Helgarpósturinn - 25.10.1984, Blaðsíða 30

Engin blöð. Ekkert útvarp. Ekkert sjónvarp. Enginn strætó. Enginn póstur
(reikningarnir hrannast upp úti í bæ!). Síminn í ólagi. Allt þetta hefur greini-
lega magnað þann kvíða og óvissu um framtíðina sem verkföllin hafa haft
í för með sér fyrir ófáa landsmenn.
En fátt er svo með öllu illt... í fjölmiðlaeklunni hefur fólk orðið að treysta
á eigið frumkvæði í ríkara mæli: Bera sig eftir fréttum og flytja fréttir, fylgjast
með og túlka gerðir ráðamanna, skemmta sér sjálft. Hin forna sagnaþjóð
losnaði um tíma undan fjölmiðlaokinu og hefur lagt sig eftir þjóðlegum
íþróttum: Sagnakveðskap, flími og níði. Margt úr ævagamalli speki Háva-
mála hefur átt vel við þennan tíma, staðhæfingar á borð við „maður er
manns gaman" eða „funi kveikist af funa, maður af manni"!
Með framangreint í huga verður gripið niður í verkfallsmannlífinu (og skal
víst engan undra að ráðherrar svo og óbreyttir þingmenn verða eins konar
leiðarminni í umfjölluninni...)
GRÓA Á LEITI
Þar er þá fyrst til að taka að hún Gróa á
Leiti er hvískrandi á öllum mannamótum og
ber ólygna fyrir sig. Af skiljanlegum
ástæðum snerta ófáar sögur hennar
hæstvirtan fjármálaráðherra. Eftirfarandi
sögu heyrði ég t.d. fyrst í kaffistofu Alþingis
af vörum þingmanns sem hafði hana eftir
manni á verkfallsskrifstofu BSRB sem átti
hins vegar að hafa söguna beint eftir
viðkomandi. (Þrisvar heyrði ég enn sömu
sögu á öðrum vettvangi, óbreytta.)
Einn sólfagran septemberdag kemur
þjóðkunnur leikari til kaupmannsins síns á
horninu í verslunarerindum. Þegar
kaupmaðurinn hefur tínt til umbeðnar
vörur, segir hann við viðskiptavin sinn:
„Ósköp ætlarðu að versla lítið í dag,
góurinn!" „Ja, það kemur nú ekki til af
góðu,“ svarar leikarinn. „Eg hef nú bara
ekki fleiri peninga í buddunni. Hins vegar
var ég að fá launaávísun frá rikinu fyrir
októbermánuð og hljóðar hún upp á 74
krónur. En hana hef ég nú hugsað mér að
geyma. Ég hef hingað til verið dyggur
stuðningsmaður Sjálfstæðisflokksins en nú
eru þeir dagar taldir, svo mikið er víst!"
Nokkrir viðskiptavinir urðu áheyrsla að
þessu samtali, þ.á m. eiginkona háttsetts
sjálfstæðismanns. Síðan segir sagan að ekki
hafi verið liðnir tveir klukkutímar frá því að
leikarinn lauk erindi sínu við kaupmanninn,
en að Albert, vinur litla mannsins, hringir til
hans og segir: „Ég heyri að þú sért í
fjárhagskröggum, góurinn. Viltu ekki líta við
hjá mér í fyrramálið — við hljótum að geta
leyst einhvern veginn úr þessu."
Þá hef ég það eftir Gróu á Leiti að Haukur
Helgason, einn af forystumönnum BSRB í
Hafnarfirði, hafi hringt tvisvar í hið
þjóðkunna fyrirtæki Hagvang sem rekur
m.a. atvinnumiðlun og veit því allt um kaup
og kjör á frjálsum jafnt sem ófrjálsum
markaði. í fyrra skiptið sagðist Haukur vera
sjálfstæður atvinnurekandi sem væri að
hugsa um að ráða til sín á skrifstofuna
kennaramenntaða stúlku, eina þeirra sem
lagt hefði á „vitsmunaflótta" úr
kennarastéttinni í sumar. Hvað ætti hann að
greiða henni í mánaðarlaun? 27 þúsund
krónur, var svarið.
í seinna skiptið ætlaði Haukur að ráða
sömu stúlku til starfa á skrifstofu BSRB og
spurði Hagvang sem fyrr hversu há
mánaðarlaun bæri að greiða henni. Svarið
var 15 þúsund. Rétt skal vera rétt!
FUM OG NID
Nýverið sátu þrir læknar saman í kaffihléi
á alþjóðlegu læknaþingi — Rússi, Ameríkani
og Islendingur — og ræddu um framfarir
læknavísindanna hver í sínu heimalandi.
