Alþýðublaðið - 22.04.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
4LÞÝÐUBL40IÐ
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla i Alpýðuhú'sinu við
Hverösgötu 8 opin írá kl, 9 árd,
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
9Vs—10 Va árd. og kl. 8—9 siðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindálUa.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu símar).
Alþlngi.
MeðFB deild.
Færsla kjördags.
Kjördagsíærslan og frv. pað
„um atkvæðagreiðslu utan kjör-
staðar kjósenda við aljúngiskosn-
ingar“, sem ætlað var til að sykra
hana, voru bæði til 2. umr. á
miðvikudaginn. Hafði Árni fram,-
sögu fyrir kjördagsfærslunni, en
hafði fátt fram að flytja henni til
málsbóta, svo sem eðlilegt var.
Jörundur tók undir með honum,
en sló þó ])ann varnagla, að sam-
þykt fylgifrumvarpsins væri skil-
yrði fyrir fylgi sínu við sumar-
kjördag. Héðinn Valdimarsson
flutti breytingartill. við frv. Skyldi
kjördagur vera fyrsti vetrardagur,
eins og nú er, og kosning hefjast
stundu fyrir hádegi, en standa yfir
fuliar 12 stundir í bæjum, en þrjá
daga í sveitum, Sams konar til-
lögur bar Bjarni heitinn frá Vogi
fran; á jringinu 1924. Lagði Héð-
inn áherzlu á, að kosningar færi
frarn á þeim tíma, sem flestir geta
kosið og haft tíma og tækifæri til
að hugsa um stjórnmál. Benti
hann á, hve eindregnar óskir hafa
komið fram um pað, að kjördeg-
inum verði ekki breytt, og að
a. m. k. f>eir, sem heima eiga
við sjávarsíðuna, eru alment and-
stæðir færslunni, en þær fáu
raddir úr sveitum, sem verið hafa
á öðru máli, eru yfirleitt komnar
fram að forgöngu einstakra ping-
manna. Annirr.ar séu og líka
mestar á sumrin i sveitunum, og
sumarkjördagur því heldur eklíi
heppilégur sveitamönnum, enda
hafa fáir þeirra óskað færslunnar.
Þó er hún enn verri sjóþorpa- og
kaupstaða-búum, sem margir eru
þá á víð og dreií við atvinnui sína.
Þó að fylgifrumvarpið yrði sam-
þykt, kæmi það þeim að litlu
gagni. Þeir væru önnum kafnir
við störf sín og gætu lítið kynt
sér stjórnmálin og dreifing:n
hamlaði mjög þátttöku þeirra í
umræðum um þau. Á þessari
færslu kjördagsins myndu þeir
einir ha'gnást, sem vilja sem mest-
an doða í stjórnmálunum og
minsta athugun kjósenda á þeim.
Ef t. d. yrði kosið 1. júlí í sumar,
svo sem IV2 mánuði eftir þing-
slit, þá yrðu kjóssndur lítt vií-
andi um gerðir einstakra þing-
manr.a á þessu þingi. Nú sé heim-
i’t að hara f'eiri en einn kjörstað
í hreppi og sömuleiðis að fresta
kjördegi vegna illveðurs, og ef
tillögur sínar yrðu samþyktar,
myndi það verða sveítafólki til
miklu meira hagræðis en færsla
kjördagsins, og konur í sveitum
ættu þá miklu fremur heiman-
gengt, en ef kosninguna bæri alla
upp á sama daginn, þótt á sumri
væri. Kjördagsfærslan kæmi lang-
harðast niður á verkaíólRi við sjó-
inn, og væri slík lagasetning beint
stíluð gegn Alþýðuflokknum, sem
að réttu lagi ætti að eiga fjórða
hlutann í þinginu, en hefði vegna
ranglátrar kjördæmaskipunar að
eins tvo þingmenn. Megi telja
luröu'egt, að þingmenn fáist til
að flytja slíkt frumvarp, sem
sviftir þenna hluta landsmanna
íenn meir möguleikum til að haía
áhrif á stjórn landsins. Jón Ól-
afsson talaði einnig gegn frv.
Kvað hann þá menn víðs vegar
af Suðurlandi, sem hann hefði
talað við um kjördagsfærsluna,
andvíga henni, þar á meðal marga
Rangæinga. Við - færsluna yrði
kjördagurinn settur á miklu meiri
annatíma, og þótt vera kynni, að
bóndinn færi samt til kosninga,
þá myndi hann víða verða einn
síns liðs, en hitt heimafóikið sitja
eftir. Færslan væri fullkomið
ranglæti gegu fjolda manna, og
þótt það myndi koma harðar nið-
ur á öðrum en sínum flokki, þá
vildi hann engan hlut þar í eiga.
