Helgarpósturinn - 21.02.1985, Síða 20

„Menn með ávöl andlit, og augu
sem hvorki eru of djúpstæð né út-
stæð eru pottþéttir í sjónvarpi.
Menn með vingjarnleg andlit. Eg
get nefnt dæmi; Þorsteinn Páls-
son, Pétur Sigurðsson og Egill
Jónsson. Birgir Isleifur er and-
stæðan. Hann hefur miklar auga-
brúnir og djúpstæð augu, sem
gera það að verkum að stöðugt
þarf að gæta að réttri lýsingu á
andlit hans, þegar hann kemur
fram í sjónvarpi."
Þessi upphafsorð á maður sem
kýs að halda nafni sínu leyndu.
Hann hefur unnið við að þjálfa
kandídata Sjálfstæðisflokksins fyr-
ir kosningar. „Þjálfunin fer fram í
kjallara Valhallar, þar sem menn
sitja fyrir svörum fyrir framan
upptökuvél. Þeir eru spurðir um
mál dagsins og málaflokka sem
þeir hafa helgað sig; fá „grillun"
rétt eins og í töff yfirheyrslu í sjón-
varpi. Síðan er upptakan skoðuð
og gagnrýnd.
Mönnum er ráðlagt að sitja
beinir í stólnum, svara skýrt og
skilmerkilega og gæta þess að
svæfa ekki áhorfendur. Þeim er
ráðlagt að horfa á spyrilinn og tala
til hans, í stað þess að gjóa
augunum út í loftið. Fæstir ráða
við að horfa beint í myndavélina
— á kjósandann. Það er lögð
áhersla á að menn séu eðlilegir, en
ekki of alvarlegir.
Sumir hlusta ekki á leiðbeining-
ar. Þetta eru jú stjórnmálamenn,
ánægðir með sig eins og þeir eru.
Yngri menn virða fagfólkið sem
leiðbeinir, sem er flest fjölmiðla-
fólk. Ég man eftir einum sem
horfði á prufuupptöku, og varð að
orði um málflutning sinn: „Mikið
djöfuls endemis bull er þetta!“
Svo er það staðreynd að menn fá
bestu þjálfunina þegar á hólminn
er komið; í sjónvarpinu. En þar fá
þeir enga leiðsögn."
Enginn hefur fundió
töfraformúluna
Eru bollaleggingar af þessu tagi
fastur liður í kosningaslag stjórn-
málamanna? Fleytir glæsileg
framganga í sjónvarpi, jafnvel
gjafaumbúðir, mönnum í markið?
Eða gerir kjósandinn kannski þá
kröfu að stjórnmálamaður sé fyrst
og fremst málefnalegur? Niður-
stöður skoðanakannana sýna að
þrír af hverjum tíu kjósendum eru
óráðnir. Stjórnmálamenn renna
eðlilega hýru auga til þeirra. En
hvað ræður skiptingu atkvæða?
Hvað þurfa stjórnmálamenn að
hafa til að bera, til að ná til þeirra
óráðnu?
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra: „Ég hef enga
patentlausn á því, enda myndi ég
líklega ekki gefa hana upp. Ég
held að menn geri upp hug sinn á
endanum eftir því hvernig þeim
líst á hina ýmsu frambjóðendur
bæði málefnalega og sem menn.“
Guðmundur Einarsson, Banda-
lagi jafnaðarmanna: „Pólitík er
eins og frönsk matargerðarlist.
Það þarf að blanda saman mörgu
en í réttum hlutföllum. Það eru
engin lausnarorð, engin töframeð-
ul. Ekkert eitt sem menn geta gert
til að slá í gegn. En sá sem finnur
réttu blönduna er býsna vel
settur."
Þorsteinn Pálsson, Sjálfstæðis-
flokki: „Ég held að það skipti máli
að flokkur fylgi nokkuð vel eftir
sínum stefnumálum, og sé trú-
verðugur gagnvart fólkinu í land-
inu."
