Alþýðublaðið - 07.04.1927, Side 2
2
alþýðublaðið
ALÞÝÐUBLAÐIB :
kemur út á hverjum virkum degi. ■
Afgreiðsía i Alpýðuhúsinu við :
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ;
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
9VS—10 Va árd. og kl. 8—9 siðd. :
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ■
(skrifstofan). ;
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ;
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindáliia. . :
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan :
(i sama húsi, sömu símar).
„Sjálfstæðið í voða!“
Hannes Hafstein dregur í einu
af ádeilukvæðum sínum á íhald
sins tíma og yfirdrepskap pess
dár að vörnum pess fyrir hinu
úrelta með þjóðsögunni um, að
kirkjan brenni, pggar menn gerast
svo djarfir að róta ofan af fólgnu
gulli. Hann hitti naglann á höf-
uðið. Þetta er eitt aðalbragð í-
haldsins, pegar pað óttast um
hagsmuni sína, að æpa um, að
eitthvað pað sé í voða, sem pað
býst við að aimenningur hafi
mætur á, líkt eins og vasapjófur-
inn, sem stendur í mannpyrping-
unni með pýfið í vasa sínum,
bendir á sakieysingjann, sem fram
hjá gengur, og æpir: „Grípið pjóf-
inn!“ en labbar svo sjálfur á
öhultan stað, pegar hópurinn er
itekinn á eltingarás.
„Þeir stofna sjálfstæði lands og
pjóðar í voða!“ æpir „Morgun-
blaðið", pegar int er eftir, hvort
peir, sem settir eru til að gæta
laga og réttar, geri skyldu sína.
En pað æpti ekki um, að sjáif-
stæði landsins væri nein hætta
búin, pegar Valtýr Stefánsson
kom frá Kaupmannáhöfn til að
taka að sér ritstjórn auðvaids-
blaðs á íslandi fyrir danska burg-
eisa, og^pað vottar ekki fyrir ópi
hjá pví út af pví, að neinu sé
stofnað í voða, pegar alpingis-
maður, sem auðvaldsstéttin hefir
gert að bankastjóra, notar pá að-
stöðu sína til að banna að láta af
hendi nauðsynjar og til að skipa
að halda fyrir fátæku fólki eign
pess. Þá er ekki einu sinni æpt
um „friðhelgi eignarréttarins". Það
er ekki æpt um pað, þótt íram-
leiðslutækin séu iátin ónotuð og
vinnuafii fóiksins sé sóað í miss-
iri löngu atvinnuiey. i, ríkissjóður
par með sviftur milljónatekjum
og fó:kið lífsuppeldi, pó að ekkert
sé meir faliið til að veikja sjálf-
stæðisprótt þjóðarinnar, par sem
með siíku hátía agi er rnarinn úr
fölkinu mergurinn. Skýringin er
sú, að auðvaldsblöðin gefa ekki
tú kii ing fyrir raunverulegt sjálf-
stæði pjóðarinnar lengur en hagur
burgei anna h.imtar. Þau gaspra
að eins um pað, af pvi að eigend-
urnir vita, að alpýðu er sárt um
sjálfstæði landsins, því að hún
hefir háð langa baráttu tii að
ná pví við hina fyrri og erlendu
burgeisa. Það er æpt um, að sjálf-
stæðið sé í voða til þess að leiða
athyglina frá misfellunum hjá
peim, sem fara með völdin, meðan
auðvaldsstéttin hefir yfirráðin í
pjóðfélaginu, því að burgeisarnir
vita, að ef ekki tekst að beina at-
hygli fólksins frá athöfnum peirra,
pá er úti um pá. Þá er
auóvaldíc) í vo'öa.
Neðri deild.
Þar lagði Jón Þorláksson í gær
fram frumvarpið um gengisvið-
aukann (sjá blaðið í gær!). Frv.
um gjald af innlendum tollvöru-
tegundum var algreitt til e. d.,
eins og frá pví var gengið við 2.
umr. Land skiftalagabrey tingafrv.
og frv. um iðju og iðnað var báö-
um vísað tii 3. umr. Þá kom frv.
um útrýmingu f járk'.áða til 2. umr.
Var deilt um pað langa hríð og
umr. síðan frestað.
Fjárkláðinn.
