1975. Árið eftir var
hann líka kosinn ritari flokksins og
komst svo nokkmm árum síðar í
stjórn Norræna verkalýðssam-
bandsins. Það má kannski segja að
Karl Steinar hafi hér verið að klífa
upp tvo stiga samtímis, sem hvor
hafi stutt annan. Þingmennskan,
næsta þrepið, blasti við honum.
Þeim áfanga náði hann 1978, og
meðal þess sem þingsetan hefur
skilað honum er sæti í stjóm Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins.
Við sjáum hér að ofan Karl Stein-
ar setjast í stjórn norrænu verka-
lýðssamtakanna. Alþýðuflokkur-
inn hefur líka alltaf lagt ríka
áherslu á norrænt samstarf og
hlotið fyrir bragðið nokkrar vel
þegncU" stöður af þeim meiði, enda
nýtur flokkurinn góðs af yfirburða-
stöðu bræðraflokka sinna í nor-
rænni pólitík. Nefna má að Eiður
Guðnason hefur verið formaður
menningcirmálanefndcir Norður-
landaráðs síðan 1982, einnig að
aðrir núverandi og fyrrverandi
þingmenn krata hafa nýtt sér þessa
skandinavísku leið til framdráttar.
Árni Gunnarsson vcir líkt og Eiður
formaður menningarmálcinefndar
Norðurlandaráðs milli áranna
1980 og ’82.
Svo er það Hafnarf jörður. Sá bær
hefur um langt árabil verið einkar
sterkt vígi alþýðuflokksmanna.
Það var í gegnum bæjarpólitík þar
sem Kjartan Jóhcinnsson, núvercindi
formaður flokksins, fór að feta sig
upp stigann. Scima ár og hann varð
varaformaður flokksins, 1974, var
hann kosinn bæjarfulltrúi Hafn-
firðinga, en þcir áður hafði hann
komist í stjórnir RARIK og ISAL, en
í því sambandi má geta að Kjcirtan
er menntaður í rekstrarverkfræði
og hagfræði í Svíþjóð og Bandaríkj-
unum. Ferill Kjartans kemur hvergi
nærri verkalýðsmálum og ekki fé-
lagsmálum svo nokkru nemi, þó
hann geti státað af því að hafa ver-
ið formaður Styrktarfélags aldr-
aðra í Hafnarfirði um þriggja ára
skeið, og ekki hefur hann heldur
notað sér vinnu við fjöimiðla til
framdráttar í pólitík sinni. Kjartan
er tæknikrati. Hann er lcingskóla-
genginn rétt eins og þrír síðustu
formenn Alþýðuflokksins hafa cillir
verið.
í pólitísku umróti síðustu ára
hefur Alþýðuflokkurinn látið á sjá.
Framabraut einstcikra þingmanna
hans hefur því verið æði skiykkj-
ótt, reyndar svo að þrátt fyrir ann-
ars vel heppnað klifurýmissa þing-
mannsefna á undanförnum árum
hefur enginn þeirra treyst sig veru-
lega í sessi. Skemmst er að minnast
þess er þrír þingmenn duttu út af
þingi við síðustu kosningar, en þar
á meðal voru varaformaður flokks-
ins og þingflokksformaður hans.
Stiginn er valtur.
BANDALAG
JAFNAÐARMANNA
æra má rök fyrir því
að það hafi verið
stofnandi og helsti
hugmyndafræðing-
ur Bandalags jafn-
aðcirmanna, Vil-
mundur heitinn Gylfason, sem hafi
hrist undirstöður Alþýðuflokksins
og gert framæstigann innan hans
svona valtan. Hcmn krafðist þess,
að flokkurinn hcifnaði sjálfri hug-
myndinni um að einstakir þing-
menn klifruðu upp þann metorða-
stiga sem flokkurinn hafði lagt upp
um valdakerfið liðsmönnum sín-
um til handargagns. Sú áhersla
sem Viimundur lagði á að
„hreinsa" Alþýðuflokkinn af hags-
munavörslu í kerfinu varð honum
að fótcikefli í eigin framaklifri innan
flokksins en um leið einn af horn-
steinum stefnu Bandalags jafnað-
armanna.
Á þessum hornsteini hvílir nú sú
viðtekna skoðun í Bandalagi jcifn-
aðarmcmna að í hinu hefðbundna
framabrautcikerfi felist miðstýring
á því hverjir komist til áhrifa í
flokknum, og að þetta kerfi hafi
reyndar skilað óhæfum pólitíkus-
um. Hugmynd Bandcdags jafnaðar-
manna er að félagar flokksins þrói
eigin feril cif sjálfsdáðum, þroskist
án afskiptasemi annarra. Frjálsu
frcimtciki hvers og eins er ætlað að
ráða ferðinni, en hversu frjálslega
menn geta hækkað í metorðastig-
anum í flokksumhverfi Bandalags
jafnaðarmanna getur tíminn að-
eins skorið úr um.