Rússinn gortaði af því að fimleikastjarna
sem misst hefði báða handleggi af slysförum
hefði orðið alheil meina sinna; Ameríkaninn
státaði sig af fótboltamanni sem misst hefði
báða fætur og hefði verið farinn að skora
mörk aftur eftir tvo mánuði; hvorutveggja
batinn vegna listilegrar ágræðslu þarlendra
lækna.
„Iss, þetta eru nú bara smámunir," svaraði
íslendingurinn. „Fjármálaráðherrann okkar
missti höfuðið í sumar. Við græddum á hann
kálhöfuð og hann er alveg samur við sig.“ —
Ófáir brandarar af þessu tagi ganga manna
á meðal.
Sl. laugardag voru engar dánartilkynning-
ar lesnar upp frá biskupsstofu í útvarpinu. Þá
sagði einhver að nú væru heilbrigðisstéttirn-
ar farnar að fara sér hægt...
En síðast en ekki síst blómstrar nú með
þjóðinni níð- og kersknikveðskapur hvers
konar. Sérstaklega hafa gramir kennarar
fundið fróun í að skeyta skapi sínu á mennta-
og fjármálaráðherra fyrir vægast sagt
ómakleg orð og athafnir í þeirra garð. Og
hagyrðingar eru margir í kennarastétt þótt
menntamálaráðherra hafi ýjað að því að
þeir væru ekki nógu vel menntaðir og
fjármálaráðherra að þeir væru letingjar.
Éinn kennari orti brag um samskipti Alberts
og ríkisstarfsmanna. Þar greinir frá því að
eftir að kennararnir sultu í hel vegna
„launabrottnáms" hafi Albert hlaupið í
skarðið og farið að kenna, en verið drepinn
von bráðar af litlu elskunum í grunnskól-
unum. Látinn komst hann þó fyrst í
vandræði, því Lykla-Pétur vildi ekki hleypa
honum inn í himnaríki með öll vínumboðin
af ótta við að englarnir lentu á fylliríi. Þvi fór
Albert með umboðin sín niður á við til
óformlegra þreifinga um vistun þar. Málalok
urðu sem hér segir:
En lengi getur versnaö það sem vont er orðið fyrr
það vissi best hann Albert er hann stóð við næstu dyr.
Er sá hann inn til helvítis hann hrolli sleginn var
því allir hungurdauðu kennararnir voru þar.
Albert fékk ekki vist í neðra.
Albert brást hinsta vonin sín.
Albert má nú eigra milli vistanna
með umboð fyrir Dubonnet og rósavín.
(Syngist undir laginu „Palli Hall“.)
Þá rak á fjörur mínar þessa vel kveðnu
limru sem inniheldur m.a.s. bókmenntalega
vísun:
Hún er liðin sú tíð minnar trúar á
þann tudda sem launafólk púar á
annars finnst mér að héðan
væri fljótskroppið með'ann
í bíltúr austur að Brúará.
„LÚTERSKUR
TIMBRAÐUR MAÐUR
GERIR EKKI BYLTINGU"
Vöruskortur af verkfallsvöldum er orðinn
tilfinnanlegur, þ.á m. á „nauðsynjavöru"
eins og klósettpappír, áfengi og tóbaki.
Fréttir herma að sum þéttbýlustu hverfi
Reykjavíkur séu fyrir löngu orðin klósett-
pappírslaus. Fyrst hafi fólk gripið til dag-
blaða eins og oft er gert þegar þannig stend-
ur á, en þau dugað skammt í prentaraverk-
fallinu. Grunsamlegt þykir í hve ríkum mæli
þingskjöl eru farin að hverfa úr Alþingishús-
inu. . .
Öldurhús höfuðborgarinnar hafa smám
saman verið að tæmast af tóbaks- og áfengis-
birgðum, á flestum kránum er t.a.m. ekkert
að hafa annað en bölvað bjórlíkið. Hálf var
það nú ömurlegt að horfa á samninganefnd-
armann nokkurn orna sér við síðustu dreggj-
arnar af Invalid porto (táknrænt?) á Gaukn-
um sl. föstudagskvöld. Síðan var ekkert ann-
að á boðstólum en glundrið sem grunur leik-
ur á að farið sé að þynnast.
Sama föstudagskvöld var troðið á Hellin-
um (enda lokaði Gaukurinn snemma kvölds
vegna einkasamkvæmis). í fljótu bragði leit
helst út fyrir að til selskapsins hefði verið
boðið samkvæmt úrtaksaðferð úr þjóðskrá.
Þetta litríka mannhaf hálfskelfdi vesalings
þjónustufólkið og varla nema von.
