Helgarpósturinn - 12.03.1987, Blaðsíða 4

YFIRHEYRSLA
nafn Jón Baldvin Hannibalsson fæddur: 21.02. 1939 bifreið: Opel frá Sambandinu
staða: Þingmaður og formaður Alþýðuflokks laun: 93.046 kr. áhugamál Fólk, saga og pólitík
heimilishagir: Kvæntur Bryndísi Schram og á með henni fjögur börn heimill Vesturgata 38
Verkó kalin ofan í rótina
eftir Óskor Guðmundsson myndir Jim Smort
Alþýðuflokkurinn sem jók fylgi sitt gífurlega í skoðanakönn-
unum eftir að Jón Baldvin tók við formennsku, er nú farinn
að skora minna í slíkum könnunum.
Mörgum finnst sem þér sé að daprast
flugið, — á sama tíma og slær í bakseglin
samkvæmt skoðanakönnunum færðu
harkalega gagnrýni á þig í tímaritum,
eins og frá Stefáni Benediktssyni og Val-
gerði Bjarnadóttur?
— Ekki veit ég hvort Stefáni er farið að
föriast minni um atburðarás þessara daga.
Alla vega er staðreynd, að hann hefur mig,
Pál Magnússon og Láru Júlíusdóttur fyrir
rangri sök í tveimur tímaritsviðtöium. Fjár-
mál bandalagsins voru að sjálfsögðu mér
með öllu óviðkomandi enda hafði ég enga
vitneskju um þau. Það sem okkur Stefáni fór
á milli eftir að málið kom upp var ná-
kvæmlega þetta: Ég sagði að hann ætti að
gera sömu kröfu til sjáifs sín og þingflokkur
bandalagsins gerði í Alberts- og Guðmundar-
málum. Þá samþykktu þeir kröfur um að
Albert ætti að segja af sér meðan rannsókn
málsins færi fram. Ég sagði Stefáni: — Þú átt
að gera slíkt hið sama, legðu öll gögn á
borðið, heimtaðu rannsókn, það er eina leið-
in til að kveða svona ásakanir niður. Það var
persónuleg ákvörðun Stefáns á seinustu
stundu að fara þá leið að gefa ekki kost á sér
til framboðs. Auðvitað er það rétt, að engir
baksamningar voru gerðir um þingsæti við
BJ. Hins vegar er það staðreynd, að Stefán
vissi um áhuga okkar á framboði Jóns Sig-
urðssonar í fyrsta sæti, strax frá upphafi. Við
sem skipum efstu þrjú sætin höfðum öll lýst
yfir stuðningi við framboð Stefáns. Þegar
Lára V. Júlíusdóttir lýsti áhuga á fjórða sæt-
inu, sagði ég henni að ég myndi ekki hvika
frá stuðningi við Stefán. Mál Stefáns breytti
því vegna persónuiegrar ákvörðunar hans
sjálfs. A það gat ég engin áhrif haft, svo ein-
falt er það. Um samskipti mín við Pál Magn-
ússon er það aö segja, að Páll leitaði eftir um-
sögn minni eftir að Stöð 2 hafði sett þessa
frétt saman. í þrígang hafði ég samband við
Pál, í öll skiptin að undirlagi Stefáns sjálfs
Um ummæli Valgerðar Bjarnadóttur vil ég
ekki segja annað en það sem góður maður
sagði: „Þetta segir allt um þann sem þetta
segir, en ekkert um mig.“ Sem velviljaður
maður Vaigerði Bjarnadóttur vona ég henn-
ar vegna, að gleymskan breiðist sem fyrst
yfir þetta viðtal.
Þegar þú tókst við fonnennsku fyrir
rúmum tveimur árum og flokkurinn
þinn varð sterkur í skoðanakönnunum,
sögðu pólitískir gárungar að þú værir
bara blaðra sem ætti eftir að springa
einn góðan veðurdag. Urðu þessar for-
sagnir að áhrinsorðum, — eða hvernig
skýrir þú fylgistapið?
