Helgarpósturinn - 12.03.1987, Blaðsíða 2

ÚRJÓNSBÓK
Allir jafnir
„Honi soit qui mal y pense,“ sagði land-
læknir og upp hóf smokkinn.
En vinnufélagi minn, sem á von á fjórða
barni með konu sinni í byrjun júní, lætur þil-
blöðung landlæknis fara afskaplega í taug-
arnar á sér. Ég stend hins vegar hnýsinn á
svip að virða fyrir mér framboðslista smokk-
verja í öllum regnbogans litum, úrvalsein-
staklinga, blóma þjóðfélagsins og þá sem lík-
legast þykir að við hin tökum okkur til fyrir-
myndar. Þeir eru ýmist gleiðbrosandi eða
drættir þeirra hlaðnir ofvæni; skemmtan
enda á döfinni, ef marka má myndefnið, og
hitt ekki síðri ástæða til fagnaðar að fá þann-
ig opinberlega viðurkennt að maður heyri til
hinna útvöldu.
Eftir að landlæknir hafði látið þann boð-
skap út ganga að hann hygðist fá landskunna
einstaklinga í lið með sér til að greiða vegu
smokksins, kviknaði í brjósti mér veik von
um að hann kæmi ef til vill að máli við mig.
Auðvitað er mér ljóst nú að þetta var fráleit
óskhyggja; ég hef ekki unnið til neinnar op-
inberrar viðurkenningar, hvað þá að ég hafi
afrekað nokkurn skapaðan hlut á íslenskan
mælikvarða, og síst fleiri rök til þess að fólk
almennt kannist við mig fremur en að það
kannast við Þórarin á Laugardælum. í barns-
legri bjartsýni og af tómum einfeldnings-
hætti vék ég þó aldrei langt frá síma í nær
fjóra sólarhringa ef vildi svo til að hringt yrði
í mig frá landlæknisembættinu. í fyrra skipt-
ið, sem hringdi heima á þessum biðtíma mín-
um, hafði ég gengið afsíðis og þrátt fyrir
ótrúlega skjót viðbrögð tókst mér ekki að
brjótast að símanum og lyfta tólinu fyrr en
síðasta hringingin dó út. í seinna skiptið, sem
hringdi heima, var ég skakkt númer.
Á fimmta sólarhring neyddist ég til að
kvnöia bpirri cta>5ifn«l um ojóiKan nii
er ekki gjaldgengur í úrvalssveit íslenskra
smokkverja. Og til allrar hamingju hef ég
borið gæfu og þroska til þess að sætta mig
síðan við þetta hlutskipti. Ég hugsa til þess
jafnvel með nokkru stolti að ég ásamt flest-
um öðrum fylli hinn stóra flokk af svonefnd-
um hvunndagshetjum.
Sumum kann að finnast stórt upp í sig tek-
ið að jafna venjulegum, sístritandi Islending-
um við hetjur, en stundum er hvunndagur
hvunndagsfólks á íslandi svo hvunndagsleg-
ur að hlýtur að teljast hetjudáð að halda
hann út. Og ekki verður afrek hvunndags-
hetjunnar minna né heidur þrautseigja
hennar og andlegt þrek, þegar haft er í huga
hversu oft henni gefst færi á að skyggnast
neðan úr grámóskuveröld sinni yfir í heim
hinna útvöldu og fá nasasjón af munaði og
forréttindum þeirra.
Meðal lögverndaðra forréttinda hinnar út-
völdu stéttar á íslandi er að hún þarf ekki að
greiða opinber gjöld af tekjum sínum.
Hvunndagshetjurnar íslensku hafa dauðöf-
undað blóma þjóðarinnar af þessu skattleysi
og fundið oft til sárinda og réttlátrar reiði þar
sem þær útpíska sjálfa sig, konu og börn í
tekjuöflun sem hverfur að mestu í fjárhirslur
eftir Jón Örn Marinósson
manni á göngu þætti sem kraftar sínir væru
á þrotum, byggi hann yfir þreki til þess að
halda áfram jafnlanga leið og hann hafði lagt
að baki áður en hann yrði örmagna. Hið
sama virðist gilda um íslenskar hvunndags-
hetjur.
Það hefur verið unun að fylgjast með
hvunndagshetjunum í mínum bæjarhluta
eftir að tilkynnt var um skattleysisárið.
Maðurinn í húsinu á móti hefur til dæmis
talið tengdamóður sína aldraða á að bera út
þrjú dagblöð í bítið á morgnana og keypt
handa henni liðlegri hækjur í þessu skyni.
Eiginkonan, sem áður dvaldist til kynningar
á heimilinu að öllum jafnaði frá sjónvarps-
fréttum fram í morgunútvarp, hefur stytt
þessa viðveru um fjórar yfirvinnustundir, en
húsbóndinn og börnin þrjú sitja uppörvuð af
diskótónlist úti í bilskúr fram undir miðnætti
að mylgra karrí, svörtum pipar og hvítlauks-
salti í lítil glös sem tengdamóðirin raðar ofan
í kassa til smásöludreifingar þegar hún er bú-
in að bera út blöðin.