Og þar sem gindreitli Hellisins sleppti tók
bjórferlíkið við... Þarna sátu kamparíistar,
pernodistar og viskýingar og sötruðu malt-
froðuna grimmdarlegir á svip. Pernodistarn-
ir kváðust hafa búið til sprengju fyrr um
kvöldið, ætlaða til að tæta í sundur ákveðna
líkamsparta ákveðinna ráðherra. Kamparí-
istarnir ræddu æstir um útvarpslagafrum-
varp Ragnhildar. Tóku hatramma afstöðu
gegn því, en sögðust ætla að fara þess á leit
— næði frumvarpið fram að ganga — að hin-
um „frjálsu" útvarpsstöðvum yrði gert að út-
varpa á ensku (sumir töldu önnur erlend mál
vel koma til greina), því á þann máta einan
væri hægt að koma í veg fyrir að íslenskri
tungu yrði nauðgað, um hana skyldu þeir
standa tryggan vörð og berjast fyrir ef á
þyrfti að halda, hver einasti einn!
Enn aðrir istar og ingar æstu sig yfir að-
skiljanlegum málefnum og ekki stóð á heit-
strengingunum. En hrædd er ég um að timb-
urmennirnir hafi borið þær ofurliði næsta
dag. Því, eins og haft verður eftir Gerard Le-
marquis í næsta blaði: „(Laumu)lúterskur
timbraður maður gerir ekki byltingu." Ekki
ef hann fær útrás í áfengi um helgar.
Fáir virðast þó hafa uppgötvað vinina í tó-
baks- og áfengiseyðimörk höfuðstaðarins:
Hótel Borg. Þar hefur verið hægt — í friði og
ró eins og heima í stofu — að þíða nefbrodd-
inn yfir hvers kyns veigum (kamparíið klár-
aðist að vísu á föstud.), framreiddum af
henni Ransý Björns, sem hefur ekki aðeins
tvö fjallavatnsfagurblá alsjáandi augu, held-
ur sér hún líka með hnakkanum og hverjum
fingri. Og hún fann strax réttu deilitöluna,
þegar tveir ungir leikarar á uppleið sem rétt
HUGLÆGARSÖGUR ÚR
VERKFALLINU
eftir Jóhönnu Sveinsdóttur
höfðu uppgötvað vinina, áfengisþyrstir
mjög, pöntuðu hvor fyrir sig: „Tíu viský!"
sagði annar. Hinn: „Þrefaldan pernod, tvö-
faldan viský og fjórfaldan koníak!"
Tóbak Borgarinnar rann hins vegar til
þurrðar sem víðar á mánudagskvöld. Þá
hafði verið stanslaus straumur fólks af göt-
unni í örvæntingarfullri nikótínleit alla helg-
ina. „Það er eins og fólk kjósi fremur að
svelta heldur en að standa uppi tóbaks-
laust," sagði kollega Ransýar með sýnilegri
vanþóknun í röddinni. (Samkvæmt bestu fá-
anlegu heimildum er gangverð á sígarettum
á svörtu 20 kr. stykkið þessa dagana.)
En tóbaks- og áfengisþörf eru gerviþarfir,
áskapaðar nautnir eða helsi eftir því sem
menn kjósa heldur að kalla það. Ef verkfall
BSRB stendur í 1—2 vikur til viðbótar, nægir
það til að þurrka upp landsmenn (ég reikna
ekki með að margir hafi efni á að kaupa sér
flösku á svörtu fyrir 3—4 þús. kall), og þá,
þegar þessi sjálfsagða útrás yfirvinnuþrælk-
aðra íslendinga er úr sögunni, þá fyrst skap-
ast kannski þetta byltingarástand sem AI-
bert Guðmundsson hefur ranglega marglýst
yfir í íslenskum jafnt sem erlendum fjölmiðl-
um að ríki hér nú þegar. Hins vegar er nokk-
uð hæpið að flokka barnaheimili undir
gerviþarfir — í þjóðfélagi þar sem algengast
er að báðir foreldrar þurfi að vinna úti —
eins og sumir íslenskir þingmenn vilja
meina.
ÞIÓDARLEIKHÚSID
VIÐ AUSTURVÖLL
Í verkfallinu hefur leikhúslíf að mestu leg-
ið niðri. Bót er þó í máli að leikhúsið við
Austurvöll hefur verið opið almenningi — og
það alveg ókeypis — allt frá frumsýningu 10.
þ.m. Mjög fjölmennt hefur verið á þingpöll-
um það sem af er þings. Fólk hugsar með sér
að fróðlegt sé að fylgjast með því hvernig
þjóðkjörnir þingmenn þess takist á við „mik-
il örlög smárrar þjóðar" af „festu og
ábyrgð“, frjálsir með ábyrgð (svo notaðar
séu nokkrar algengar klisjur úr máli stjórn-
málamanna) á þessum „voveiflegu tímurn".
Margir hafa þó orðið fyrir vonbrigðum,
einkanlega með endalausar utandagskrár-
umræður, t.d. í framhaldi af kennaraskít-
kasti Alberts.
