Helgarpósturinn - 25.10.1984, Qupperneq 14

YFIRHEYRSLA
nafn Steingrímur Hermannsson fæddur 22.06.1928 staða Forsætisráðherra
heimili: Mávanes 19, Garðabæ heimilishagir: Kvæntur Eddu Guðmundsdóttur
bifreið: Chevrolet Blazer 1984 mánaðarlaun: 83.058 kr. áhugamál Útivera, smíðar, o.fl.
Vid náum tökum á
eftir Hallgrfm Thortteinsson
Ríklsstjórnin samþykkti skattalækkunartiilögu Steingríms Hermannssonar, for-
sætisráðherra, á fundi sínum í gær, miðvikudag. Skömmu fyrir ríkisstjórnarfund-
inn var forsætisrádherra yflrheyrður um stödu samningamálanna og þátt ríkis-
stjórnarinnar í þeim.
— Er launastefna ríkisstjórnarinnar
ekki sprungin?
„Ég vil ekki segja að hún sé sprungin enn,
því ennþá reynir á það hjá ASÍ og aðiidarfé-
lðgum þess í viðræðunum við VSI hvort fara
má skattalækkunarleiðina."
— En upphaf leg launastefna ykkar var
að laun hækkuðu ekki meira en 5% á
næsta ári. Þegar nú er talað um 11 % og
samningar upp á yfir 20% liggja á borð-
inu þá er upphaflegi ramminn augljós-
lega sprunginn, eða hvað?
„Það er rétt, ef við leggjum hann til grund-
vallar, þá er hann brostinn, ég vil kannski
ekki kalla hann sprunginn, því að ég held að
með þessu gæti okkur tekist að halda verð-
bólgunni á svipuðu róli og hún er nú, eða
15—17%. Hún færi kannski aðeins upp um
áramótin, en ég hygg að við næðum þó
verðbólgumarkmiðum okkar með skatta-
lækkunarleiðinni í iok næsta árs, þ.e.a.s. að
verðbólgan yrði 10% eða þar fyrir neðan."
Er það þitt mat að verkalýðshreyfing-
in sé svipuörar skoðunar og ríkisstjórn-
in hvað varðar gildi aðhalds að verð-
bólgu með hóflegum launahækkunum?
„A þeim allmörgu fundum sem ég hef átt
með launþegasamtökunum, t.d. ASl, Verka-
mannasambandinu og Landssambandi iðn-
verkafólks, hefur mér virst þetta koma mjög
ákveðið fram. Menn vilja ekki verðbólgu-
skriðu og þær kollsteypur sem henni fylgja."
— Svo viröist sem á fáeinum vikum
hafi kjaradeilurnar snúist frá baráttu
um að ná sama kaupmætti og í árslok
1983 upp í harðar kröfur um 30% launa-
hækkun; þetta er BSRB-tónninn. Því er
víða haldið fram að með lipurð og lagni
hefði mátt koma í veg fyrir að þessi
harka hlypi í deiluna. Hvað finnst þér?
„Þetta er tvíhliða. í fyrsta lagi eru kröf-
urnar um 30% hækkun strax og 5% 1. janúar
og samninga bara til 15. apríi að mínu mati
fáránlegar og það er ailtaf spurning hvað
menn treysta sér til að tala mikið saman þeg-
ar svona krafa er sett fram.
— Kom inngriþ þitt ekki ansi
seint? Hvers vegna var ekki búið að
ganga frá skattalækkunarleiðinni form-
lega fyrr og kynna hana áður en fjár-
málaráðherra hleypti viðræðunum í
hnút?
„Ég vil í fyrsta lagi ekki láta skilja mig svo,
að deilan við BSRB hafi verið komin í hnút
í höndum fjármálaráðherra, eins og ég segi
— það er tvíþætt. Þú lýstir þeirri launamála-
síefnu sem við höfðum og töldum skynsam-
legasta. Hún var brostin. Við höfðum ákveð-
ið að lækka skatta um 600 miiljónir króna og
ná þeim aftur inn með óbeinum sköttum, í
anda þingsáiyktunar Alþingis frá í vor.
