Alþýðublaðið - 19.04.1927, Blaðsíða 2

s
ALÞ.fÐUBLAÐIÐ
ALÞfÐUELilÐIl
kemur úí h hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
, Hveríisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
9% — lOVa árd. og kl. 8—9 siðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Askriftarverð kr. 1,50 á ;
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 I
hver mm. eindá'lra.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan :
(í sama húsi, sömu sírriar).
Enn om kjðrdagsfærslima.
Háværar raddir.
Flutningsmenn frumvarpsins
um færslu kjördags hafa verið
að tala um háværar raddir, sem
óskuðu eftir pessari breytingu,
að kjördagur yrði að sumri til.
Ókunnugir skyldu nú ætla, að
menn þessir hefðu eitthvað fyrir
sér, — að þingmenn væru ekki
svo ófyrirleitnir að taia um óskir,
sem varia hefðu heyrst. En það
er nú svo með þessa blessaða
þingmenn, að þeir þurfa ekkert
að hafa fyrir sér nema eigin dutl-
unga eða ímyndað kosningafylgi,
þá koma þeir með frumvörp og
tala um háværar raddir, en þótt
fjöldi manna mótmæii, þá gerast
þeir þykkheyrðir á það.
Hvað er nú hið sanna í þessu
máli?
Eftir því, «sem séð verður af
þingmálafundargerðum þeim, sem
frammi iiggja á lestrarsal Alþing-
is, hefir þessu verið hreyft á II
þingmálafundum, flestum eða öll-
um fámennum. Á 10 af þeim
hefir eitthvað verið samþykt í
þessa átt, nær alt af eftir tillög-
um . frá sjálfum þingmönnunum.
Á einum fundinum var tillaga
feld, þótt hún væri frá þingmanni.
Það mun hátt reiknað, að á
þessum 10 fundum hafi verið
saman komin 5—6 hundruð
manns; sennilega hefir jrað ekki
verið yfir 2—3 hundnið.
En hvað er svo um mótmælin?
1924, þegar fyrst var flutt frum-
varp um færslu kjördags, komu
mótmœli úr öllum kaupstöðum
landsins og nœrfvlt úr Iwerju ein-
usta kauptúni.
Nú í vetur hafa þinginu borist
mótmæli frá 17 íéíögum víðs 'veg-
ar af landinu, sem hafa samtals
3 tii 4 þúsund fél'agá, þar að
auki mótmæli úr 2 kauptúnum,
undirskrifuð af 210 kjósendum.
Nú er það vitanlsgt, að í sumum
kauptúnum og sveitum, þar sem
mikil andstaða er gegn færslunni,
hafa ekki getað orðið fundir til
mótmæla, en það er sannanlegt,
að i Iandinu eru 5—6 púsund
manns ékveðin móíi færslu kjör-
dags.
Sannleikurinn er því sá, að það
hafa heyrst mjög ákueðnar og
hávœrar raddir kjösmda móti
fœrslu kjördags, en örfáar radd-
ir með og þær fram kallaðar af
þingmönnum sjálfum. í kjördæmi
sjálfra flutningsmannanna hefir
ekki staðið meiri gustur um mál-
ið en svo, að í kjördæminu hafa
verið gerðar tvœr samþyktir, önn-
ur með og hin móti.
Sjá nú ekki þingmenn sjálfir,
að það er gersamlega óverjandi
að beita slíku óréttlæti sem því
að færa kjördaginn þvert ofan
í vilja fjölda kjósenda og án þess,
að nokkur knýjandi nauðsyn sé
til þess? En hvort sem þeir sjá
það eða ekki, þá sér verkalýður-
inn og öll alþýða í landinu, að
verið er að beita lævíslegri tii-
raun til að svifta vinnustéttina
kosningarétti. Þingmenn mega
ekki halda, að kjósendur séu svo
einfaldir að telja nokkra bót í
frumvarpi því, er nokkur hluti
allsherjarnefndar flytur, af því að
það kemur vinnustéttinni ekki að
gagni.
Þingmenn hafa óspart látið það
í veðri vaka, að þeir gerðu þetta
fyrir sveitimar, og til eru þeir
þingmenn, sem sagt hafa, að lítíð
geröi tii með kaupstaðarbúana.
ef bændurnir að eins kysu. En
svo er nú ástatt, að fjöldi bænda
og sveitafólks yfirleitt hér sunn-
anlands að minsta kosti vill held-
ur hafa kjördaginn að hausti en
sumri vegna anna að sumrinu.
