Alþýðublaðið - 23.04.1927, Síða 2
2
ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
i ALÞÝÐUBLA9IÐ :
< kemur út á hverjum virkum degi. >
: Afgreiðsla i Alþýðuhúsinu við :
; Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ;
: til kl. 7 siðd. >
Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
9Vs—lOVa árd. og kl. 8—9 síðd.
; Simar: 988 (aígreiðslan) og 1294 :
; (skrifstofan). :
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ;
! mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 :
; hver mm. eindálita. ;
; Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan j
; (i sama húsi, sömu símar). ;
Sumarið komið.
Hugleiðlngar.
Veturinn kvaddi í gær með
stillu og fögru ve’öri. Sumarið
heilsar á sama hátt. Náttúran ger-
ir sitt til að gera fölkinu lífið
ofurlítið léttbærara en það ann-
ars myndi vera.
, Veturinn, sem liðinn er, var frá
náttúrunnar hendi góður, Ægir
örlátur á fisk víðast hvar á iand-
inu. Ólíkar hafa verið aðgerðir
mannanna, þeirra, sem stjórna
landi og lýÖ, og þeirra, sem ráða
framleiðslu og öðrum verkefnum.
Verkalýður bæja og kauptúna
varð að þola atvinnuleysi meira
en áður hefir þekst og þar af leið-
andi hungur og harðrétti. Svo,
þegar framleiðslan, sjávarútveg-
urinn, loksins kemst á skrið, hóp-
ast utan um hann hundruð, ef
ekki þúsundir, karla og kvenna,
vonandi 'eftir atvinnu. En fBérri
komast að en þurfa. Mönnum er
fækkað á skipurn. Vélarbákn eru
reist í því augnamiði að minka
vinnukraftinn. Vélar eru pantað-
ar til reynslu í sama augnamiði
til þess að inna síðar ætlunarverk
sitt. Vertíðin, hjarta ársins í
Reykjavík, lfefir hjá öllum verka-
iýð í landi orðið stór vo ibrigði.
Að höfninni sækja vinnu sína
hundruð manna, allra vinnustétta
menn, steinsmiðir, trésmiðir, bak-
arar, má'arar, sjómenn, sveita-
menn, verzlunarmenn og margar
greinír iðnaðarmanna að ógleymd-
um hinum eiginkgu varkamönn-
um. Útkoman verður því sú, að
þrir verða um hvert handíak, sem
einn gæti unnið, eða með öðrum
orðum, að meðal-vinaudagar
verða tveir á viku á m-ann, þegar
alt er gert upp, t1 ótrúleg saga
en því miður sönn, þó ekki liggi
nákvæm rannsókn fyrir.
Veturinn .hefir því skilið eftir
alldaprar endurminningar í huga
verkamannsins. Ávalt, þegar hann
kemur heim, blasir við nektin og
þörfin; veikindin bætast oian á.
„Rukkarar“ koma úr öl'um áttum
eftir veturinn. Ekkert er til að
bæta úr öllu þessu. Svo bætist
ofan á húsaiéigan ógreidd, — að
berast út á krossmessunni, Hver
vill leigja? Hvar fæst húsnæði?
Hækkandi leiga allvíðast. Engin
lög, sem hamla slíku okri.
Fyrir sjómanninum horfir þetta
-svipað við. Stopul vinna á sjón-
um. Sumir fá eins mánaðar at-
vinnu, aðrir tvejggja og enn aðr-
ir þriggja mánaÖa vinnu, jifeir,
sem bezt hljóta, máske sex mán-
aða vinnu á togara. Aðrir kornast
á linubát álíka tíma. Engin at-
vinna þar, ef illa veiðist, lágt dag-
Iaunamannskaup, ef ágætlega
veiðist. Skuldir, skortur, velkindi
o. s. frv. berja að dyrum heimila
þéirra á sama hátt og verkamann-
anna.
Sumarið er komiö, grænt og
hlýtt. Náttúran innir sitt skyldu-
verk af hendi. En hjarta verka-
lýðsins er ekki að sama skapi
fult af „gleði og söng“. Atvinnu-
áhyggjumar lama hvem mann og
þá mest, er fylsta hafa þörfina.
Vertíðin er að verða úti. Hvað
tékur þá við?