— Þessir pólitísku gárungar, voru það ekki
karlar eins og Albert, Svavar og Palle Peder-
sen? Auðvitað hef ég einhverjar hugmyndir
um það hvers vegna okkur hefur ekki vegn-
að nógu vel í skoðanakönnunum. Við höfum
eytt of miklum tíma í máiefnaundirbúning og
verkefni, sem hafa ekki nýst okkur eins og
rétt væri í kosningabaráttu. Það hefur haft
sitt að segja að okkar höfuðkeppinautur,
Sjáifstæðisflokkurinn, hefur hræðst mjög
samkeppnina og beint spjótunum mjög að
okkur. Við kveinkum okkur ekki undan því,
en þetta kann að hafa sitt að segja. Ekki get
ég heldur útilokað að áróðurinn um meinta
kerfismennsku míns góða nafna, Sigurðs-
sonar, hafi haft neikvæð áhrif, né heldur get
ég útilokað að ummæli eins og Stefáns, sem
áður var minnst á, hafi haft eitthvað að segja.
En þú ert ekkert að missa móðinn?
— Nei, blessaður vertu, enda tel ég yfir-
gnæfandi líkur á að vindurinn sé í seglin hjá
okkur að nýju. Þessi fiokkur minn hefur nú
séð það svartara, — og meðan við sýnum
a.m.k. tvöfalt kjörfylgi frá síðustu kosning-
um, þurfum við ekki að örvænta. Okkar
kosningabarátta hlýtur að miða að því, að ná
eyrum óákveðinna kjósenda. Höfuðverkefni
er að koma í veg fyrir áframhaldandi ríkis-
stjórnarsamstarf núverandi stjórnarflokka.
Til að þú getir myndað ríkisstjórn með
Sjálfstæðisflokknum? Hefur þér ekki
dottið í hug, að mynduð verði ríkisstjórn
A-flokkanna og Kvennó? Eða ertu end-
anlega genginn í björg hjá Sjálfstæðis-
flokknum?
— Það er alveg sama hvers konar stjórn-
armynstur menn hafa í huga, það gengur
ekkert samstarf upp sem valkostur við nú-
verandi ríkisstjórn, nema Alþýðuflokkurinn
vinni myndarlegan kosningasigur, það er
lykillinn að leyndarmálinu. Annað verður að
bíða stjórnarviðræðna. Verið þolinmóð og
bíðið uppskerunnar.
Þú hefur oft verið óspar á yfirlýsing-
arnar. Það var nú eitt með öðru hjá þér,
að ákalla verkalýðsforystuna í Alþýðu-
bandalaginu og segjast vera á leiðinni
með hana í framboð. Ekki kom hún þótt
kallað væri. Gætir eftirsjár hjá þér?
— Ho, ho, ho, nei, — enda eftir að sjá þegar
upp er staðið hver eftirsjá var af. Það er auð-
vitað vinsamlegt á milli okkar, en þarna var
ég fyrst og fremst með langtíma sjónarmið í
huga: stefna að 30% kratafylgi innan örfárra
ára, helst í næstu kosningum. Slíkt stæðist
enginn, ekki heldur verkalýðsforystan.
Þér þykir þá ekkert verra, að Ásmund-
ur Stefánsson ASÍ-forseti skuli vera póli-
tískur andstæðingur þinn og keppinaut-
ur í kosningabaráttunni?
— Nei. En hitt þykir mér verra, ef þing-
frambjóðandinn Asmundur Stefánsson birt-
ist nú fólki á vinnustöðum sem eins konar
blaðafulltrúi Þorsteins Pálssonar: stillir sig
um að gagnrýna vanefndir á samkomulag-
inu um húsnæðismálin, missmíð á stað-
greiðslufrumvörpunum og fleira.
— Það er komið annað hljóð í þig
núna, en þegar þú varst einn helsti mál-
svari þjóðarsáttarinnar á þingi. Þú sam-
þykktir í einu og öllu kjarastefnuna,
húsnæðislögin, skattahugmyndirnar,
fjárlagagerðina úr Garðastræti, tollalög-
in og þetta allt saman — er eitthvað að
breytast?
— Bitti nú. Ég hvorki var né er málsvari
neinnar þjóðarsáttar ASÍ og ríkisstjórnar.
