Helgarpósturinn - 11.12.1986, Blaðsíða 40

INNLEND YFIRSÝN
eftir Helga Má Arthúrsson
HJOLIN SNUAST HJA OLIS
• Þórður Asgeirsson hœttur hjá fyrirtœkinu •
Landshankinn ueitti bankaábyrgðir • Yfir-
byggingin skorin niður • Fjármálamenn naga
sig í handarbökin • Hlutabréfin hœkka í uerði
Fyrrverandi forstjóri Olís, Þóröur Ásgeirsson, hefur
látið afstörfum hjá fyrirtœkinu. Stjórnandiþess er eig-
andinn, ÓliKr. Sigurðsson. Hann hefursetið tólfdaga
í forstjórastóli. Hefur honum tekist að sannfœra við-
skiptabanka fyrirtœkisins um það — íbili a.m.k. — að
þœr aðgerðir sem hann hyggst grípa til í því skyni að
rétta fyrirtœkið við séu bankanum þóknanlegar.
ENDURSKIPU-
LAGNING OLÍS
Óli Kr. Sigurðsson hefur lagt á
það áherslu í fjölmiðlum, að Olís
sé ekki lánastofnun, heldur fyrir-
tæki í olíuviðskiptum og að þann-
ig muni hann reka það. Þessum
skilaboðum kom hann til banka-
stjóra Landsbankans og þeirra við-
skiptamanna Olís, sem skulda fé-
laginu mest fé. Hann gaf einnig í
skyn opinberlega, að hann hygðist
skera á þau hagsmunatengsl sem
verið hafa á milli Olís, útgerðarfyr-
irtækja og Landsbanka Islands.
Olís hefur þegar hafið viðræður
við nokkur útgerðarfyrirtæki og
hafa þær viðræður þegar skilað
nokkrum árangri. Innstreymi fjár
frá útgerð til olíufélags og frá olíu-
félagi til banka hefur aukist — og
bankastjórar Landsbanka eru
ánægðir með þessa þróun.
Heimildir HP í fjármálaheimin-
um telja, að bankinn muni ekki
grípa til beinna aðgerða gegn Olís,
eða reyna að bregða fæti fyrir
hinn nýja eiganda strax. Menn
undirstrika hins vegar, að einn
bankastjóra Landsbankans, Jónas
Haralz, hafi lýst þeirri skoðun
sinni í viðtali við fjölmiðla, að
hlutafé Olís verði að aukast.
Benda menn á þetta til undirstrik-
unar því, að Óli Kr. Sigurðsson geti
lent í útistöðum við bankann, ef
hann standi ekki við þær áætlanir
sem hann hefur lagt fyrir banka-
stjórana.
Vandi stjórnenda bankans í við-
skiptum hans við Olís er hins
vegar sá, eins og bent hefur verið
á, að verulegan hluta vandræða
Olís má rekja til beinna og
óbeinna afskipta Landsbanka af
rekstri fyrirtækisins. Telja heimild-
armenn HP í fjármálaheiminum,
að bankinn sé alls ekki í stöðu til
að setja fyrirtækinu afarkosti, eins
og hann gerði e.t.v. ella.
Endurskipulagning Óla Kr. Sig-
urðssonar beinist í fyrsta lagi að
því að laga stöðu fyrirtækis við
banka og ná inn skuldum. í öðru
lagi, að gjörbylta rekstri Olís.
Brotthvarf Pórðar Ásgeirssonar er
einn þáttur í þeirri viðleitni.
Þá hefur verið nefnt að hann
hyggist selja Hafnarstræti 5 og 21,
jarðir á Reykjanesi og flytja skrif-
stofur Olís í „skúrana í Laugar-
nesi“, þar sem fyrirtækið á nokkr-
ar eignir. Hlutabréf Olís í fyrirtækj-
um, sem ekki koma rekstri' fyrir-
tækisins við verða sömuleiðis
seld. Má t.d. gera ráð fyrir því að
hlutabréf þau sem Olís eignaðist í
Granda h.f. vegna olíuskulda ís-
bjarnarins verði seld — ef kaup-
andi finnst!
GREMJA OG UNDRUN
í fjármálaheiminum er ríkjandi
nokkur undrun vegna kaupa Óla
S. á Olís. Eftirá þykjast menn sjá
mikla möguleika í fyrirtækinu og
að það megi auðveldlega endur-
reisa. Er talið að hlutabréf Olís hafi
þegar hækkað umtalsvert í verði
og að eigandi þeirra geti selt þau
— eftir tólf daga — með gríðarleg-
um hagnaði. En það vakir ekki
fyrir Óla Kr. Sigurðssyni. Hann
hyggst gera Olís að sterku fyrir-
tæki, sem getur veitt hinum olíufé-
lögunum verðuga samkeppni.
Nokkurar gremju gætir meðal
sumra hluthafa hinna olíufélag-
anna, Esso og Skeljungs, yfir því
að nú mun samkeppni í olíuversl-
un aftur aukast. Þá mun einnig
gæta nokkurar óánægju með það,
að Landsbanki og Skeljungur skuli
hafa haldið þannig á málum, að Olís
lenti í höndum öflugs athafna-
manns, en ekki inní kompaníi við
Skeljung, sem hefði gert það félag
viðlíka sterkt og Esso, sem hefur
stærsta hlutdeild í markaðinum.
