Helgarpósturinn - 23.10.1986, Blaðsíða 7

HJALPARSTOFNUN KIRKJUNNAR
Hjúkrunarfólk sem fariö hefur til Afríku fyrir
tilstuðlan Hjálparstofnunar kirkjunnar hefur
þegið laun sín frá Lutherska heimssam-
bandinu. Á árinu 1984 grœddi Hjálparstofnun
kirkjunnar 19 þúsund dollara (um 760 þús. kr.
á núvirði) á saltfisksendingu til Ghana! Sama
ár sendi Hjálparstofnun kirkjunnar umtalsvert
magn af saltsíld til Póllands. Síldarkaupin
voru fjármögnuð að stórum hluta af Evrópu-
deild Alkirkjuráðsins. Pessi dœmi og fleiri eru
um hvernig Hjálparstofnun kirkjunnar gefur í
skyn að söfnunarfé landsmanna fjármagni
verkefni sem einhverjir aðrir aðilar greiða í
raun fyrir.
Stærsti hlutinn af matvælasendingum Hjálparstofnunar kirkj-
unnar til hungraðra (heiminum var fjármagnaöur af erlendum
aðilum á árinu 1984. Innlendu söfnunarfé var varið til annarra
hluta.
D'Anglaterre (Kaupmannahöfn. Þar gisti sendinefnd frá Hjálpar-
stofnun kirkjunnar á leið sinni til Fttllands að fylgjast með afdrif-
um fata- og matvælasendingar frá Islandi.
Af yfírlýsingum forráðamanna
Hjálparstofnunar kirkjunnar að
dœma hefur hjúkrunarstarf verið
einn viðamesti þátturinn í starfsemi
stofnunarinnar á þurrkasvœðunum
í Afríku. Samkvœmt þessum yfirlýs-
ingum mœtti œtla að umtalsvert
hlutfall af gjöldum stofnunarinnar
fœri íað greiða hjúkrunarfólki laun.
Svo er þó ekki. Nær allt það hjúkr-
unarfólk sem farið hefur til Afríku
fyrir tilstuðlan Hjálparstofnunar
kirkjunnar hefur þegið laun sín frá
Lutherska heimssambandinu. Hins
vegar hefur stofnunin ráðið þetta
fólk og greitt því lítilsháttar launa-
uppbót í formi dagpeninga svo laun
þess séu sambœrileg þeim er hjúkr-
unarfólk á vegum Rauða krossins
þiggur.
Þetta hafa hjúkrunarfræðingar
sem farið hafa til hungursvæða
Afríku á vegum Hjálparstofnunar
kirkjunnar staðfest í samtölum við
HP. Þetta er athyglisvert — sérstak-
lega fyrir þær sakir að eftir að HP
hóf skrif sín um Hjálparstofnun
kirkjunnar hafa forsvarsmenn
hennar einkum bent á veru íslensks
hjúkrunarfólks í Afríku sem sönnun
þess að söfnunarfé landsmanna sé
varið til raunverulegrar þróunarað-
stoðar.
Þetta er ekki eina dæmið um
hvernig Hjálparstofnun kirkjunnar
gefur í skyn að söfnunarfé lands-
manna fjármagni verkefni sem ein-
hverjir aðrir aðilar greiða fyrir. Þau
eru mýmörg.
HJÁLPARSTOFNUNIN
GRÆÐIR Á SALTFISKI
Á árinu 1984 voru send héðan 50
tonn af saltfiski til Ghana með skipa-
félaginu Cosmos. Til þess að fjár-
magna kaupin á fiskinum hafði Al-
kirkjuráðið sent hingað 65 þús. doll-
ara að beiðni Hjálparstofnunar
kirkjunnar. Samkvæmt upplýsing-
um er HP fékk í aðalstöðvum Al-
kirkjuráðsins í Genf varð að sam-
komulagi að Alkirkjuráðið greiddi
andvirði saltfisksins en Hjálpar-
stofnunin borgaði flutninginn. Hins-
vegar gerði Hjálparstofnun samn-
ing við Sölusamband íslenskra fisk-
framleiðenda um kaup á 50 tonnum
af saltfiski fyrir rúm 46 þús. dollara.