Svavar Gestsson, Alþýðubanda-
lagi: „Hann á að hafa góða pólitík
og góð málefni. Menn eiga ekki að
ganga svo langt í pólitískum loft-
fimleikum, að þeir ráði fyrir sig
umboðsmenn fatafellna, ef þú ert
að skírskota til þess. Annars er
ekki hægt að svara þessari spurn-
ingu til hiítar. Ef svo væri, væri
löngu búið að leggja pólitík niður.
Hún snýst um það m.a. að finna
leiðir til þess að fá fólk til að fallast
á sín sjónarmið. Sem betur fer hef-
ur enginn fundið þá töfraformúlu
endanlega. Ef ég gæti svarað þér,
væri ég fyrsti og eini maðurinn í
heiminum."
Aö veióa sálir
eins og prestarnir
Veltum þessari spurningu yfir til
fjölmiðlamanna. Jónas Kristjáns-
son, ritstjóri DV: „Hann þarf að
hafa traustvekjandi áhrif og góða
þjálfun í að koma fram. Sjónvarpið
er mikilvægara til að koma
persónum á framfæri en skoðun-
um og stefnum. Ég held að slíkur
maður megi gjarnan hafa líflegan
ræðustíl, örugga framsetningu og
eitthvað að segja. Það er mikil-
vægt fyrir hann að vera óflekkað-
ur af mistökum stjórnvalda, hafa
t.d. ekki verið ráðherra. Að geta
sannfært fólk um mun á sér og
öðrum stjórnmálamönnum; að
um einskonar ferskan andblæ sé
að ræða."
— Dæmi um slíkan mann?
„Ég held það sé enginn fullkom-
inn á þessu sviði, en mér sýnist á
skoðanakönnunum að Jón Hanni-
balsson hafi haft einhvern árangur
á þessu sviði, síðan hann varð for-
maður flokksins.“
— Eru stjórnmálamenn veiöi-
menn?
„Já, ég reikna með að þeir séu
að veiða sálir eins og prestarnir."
Páll Magnússon, þingfréttamað-
ur SjónvarpSj segir um töfra-
formúluna: „Ég held að hún hafi
breyst mikið frá einum tíma til
annars. í dag er þetta spurning um
pólitískan karisma og rétt val á
málefnum. Það gengur vel í fólk
að segja kerfinu stríð á hendur, að
ráðast á menn og stofnanir sem
enginn hefur efast um áður.
Dæmi: Tillaga Jóns Baldvins um
að reka seðlabankastjóra."
Gunnar Kvaran, þingfréttamað-
ur Útvarps, tekur í sama streng:
„Að tala umbúðalaust virðist falla
í góðan jarðveg hjá fólki. Það hef-
ur einkennt málflutning Jóns
Baldvins, sérstaklega þegar hann
ræðst að bákninu. Ég veit ekki
hvernig færi ef allir temdu sér
þetta. Þá færu menn sjálfsagt að
þrá hitt; heflaðra málfar. I dag
finnst fólki Jón Baldvin ferskur."
Baugarnir undir augunum
— Hverjar eru þá aöferðir hans?
„Beinhörð pólitík," svarar Jón
Baldvin Hannibalsson. „Aðferðin
er að fá fólk til þátttöku."
— Og ef það kemur?
„Meginástæðan er ægileg von-
brigði sem fólk hefur orðið fyrir
með pólitík. Fólk kemur ekki til að
horfa á ,,sjó“. Það fer orð af þess-
um fundum, þeir eru skemmtileg-
ir. Kannski að sumu leyti vegna
þess að ég tala ekki upp úr hagtöl-
um þó ég sé hagfræðingur. Ég flyt
mitt mál á mannamáli."
— Kýs fólk persónur? Þig, efþað
gefur Alþýðuflokknum atkvæði
sitt?
„í svipinn eru áreiðanlega
margir sem hugsa sem svo: Fylgj-
um þessum náunga. Hann er að
segja eitthvað sem skiptir máli."
