Helgarpósturinn - 11.12.1986, Blaðsíða 31

FRIÐRIK Þór Fridriksson er
floginn til Köben þar sem haf nar eru
klippingar á sumartökum Skyttn-
anna, nýjustu kvikmyndar lista-
mannsins og jafnframt fyrstu leiknu
myndar hans. Ásamt Friðriki við
klippiborðið við Eyrarsund sitja Val-
dís Gunnarsdóttir, sem síðast tók
þátt í klippingu Skepnunnar, og
ungur og upprennandi klippari, að
hálfu danskur og hálfu íslenskur,
Tómas Gíslason. Útlit er fyrir 85
mínútna lengd Skyttnanna sem
verður frumsýnd í byrjun febrúar.
MESSÍAS eftir Handel hljómar í
Hallgrímskirkju á fimmtudagskvöld
— og fer þetta nýjasta guðshús okk-
ar að slá öðrum af kristilega taginu
við í menningarefnum. Hljómburð-
urinn mun enda vera sem nemur
gæsahúð. Og það er Sinfóníuhljóm-
sueit íslands ásamt Pólýfónkór Ing-
ólfs Gudbrandssonar sem flytur; til-
finningin aldrei betri á báðum tón-
stöðvum, samstillingin ærin. Ein-
söngvarar verða Maureen Brath-
waite lærð á Barbados, Sigrídur
Ella Magnúsdóttir úr Couent Gard-
en, lan Partridge, frægur ljóðatenór,
og Peter Coleman-Wright frá Ástr-
alíu.
LEIKMST
Þráinn einn og öruggur
Þráinn Karlsson sýnir einþáttung-
ana: „Varnarrœba mannkyns-
lausnara" og „Gamli maöurinn og
kuenmannsleysið “ eftir Böðuar
Guðmundsson. Leikstjóri Þórhildur
Þorleifsdóttir. Leikmynd: Jón
Þórisson.
Fyrri einþáttungurinn byggir á
þjóðsögunni um „Finnabuxur".
Finnabuxur eru skinn af nýlátnum
manni fyrir neðan mitti. Á annarri
hliðinni er vasi og í hann er settur
peningur þegar farið er í buxurnar.
Þaðan í frá á sá, sem er í Finnabux-
um, ávallt peninga í vasanum,
hversu mjög sem úr honum er tekið.
Til að fá þessar buxur varð að selja
Skrattanum sálina, og var hún að
eilífu glötuð, nema því aðeins að
komast úr buxunum rétt áður en
maðurinn deyr. Söguhetjan er inni-
lokuð, og segir áhorfendum frá því
af hverju hann sé innilokaður. Hann
er læknir úti á landi og hjálpar fá-
tækum og hrjáðum. Seinna gerist
hann sjúkrahúslæknir staðarins.
Smátt og smátt kemst hann að því
að ótrúlega margir í bænum fá
,,ristil“, sérstaklega þeir sem höfðu
efnast. Við nánari athugun komu í
ljós ör eftir botnlangaskurð þó svo að
þeirra væri ekki getið í sjúkraskýrsl-
um. Læknirinn sá allt ævistarf sitt
hrynja og þegar vinur hans skó-
smiðurinn var lagður inn á sjúkra-
húsið með ristil, þá ákveður hann
að bjarga einni sál frá eilífri glötun.
Læknirinn fláði Finnabuxurnar af
vini sínum skósmiðnum rétt áður en
hann gaf upp öndina. Leikritið end-
ar með því að setja áhorfendur í
dómarasætið.
Leikmyndin var af fangelsi eða
sjúkrastofu, og var hugvitsamlega
gerð. Óvenju mikið bar á leikstjórn-
inni í þessum einþáttungi. Læknir-
inn vaknar í byrjun leikritsins og fer
að undirbúa sig fyrir réttarhöldin
síðar sama dag. Þegar spennan í frá-
sögninni nær hámarki, er læknirinn
fullklæddur. Læknirinn nýtti leik-
ÁRNI ELVAR
svæðið afar vel, gekk marga hringi
kringum rúmið. Margt af því sem
hann tók sér fyrir hendur, eins og að
hella maltöli í glas, munnskolið og
tölurnar, var ekki nógu hnitmiðað
og erfitt að sjá forsendurnar fyrir
þessum athöfnum. Alla vega voru
forsendurnar langsóttar.