Ég hefi urnsögn fjölda manns úr
Ámess- og Rangárvalla-sýslum,
sem telja þátttöku í kosningum
miklu meiri að hausti en sumri,
og fyrir fjölda manns í kaup-
túnunum, t. d. í Árnessýslu, er
færsla í framkvæmd afnám at-
kvæðisréttarins, og svo er mjög
víða. Hvað sem fulltrúar þeirra
á þingi segja eða gera í þessu
máli, þá verður því ekki gleymt.
Og þeir herrar, sem hjalað hafa
um frjálslyndi og réttlæti í and-*
stöðuflokkum Alþýðuflokksins,
skulu spara sér það eftir að hafa
sýnt það með því að drepa frum-
varpið um þingmann fyrir Hafn-
arfjörð, að þeir vilja ekkert úr
því ranglæti bæta, er vinnustéttin
á við að búa í kjördæmaskipun-
inni. Og ef þeir svo ætla að bæta
því við að láta kjósa á þeim
tíma árs, sem fjöldi manns get-
ur ekki notað rétt sinn, — þá
stendur kúfurinn upp af synda-
kollum þeirra, sem áður voru
íulJar. Og þótt dýrt og ilt sé
eldsneytið, sýður einhvern tíma
upp úr.
Felix Guðmundsson.
Weöri deild.
Fjárlögin
voru afgreidd til efri deildar á
miðvikudaginn. Við atkvgr. vant-
aði Magnús dósent, sem er veik-
ur, og eru þá 12 Ihaldsflokks-
menn í n. d. Að þessu sinni náið-
ist* samþykki á 1500 kr. fjár-
veitingu til Sjúkrasamlags Reykja-
víkur til þess að vinna að því
að koma á sambandi milli allra
sjúkrasamlaga á landinu og til
að stofna ný sjúkrasamlög. Var
það varatillaga, en aðaltillaga um
2 þúsund kr. var feld. Flutnings-
menn voru þingmenn Reykjavík-
ur í sameiningu. Þá var og samþ.,
að sjúkrasamlag prentarafélagsins
(„H. í. P.“) megi njóta góðs af
ríkisstyrknum til sjúkrasamlaga í
hlutfalli við önnur sjúkrasamlög.
(Till. fjárvn.) Hins vegar var feld
fjárveiting til sundlaugar í
Reykjavík gegn jafnmiklu fram-
lagi úr bæjarsjóði. Fluttu þing-
menn Rvk. þá till. J. Kjart. var
einn þeirra, er atkv. greiddu gegn
henni og sömuleiðis á móti dá-
lítilli hækkun á styrknum til
Leikfélags Reykjavíkur, upp í 6
þús. kr., sem var samþ. — Til-
laga frá Héðni Valdimarssyni um
5 þús. kr. styrk til Byggingar-
félags Reykjavikur var samþykt.
Voru Ihaldsmenn einir á móti,
nema J. Ól. greiddi ekki atkv.
(nafnakali). — Áður hefir verið
minst á till. Héðins um afnám
skólagjalda, — verndartollsins á
fávizkunni. Fjárveitinganefndin
snerist öndverð gegn þeirri tilk,
og má nokkuð marka menningar-
áhuga þingheimsins af því máli.
Kvað Þórarinn á Hjaltabakka
skólagjöldin vera orðin fastan
tekjustofn, sem nefndin vildi ekki
sleppa af, og taldi liklegt, að
einkaskólar yrðu þá lika að fella
þau niður, ef svo væri gert við
skóla ríkisins. Þó viðurkendfhann,
að forsendur Héðins væru réttar.
Héðinn benti á, að skólagjöldin
eru nýlegur skattur og óvinsæll
mjög, svo sem vonlegt er. Væri
betra og sanngjarnara að afla fjár
á annan hátt, einnig handa einka-
skólum, en með slíkri skattlagn-
ingu á námið. — Þegar til at-
kvæða kom, reyndust einir 10
þingdeildarmenn nægilegá miklir
mentavinjir til þess að vilja stuðla
að því, að fátækir námsmenn
losni við skólaskattinn. Hi’nir 17
vildu halda í hann, og voru þeir
þessir: Árni, H. Stef., Hákon, Ing-
ólfur, J. A. J., J. Guðn., J. Kjart.,
Jón á Reynistað, M. Guðm., M.