Útgerðarmennirnir lemja lóm-
inn: „Útgerðin ber sig ekki“; „við
verðum að hætta eftir tvo túra“,
segja þeir. Leggja skipunum, hve
ilengi, vita þeir ekki sjálfir. At-
vinnan við höfnina hverfur að
mestu. Sjómennirnir ganga auðum
(höndum I landi, þegar sól er hæst
á lofti, — á þeim tíma, þegar allir
ættu að vinna og starfa, búa sig
undir kaldan og atvinnulausan
vetur.
Þannig er stjórnin í gnægta-
landinu, sem þó elur ein hundrað
þús. mannslíf. Atvinnurekendur,
„velgerðamenn fólksins", „stólpar
þjóðarinnar", eins og þeir orða
það sjálfir, geta ekki int þá
skyldu af hendi að skapa atvinnu
í landinu. Þeir lifa að eins góðu
lífi — fyrir sig, — hafa nóg af
öllu, sem heitir lífsins gæði. Um
alla hina varðar þá ekki neitt.
Þannig hugsar verkalýðurinn
með sumarkomunni. Blóðið ólg-
þr og sýður í æðlunum. Hann von-
ar og vonar, að úr rakni, — les
hlöðin, fréttir af þinginu. Hvað
gerir það? Fulltrúar þjóðarinnar,
— hugsa þeir nokkuð um þessi
mál? Menn svara sér sjálfir: Þeim
er nóg, ef þeir sjálfir hafa nóg.
Fagna skal sumri og stíga á
stokk og strsngja heit, að gróð-
ur og örlæti náttúrunnar hlotnist
þeim, sem afla þeirra gæða, er
hún lætur í té, — með því að
hrista af sér óstjórn þá, er nú
rikir í stjórnmála- og atvinnu-
lífi þjóðarinnar.
Vormenn fslands! Verkalýður
landsins! Takið til starfa og lát-
ið sumarið verða óslitna heræf-
ingu undir 1. vetrardag.
Á sumardaginn fyrsta.
V í rkalýdsmaður.
Sameinað þing
kom snöggvast samaa á fund
í gær og ákvað eina umræðu
um hvora þingsályktunartillögu
þeirra Jóns Baldvinssonar og
Héðins Valdirnars o ar um smíði
brúa og vita og um stoínun
Landsbankaúlibús í Vestmanna-
eyjum.
Meðiri deild.
Fjárkláðanum bjargað.
„Það er sjálfsagt að bjaxga því,
sem bjargað verður“, sagði Jón
Kjartansson í gær á þinginu.
Hann flutti tillögu um, að at-
vinnumálaráðh. mætti gera þá
undantekningu um Skaftafells-
sýslu og Vestmannaeyjar að láta
útrýmingarböðun á fjárkláða ekki
fara fram þar, þótt baðað yrði
annars staðar. Klemenz kom í
kjölfar hans með sams konar und-
anþágu fyrir Rangárvallasýslu.
Var þó mælt í þinginu, að kláða
hefði nýlega orðið vart undir
Eyjafjöllum. Björgun sú, sem J.
Kjart. hvatíi til, var líka fram-
kvæmd. Sveinn flutti dagskrártill.
um frávísun frv. um útrýmingu
fjárkláðans, þar eð annað frv. um
fjárbaðanir lægi fyrir deildinni.
Um það frv. hafði Magn. Guðm.
s>, að það væri kák og einskis
virði, og síðar kvaðst hann ekki
finna verulegan mun á því og
gildandi lögum um fjárbaðanir,
og framsögumaður þess, Hákon,
sagði: Látum svo vera, — og and-
mælti því ekki. Samt urðu all-
margir íhaidsmenn til að sýna
stjóminni sinni þá vafasömu við-
urkenningu að visa frv. hennar
frá, og var dagskrártillagan sam-
þykt með 14 atkv. gegn 13 og
frv. um kláðaútrýmingarböðun
þar með felt. Áður hafði komið
fram tillaga frá Jóni á Reynistað,
Tr. Þ. og Þórarni um að fresta
böðuninni til ársloka 1930 og und-
irbúa hana á meðan. Eftir nokkr-
ar umræður um hitt fjárbaðana-
frv., sem einnig var til 3. umr.
varð samkomulag um að fresta
því til lagfæringar.
Fastéignagjöld o. fl.
