Helgarpósturinn - 15.08.1985, Blaðsíða 20

Helgarpósturinn - 15.08.1985, Blaðsíða 20
fslendingar eru þjóö sem fjárfestir í járnbentri stein- steypu. Á íslandi er hamingj- an járnbent steinsteypa. Allir þurfa að byggja, og líka þeir sem ástunda kristna trú hér á landi. Það gera þeir heldur ekki í smáum stíl, því nú eru sex nýjar kirkju að rísa uppúr jörðinni í Reykjavíkurprófasts- dæmi, en þar má bæta við tveimur kirkjum sem vígðar hafa verið á síðustu tveimur árum. Mörgum bregður sjálf- sagt í brún við að sjá nýstár- legt yfirbragð þessara bygg- inga og hætt við að einhverj- um lítist ekki á blikuna að ástunda sína barnatrú þar inni. Við birtum hér nokkur sýnishorn af kirkjubyggingum á höfuðborgarsvæðinu — textinn leitast við að fylla upp í þær fáu glufur sem Ijós- myndirnir skilja eftir. . . Það er iðulega sagt í hinum mesta vandlætingartóni að eigin- lega sé ekki til neinn íslenskur arkítektúr; jú, einu sinni bjuggu flestallir forfeður okkar í moldar- kofum eða -holum, sem hljóta að teljast býsna þjóðlegur arkítektúr; svo tóku að myndast borg og bæir og þjóðin flutti í bárujárnshús, sem núorðið teljast vera þjóðlegri en önnur mannvirki. Allt ber þetta þó að sama brunni; aki maður í róleg- heitunum um Reykjavíkurborg má sjá að hér ægir saman hinum ólíkustu og fjarlægustu stíltegund- um og stílbrigðum steinsteypunn- ar — spænskættuðum márastíl, háfjallastíl ofanúr Alpafjöllum, flatneskjulegum úthverfastíl, fúnkísstíl, nytjastíl og þar fram eft- ir götunum. Þar sem gamla tíman- um og ýmsum tilbrigðum nútím- ans ægir saman getur útkoman oft orðið hin afkáralegasta, einsog glöggt má sjá dæmi um víða í mið- borg Reykjavíkur. Það er byggt í kappi við tímann og áratug síðar sitja menn uppi með timburmenn- ina, fráhvarfseinkennin — stein- steypukumbalda sem ekki verða svo hæglega fjarlægðir aftur. Það er náttúrlega ekki bara við smekkleysi, skammsýni eða ving- ulshátt húsbyggjenda eða bygg- ingameistara að sakast. Ein helsta orsökin fyrir þessum mikla hræri- graut stíltegundanna hefur verið talin sú að íslenskir arkítektar leita sér menntunar víða um heim, þar sem þeir tileinka sér margvíslega fagurfræði og kenningar; á Norð- urlöndunum, í Þýskalandi, Frakk- landi, Bretlandi og Bandaríkjun- um. Hvort það yrði til góðs að ís- lenskir arkítektar gætu menntað sig hér heima, skal látið ósagt í þessu greinarkorni. Ekki meir, ekki meir! Islenska þjóðkirkjan hefur svo FJÁRFEST í — vildir þú dýrka þinn sannarlega ekki farið varhluta af þessari kreppu stílleysisins í ís- lenskum arkítektúr. Það er í raun- inni ekki hægt að tala um neina óslitna hefð í íslenskum kirkju- byggingum sem styðjast mætti við, ólíkt því sem gerist víðast hvar erlendis. Til dæmis hafa hér ekki varðveist neinar kirkjur frá mið- öldum, engar gamlar höfuðkirkj- ur; og í rauninni ekki aðrar kirkjur en fáeinar torfkirkjur og heldur lágreistar timburkirkjur frá því á síðustu öld. Þá er reyndar undan- skilin dómkirkjan í Reykjavík, ágætis mannvirki, þótt hún sé reist í stíl danskra og sænskra steinkirkna. íslenskir bygginga- meistarar og kirkjufrömuðir neyddust því til að róa á önnur mið þegar þeir hófu að byggja kirkjur í nútímastíl um og uppúr heims- styrjöldinni síðari. Síðan þá hefur ævinlega staðið styr um kirkjubyggingar á íslandi. Þar urðu náttúriega frægastar deilurnar um Hallgrímskirkju, sem urðu einu höfuðskáldinu efni- viður í eftirfarandi háðkvæði: Húsameistari ríkisins tók handfylli sína af leir og horföi dulrádum augum á reizlur og kvaröa. 51 x 19 + 18- 102, þá útkomu lœt ég mig raunar lítils varda. Ef turninn er lódréttur hallast kórinn til hœgri. Mín hugmynd er sú, aö hver trappa sé annarri lœgri. Húsameistari ríkisins tók handfylli sína af leir, og Hallgrímur sálugi Pétursson kom til hans og sagöi: Húsameistari ríkisins! Ekki meir, ekki meir! Og þær eru fleiri kirkjurnar sem hafa valdið deilum á íslandi; til dæmis Neskirkja sem vígð var ár- ið 1957. Þeim sem vildu halda fast í gamla tímann þótti hún frámuna- lega ljót bygging og lítt hæfa trúar- athöfnum — og svo má auðvitað ekki gleyma öðrum hópi sem hafði hátt í stríðinu um Hallgríms- kirkju; þeim sem alls ekki vilja láta byggja neinar kirkjur. Dýrar og óhagkvæmar Nú eru sextán söfnuðir í Reykja- víkurprófastsdæmi, sem nær yfir Reykjavík, Kópavog og Seltjarnar- nes. Tíu þessara safnaða iðka trú sína í kirkjubyggingum sem eru fullkláraðar og vígðar samkvæmt öllum kúnstarinnar reglum, en Seltjarnarneskirkja, f byggingu. Höfundur: Hörður Björnsson tæknifræðingur. Áskirkja, vígð 11.des. 1983. Arkítektar: Helgi og Vilhjálmur Hjálmarssynir ásamt Haraldi V. Haraldssyni. 28 HELGARPÓSTURINN

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.