Um þetta segir Gunnar Kvaran
fréttamaður: „Það er algengt að
fólk kjósi persónur. Stefnuskrár
flokkanna eru í mörgum veiga-
miklum atriðum líkar og áhersla
lögð á svipuð mál. Spurningin er
bara, hvað mönnum tekst að búa
sér til mikla sérstöðu."
Guðmundur Einarsson, BJ, segir
aftur á móti: „Ég álít það pólitík til
óþurftar að persónugera hana.
Það er uggvænlegt að horfa á póli-
tík eins og hún er orðin í Banda-
ríkjunum. Menn eru löngu hættir
að tala um pólitískar stefnur, jafn-
vel flokka. Síðustu daga fyrir kosn-
ingar hættir fólk að tala um menn
en talar um einstaka líkamshluta.
Aðalmálið fyrir kosningarnar
erum ekki ennþá í þessum kinna-
litarbransa sem þeir eru í austan
hafs og vestan. Eg efast um að ís-
lendingar myndu láta bjóða sér
slíkar aðfarir. Ég held þeir sjái allt-
af í gegnum farðann."
Jón Baldvin segir hins vegar:
„Það er ekkert ljótt við amerískar
aðferðir. Ameríka er stórt þjóðfé-
lag, þar sem pólitík fer fram í fjöl-
miðlum og kostar mikla peninga.
Hér er hægt að vera skítblankur
og ná samt árangri í pólitík. Ég á
ekki fimmeyring með gati."
Um pólitík í fjölmiðlum segir
Guðmundur Einarsson: „Abyrgð
fjölmiðla er mjög mikil að því leyti
að projektera pólitík út til fólks,
þannig að skyggnst sé á bak við
hlutina. Pólitískur frami eða mis-
tök eiga ekki að vera undir mínútu
eða mínútubroti komin í ríkisfjöl-
miðlum. Það gerist erlendis."
núna voru baugarnir undir augun-
um á Reagan og Mondale. Það er
mjög einfalt þegar pólitík er snúin
og mörg sjónarmið á lofti að per-
sónugera hana, tala um formenn
og foringja en ekki stefnur eða
stjórnmálahreyfingar."
Pólitískur frami veltur
á mínútubroti
Amerískar kosningaaðferðir.
Eiga þær upp á pallborðið hjá ís-
lendingum?
Þorsteinn Pálsson: „Ég held að
við búum í allt annars konar þjóð-
félagi. Þó að fatafellulögmálið
gildi í Ameríku, þá er ég ekki viss
um að það gildi hér.“
Eru amerískar aðferðir ólíkar
því sem hér gerist?
Svavar Gestsson: „Mér skilst
það. Okkar pólitík er að minnsta
kosti ólík því sem gerist í Banda-
ríkjunum og Sovétríkjunum. Við
Hvað þarf stjórnmálamaður að
Ólafur ísleifsson
hagfræðingur:
Hann verður að hafa tvö atriði á hreinu að mínu mati: Að
vera reiðubúinn til að standa vörð um borgaralegt
þjóðskipulag á íslandi. i því felst að hann þarf að fylgja
traustri stefnu í öryggis- og varnarmálum. Hitt atriðið er:
Frelsi einstaklinga til orðs og æðis.
Gunnar Ólafsson
hóskólanemi:
Að hafa talandann á hreinu. Að geta talað um hlutina á
skiljanlegan hátt og glæsilegan máta. Sjónvarpið er án efa
sterkasti miðillinn hvað þetta snertir.
Jón Vilberg Guðjónsson
laganemi:
Sambland af pöblisitíi, tækifærissinna og karisma. Hann
þarf að hafa slagorð og höfða til peningaþarfa fólksins. Á
þingi þarf hann að vera baráttumaður minnihlutahópa og
þeirra sem eiga undir högg að sækja í stjórnsýslunni.
Vilmundur gerði þetta á sínum tíma. i dag sé ég Svavar
Gestsson og Jón Baldvin í þessu.
20 HELGARPÖSTUFtlNN