I fyrra íól e. d. stjórninni að
leita umsagna sýslunefnda um
fjárkláðamálið. Sýslufundir voru
pá afstaðnir, • áður en málið yrði
fyrir þá lagt, og fékk stjórnar-
ráðið pví hreppstjóraskýrslur urn
útbreiðslu kiáðans. Eftir pví, sem
skýrt var frá við umræðurnar,
er kláðinn kominn í ailar sýsl-
ur landsins nema Skaftafellssýsi-
ur og Vestmannaeyjar, prátt fyrir
hinar árlegu baðanir. Var og á
pað minst, sem kunnugt er, að
fjárk'áð'nn er Þrándur í götu heg-
stæðra viðskiita íslendinga við
Englendinga með lifandi sauðfé,
en að par í iandi myndi ella vera
bezti útílutningsmarkaðurinn. —
Frv. um útrýmingu fjárkláðans
með prennum kláðaböðum er ekki
komið í fyrstu frá stjórninni,
heiaur frá iandbúnaðamefnd n. d.
í fyrra, en dýralæknir samdi pað
pá að mestu að beiðni hennar.
Nú flytja prír peirra, er pá voru
í neíndinni, Hákon, Jörundur og
Halid. Stef. (ásamt P. Þ.) annað
frv. ti! höíuðs pví, það, sem sum-
ir kalia „kláðafriðunarfrumvarp-
ið“ (frv. um sauðfjárbaðanir).
KSfri delld.
Voru þar 5 mál á dagskrá, en
síðasta málið, svar atvinnumála-
ráðherra við íyiirspurn til bráða-
birgðaríkisstjórnarinnar um ylírr
síldafmatsstar ið á Austurlandi,
var tekið út v gna pess, að ráðh.
var bun iini í : eðri deild. Frv. um
rannsökn banameina og kenslu í
meina- og iíffæra-fræði fór til 3.
umr. Frv. um brt. á bifreiöalög-
unuin fór sömu leið, en þó var að
tillögu nefn larinnar gerð sú
breyting, að iækkuð var trygg-
mgarupphæð bifreiða hjá félög-
um eða mönnum, sem eiga fleirj
en eina bifreið. Frv. um sorp-
hrein un og salerna- á Akureyri
fór til 2. umr. Frv. um viðauka
við hafnarlög fyrir Vestmanna-
eyjar, sem Jóh. Jós. ber fram,
pess efnis, að alt að 100 pús. kr.
veitist úr ríkissjóði móts við jafn-
mikið úr hafnarsjóði Vestmanna-
eyja til dýpkunar og umbóta
höfninni í Vestmannaeyjum, fór til
2. umr. og fjárhagsnefndar.
Mý Irnmvopp.
Þórarinn flytur frv. um pá
bTeytingu á iögum um sampyktir
um akfæra sýslu- og hreppa-
vegi, að framlög til peirra megi
greiða úr sveitarsjóði eða sveita-
sjóðum á samþyktarsvæðinu, ef
sú aðferð er sampykt með tveim
priðju hlutum atkvæða á lögmæt-
um sveitarfundi eða sveitafund-
um, og sé pá gjaldinu jafnað
niður með aukaútsvörum. Sam-
kvæmt gildandi iögum nær heim-‘
ild hreppsfunda til pess að jafna
slíkri greiðsiu niður eftir jarðar-
virðum og lausafjáreign.
Öl. Th. flytur frv. um sölu Mos-
fellsheiðarlands í Mosfellshreppi,
að undan skiidu Jónsseii, og
kaupi Mosfellssveit hana fyrir af-
réttarland. Sé kaupverðinu varið
til ræktunar á heimajörð Mos-
felisprestsseturs, en heiðariandið
heyrir nú undir prestssetrið. Einn-
ig flytur J. A. J. frv. um að selja
prestssetursjörðina Hest í Ögur-
þingum fyrir 2 púsund kr., sem
ábúandi hennar vilji kaupa hana
fyrir, og sé andvirðinu varið til
að kaupa annað býli hentugxa
fyrir prestinn eða hús handa
honum.
Fréttaskeytin frá Kína,
Þau eru óáreiðanleg og lituð.
Það hefir flestum, sem lesið
haía fiéttaskeyíin um Kínadeil-
una, sem hingað berast, verið auð-
sætt, að hér væru skeyti á ferð-
inni, sem ekki segðu fulian sann-
Ieikann, og að í þeim væri reynt
að halia á Kínverja, en fegra
málstað Breta. Þetta reynist rétt,
því að þegar næst til erlendra
blaða, sem ekki eru brezkir skó-
sveinar, kv: ður við annan tón.
