Helgarpósturinn - 15.11.1984, Blaðsíða 15

LISTAPOSTURINN
GÓÐA NÓTT, MAMMA — leikrit um
sjálfsvíg á Litla sviðinu:
„Ekki síst fyrir þá
sem eftir lifa“
*
ségir leikstjórinn Lárus Ymir
Óskarsson.
Lárus Ýmir leikstýrir
Guðbjörgu Þorbjarnar-
dóttur í GÓÐA NÓTT,
MAMMA.
„Leikritid fjallar um sjálfsvíg, mál
sem flestir hafa leitt hugann aö sem
félagslegu og sálrœnu fyrirbœri,
þótt umrœöan komi sjaldnast upp á
yfirborðid. íverkinu er skyggnst inn
í hugarheim manneskju sem hyggst
svipta sig lífi og varpað Ijósi á líðan
hennar, “ segir Lárus Ýmir Oskars-
son sem leikstýrir bandaríska verð-
launaleikritinu GÓDA NÓTT,
MAMMA eftir Marsha Norman.
Frumsýning á verkinu verður nk.
sunnudag á Litla sviðinu í Þjóðleik-
húsinu.
Aðeins tvö hlutverk eru í leiknum
og eru þau í höndum þeirra Krist-
bjargar Kjeld og Guðbjargar Þor-
bjarnardóttur. Olga Guðrún Árna-
dóttir annaðist þýðinguna, Þor-
björg Höskuldsdóttir gerir leik-
mynd og búninga og ljósameistari
er Kristinn Daníelsson.
GÓÐA NÓTT, MAMMA (’night
Mother) var frumsýnt á Broadway á
síðasta ári og hlaut Marsha Norman
hin eftirsóttu Pulitzer-verðlaun fyrir
verkið. Norman hefur samið nokk-
ur leikrit og einkennast þau einkum
af gömlum hörmum og duldum ótta
persónanna sem dreginn er fram í
sviðsljósið þar sem fortíðin er gerð
upp og lífið verður óumflýjanlegt.
I umræddu verki segir frá Jessie,
miðaldra konu (Kristbjörg Kjeld)
sem lifir fábreyttu lífi ásamt móður
sinni (Guðbjörg Þorbjarnardóttir).
Grundvallarspurning leiksins er: Er
lífið þess virði að lifa því? Móðirin
lætur hverjum degi nægja sína þján-
ingu en Jessie lítur svo á að lífið
verði að hafa eitthvað meira upp á
að bjóða svo hægt sé að lifa því.
Kvöldið sem leikurinn fer fram lýsir
Jessie því yfir að hún ætli að svipta
sig lífi. Það sem eftir er kvöldsins
glíma þær mæðgur um líf Jessiar.
„Þetta leikrit er ekki síst skrifað
fyrir þá sem eftir lifa,“ segir Lárus
Ymir. „Aðstandendur þeirra sem
fremja sjálfsmorð spyrja iðulega
sjálfa sig spurninga sem: Hvers
vegna? Var manneskjan svona
óhamingjusöm? Hefði ég getað gert
eitthvað?"
Varðandi vinnsluna á sýningunni
segir Lárus: „Verkið var lengi í
vinnslu, til dæmis skall á verkfall
sem seinkaði frumsýningunni. Ann-
ars er þetta mjög erfitt leikrit fyrir
leikara. í tvo tíma samfellt standa
tvær leikkonur uppi á sviði og fara
með textann. Þær Kristbjörg og
Guðbjörg eru stórkostlegir lista-
menn og meðal bestu leikara okkar
þjóðar. Samvinnan við þær hefur
verið mjög ánægjuleg," segir Lárus
Ýmir Óskarsson íeikstjóri.
-IM
KVIKMYNDIR
*
I skugga bókar
A USTURBÆJARBIÓ: GARP.
Bandarísk. Árgerð 1983.
Leikstjóri: George Roy Hill.
Handrit: John Irving.
Aðalhlutverk: Robert Williams, Mary Beth
Hurt o.fl.
Ein mesta metsölubók seinni ára í Banda-
ríkjunum og víðar er skáldsagan The World
According to Garp (Heimsmynd Garps) sem
rithöfundurinn John Irving skrifaði fyrir
u.þ.b. tíu árum. Irving varð heimsfrægur á
skömmum tíma og sendi nokkrum árum síð-
ar frá sér aðra bók, Hotel New Hampshire,
sem einnig hefur verið kvikmynduð. Bókin
um Garp er einhver hlægilegasta en jafn-
framt sorglegasta bók sem undirritaður hef-
ur lesið. Hún segir frá 68-manninum Garp
sem hefur metnað að gerast rithöfundur,
flyst ungur til Vínar, þaðan aftur til Banda-
ríkjanna, giftist æskuvinkonunni og eignast
eftir Ingólf Margeirsson
fjölskyldu. Móðir hans sem er skólahjúkrun-
arkona og hefur eignast Garp með deyjandi
flugmanni úr síðari heimsstyrjöldinni (það
tekur of langan tíma að útskýra þennan
þráð) verður eiginlega óvart metsöluhöf-
undur og fyrirmynd feminista. Garp gengur
hins vegar skrykkjótt á rithöfundarferlinum.