Telja sumir að Skeljungur hafi gert
taktísk mistök að bjóða ekki
hærra verð fyrir Olís, enda þótt
eignir þess nýttust Skeljungi ekki
til fulls.
Þá hefur HP heimildir fyrir því
að ýmsir fjársterkir aðilar í þjóð-
félaginu nagi sig í handarbökin
eftir að menn uppgötvuðu það
hvernig Óli Kr. Sigurðsson eignað-
ist fyrirtækið. Áttuðu menn sig
ekki á því, að peningapólitísk
staða Olís gagnvart Landsbankan-
um var sterk og að eignir fyrir-
tækisins í rekstri eru verðmætari
en þær voru í augum Skeljungs,
sem hafði enga þörf fyrir eignir
Olís. Bankastjórar Landsbanka
hafa enda þegar veitt fyrirtækinu
bankaábyrgðir vegna olíukaupa.
Það bendir því ekkert til annars en
Óli Kr. Sigurðsson hafi með kaup-
um hlutabréfanna í Olís „gert
kaup aldarinnar" í íslensku við-
skiptalífi.
ÖÐRUVÍSI FORSTJORI
Forystumenn stórfyrirtækja
hafa stundum verið nefndir
„kokkteildrengir atvinnulífsins".
Menn sem taka há laun, berast á
og leggja hugmyndaflug sitt í ytri
umbúnað. Olís verður ekki stjórn-
að þannig undir forystu Óla S. Á
starfsmannafundi í fyrirtækinu
mun hann hafa upplýst, að hann
hygðist ekki taka risnu frá fyrir-
tækinu, eða taka sér laun frá því
fyrr en gengið hefði verið frá
skuldum og fyrirtækið komið á
réttan kjöl. Sagði einn starfs-
manna á bensínsölu Olís í Reykja-
vík: „Hann borgar sitt bensín sjálf-
ur drengurinn, eins og hver annar,
og það er góðs viti.“
Ýmislegt þykir benda til þess, að
Óli muni stjórna fyrirtækinu í
næstu framtíð og ekki ráða sér sér-
stakan forstjóra. Hann mun ætla
að draga verulega úr yfirbyggingu
fyrirtækisins, fækka fólki þar sem
hann telur að of margir séu starf-
andi, en bæta við þar sem skortur
er á mannskap.
LÆKKAR HANN
BENSÍNVERÐ?
Um það bil helmingur olíuinn-
flutnings til landsins er bundinn af
viðskiptasamningum við Sovét-
menn. Munu öll olíufélögin vera
skuldbundin til að kaupa af Rúss-
um. Innkaupsverðið er það sama.
Kostnaður svipaður — og verðið
eins. OIís getur því ekki, þrátt fyrir
yfirlýsingu Óla Kr. um að hann
vilji kaupa ódýrt inn og selja
ódýrt, boðið betra verð í verslun
með þetta eldsneyti. Möguleikar
fyrirtækisins liggja hins vegar í
viðskiptum við sjálfstæða, smáa,
olíumiðlara í Evrópu. Olíumiðlar-
ar þessir hafa margir hverjir orðið
býsna sterkir í olíuviðskiptum hin
síðari ár. í gegnum þá má oft
kaupa inn olíu á lægra verði en
gerist í viðskiptum við stóru olíu-
félögin, sem bæði eru svifaseinni í
sínum viðskiptum og háðari háu
verðlagi afurðanna. Hafa mörg
smærri olíufélög í Norður-Evrópu
stundað viðskipti af þessu tagi og
getað boðið bensín og olíur við
lægra verði, en einhverjar „systr-
anna sjö“, eins og stóru olíufélögin
eru nefnd.
Eina vandamál Olís í þessu sam-
bandi er fjarlægðin frá sölumark-
aðinum í Evrópu og þar af leiðandi
flutningavandamál. Miðað við út-
litið í rekstri Olís er vafasamt, að
nýr eigandi láti þetta vandamál
þvælast fyrir sér. Olíuflutninga-
skip eru mörg í Evrópu og van-
nýtt. Ekki er óhugsandi að „krafta-
verkamaðurinn" komist að þeirri
niðurstöðu að það geti borgað sig
• að flytja inn bensín og olíur sjálfur,
þ.e.a.s. þann hluta sem ekki kemur
beint frá Sovét.
Á tíu dögum hefur Olís tekist að
laga stöðu sína gagnvart Lands-
banka íslands. Fyrirhugaðar eru
miklar breytingar á rekstri fyrir-
tækisins — og samkvæmt áreiðan-
legum heimildum hefur bensín-
salan á Reykjavíkursvæðinu tekið
kipp uppávið. Allt lofar þetta góðu
fyrir fyrirtækið. Viðleitni Olís til
að þvinga verðið niður á bensíni
og olíu gæti gert fyrirtækið að
stórveldi á markaðinum. Lægra
bensínverð þýðir fleiri kúnna.
40 HELGARPÓSTURINN