í brél'i í „Vossis:he Zeitung“ 20.
marz frá fréttaiitara blaðdns í
Shanghai, Erich v. S lznrmn, srg r
svo meðal annars: „Þjóðverjar
munu varast að gefa sig út í
Kína’eiðangur ti:is og árið 1900.
. . . Skcðun ópýzkra útlendinga í
Austur-Ásíu sjnir hyldýpi pað,
sem stað.est er milii pýzks skiln-
ings eltir ófriðinn mikla og hins
brezk-ameríska skilnings, sem
mjög iitaður og að mikiu orðum
aukinn hryðjuverkarógur veldur.
Þjóðverjar í Kína lúía kínversiuim
lögum; petta vi:a a’Iir Þjóðverjár
og Kínverjar, en hi.iir vilja ekki
sjá pað. Vér rnunum geta átt sam-
leið með hinum í Kína, ef peir
breyta hinum óréttláíu samning-
um sínum í samræmi við h'nn
pýzk-kínver .ka friðar- og vináttu-
samning írá 1921. Þess er ekki
langt að bíða, að að pví rekur.
Þjóðverjar pcir, sem lifa uían
útlendingahveríanna, lúta kín-
verskum lögum að fullu. Ég hefí
talað við nokkra af peim, og eru
þeir ekki áetnir af hinu brezka
angistaræði og lifa prátt fyrir all-
an hryðjuverkarógburð í friði með
fjölskyldum sínum heima hjá sér.
. . . Þjóðverjar eru fyrir löngu
komnir yfir pau sker, sem eru á
Kínavegi hinna pjóðanna." (Hér á
höf. við, að þeir mistu öll sérrétt-
indi i Kína með Versalafriðn-
um.) !1
Það er ekki hægt að misskilja
ummæli hins kunna blaðamanns;
hryðjuverk Kantonmanna eru
hvergi til nema í Asíufregnum
Breta, af pví að þeir vilja vekja
samúð með sér. Sannleikurinn er
sá, að Kantonmenn vinna engin
hryðjuverk, og peir Evrópumenn,
sem hegða sér eins og „hvítir
menn“, eru ekki ofsóttir. Menn
pekkja hryðjuverkaálygar Breta á
Þjóðyerja í ófriðnum mikla, og
„hryðjuverkin" ,í Kína eru af sama
toga spunnin. Þpð er pví vissara
að taka Kínaskeytin, sem hingað
koma, „cum grano salis“, — ekki
alt of hátíðlega.
Örðugleikar verkamanna
um húsnæði.
Það virðist vera orðinn eins
konar faraldur eða smitun, sem
gengur yfir húseigendur hér í bæ,
einkanlega nú upp á síðkastið.
Þegar auglýst er húsnæði í
blöðunum, og maður fer að spyrj-
ast fyrir um það, pá er alt af
fyrsta spurningin hjá húseigend-
um: Hefirðu mörg börn í heim-
ili? Og ef svarið verður: Þrjú,
fjögur eða fimm, ja, pá er engin
leið, að maðurinn fái inni, jafn-
vel pó hann standi með peningana
I vasanum og bjóðist til að borga
fyrir fram fyiir mánuðinn þegar í
stað. Ef spurt er, af hvaða á-
stæðu pað sé, pá er svarið vana-
lega á pá leið, að pað sé eki^L
hægt að bæta fleiri börnum í hús-
ið; þau geri svo mikinn usla og
hávaða. Og húsfreyjur, sem stúnd-
um verða fyrir svörum, segja, að
bóndi sinn geti ekki sofið á nótt-
unni, ef barnafólki sé hleypt í
kjallarann, en hann þurfi að hafa.
góða hvíld, því að hann vinni í
skriistofu eða í bankanum o. s.
frv., svo. að aumingja fólkinu er-
vorkunn. Svo bæta pær vanalega
við, að heldur skuii kjallarinn
standa auður heldur en að leigja
hann hjónum, sem eigi börn. Það
er með öðrum orðum, að ef for-
sjónin hefir verið svo ónærgætin
við manninn að gefa honum börn,
pá er hann algerlega útilokaður
frá að geta fengið skárri íbúðar-
holu en hann hafði áður. Svo
heiir pað komið fyrir, að húseig-
andi heíir ekki tiigreint neina á-
stæðu fyrir því, að hann vilji ekki
ieigja verkamanni, sem er að fal-
ast eítir íbúð í kjallaranum, sem
heíir staðið auður í nokkra daga,
af pví að aumingja maðurinn hef-
ir ekki getað fengið barnlaust fólk