Breytingin sem verður er sú, að við segjum
sem svo: AUt í lagi, ef það getur orðið til þess
að leysa þessa hörðu deilu, þá skulum við
færa vandann yfir á ríkissjóð, auka tekju-
skattslækkunina uppí allt að 1100 milljónir
og innheimta hana ekki nema eins og sam-
komulag getur orðið um við aðila vinnu-
markaðarins. Þessu er hleypt af stað — á bak
við tjöidin, getum við sagt — í kringum miðj-
an september og þegar við finnum hljóm-
grunn fyrir þessu — Verkamannasambandið
breytir t.d. kröfum sínum verulega — þá
höldum við formlegan fund um þetta í vik-
unni á eftir. Svo ég get ekki tekið undir það
að þetta hafi ekki verið í umræðunni ali-
lengi, þetta hefur verið rætt í rúman mán-
uð."
— Engu að síður var skattalækkunar-
leiðin ekki sett formlega fram í viðræð-
unum við BSRB heldur var bara sáttatil-
lagan inní myndinni framanaf. Hvers
vegna? Vanmátuð þið BSRB?
„BSRB var að sjálfsögðu ekki vanmetið.
Fulltrúar þess mættu á fund hjá mér 26. sept-
ember, þar sem þeim voru kynntar þessar
hugmyndir. Það er að vísu eftir atkvæða-
greiðsluna um sáttatillöguna. Tillagan kom
fram tveimur vikum áður og á því stigi voru
enn bundnar vonir við að menn vildu semja
um tiltöiulega lágar peningalaunahækkanir
sem viðhéldu þó kaupmætti síðasta ársfjórð-
ungs 1983 og að skattalækkanir þyrftu ekki
að koma til viðbótar."
— Um 20. september heyrðust hávær-
ar raddir um það í Sjálfstæðisflokknum
um að nú skyldi efnt til nýrra kosninga.
Dagurinn 24. nóvember var nefndur. Á
hverju strandaði þetta?
„Þessar hugmyndir komu aldrei til mín.
Ég veit ekki hjá hvaða einstaklingum þær
urðu til, þær komu aldrei til umræðu. Ég
held að brunalið eigi ekki að hlaupa frá eid-
inum, heldur sjá um að slökkva hann. Svo
má e.t.v. spyrja þjóðina, sína yfirmenn í
þessu sambandi, hvernig fólki sýnist að tek-
ist hafi."
— Sýnist þér nú að ríkisstjórnin nái
ekki tökum á málunum og að hún þurfi
að fara frá?
„Tökum verður náð á þessum málum. Ef
tökum er ekki náð, þá ætti hún að fara frá,
en ríkisstjórnin er ákveðin í því, hvor leiðin
sem verður nú ofaná, skattalækkunarleiðin
eða verðbólguleiðin, að grípa til aðgerða til
að halda atvinnuvegunum gangandi og rétta
skútuna við á nýjan leik."
— Hvaða tryggingu getur ríkisstjórn-
in gefiö fyrir því að kaupmáttur síðasta
ársfjórðung 1983 geti haldist út næsta
ár?
„Sjálfkrafa kaupmáttartrygging kemur
ekki til greina. Það er ekkert annað en vísi-
tala og þá erum við komnir nákvæmlega í
sömu spor og í samningunum 1974: 25%
hækkun og svo verðbólga. En ef grannt er
fylgst með því, hins vegar, hvernig kaup-
máttur þróast, þá getur ríkisstjórnin vitan-
lega gripið til ýmissa hluta. “
— Aðeins aftur um hörkuna í BSRB-
verkfallinu. Ertu sammála þeim starfs-
aðferðum fjármálaráðherra sem hleypt
hafa illu blóði í fólk; laun voru ekki
greidd út, fólki hótað lögsókn og fang-
elsi, það kallað byltingarfólk?
„Mér finnst spurningin ýkt. Fjármálaráð-
herra hefur ekki hótað neinum fangelsi. Það
eru náttúrulega dómstólarnir einir sem úr-
skurða slíkt og það hefur engum verið stefnt.
En fjármálaráðherra hefur vakið athygli
BSRB á ýmsum framkvæmdum í verkfali-
inu, sem ekki bara hann, heldur við, teljum
að jaðri við lögbrot eða séu jafnvel augljós
lögbrot. Ef BSRB telur sig liafa farið að lög-
um, sem ég svo sannarlega vona, þá er það
í engri hættu. Dómstólarnir skera þá úr um
það ef þessu verður vísað til dómstóla.
