Helgarpósturinn - 15.11.1984, Blaðsíða 9

YFIRHEYRSLA
nafn. Jón Baldvin Hannibalsson fæddur: 21.02.1939 staða: Alþingismaður heimilf Vesturgata 38
heimilishagir: Kvæntur Bryndísi Schram, á 4 börn og 1 hund bifreið: Opel Cadett árg. 1984
áhugamal: I\lú um stundir: Saga ítölsku borgríkjanna á miðöldum. mánaðarlaun: Um 45.000 kr.
Eg á mér draum
eflir Ómor Friðriksson myndir iim Smort
Flokksþing Alþýðuflokksins verður haldið um næstu helgi. Jón Baldvin Hanni-
balsson er í kjöri til formanns gegn núverandi formanni, Kjartani Jóhannssyni, sem
stefnir ad endurkjöri. Jón Baldvin situr í yfirheyrslu HP um þessi mál í dag.
— Þegar þú stefnir nú i formannssæti
Alþýduflokksins lýsir þú þvi yfir ad
flokkurinn eigi að hasla sér vöU vinstra
megin við miðju í fiokkakerfinu. For-
maður flokksins fullyrðir hins vegar að
hann sé þar staðsettur nú þegar og það
sem flokkur launafólks. Hvar er mál-
efnaágreiningurinn?
„Ég skai skýra hvað ég á við. Við búum í
fjöiflokkakerfi með 7 stjórnmáiaflokkum og
ég á nákvæmlega við þetta: Til vinstri við
okkur eru 2 flokkar. Lengst til vinstri er
Kvennalistinn. Hann er samtök stjórnleys-
ingja, með femínisma sem grundvallarhug-
mynd; apartheid kynjanna. Þegar þú fyigist
með störfum Kvennalistans á þingi, þá kem-
ur á daginn að hann er vinstra megin við Al-
þýðubandalagið, í utanríkismáium, í at-
vinnumálum og hugmyndafræði. Alþýðu-
bandalagið er a.m.k. tvískiptur flokkur.
Annars vegar eru það vinstri róttæklingar
og hins vegar er þar armur sem á æ bágara
í flokknum og má kaiia verkalýðssinna og
raunsæismenn.
Hægra megin við okkur er Sjálfstæðis-
fiokkurinn. Hann er a.m.k. fjórir fiokkar: Þar
er frjálshyggjusöfnuðurinn sem er að taka
völdin í flokknum, í öðru lagi eru þar fram-
sóknarmenn sem leiðist í Framsókn, því
næst koma pilsfaldakapítalistarnir, þ.e.a.s.
hagsmunaverðir stórfyrirtækja, og loks hef-
urðu stóran hóp í Sjálfstæðisflokknum sem
er frjálslynt og sósíaldemókratískt fólk sem
af einhverjum ástæðum hefur ekki kosið Al-
þýðuflokkinn. Að lokum er svo Bandalag
jafnaðarmanna sem er að eigin sögn jafnað-
armannaflokkur.
Alþýðufiokkurinn á fyrst og fremst að ieita
samstarfs við Bandalag jafnaðarmanna,
þessi sósíaldemókratísku öfl í Sjálfstæðis-
flokknum og verkalýðssinnana og raunsæis-
mennina í Alþýðubandalaginu. Ég á mér
draum um að breyta þessu flokkakerfi þann-
ig að þetta stjórnmálaafl, vinstra megin við
miðju, verði stjórnmálaflokkur með 20 til
30% fylgi í flokkakerfinu. Þetta eru forsend-
ur fyrir því að hann verði ráðandi afl í ríkis-
stjórnum og þetta er mitt markmið.“
— Mikið er rætt um sameiningu fé-
lagshyggju- og vinstri afia. Getur ekki
allt eins verid að frambod þitt ásamt
hördum skeytum að Alþýðubandalag-
inu verði til að viðhalda áratuga klofn-
ingi á vinstrivængnum?
„Stöldrum við þessi tvö hugtök „vinstri
sinnað fólk“ og „félagshyggjufólk". Bæði
Framsókn og Alþýðubandalag nota þau
mikið en sá fyrrnefndi er erki-kerfisflokkur
og hinn síðari íhaldssamur hentistefnufiokk-
ur sem verður aldrei sameiningar- og for-
ystuafl vinstri manna. í stjórnartíð þessara
flokka hefur misrétti og ranglæti farið hrað-
vaxandi í þjóðfélaginu. Á móti þessu stilli ég
upp hugmyndinni um samtök og nýtt stjórn-
málaafl jafnaðarmanna. Það er mitt samein-
ingarmál og mín sigurformúla."