01. Th. flytur frv. um fast-
eignagjöld í Hafnarfirði til bæj-
arins, en bærinn annist sót-, sorp-
og salerna-hreinsun og geri ráð-
stáfanir til að koma í veg fyrir
eldsvoða. Vatnsskattur af húsum
falli niður. Fasteignagjöld séu hin
sörnu og eru hér í Reykjavik,
en við lögin um bæjargjöld í
Reykjavík er það að athuga, að
þingið 1924 skemdi frv. mjög frá
því, sem bæjarstjórnin gekk frá
því, og var það árangur af Ieiði-
tamningu sumra þingmannanna
við Fasteignaeigendafélagið, því
að gjaldið af óbyggðum bygg-
ingarióðum er alt of lágt á
móts við af húsunuim; en
Haíníirðingar munu nú ekki
vænta þess, að lengra verði kom-
ist við þetta íhaldssama þing. Frv.
var vísað til 2. umr. og allshn.
Umræður um strandferðaskips-
frv. stóðu enn lengi og var 2.
umr. aftur frestað. Jón 01., Hákon
og M. Guðm. mæltu gegn frv., og
kvað J. 01. sér þykja orðið full-
mikið um þetta flakk landsmanna,
eins og hann komst að orði.
Sveinn og Þorl. vörðu frv., en
þó með fremur litlum krafti.
Á frv. um rannsókn banameina
og kenslu í meina- og líffæra-
fræði var gerð smábreyting og
það og sandgræðslufrumv. síðan
endursent e. d. Sölufrv. prests-
setursins Hests var einnig afgreitt
til e. d. gegn atkvæði Héðins og
M. Torf. Frv. Jónasar Kr. um
brt. á lögum um sýsluvegasjóða-
samþyktir var vísað tíl 3. umr. og
frv ,um viðauka við hafnarlög
fyrir Vestmannaeyjar (komið frá
e. d.) til 2. umr. og fjárhagsn.
Efri deild.
Þar var Jandsbankafrv. til frh.
2. umr. Stóð þrefið langt fram á
nótt og lauk þó ekki. Héldu umr.
áfram í dag og hófust kl. lO'/a-
Páskapredikun
fasteígnaeigendafélags-
stjörnarinnar.
Meginhlutí hinna beztu hafnar-
lóða í Akureyrarkaupstað var
seldur síðast liðinn vetur án þess,
að bæjarstjórn fengi færi á að
gera boð í eignina. Til að koma í
veg fyrir því líkt og annað eins
hefir J. Baldv. flutt frv. á al-
þingi um forkaupsrétt bæja og
kauptúna á hafnarmannvirkjum,
lóðum o. fl. innan takmarka kaup-
staðar eða kauptúns. Hefir máli
þessu verið vel tekið í efri deild,
og allshn. efri deildar (Jóh. Jóh.,
Jóh. Jós. og G. ól.) lagði í einu
hljóði til, að frv. yrði samþ. með
litlum hreytingum. Var málinu
visað til, 3. umr. með nærri öll-
um atkv. deildarmanna.
Á páskadaginn stígur stjórn
fasteignaeigendafélagsins í stólinn
í „Mgbl.“ og þruinar á móti frv.
Er þar grein eftir stjórn félagsins,.
óvenjulega álappaleg, illa samin
og vanhugsuð, hvort sem litið er
til forms eða efnis. Af „rökum“,
sem þeir bjóða upp á, má nefna,
að það geri ekkert til, þótt
hreppsfélög hafi að lögum for-
kaupsrétt að jörðum, sem þeir
þó játa að sé alveg sambærilegt
við ákvæði frv., af því að í
hreppsnefndunum , sitji bændur.
Á þessa leið eru öll rökin í skrif-
pnu. I öðru veifinu segja þeir, að
frv. bagi fasteignaeigendur, en í,
hinn svipinn, að þetta komi bæj-
um að engu haidi, af því að fast-
eignadgendur „svindli“ á verði
fasteignanna. Af því að þeir eru í
stj óm fasteignaeigendaf élagsins,.
verður að líta á þetta sem þeirra
eigin innri mann, en áreiðanlega
eiga ekki allir fasteignamenn sá!u-
fé!ag við þá um þettþ atriði. En
þó að þeir þykist bera hag bæj-
anna innilega fyrir brjósti, dett-
ur engum manni í hug, að þeir
séu að þessu pári sínu til að
forða kaupstöðum frá fjárhags-
voða, ekki heldur vegna umbjóð-
en:‘a þ .irra, fasteignamanna, held-
ur er þetta sprottið af rótgróinni
a lurhaldssemi í stjórnendum fast-
eignaeigendafélagsins sjálfum.
1