Þetta fólk má lánsamt heita að því leyti að
það sem af er skattleysisárinu hefur það búið
við góða heilsu og óskert starfsþrek, en eng-
inn ræður sínum næturstað eins og sagt er
og rættist á konunni í kjallaranum hjá okkur,
sem brást við tilkynningu um skattleysisárið
með því að fá frestað til næsta árs yfirvofandi
æðahnútaaðgerð en gekk svo nærri sér í
tveimur aukastörfum í febrúar að með nokk-
urri bjartsýni er reiknað með að hún losni af
heilsuhælinu í Hveragerði um miðjan maí.
Ég fylgdi henni á umferðarmiðstöðina, þeg-
ar hún fór á hælið, og minnist ekki að hafa
séð jafn sára depurð í svip einnar manneskju
og í andliti þessarar konu þar sem hún rétti
mér höndina í rútudyrunum og sagði: „Get-
urðu ímyndað þér annað eins. Þetta er tæki-
færi, sem maður fær einu sinni á ævinni, al-
gjört skattleysi, og ég lendi inni á heilsuhæli."
Mest er þó gremjan á þeim heimilum þar
sem hagar svo til að annarri fyrirvinnunni
var gert barn áður en fréttist um skattleysis-
árið.
„Það hefði nú mátt tilkynna um skattleysið
með soldtið lengri fyrirvara," urgar í vinnu-
félaga mínum í hvert skipti sem við strákarn-
ir lýsum því fjálglega fyrir honum hversu
okkar kona hafi tekið vel í að bæta á sig
vinnu þetta árið. „Hvern andskotann á ég að
gera?! Maður þrælar ekki út barnshafandi
konu. Og ekki get ég bætt á mig meiri vinnu.
Við skiljum eiginlega hvorugt hvers vegna
hún varð ófrísk."
Ég reyni ævinlega að hugga hann með því
að benda honum á hversu mikið tilhlökkun-
arefni sé að eignast lítið barn. En ég hef sam-
úð með honum. Ég skil mætavel að verðandi
faðir á skattleysisári skuli ekki geta horft á
smokkverjalista landlæknis án þess að
þrútna af botnlausri vonsku út í sjálfan sig og
kæruleysið eina kvöldstund í fyrra áður en
tilkynnt var sú ákvörðun stjórnvalda að allir
skyldu loksins verða jafnir fyrir skattalög-
um.
ríkisins. Enginn hefur þó treyst sér til að ráða
bót á þessu, enda finnst sumum það ekkert
meira réttlætismál en til dæmis að allir noti
sama skónúmer.
En þar kom loksins að stjórn útvalinna
ákvað með hliðsjón af sívaxandi þrefi að
veita íslensku hvunndagshetjunni tíma-
bundna hlutdeild í forréttindum þjóðarblóm-
ans og stilla þannig gremju og lægja
óánægjuöldur sem vorðu orðnar býsna háar
og jafnvel hætta á að þær gengju yfir skraut-
snekkjur hinna skattfrjálsu á bæði borð; nú
skulu allir jafnir; árið í ár er skattlaust ár.
Islenska hvunndagshetjan í mér tók æðis-
genginn fagnaðarkipp þegar tilkynnt var um
skattleysisárið. Hefði ráðherra skattamála
verið nærri á þessum tímamótum, hefði ég
lagst flatur í vinnugallanum og dropið kossi
á fætur hans. En ráðherrann var eðlilega
víðs fjarri svo að ég lét duga að stökkva upp
um hálsinn á konunni, sem var að staulast
inn ganginn heima frá því að skúra í heild-
verslun bróður síns.
JÖN ÓSKAR
Og ég hrópaði himinlifandi: „Elskan mín,
tekjurnar okkar verða skattlausar í ár. Það
eru allir jafnir. Við getum unnið eins og
skepnur."
Þreytusvipurinn magnaðist um helming á
andliti minnar heittelskuðu hvunndagshetju
þar sem hún meðtók þéttingsföst atlot mín á
vöðvabólgnar axlir. Eftir stundarþögn
kvaðst hún ekki með nokkru móti hafa þrek
tii þess að skúra á fleiri stöðum eftir að hún
væri búin að kenna í menntaskólanum.
„Við sendum bara mömmu þína í vítamín-
sprautur," sagði ég, „og þið getið hjálpast
saman við að skúra tvær þr jár stofnanir í við-
bót á meðan ég vinn frameftir. Svo máttu
ekki gleyma krökkunum. Gunnsi getur kom-
ið til ykkar eftir skátaæfingarnar klukkan
níu, Magga hættir í myndlistarskólanum og
Halli getur frestað stúdentsprófinu þar til
næsta ár. Þetta verður barnaleikur."
Indíánar í Norður-Ameríku (sem hefur ver-
ið útrýmt næstum svo sem kunnugt er)
höfðu fyrir þumalfingursreglu að þegar
2 HELGARPÓSTURINN