Um óveður á kjordegi væri það
að segja, að stórrigningardagur
gæti víða hamlað kjörsókn, þótt
á sumri væri. Og Héðinn spurði:
Hví sóttu bændur ver landskjör
s. I. sumar en s. I. haust? Það
liíi eftir því út fyrir, samkvæmt
■[orsendum þeirra, er færa vilja
kjördaginn, að hríðarveður hafi
dregið úr sumarkjörsókninni. —
Tillaga Héðins um lengingu þess
tíma, er kosningar standi yfir,
var feld með 19 atkv. gegn 3.
Síðan var frumvörpunum báðum
að vísu vísað til 3. umr., en á
tengilið þeirra var skorið, því að
ákvæði um frestun talningar at-
íivæða í 5 vikur, sem meiri hluti
allshn vildi láta setja í kosninga-
lögin, var felt. Þar með eru frum-
vörpin orðin ósamstæð og stang-
ast. Með fylgifrv. greiddu „Fram-
söknar“-fIokksmenn atkvæði, Árni,
J. A. J.,*M. T. og Ben. Sv., 15 alls,
en hinir 13 á móti. Um tengilið-
inn skiltust atkv. eins, nema M. T.
og Sveinn hjálpuðu til að fella
hann, og urðu þá 14 á móti hon-
um, en 13 með. Þá var Hákon
ekki viðstaddur.
Greiðsla verkakaups.
Frv. um vikulega greiðslu
verkakaups vár samþykt til e. d.
eins og þ.-ð varð við 2. umr. með
15 atkv. gegn 7 (nafnakall). Þess-
ir greiddu atkv. gegn því: Árni,
Hákon, J. Kjart., Jón á Reynistað,
M. Guðm., Ól. Th. og Þórarinn.
Aðrir viðstaddir dei’darmenn voru
með því, nema Magnús dósent
greiddi ekki atkvæði,. en þessir
voru ekki við: B. Línd., J. A. J„
P. Ott., J. Guðn. og Kl. J.
Laun ljósmæðra o. fl.
Frv .um bætt launakjör ljós-
mæðra var fyrst gert smátækara
að tillögu meiri hluta fjárhags-
nefndar, en síðan felt með 14
atkv. gegn 13. Þessir vildu ekki
bæta launakjör þeirra: Árni, H.
Stef., Ingólfur, J. A. J„ J. Kjart,
Jón á Reynistað, Klemenz, M.
Guðm., ÓI. Th„ P. Ott., P. Þ.,
Sigurj., Sveinn og Þórarinn. Hinir
greiddu atkv. með frv.; þó sagði
Hákon: „Til 3.“ (umr.). J. Guðn.
var ekki við.
Frv. um notkun bifreiða, trygg-
ari skoðun þeirra og hækkun
tryggingarfjár til bóta fyrir slys
eða tjón af völdum bifreiða, var
ti! einnar umr. Gekk n. d. að
breytingu þeirri, er e. d. hafði
gert á frv„ að slysatryggingar-
upphæð hvers einstaks bifreiða-
eiganda eða félags þurfi ekki að
vera hærri en 45 þúsund kr„ og
var frv. afgreitt sem lög, — ein af
sárfáum gagnlegum lagasetning-
um þessa þings.
Talsvert var rætt um fjárkláða-
málið, en 3. umr. um útrýmingar-
böðun síðan frestað. Einnig var
byrjað á 2. umr. um nýtt strand-
ferðaskip. Mælti Sveinn með því,
en J. Ól. á móti, og fanst það á,
að Ihaldsmenn kæra sig ekki um,
að strandferðaskipum ríkisins eé
fjölgað.
Sfrs röelld.
Eldhúsdagur.
Það má telja nýlundu, að hafð-
ur var á þriðjudag eldhúsdagur í
þeirri deild; það hefir aldrei ver-
ið fyrr og er ekki nsma eðlilegt
og sjálfsagt. Lýstu stjómarand-
stæðingar sökum á hendur stjórn-
inni, og höíðu helzt orð fyrir þeim
J. Baldv. 0g Jónas frá Hriflu,
en hún og hennar menn vörðu
garðinn, og var frekar, að þeim
yrði svaraíátt en orðfátt. Jónas
frá Hrifl.u vitti fráganginn á fjár-
lögunum. Sparsemi sú, er þar
kæmi fram, væri svipuðust göt-
unum á kápugarmi Díógenesar
spekings frá Sinope, sem stjórn-
inni annars ekki væri líkjan'di við,
af því að fordildin skini út um
hana. t fjárlögunum kæmu ekki
öll kurl til graíar; hvergi væri í
þeim nefnt fé til Landsspítalans.