Ég vil bara taka fram, að fjármálaráðherra
hefur verið í ákaflega erfiðri stöðu, og þó að
ég gæti vissulega nefnt ýmislegt sem ég
hefði gert öðruvísi þá ætla ég ekki að koma
í bakið á samráðherrum mínum þó peir hafi,
í skjóli síns valds sem er alveg óvéfengt tekið
ákvarðanir. Ég er sannfærður um það að
þeir hafa tekið þær af bestu sannfæringu."
— Hugsanleg lögbrot BSRB leiða hug-
ann að hugsanlegum brotum á útvarps-
lögunum í skjóli Sjálfstæðisflokksins.
Finnst þér forsvararnlegt að ráðherrar
hans hafi staðið eins konar vörð um
stöðvarnar sem spruttu upp í verkfall-
inu?
þessu
„Ég hef ekki fengið nokkurs staðar stað-
festingu á því að þeir hafi staðið vörð um
þessar stöðvar. Ég veit að þeir eru þeirrar
skoðunar að það ætti að opna fyrir frjálst út-
varp og það getur vel verið að sú tilfinning
þeirra og skoðun hafi blandast inni eitthvað
sem þeir hafa sagt. Ég hef kynnt mér hlið Al-
berts Guðmundssonar hvað varðar leitina í
Valhöll og ég fæ allt aðrar upplýsingar frá
þeirri hlið máisins. En ég vil taka það fram
að ég átel hverja þá sem stóðu að þessum
stöðvum. Þetta var ólöglegt og þetta átei ég.
Þetta átti vitanlega ekki að gera. Það mun-
aði engu að NT sem er okkur tengt færi út í
þetta og ég hefði átalið það líka. Sem betur
fer varð ekki af því."
— Hver var þáttur þinn í Reykjavíkur-
samningunum? Þú varst sagdur hafa
tekið þátt í þeirri samningagerd.
„Það er alrangt. Sannleikurinn í því er sá,
að ég kom austan af fjörðum þennan laugar-
dag. Davíð Oddsson, borgarstjóri, sem var
þá veikur, hringdi til mín og spurði hvort ég
vildi hitta sig því hann teldi sig geta fengið
samning við sína starfsmenn. Reykjavíkur-
borg er sjálfstæður samningsaðili. Ég hitti
Davíð og hann sýndi mér samning sem
hljóðaði upp á 6,1% hækkun í upphafi, tvær
flokkatilfærslur og nokkra skattalækkun. Ég
sagði þá og segi enn, að í stöðunni hefði
svona samningur verið vel þoianlegur. Ég
hefði kannski viljað meiri skattaiækkun og
bara eina flokkatilfærslu, en ég sagði við
Davíð að ég teldi að miðað við ástandið væri
ekki hægt að hafa neitt á móti þessu. En síð-
an hækkaði samningurinn um nóttina, þeg-
ar ég svaf heima hjá mér og vissi ekki af því
fyrr en hringt var til mín um morguninn. í
upphafi var mér sagt að þetta þýddi um 13%
launahækkun og ég sagði þá sem svo: Er það
virkilega ekki meira? Svo sá ég að þetta var
langtum meira þegar ég settist niður þarna
um morguninn og reiknaði þetta út. Og ég
tel að þessi samningur hafi verið slæm mis-
tök.“
— Veröa sett lög gegn verkfalli BSRB
ef það heldur áfram í nokkrar vikur
enn?
„Ég trúi því ekki að BSRB haldi áfram í
verkfalli ef samningar takast á hinum al-
menna vinnumarkaði. Það væri að þver-
skailast svo við staðreyndum að það gengur
ekki upp. Lagasetning hefur ekki verið til
umræðu hjá stjórnarflokkunum og alis ekki
á dagskrá. En svo getur farið og hefur farið
að minni hagsmunir verða að víkja fyrir
meiri. Ég vona að ekki komi tilþess. Meðan
nú reynir á samninga milli ASl og VSÍ sem
að mínu mati verður að gerast á næsta sólar-
hring eða svo, þá er kannski best að hinkra
við hjá BSRB."