Veitt aðstoð Alkirkjuráðsins skilaði
með þessum hætti um 19 þús.
dollara (um 760 þús. ísl. kr. á nú-
virði) hagnaði til Hjálparstofnunar
kirkjunnar. Af samtölum HP við
áhrifamenn í aðalstöðvum Alkirkju-
ráðsins í Genf að dæma standa
menn þar enn í þeirri trú að fyrir
þeirra tilverknað hafi verið keypt 50
tonn af saltfiski fyrir 65 þús. dollara.
Samkvæmt heimildum HP fór
ekki meira af matvælum til Ghana á
vegum Hjálparstofnunar kirkjunnar
þetta ár, ef undan er skilið lítið eitt
af skreiðartöflum. Samningur Hjálp-
arstofnunarinnar við Cosmos var
samkvæmt heimildum HP mjög
hagstæður og flutningskostnaður-
inn var lægri en sem nemur hagn-
aði Hjálparstofnunarinnar á við-
skiptunum við Alkirkjuráðið.
Þrátt fyrir þetta hefur ekkert kom-
ið fram á vegum Hjálparstofnunar
kirkjunnar er bendir til annars en
aðstoðin til Ghana hafi verið fjár-
mögnuð fyrir innlent söfnunarfé.
SÍLD TIL PÖLLANDS
Sama ár og saltfiskurinn var send-
ur til Ghana fór héðan umtalsvert
magn af saltsíld til Póllands á vegum
Hjálparstofnunar kirkjunnar. Þessi
síldarkaup voru að stórum hluta
fjármögnuð af Evrópudeild Al-
kirkjuráðsins og reyndar benda
heimildir HP til þess að nær öll sú
síld sem send var til Póllands á árinu
1984 hafi verið keypt fyrir fé frá Al-
kirkjuráðinu.
Evrópudeild Alkirkjuráðsins stað-
festi við HP að hún hefði sent fé til
kaupa á síld til Hjálparstofnunar
kirkjunnar á árinu 1984 en vildi
ekki tilgreina upphæðina nema að
fengnu samþykki Hjálparstofnunar-
innar. En eins og lesendur HP vita
hefur stjórn stofnunarinnar sett
blaðið í upplýsingabann svo frekari
staðfestingar fengust ekki frá
Evrópudeildinni í Genf. Sama varð
upp á teningnum er HP sneri sér til
Síldarútvegsnefndar. Einar Bene-
diktsson, aðstoðarframkvæmda-
stjóri nefndarinnar, staðfesti við HP
að Hjálparstofnunin hefði keypt
saltsíld á árinu 1984 en viidi ekki til-
greina magnið eða kaupverðið eftir
að hafa fengið afsvar frá Guðmundi
Einarssyni, framkvæmdastjóra
Hjálparstofnunarinnar, um heimild
til þess. Þagnarmúr sá er stjórn
Hjálparstofnunarinnar hefur reist
milli sín og HP er því orðinn æði
þéttur og víðáttumikill.
íslensku skipafélögin fluttu þessa
síld til Póllands og veittu Hjálpar-
stofnun kirkjunnar mikinn afslátt af
farmgjöldum. Samkvæmt heimild-
um HP bendir því allt til þess að
Hjálparstofnunin hafi komið út úr
Póllands-aðstoðinni án þess að hafa
varið innlendu söfnunarfé til henn-
ar.
Á LÚXUSHOTELI
í HÖFN
Þess ber þó að geta að í árslok árið
1984 fór sendinefnd á vegum Hjálp-
arstofnunar kirkjunnar til Póllands í
fylgd með hr. Pétri Sigurgeirssyni,
biskupi, er honum var boðið þang-
að í opinbera heimsókn. Samkvæmt
■eftir Gunnar Smára Egilssom
heimildum HP voru um sex manns
í liði Hjálparstofnunarinnar og þar
sem þau gistu á ekki ódýrari gisti-
stað en DAnglaterre er þau milli-
lentu í Kaupmannahöfn er ekki ólík-
legt að þáttur innlends söfnunarfjár
hafi verið einhver. Eins og fram hef-
ur komið í máli Guðmundar Einars-
sonar, framkvæmdastjóra Hjálpar-
stofnunarinnar, er allur kostnaður
við einstök verkefni færður undir
þau í reikningum stofnunarinnar.