Torf., P. Ott., P. Þórð., Sigurj.,
Sveinn, Tr. Þ., Þorl. J. og Þór-
arjnn. Tillaga frá B. Líndal og Ás-
geiri um að lækka skólagjöld-
in um þriðjung var einnig feld
með sama atkvæðamun. Till. um.
auknar fjárveitingar til skóla, er
fram voru bornar við 3. umr.,
voru allar feldar nema 500 kr.
viðbót til hvors, Samvinnuskól-
ans og Verzlunarskólans, er flutu
hvor á annari. M. a. var feld önn-
ur sáttatillaga Ásgeirs í -samskóla-
málinu, um 5000 kr. aukinn styrfc
til ungmennaskólanna. Hún fékk
að eins 5 atkv. Till., er menta-
máland. flutti að nýju, um styrk
til grískukeiplu við háskólann
(1800 kr.), var einnig f-eld. —
Halldór Steí. flutti tillögu um
alt að 8 þúsund króna fjárveit-
ingu til styrktar mönnum, sem
þurfa að fá sér gervilimi, en til
var 6 þús. kr. Þórarinn talaði á
móti þessum fjárveitingum í um-
boði fjárveitinganefndarinnar og
færði það helzt til, að alt af yrðu
einhverjir út undan, þótt öðrum
væri hjálpað. Voru báðar tillög-
urnar feldar með miklum atkv.-
mun. Sams konar rök og Þór-
larinn notaði í þessu ználi, færði
Tr. Þ. einnig af hendi fjárvn. gegn
styrk til nokkurra námsmanna. Or
því ekki væri hægt að leysa allra
vandræði, þá væri hún andstæð
öllum námsstyrkjum, sem hún
hafði tök á að ráðast gegn. Þrátt
fyrir það náðu þó nokkrir þeirra
samþykki deildarinnar. — Að
þessu sinni var samþ. tillaga sjáv-
arútv.nd. um 60 þús. kr. fjár-
veitingu til að reisa þrjá miðun-
arvita, einn austan-, annan sunn-
an- og þriðja vestan-Iands, eftir
nánari ákvörðunum viíamálastjór-
ans, er hefir góðar vonir um, að
þeir geti orðið sjómönnum að sér-
lega miklu liði og bjargað mörg-
um mannslífum. Verður Vestur-
landsvitinn ekki sízt mjög mikils
verður skipum, sem fiska þar úti
fyrir á vertíðinni, en hinir verða
reistir þar, sem skipum, er sigla
til landsins, er hagkvæmast. Bentu
og sjávarútvegsnefndarmenn á, að
vitarnir mega ekki vera færri í
fyrstu, til þess að miðunartæki
verði sett á sem allra flest skip.
Um þetta urðu þó talsverðar
snerrur, því að f járveitingand.
vildi láta klípa af fénu. M. a.
talaði P. Ott. gegn þeim, eink-
um með þeim rökstuðningi, að
slíkir vitar séu nýjung og ekki
komnir upp í öllum öðrum lönd-
um, en viðurkendi þó aukið ör-
yggi af þeim fyrir líf sjómann-
anna. Þö fór svo, að andstaðan
gegn vitunum hrapaði niður í 9
atkvæði. Samt eru útgjöld rík-
isins til vitamálanna alls áætluð
rúmlega einum fimta lægri en
vitagjöldin á því ári. — Fjár-
veiting til markaðsleitar var
hækkuð að tillögum sjávarútv.nd.,,
og var samþ. að veita 12 þús..
kr. til fisksölutilrauna í Suður-
Ameríku og 10 þúsund kr. til
síldarsölu í Mið-Evrópu og Finn-
landi, en 8 þús. kr. til sölutil-
rauna annars staðar (talað um
Portúgal) var felt með jöfnum
atkv. Þá greiddi P. Ott. ekki at-
kvæði. —. Fjárveiting til gjalda
samkv. II. kafla jarðræktarlaganna.
var hækkuð um 100 þús. kr., upp
í 150 þús. kr„ að tillögu fjárvnd.,
því að sýnt þótti, að áætlun
stjórnarinnar gæti ekki staðist. —
Samþ. var tillaga frá Ben. Sv.
um að heimila stjórninní að kaupa
Ásbyrgi í Kelduhveríi. ‘Viður-
kenningarfjárveitingin til ekkju
Svb. Sveinbjörnssons tónskálds
var ákveðin 1200 kr. næsta ár.
Spitalabrennivin.
Ekki .þarf nema að nefna hið
alræmda læknabrennivin. Við það
kannast allir. Þegar það var sam-
þykt á alþingi, kváðu meðmæl-
endur þess það vera síður en,