haínar í Vestr ann xcyjum og
margs annars, sem þö fyrirsjá-
anlega kæmi til útgjalda á fjár-
hagstímabi'inu. Fjárícgn gæfu
því alveg ranga mynd af hag rik-
isins, eins og hann fyrirsjáanlega
yrði. Það væii bví ástæðulaust
tekjuhallans vegha, að stjórnin
væri að amast við smáveitingum,
sem andstæðingar færi frarn á;
hann kæmi jafnt fyrir þvi, enda
stjórnin ekki önug, þó flokksmenn
hennar fari fram á .símakorn og
vegárspotta. 'Nú d a > Jónas á
smíði strandvarnar: kipsins „Óð-
inn“, og þótíi honum sem flestum,
að hér hefði tekist hrapallegá, því 1
skipið hefði fyrir vanskapnaðar-
sakir reynst manndrápsbolli. Urðu
nokkrar hnippingar um það, hvar
þyngdarpunktur skipsins hefði
verið, sem minstu skiftir, úr því
mönnum kom saman um, að hann
hefði verið á vitlausum stað. Kvað
hann ráðherra, svo að yrði meiri
herskipsbragur á öllu, hafa sótt
sér ráð danskra sjóliðsforingja,
en þeir miðuðu úthafið við Katte-
gat og Eyrarsund og aðra polla
slíka, og hefði „Óðinn“ verið
byggður með þeim sjó fyrir aug-
um, ef nokkuð hafi verið hugsað.
Ráð Nielsens Eimskipafélags-
stjóra, sem stjórnin annars þætti'
fullráðþægin við, hefði hún ekk?
haftað þessu sinni. En þó margt
hafi verið sagt, hefir það aldrei
verið talið, að skip, sem Nielsen
hafi verið viðriðinn, væri ósjó-
fær. Tillaga frá Jónasi um kaup>
á snjóbifreið var samþ. á þingi i
fyrra. Hafði hann svo til ætlast,.
að keypt væri bifreið, sem ekið
gæti um snjó með bandhjólum
svipað og brynreið. Það hefði ekkí
verið gert, en í stað þess hefði
að ráðum vegamálastjóra verið
keypt ' snjómokstursbifreið, sem
gerskemdi vegina. Kvaðst Jónas
fá óorð af þessari bifreið, sem
hann aldrei hefði beðið um. Einar
Jónsson skýrði frá, að það væri.
satt, að snjómokstrarbifreiðin
skemdi vegina, en hins vegar
þyrfti, þegar hún lenti í snjó,
að. haía töluverðan mannafla til
að moka frá henni; hún væri því
rétt álitið mesfa þing, því hún
spomaði gegn atvinnuleysi. Jónas
kvaðst aldrei hafa litið á snjóbif-
reiðina frá þessu sjónarmiði, en ef
þetta væri rétt, vildi hann láta
kaupa eitt slíkt áhald enn og hafa
það í förum milli Hnífsdals og
Isafjarðar til að bæta úr atvinnu-
skorti, sem leiddi af því, að ís-
firzku bátarnir gengju ekki til
fiskjar. Hann spurðist -og fyrir
um aldurstryggingarútr, ikn n a,
sem stjómin hefði látið dr. ól.
Daníelsson gera, err Adarn skaut
skuldinni á Evu og stjómin á
dr. Óláf, og þótti Jónasi ótrúlegt,
að satt væri, Ekki kvaðst stjórn-
in munu hugsa til leigu á strand-
ferðaskipi fyrir smærri hafnir, er
Jóna; spurði um það. Hann spuríi
og, hvað liði rannsókn nokkurra
vegarstæða á Norður- og Aust-
ur-!andi, og vissi stjórnin ekkert
um það Jónas vítti, að gert hefði
verið við hús fv. forsrh., þegar
konungur hafi verið á ferðinni,
til að hann gæti búið þar, en ekki
við ráðherrabústaðinn, sem samt
hefði verið gert við fyrir um 30
þúsundir. Viðgerðin, sem kostað
hefði 15 000 kr„ hefði verið færð
með óvissum útgjöldum, og væri;
Tað heldur en ekki villandi. Jónas
taldi og ráðstafanir stjórnarinnar
við gin- og klaufna-veikinni hafa
verið af litlu viti, og svaraði
stjórnin með hugleiðingum um
gróður í fjahah’íðunum kring um
Björgvin, sem hún kvað vera lít-
inn sem engan. Jónas spurðist og