Inn í þessa angurværu en kolgeggjuðu fjöl-
skyldusögu blandar Irving lúmskri íróníu á
68-kynslóðina, bandarískt þjóðfélag og lífið
í heild. Myndin nær hins vegar litlum tökum
á efni bókarinnar; senurnar verða eins og
síður rifnar út úr skáldverkinu hér og þar og
hin innri tilfinning bókarinnar fer að mestu
forgörðum. T.d. vantar alveg kaflann úr Vín-
arborg eða hina mögnuðu smásögu Garps í
lok bókarinnar. Bíógestir sem ekki hafa lesið
bók Irving geta kannski brosað og hlegið að
einstökum senum. En góð mynd er þetta
ekki.
Upppoppað meistaraverk
BÍÓHÖLLIN: Metropolis
Þýsk 1926. Endurgerð 1983.
Myndataka: Karl Freund.
Handrit: Fritz Lang og Thea Von Harbou.
Leikstjórn: Fritz Lang.
Viðbœtt tónlist: Giorgio Moroder.
Aðalhlutverk: Rudolf Klein-Rogge, Brigitte
Helm o.fl.
Hið sígilda meistaraverk Fritz Langs,
„Metropolis" (1926), er einn af hápunktum
þýska stórveldistímans í kvikmyndagerð
þriðja áratugarins. Metropolis segir frá útóp-
íunni um tvær borgir; önnur er ofanjarðar
(undir miklum áhrifum frá skýjakljúfum
New York-borgar) þar sem yfirstéttin græðir
mikla peninga og unir glöð við sitt í rúmgóð-
um skrifstofum og aldingörðum, hin neðan-
jarðar þar sem verkalýðnum er þrælað út
við framleiðslutækin. Hin magnaða þögla
mynd Langs er ein fjögurra stórmynda hans
hvað varðar fjöldaleik og stórkostleg leik-
tjöld. Hinar eru Niebelungen (tvær myndir,
Siegfried 1924 og Hefnd Krímhildar 1925),
Spione (Njósnarinn) 1928 og Die Frau im
Mond (Stúlkan í tunglinu) 1929. í Metropolis
beitti Lang svonefndri Shuftan-tækni, það er
speglatækni sem gat endurvarpað myndum
af líkönum upp í risastærðir í leikgerðinni.
Leikstjórnin er magnþrungin hvort sem um
fjöldasenur er að ræða eða expressíonískan
leikstíl aðalleikara. Og þarna er hreyfanleg
kvikmyndatökuvél orðin háþróuð og átti
síðar eftir að verða fyrirmynd leikstjóra um
heim allan, ekki síst hjá Hitchcock.
Þetta mikla klassíska verk hefur maður að
nafni Moroder keypt og gert popptónlist við;
auk þess sett væga liti hér og þar í kópíuna
og ennfremur bætt inn í verkið upprunaleg-
um teikningum og ljósmyndum úr senum
sem Lang ekki notaði í endanlegu gerðina.
Þetta er áhugavert að sjá en lýtir heildar-
verkið. Moroder hefur gert tónlist við Cat
People, Midnight Express, Flashdance og
fleiri myndir. Instrúmental tónlist hans við
Metropolis sleppur fyrir horn en sungnu lög-
in eru ósköp vandræðaleg. Það er góðra
gjalda vert að sýna ungum bíógestum meist-
araverk kvikmyndasögunnar í poppuðu
hljóðgervi en að kalla Metropolis heims-
fræga stórmynd gerða af snillingnum
Giorgio Moroder og leikstýrða af Fritz Lang
eins og í auglýsingu Bíóhallarinnar (ekkert
er talað um Lang í prógrammi) er annað
hvort óskiljanlegt þekkingarleysi bíóstjór-
ans eða/og glæpsamlegur höfundarstuldur
ameríska dreifingaraðilans.
Tilfinningabönd
HÁSKÓLABÍÓ: I blíðu og stríðu (Terms of
Endearment).
Bandarísk. Árgerð 1983.
Handrit, leikstjórn og framleiðsla: James
L. Brooks.
Myndataka: Andrzej Bartkowiak.
Aðalhlutverk: Shirley MacLaine, Debra
Winger, Jack Nicholson og fleiri.
Hér er á ferðinni fimmföld Óskarsverð-
launamynd: Besta kvikmyndin, besti leik-
stjórinn, besta leikkonan, besti leikari í auka-
hlutverki og besta handritið. Árum saman
gekk sjónvarpsframleiðandinn James L.
Brooks milli stórlaxa í Hollywood með bók
Larry McMurphy „Terms of Endearment”
sem hann hafði gert handrit eftir og allir
fúlsuðu við hugmyndinni. En Brooks getur
„Fyrst og fremst nær-
færin og gáskafull at-
hugun á mannlegum
samskiptum," segir
m.a. í umfjöllun Ing-
ólfs Margeirssonar um
Terms of Endearment.
hlegið að þeim í dag; alls fékk myndin ellefu
Óskarsútnefningar. Kvikmyndin segir frá
mæðgum, Áróru og dótturinni Emmu og
hinum sterku tengslum þeirra á milli. Allar
aðrar persónur, mennirnir í lífi þeirra og
börnin verða að aukapersónum sem snúast
um möndul mæðgnanna. Sumar hverjar eru
þó óborganlegar eins og fyrrverandi geim-
fari (Jack Nicholson) sem hreinlega fer á
kostum sem miðaldra drykkjurútur. Þessi
mynd er fyrst og fremst nærfærin og
gáskafull athugun á mannlegum
samskiptum, tengslum fólks og þeim
tilfinningavef sem tilveran spinnur um
vináttu manneskja. Sem slík er Terms of
Endearment snilld og allur leikur sérlega
góður.
HELGARPÓSTURINN 15