Því má ætla að ferðakostnað sendi-
nefndarinnar sé að finna undir liðn-
um „til Póliands" í ársreikningum
Hjálparstofnunarinnar.
Hver þáttur Evrópudeildar Al-
kirkjuráðsins var í aðstoðinni við
Pólland árið 1984 mun sjálfsagt
koma í ljós er rannsóknarnefnd sú
er Jón Helgason, dóms- og kirkju-
málaráðherra, skipaði til þess ,,að
upplýsa staðreyndir um starfsemi
stofnunarinnar" skilar niðurstöðum
sínum. Einnig má búast við því að
nefndin geri grein fyrir í hvað inn-
lendu söfnunarfé var varið og hver
var kostnaðurinn við einstakar ferð-
ir starfsmanna stofnunarinnar er-
lendis.
Hver svo sem fjármagnaði ein-
staka þætti Póllands-aðstoðarinnar
er ljóst að af yfirlýsingum Hjálpar-
stofnunar kirkjunnar að ætla má að
innlent söfnunarfé hafi staðið
straum af henni allri.
SKREIÐARTÖFLUR OG
LÝSISDUNKAR
Fyrst minnst var á rannsóknar-
nefndina er ekki úr vegi að minnast
á annað atriði sem athyglisvert
verður að sjá niðurstöður hennar
um. Eins og fram hefur komið í máli
Guðmundar Einarssonar, fram-
kvæmdastjóra Hjálparstofnunar-
innar, meta starfsmenn stofnunar-
innar notaðan fatnað sem henni er
gefinn til fjár á þann hátt að fundið
er út það verð sem stofnunin þyrfti
að greiða fyrir nýjan og sambæri-
legan fatnað og það verð er síðan
fært inn í bókhald stofnunarinnar.
Jón Asgeirsson, framkvæmdastjóri
Rauða krossins, hefur hinsvegar
upplýst HP um það að Rauði kross-
inn standi öðruvísi að verðmæta-
mati notaðs fatnaðar. Þar er hvert
kíló af notuðum fötum metið á 50 kr.
Á árinu 1984 gaf Rauði krossinn
Hjálparstofnun kirkjunnar 2,8 tonn
af notuðum fötum og þessi gjöf er
metin á kr. 140 þús. kr. í ársreikn-
ingum Rauða krossins. Af orðum
þeirra Guðmundar og Jóns er ljóst
að verðmæti þessara flíka hefur
vaxið mikið á ferð þeirra úr bók-
haldi Rauða krossins og inn í bók-
hald Hjálparstofnunarinnar.
Af yfirlýsingum forráðamanna
Hjálparstofnunar kirkjunnar í kjöl-
far skrifa HP um málefni hennar má
ráða að kjarni málsins snúist fyrst
og fremst um hvort hungruðum
skuli gefið að borða eða ekki. Ef það
er kjarni málsins er ljóst að það fé
sem Islendingar gáfu til Hjálpar-
stofnunarinnar á árinu 1984 hefur
ekki brauðfætt marga. Eins og kom-
ið hefur fram í HP hefur Jón Ormur
Halldórsson, neyðaraðstoðarfull-
trúi stofnunarinnar á umræddu ári,
lýst því yfir að til Eþíópíu hafi ein-
ungis verið sent um 10 tonn af
skreiðartöflum og nokkrir dunkar
af lýsi árið 1984. Samkvæmt heim-
ildum HP hafa síðan alþjóðiegar
stofnanir greitt fyrir matarsending-
ar til Ghana og Póllands sama ár.
Aðstoðin við þessi þrjú lönd var um
93% af allri aðstoð Hjálparstofnun-
arinnar erlendis þetta tiltekna ár.
HELGARPÓSTURINN 7