Betur hefði farið á því að einfalda
sviðsmyndina og færa leikritið aftur
í tíma, þ.e. inn í réttarsalinn. Nægt
hefði að hafa einn stól. Auðvitað
hefði einfaldari leikumgjörð vissa
annmarka og gert miklu meiri kröfu
til Þráins Karlssonar um túlkun á
sálarlífi læknisins. Þessi fangelsis-
eða sjúkrahúsmynd, auk hinnar
næstum sjúklegu nákvæmni gaf
það í skyn að læknirinn væri brjál-
aður eða geðveill. Öll takmörkun á
eigin túlkun áhorfandans á boðskap
leikverksins eru mistök.
„Gamli maðurinn og kvenmanns-
leysið" er nýtt verk eftir Böðvar
Guðmundsson, sérstaklega samið
fyrir Þráin Karlsson vegna 30 ára
leikafmælis hans. Leikurinn gerist á
olíuborpalli á Norðursjó. Þar hittir
hann gamlan kunningja úr næstu
sveit. Og auðvitað fóru þeir að rifja
upp gamla tíma. Þeir bjuggu í sitt
hvorum hreppnum, hann í norður-
hreppi og kunninginn í suður-
hreppi. Þessir tveir hreppar voru
gjörólíkir. í norðurhreppi var
tryggðin við fortíðina, sálmaskáldið
og landið aðalatriðið, meðan suður-
hreppingar hugsuðu fyrst og fremst
um það sem borgar sig. Fyrsta
ágreiningsefnið var hvort byggja
ætti brú yfir fljótið, sem skildi þá að.
„Gamli maðurinn" lagðist gegn því.
Svo kom mæðiveikin, en það var
vandamál sem þeir leystu. Ógnin
var kvenmannsleysið. Konur vildu
ekki búa í sveit. Um þetta mátti
enginn tala, né funda. Að lokum fór
svo að allir fluttu úr hreppnum. Sá
gamli líka.
Það skemmtilega við þessa sögu
er það að hægt er að túlka hana á
svo marga vegu. Var Böðvar að tala
um dreifbýlisvandamál, um kvenna-
baráttu, eða einangrunarstefnu
vinstrimanna frá auðmagnsþjóðfé-
lagi? Leikritið bauð upp á töluverð-
ar vangaveltur og umræðu, sem gef-
ur því aukið gildi.
Sviðsmyndin sýnir vinnuklæddan
mann byggja vinnupall. í þessu
verki er eins farið að og í því fyrra.
Sviðsmyndin breytist eftir því sem
lengra líður á leiksýninguna. Undir
lokin var hann búinn að loka sig
inni, eða fullgera búrið. Þessu verki
var betur leikstýrt en hinu fyrra,
vegna þess að allar gerðir leikarans
virtust eiga sér eðlilegar forsendur.
Þráinn Karlsson stóð sig með
miklum sóma. Fyrri einþáttunginn
var mjög erfitt að túlka, t.d. að draga
fram þær andstæður í persónu
læknisins, sem skapa hina drama-
tísku spennu. Einnig er hægt að
hugsa sér að reyna að stefna saman
auðmagni og fátækt og fá þessar
andstæður til að skapa þá spennu,
sem endaði með ódæðisverkinu „að
flá mann lifandi". Sterka hlið Þráins
er að draga fram ólíkar manngerðir
t.d. bæklaða skósmiðinn, Steina og
Guðmund á Hömrum. Þessar mann-
gerðir urðu ljóslifandi fyrir áhorf-
endum og eftirminnilegar. Það þarf
mikið áræði og þrek til að fara út í
að sýna þessa einleiks einþáttunga.
Þráinn á lof skilið fyrir framtakið.
Boðskapur verkanna er marg-
þættur, en þó er afgerandi viljinn að
vekja áhorfendur til umhugsunar
um stöðu mannfólksins í dag og
hvert við stefnum.
Gerðuberg er menningar- og fé-
lagsmiðstöð í Breiðholti og var það
vel til fundið að sýna þessi verk þar.
Það er nauðsynlegt að dreifa inenn-
ingarviðburðum um borgina, færa
þá nær hinum almenna borgara.
Leiksýningar þurfa ekki endilega að
vera sýndar í hverfi listasnobbsins.
Sólargeisli í skammdeginu:
Havana-sveifla
Kúbönsk salsa-sveit heldur tvenna tónleika á Hótel Borg
Það er ekki á huerjum degi að
gestir frá Rómönsku Ameríku sœkja
okkur heim. ínœstu uiku ber það til
tíðinda að kúbönsk hljómsueit leik-
ur í Reykjauík. Þetta er tíu manna
sueit og heitir Sierra Maestra. Hafa
þeir félagar leikið saman í áratug.