Það var þó býsna fróðlegt, ég segi ekki
meir, fyrir einstæðar mæður og aðra for-
eldra að heyra það úr munni Arna Johnsen,
þingmanns Sjálfstæðisflokksins, að barna-
heimili væru nú eiginlega gerviþörf, — forð-
ast bæri umfram allt að gera stofnanamat úr
börnunum — í umræðu um dagvistunarmál
sem átti sér stað í efri deild miðvikud. 17.
þ.m. að frumkvæði Sigríðar Dúnu Krist-
mundsdóttur, Samtökum um kvennalista.
Hugmynd Árna var nánar útlistuð af
flokksbróður hans, Birni Dagbjartssyni
(varamanni Lárusar Jónssonar). Honum
mæltist eitthvað á þessa lund (þingræður
hafa enn ekki verið fjölritaðar vegna prent-
araverkfallsins svo ógerlegt er að hafa þetta
orðrétt eftir þingmanninum):
„Ekki vildi ég hafa misst af þeirri reynslu
að hafa farið í fjósið með honum föður mín-
um þegar ég var drengur. Það voru heldur
ekki til nein barnaheimili í þá daga. Ég veit
að öll börn eiga þess ekki kost að vera í sveit,
en þau sjá alveg um það sjálf að velja sér leik-
félaga við hæfi. Það sjáum við nú bara á göt-
unum hérna í Reykjavík. Hér þarf ekki stofn-
anir til.“
Þingmaðurinn kvaðst einu sinni hafa kom-
ið inn á barnaheimili og það hafi verið í Sov-
étríkjunum. Óhugnanlegt hafi verið að horfa
þar á 60 sofandi börn, öll eins klædd. Ef það
væru svona barnaheimili sem hún Sigríður
Dúna væri að berjast fyrir, hlyti hann að
vera þeim afdráttarlaust mótfallinn.
Hér eru háttvirtir þingmenn að gefa í skyn
að það sem lúti að uppeldi barna sé svo
„eðlilegt" og „sjálfsagt" að það sé ekki þess
virði að ræða það. „Ekkert mál“, hvað þá
þingmál. Vonandi er framangreint viðhorf
þó ekki viðhorf „hins almenna karlkyns
þingmanns", mótað af ótrúlega þröngum
reynsluheimi.
Oft fór kliður um þingpalla efri deildar
téðan miðvikudag, þó fálæti ríkti í sjálfum
salnum; sömuleiðis palla neðri deildar sama
dag þar sem verið var að ræða frumvarp til
nýrra útvarpslaga, alias „frjálsa" útvarpið.
Ætla mætti að lífleg og fjörug umræða færi
fram um þetta hitamál, en flestir viðstaddir
þingmenn sýndu furðulegt tómlæti (allir
með fyrirfram ákveðnar skoðanir sem eng-
inn málflutningur fær breytt?) Æsingurinn
var sýnu meiri á þingpöllum. „Hvers vegna
þessi móðursýki um frjáls tæki, fjölmiðla-
frelsi, þegar stór hluti þjóðarinnar sveltur?"
hvæsti kona fyrir aftan mig. „Hafa þeir ekk-
ert þarfara að ræða, mennirnir?"
Lognmollan í þingsalnum náði þó hámarki
eftir þinghlé við sömu umræðu. Þá voru
sárafáir þingmenn í salnum utan þeirra fjög-
urra sem enn voru á mælendaskrá. Fáir
voru því til að meðtaka þann boðskap Guð-
rúnar Agnarsdóttur, Samtökum um kvenna-
lista, að þau myndu á næstunni leggja fram
eigið frumvarp til nýrra útvarpslaga sem
gengi um margt þvert á frumvarp mennta-
málaráðherra. Á þeirri stundu sátu t.d. tveir
þingmenn (sinn úr hvorum stjórnarflokki,
karlkyns að sjálfsögðu) fyrir miðjum sal,
skoðuðu saman ljósmyndir (sem annar
þeirra hefur væntanlega tekið í fríinu),
hvískrandi og pískrandi. „Eitt er víst að nem-
endur mínir kæmust ekki upp með að sýna
mér og öðrum þvílíka óvirðingu í kennslu-
stund!“ sagði konan fyrir aftan mig.
Niðurstöður skoðanakönnunar D/V
(gerðri dagana 12,—14. okt.) leiða í ljós að
meirihluti þeirra er afstöðu tóku eru andvíg-
ir ríkisstjórninni (53,1% á móti 46,9%). Fyrir
nokkrum mánuðum var aftur á móti yfir-
gnæfandi meirihluti könnunarúrtaksins
stjórninni hlynntur. Merkir þetta að lang-
lundargeð launþega sé loks á þrotum? Viku-
verkfall í viðbót og þá gerist eitthvað!
Völvan forna þrumar: „Vituð þér enn eða
hvað?“
30 HELGARPÓSTURINN