— Þú vilt fylgja íhaldssamri stefnu í
öryggis- og varnarmálum. Heldurðu
ekki að það fæli vinstri menn frá flokkn-
um og þeir hægri sinnar sem styðja slíka
stefnu telji betri kost að snúa sér að
hreinum hægri flokki?
„Nei. Fyrri forystumenn flokksins áttu
mikinn þátt í að móta þá stef nu sem fylgt hef-
ur verið frá stríðslokum og hún hefur gefist
vel og það verður ekki vefengt að um hana
hefur skapast samstaða mikils meirihluta
þjóðarinnar. Svo hef ég einfaldlega þá sann-
færingu að hlutleysispólitík Aiþýðubanda-
lags og Kvennalista, og hugmyndir um aðild
að kjarnorkuvopnalausu svæði á Norður-
löndum, sé stórhættuleg stefna. Alþýðu-
flokkurinn á því að taka af öll tvímæli um
það að hann er andstæðingur Aiþýðubanda-
iags og Kvennalista í utanríkismálum. Ég vil
bæta því við, að ég er sjálfur fyrrverandi
kommúnisti og marxisti á unglingsárum og
ég skil vel tilfinningaleg og þjóðernissinnuð
sjónarmið ungs fólks í þessum málum og er
reiðubúinn til að sýna því mikið umburðar-
iyndi."
— Við hvað styðstu helst þegar þú tel-
ur þig nú eiga erindi í formannsstól?
Áttu vísan .stuðning meðal flokks-
manna?
„Stundum er talað um sannfæringar-
stjórnmálamenn, og hins vegar eins konar
diplómata eða reikningshausa. Ég byrjaði
ekki á því að telja hausana heldur því að
ræða málin við flokksmenn. Mitt framboð er
rökrétt niðurstaða af umræðum og kröfu um
breytingar. Það er það sem ég styðst við.
Það verður aðeins spurt um eitt eftir flokks-
þing: Þorði flokkurinn eða þorði hann ekki?
Þorði hann að hætta á breytingar eða var
það óttinn við þær sem varð ofan á? Ég veit
að allir hugsandi jafnaðarmenn eru sam-
mála mér um það, að þörf er á breytingum
á Alþýðuflokknum, á flokkakerfinu og þjóö-
félaginu.“
— Það var dræm þátttaka í kjöri
fiokksþingsfulltrúa í Reykjavík...
„Það er rétt að hún var ekki nægileg, eitt-
hvað yfir 200 manns kusu, en þá lá ekkert
fyrir um það að krafan um breytingu fengi
málsvara sem fylgdi henni eftir inn á fiokks-
þing.
Síðastliðinn vetur var deyfð í féiagsstarfi.
Alþýðuflokksmenn höfðu orðið fyrir sárum
vonbrigðum með klofninginn '82 og '83, og
einnig með hlut flokksins í stjórnarmynd-
unarviðræðunum að loknum kosningum og
eygðu ekki von. Þegar menn eygja ekki von
þá er ekki áhugi, ekki þátttaka. Þetta hefur
breyst á síðastliðnu sumri, og ekki síst í
Reykjavík. Á vikuiegum fundum í Alþýðu-
húsinu, félagsmiðstöð jafnaðarmanna, hefur
stundum verið hátt í fjórða hundrað manns."
— Frá ’78 hefur flokkurinn glatað
geysilegu fylgi, s.s. hér í Reykjavík þar
sem þú hefur verid í oddaaðstödu. Má
ekki segja þad sama um þig og þú segir
um formanninn: Skipperinn fiskar ekki?