Það sem máiið snerist um var einfaldlega
þetta: við studdum verkalýðsforystuna í að
fara nýjar leiðir í kjarasamningum. Reynslan
sýnir að þessi leið ieiddi til kaupmáttaraukn-
ingar án verðbólgu. Það er gott svo langt
sem það nær. Hins vegar minni ég á, að við
settum fram þá kröfu að ríkisstjórnin mætti
útgjaldaauka vegna samninganna með nið-
urskurði á útgjöldum. Við gagnrýndum
verkalýðsforystuna fyrir að hafa gleymt hinu
félagslega kerfi og við fluttum breytingatil-
lögur um kaupieiguíbúðir. Auðvitað var ekki
hægt að vera andvígur auknu fjármagni til
húsnæðismála með hliðsjón af harmkvælum
húsbyggjenda allt frá dögum Svavars.
Þannig að þú vildir standa að annarri
þjóðarsátt úr Garðastræti?
— Nei, ég er ekkert að boða neina þjóðar-
sátt. En ríkisstjórn sem við ættum aðild að og
stefnir að afkomuöryggi og verndun kaup-
máttar hlýtur auðvitað að stefna að vinsam-
legum samskiptum við verkalýðshreyfing-
una. Gagnrýni á verkalýðshreyfinguna verð-
ur að byggjast á jákvæðum umbótavilja, en
því er ekki að leyna að hún er orðin mikið
stofnanakerfi. Reyndar er svona verkalýðs-
hreyfing kalin ofan í rótina félagslega. Það
gengur auðvitað ekki að örfáir menn séu að
gera einhverja forstjórasamninga uppi í
Garðastræti um allt milli himins og jarðar.
Verkalýðshreyfingin sjálf hefur haldið launa-
fólki sundruðu með skipulagi sínu og kom-
inn tími tii að fólk sé skipulagt í verkalýðsfé-
lögum eftir vinnustöðum. Þá er kosningafyr-
irkomulagið fráleitt í verkalýðshreyfingunni.
Það er með forgangsverkefnum islenskra
jafnaðarmanna að auka lýðræðið í verka-
lýðshreyfingunni.
Það er stundum sagt að núverandi for-
menn Alþýðubandalagsins og Alþýðu-
flokksins séu á kafi í fortíðarhyggju og
komi í raun í veg fyrir stórt kratabanda-
lag sem þú segist stefna að?
— Nei, hvorugur okkar kemur í veg fyrir
það held ég. Allt hefur sinn stað og tíma. For-
sendur þess eru einfaldlega ekki fyrir hendi
enn sem komið er. Auðvitað teldi ég slíkt
kratabandalag best komið undir minni for-
ystu. Vandamál Alþýðubandalagsins er ekki
að það sé of róttækt eins og margir halda.
Það er miklu fremur hitt, að það er svo
íhaldssamt, að fáir átta sig á því. Hugsaðu
þér bara Ragnar Arnalds, sem tókst að sitja
þrjú ár í fjármálaráðuneytinu án þess að gera
svo mikið sem tilraun til að breyta skattakerf-
inu. Þessi flokkur þorir ekki að hrófla við
neinu sem er við lýði, hann er status quo
flokkur og stendur vörð um samtryggða
hagsmuni, verkó, SÍS, ríkisbankana, meira að
segja velferðarkerfi fyrirtækjanna getur
andað rólega fyrir þessu afturhaldssama
Alþýðubandalagi. Ríkið heidur uppi alls kon-
ar sjóðum og millifærslukerfi, sem er ekki
annað en styrktarkerfi fyrir fyrirtækin.
Þessu viljum við öllu breyta, selja 20 ríkisfyr-
irtæki, en Alþýðubandalagið — það vill
vernda þetta allt saman og vill ekki breyta
neinu, — a.m.k. innan við 200 mílna land-
helgi íslands.
Tækir þú það persónulega nærri þér
að lenda í stjórnarandstöðu eftir kosn-
ingar, — væri það ekki erfitt fyrir for-
sætisráðherraefnið?
— O, nei. Róm verður ekki byggð á einum
degi. Það að vera í stjórnarandstöðu er líka
tími til að skapa ekki síst fyrir menn sem hafa
það að langtímamarkmiði að endurskipu-
leggja flokkakerfið. Með gott fylgi í stjórnar-
andstöðu er hægt að gera góða hluti, þó
þjóðin þarfnist okkar meira við stýrið.