Bandalagið afneitar þannig mið-
stýrðri „framleiðslu" á flokksgæð-
ingum, en kemur valddreifð ,Jram-
leiðsluaðferð“ bandalagsins til
með að skila jcifn góðri og fjöl-
breyttri ,sölulínu“ pólitíkusa og
vonir standa til? Nú þegar má sjá,
að flokkurinn aflar sér fylgismanna
úr röðum ákveðinna hópa í sam-
félaginu. Áhuga á stefnumiðum
bandalagsins virðist t.d. gæta sér-
staklega í röðum ungra mennta-
manna í viðskiptalífinu og í hópi
listafólks. Langskólagengið fólk er
áberandi, fólk sem hefur að baki 4 -
8 ár í háskóla, gjaman í Bretlandi,
V-Þýskalandi, Svíþjóð eða Banda-
ríkjunum. Margt aí þessu fólki
stundaði ennfremur sitt nám á bar-
áttuskeiði 68-kynsk)ðarinnar og
mótaði lífsskoðanir sínar þá.
SAMTÖKUM
KVENNALISTA
f spurningin um þró-
un Bandcilags jafn-
aðarmanna snýst að
einhverju leyti um
afdrif 68-kynsIóðcir-
innar, þá er þróun
kvennalistanna nátengd jafnréttis-
baráttu kvenna. Bandalag jafnað-
armanna afneitar framabrauta-
kerfinu sem slíku og hvað varðar
valdauppbyggingu kvennalistanna
leitcist þeir við það líka. Þeir leggja
hins vegar ríka áherslu á að ryðja
líka nýja framabraut, sem gerir
konum kleift að standa jafnfætis
karlmönnum í hinum stóra met-
orðastiga þjóðfélagsins, og það á
eigin forsendum. Mcirkmið flokks-
maskínu þeirra er ekki að lyfta ein-
stökum flokksmönnum til vegs og
virðingar innan flokksins, heldur
að lyfta íslenska kvenkyninu upp í
heild. í þessu scunbandi er vert að
geta þess, að ætlun kvennalist-
anna er að forðast pírcunídaskipu-
lagningu valdsins inncui raða sinna
og skipta ört um forystufólk í
helstu valdastofnunum samtak-
anna, þingmenn og fulltrúa í hin-
um ýmsu ráðum og nefndum. Eins
er mikilvægt að hafa í huga sér-
stöðu kvennalistanna í íslenska
flokkakerfinu. Þeir verða til sem
ákveðin mótmæli gegn valdakerfi
og framabrautum hinna flokkcuina
þarsem konur hafa ekki þrifist til
jcifns við karla. Konumar kváðu
upp þann dóm að klifurbrautirnar
væru sniðnar fyrir kcula; þær gætu
t.d. ekki endilega hlaupið á mikil-
vægan stjórncufund klukkan 17
með litlum fyrirvara, svo dæmi sé
tekið. Tekin veu sú stefna að stofna
kvennaflokka til að ryðja konum
braut inn í bæjar- og sveitarstjórn-
ir og inn á Alþingi.
En hvernig hafa konumar valið
sína fulltrúa í áhrifastöður innan
flokksstcufsins - hvað gildir?
Vegna þess hvað samtökin em ný
er engin leið að gefa neina heildar-
mynd af dæmigerðri kvennalista-
konu. Við val á framboðslista var
handahófsreglan notuð til jafns við
önnur sjónarmið, en ljóst er að
heppilegra er fyrir konur sem
hyggja á þátttöku í samtökunum
að hafa einhverja reynslu úr jafn-
réttisbcuáttu kvenna. Athyglisvert
er þó, að tveir af þremur þing-
mönnum Samtaka um kvennalista
urðu ekki virkir í þeim fyrr en
skömmu áður en þeir tóku sæti á
Alþingi. Guðrún Ágnarsdóttir fór
að starfa með samtökunum um
árcunótin 1983-84 og Kristín Hcdl-
dórsdóttir var sett á kvennalistann
fyrir kosningamar í fyrra eftir að-
eins nokkurra vikna stcuf. Samtök-
in eru flokkur kvenna sem yfirleitt
eru allvel menntaðcu og koma
gjarnan úr hefðbundnum stcufs-
stéttum kvenna, svo sem röðum
hjúkrunarfræðinga og kennara.
LAUSNÁ
SKÁKÞRAUT
A. Lipton: Venjulega kemur ekki
til greina að skákað sé eða maður
drepinn í lykilleik skákdæmis. En
hér leyfir höfundur sér að brjóta
þá reglu:
1. d4+! Dd3 2. Hxdl mát
Hdd3 2. Hxdl mát
Hfd2 2. Hxf4 mát
Rd3 2. Hxf3 mát
Þessar leppanir em ljómandi
skemmtilegar.
B. Úr tefldu tafli. Svartur hefur
greinilega þrengra tafl, en hvít
hefur sést yfir tækifæri sem hann
á til að losa um sig:
1. - Rxb4! 2. cxb Rf4 og vinnur
manninn til baka.
10 HELGARPÓSTURINN