„Líkingin um skipstjórann er ágæt og ég
vil skjóta því inn að ég hafði geysigaman af
því að fyrsti maðurinn sem hafði samband
við mig að loknum útvarps- og sjónvarps-
viðtölum var skipstjóri minn á Gerpi, stúd-
entsprófssumarið ’58, og sagði: „Mér fannst
nú fyrir löngu kominn tími til að messagutt-
inn minn færi að hypja sig upp í brú.“
Það er enginn sá skipstjóri sem ég þekki
sem kennir öðrum um ef ekki afiast. Hann
kann að vera á vondu skipi eða með bág-
borin veiðarfæri, og vera kann að áhöfnin sé
ekki fyrsta fiokks, en allir skipstjórnarmenn
vita að það er karlinn í brúnni sem ber
ábyrgðina. Hann tekur afleiðingunum. í Al-
þýðufiokknum er það svo, að framkvæmda-
stofnanir flokksins eru mjög veikar og for-
mannsembættið er sterkt og formaðurinn
ræður því mikið tii sem hann vill ráða. Ef
spurt er hvort ég sé samábyrgur um bág-
borið gengi flokksins, er hægt að segja með
sama hætti, að háseti sé ábyrgur fyrir lé-
legum aflabrögðum. En hvað segir háset-
inn? Ég beini því til sjómanna."
— Engu að síður hefur fylgið hrunið
hér í Reykjavík...
„Má ég minna þig á kosningarnar 1983. Þá
háðum við Jóhanna kosningabaráttu við
erfið skilyrði. Klofningur var í Reykjavík
vegna Bandalags jafnaðarmanna og við vor-
um talin af í öllum skoðanakönnunum. Þrátt
fyrir það snerum við taflinu við og fengum
1600 atkvæði umfram fylgi flokksins í
borgarstjórnarkosningunum á undan. Það
er ekki vondur fiskari."
— Hefur það verið þér metnadarmál í
gegnum árin að verða formaður flokks-
ins?
„Ég hef ekki lifað lífinu með það sem enda-
markmið að verða formaður Alþýðuflokks-
ins, en ég get sagt stutta sögu, því ég er
kannski svolítið forlagatrúar: Eg er fæddur í
Alþýðuhúsinu á ísafirði. Móðir mín var mjög
veik þegar hún átti mig og ég var fyrirburð-
ur; tekinn með keisaraskurði til þess að
bjarga lífi hennar. Það hafði verið ákveðið
löngu áður að ég ætti að heita Þórhailur en
þessa seinustu daga fyrir fæðinguna vitjaði
fjarskyldur ættingi ákaft nafns í draumum á
þessum hvítvoðungi. Þessi maður var Jón
Baldvinsson og því heiti ég Jón Baldvin. Og
hver er ég að streitast á móti örlögunum?"
— í fjölmidlum hefur verið talið að
iandsbyggðin muni ráða úrslitum á
flokksþinginu. Hvaðan telur þú þig fá
helstan stuðning?
„Það fer ekkert milli mála af þeim við-
brögðum sem ég hef fengið og aí viðtölum
við flokksmenn, að stuðningur við mig
kemur alls staðar að. Ég á gott fylgi meðai
Vestfirðinga, Norðlendinga, Vestmann-
eyinga, og reyndar Reyknesinga. Ekki bara
í Reykjavík."
— Þegar Kjartan fór fram gegn Bene-
dikt 1980 varð nokkuð fræg sú yfirlýs-
ing hans að honum þætti vænt um Bene-
dikt og væri vinur hans. Ert þú vinur
Kjartans?
„Við erum ekki persónulegir vinir en
samstarfsmenn, og ég met Kjartan fyrir hans
kosti. Hann er vel menntaður maður og er
flinkur fagmaður, góður nefndamaður og
reyndist vel sem fagráðherra. En við erum
algerar andstæður. Ég er „generalisti”. Hef
víðtæka menntun og er húmanisti en þó
ekki fyrst og fremst gætinn maður og var-
kár, heldur er ég stríðinn, áreitinn og hef
gaman af átökum og nýt mín í slagnum. Ég
er baráttumaður og ef það á að spila sóknar-
leik verða menn að veija sér sóknarleik-
mann sem hefur gaman af sóknarleik.”
— Telurðu að lyktir mála á fiokks-
þinginu geti hreinlega ráðið úrslitum
um framtíðarstöðu Alþýðuflokksins?
„Tvímæialaust. Framtíð hans er fólgin í
því hvort krafan um breytingar nær fram
eða ekki."
— Og því hvort skipt verður um sókn-
arleikmann?
„Já. Hvernig hafa þeir þetta í landsliðinu:
Ekki hola þeir Pétri Péturssyni aftast í vörn-
ina? Hann skorar ekki mikið þaðan, er það?“