Hljómsueitarstjóri er Eduardo
Himely gítarleikari og helstur ein-
leikari Jesús Alemany trompetblás-
ari. Á þrístrengja gítar, tres, leikur
Gonzales, Romero á bassa en þeir
Rodriguez, Pisseaux, Carlos
Gonzales, Valdés, Suárez og Barz-
aga syngja og slá trumbur. Tónlistin
er í þjóðlegum stíl þarsem spœnsk
og afrísk áhrif blandast í sondöns-
um, rúmbum og guarachöum.
Sierra Maestra er ein af vinsæl-
ustu hljómsveitum Kúbu á hinni
þjóðlegu línu og hefur ferðast víða.
Aðeins einn timenn-
inganna (Sierra
Maestra er tónmennt-
aður, hinir ýmist hag-
fræðingar, áveitu-,
samgöngu-, rafmagns-
og vatnsorkufræð-
ingar. Grúppan varð til
á raunvísindadeild
háskólans í Havana.
Hún leikur að vísu ekki djass en þá
tónlist er kúbanskur djass spratt af.
Kúbanir hafa átt ýmsa frábæra
djassmenn og mun hljómsveitin
Irakere þekktust djasssveita þeirra.
Tveir Kúbanir eru öðrum þekktari í
djassheiminum. Bongó- og kongó-
trommarinn Chano Pözo og altó-
saxafónleikarinn Paquito DRiuera.
Pozo, sem hét fullu nafni Luciano
Pozy y Gonzalez; fæddist í Havana
1915 og kom til New York uppúr
1940. 1947 réði Dizzy Gillespie
hann til sín og með Dizzy lék hann
þartil hann var skotinn til bana á bar
í Harlem í desember 1948. Pozo var
tákn hinna kúbönsku áhrifa á tónlist
Gillespie og fer á kostum í verkum
einsog Cuban be cuban bop,
Manteca og Afro Cuban svítunni.
Paquito D’Rivera lék lengi með
Irakere en settist að í Bandaríkjun-
um og er nú í hópi fremstu altista
djassins. Hann hefur hljóðritað mik-
ið fyrir CBS og stundum í félagsskap
evrópskra: Niels-Henmngs, Toots
Thilemans og annarra íslandsvina.
Það er alltaf ævintýri að kynnast
framandi tónlist og því er tilhlökkun
að fá þjóðlega sveiflu frá Kúbu beint
í æð á Borginni í næstu viku.
-V.L.
AÐSÓKN að Stellu í orlofi er
komin langt framar vonum aðstand-
enda hennar, Guðnýjar Halldórs-
dóttur höfundar _ myndarinnar og
annarra Umba. í Reykjauík einni
hafa um 42 þúsund manns séð hana
þegar og að minnsta kosti tíu þús-
und úti á landi, þar sem hún hefur
þó verið sýnd óvíða. Stella er semsé
farin að borga sig.
HRAFN okkar Gunnlaugsson er
allmiklu virtari og dáðari sem kvik-
myndaleikstjóri í Suíaríki en í
heimalandi sínu eins og kunnugt er
og Svíar mun viljugri að fjármagna
myndir hans en íslendingar. 1984
fékk Hrafn Guldbaggen fyrir bestu
leikstjórn á Hrafninn flýgur sem
gekk í kvikmyndahúsum í Stokk-
hólmií meira en ár. 16. nóv. sl. birtist
viðtal við Hrafn í Suenska dagbladet
þar sem kemur fram að Hrafninn
flýgur II er í burðarliðnum. Hrafn
ráðgerir að hefja tökur næsta sum-
ar: útisenurnar verða að mestu film-
aðar á íslandi, en einnig í Gautlönd-
um og á ftalíu, innisenurnar í stúdíói
í Stokkhólmi. Atburðarásin á sér
stað 100 árum síðar en í Hrafninn
flýgur, á tímabili sem Hrafn kallar
hálfanarkískt: íslenskir smákóngar í
innbyrðis stríði og Noregskonungur
búinn að fá þá flugu í höfuðið að
gera Island að nýlendu sinni. Kostn-
aður við myndina er áætlaður um
10 milljónir sænskar og enn óvíst
hvernig hann skiptist á milli íslend-
inga og Svía. „Þetta er drauma-
myndin," segir Hrafn.
HELGARPÓSTURINN 31