Alþýðublaðið - 29.04.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUÖLAÖIÖ
ALÞÝÐDBLAÐIB
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
9V3—lOVa árd. og kl. 8—9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindállia.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu simar).
Alþingl.
Neðri deild.
Áður hefir verið skýrt frá því,
hversu þar var í gær gengið frá
kjördagsfærsludraugnum, sem
vakinn var upp eftir landskjör-
lið í haust. Má áreiðanlega þakka
mótmælum alþýðunnar hvaðan-
æfa af landinu, að váfluga sú er
nú úr sögunni.
Gengisviðaukaframlengingin var
samþykt, gegn atkvæði Héðins
eins, á sama hátt og áður, og
send til efri deildar. Þangað fóru
og frv. um samþykt á landsreikn-
ingnum 1925, f járaukalagafrv.
sama árs og frv. um mat á heyi.
Frv. um friðun hreindýra til
ársbyrjunar 1935 var vísað til 3.
umr. með þeiiTÍ breytingu að til-
lögu Sveins, að h ímilt sé að
handsama þau til eldis, én eigi
skjöta þau eða leggja fyrir þau
veiðivélar. Tillögur frá H. Stef.
og Áma um að leyfa veiði á þeim
á haustin fyrir sérstakt gjaíd, en
hafa umsjónarmenn til eftirlits
hreinum og hreinaveiðum, voru
feldar. f þeim tillögum var svo
ákveðið, að aldrri mætti leyfa að
skjóta fJeiri en eina kú á móti
hverjum tveimur törfum. Þykir
mörgum ólikleg', að fiamkvæmdir
shkra ákvæða við veiði viltra
dýra hefðu jafnan orðið tvímæla-
lau: ar.
Frv. Jóns Baldv. uin forkaups-
rétt kaupstaða og kaupiúna á
haínarmannvi kjum var visað ti'!
2. umr. og allshnd.
Stjórnarskrárfrumvarp
íhaldsins.
Þá kom st'ómarskrá breyíinga-
frv. ílraldsstjó.narinnar til 2. umr.
Haiði P. Ott. einn stjómarriirár-
nefncarmanna orðið til að vera
næriur því að mæla með því ó-
breyttu. Hinir, Tr. Þ, H. Stef,
Bemh., Jakob, Þórarinn og Bj.
Línd., höfðu slegist í samfcand,
sem ty’.t var saman með alls kon-
ar va nöglum, en skyldi þó end-
ast við þesra umræðu má sins,
hvað sem upp'i yrrði á t m'ngnum
þegar til 3. urnræðu k erni. Lcgðu
þeir til, að frv. yrði samþykt,
nema lenging kjörtímabilsins, en
vildu auk þess afnema landskjör-
ið; en tillaga um það var áður
feld í e. d. með 10 atkv. gegn
4. Ekki var ncinn framsögumaður
tilteUnn fyrir sambræðslunni, en
það varð úr, að Jakob „fór í
pontuna“ og talaði að hálfu með
og að hiálfu á móti frv, og við-
urkendi, að lííið væri unnið við
fækkun reglulegra þinga, og hlytu
þingin að lengjast að mun, ef
fjárlög yrðu samin til tveggja ára
á einu þingi, enda myndi þá bráð-
lega sækja aftur i sama horfið og
þing verða haldið árlega; en hann
hafði þó skrifað undir meðmæli
með slikri samþykt, og vildi fóðra
það með því, að búið væri að
telja kjósendum trú um, að fækk-
un þinga sé sjálfsagður sparn-
aður, og væri þá hezt að lofa
þeim að þreiía á, að það væri vit
leysa. Játaði hann þó, að hann
fylgdi frv. með hálfnm huga eða
tæplega það. Er slík framkoma
þingmanns mjög vandræðaleg,
ekki sízt, þegar um slíkt stónnál
er ab ræða sem stjómarskrár-
breytingu.
Héðinn benti á óheilindin, sem
höfð eru í frammi við þjóðina.
IhaldstiIIögur frv. og nefndarinn-
ar væru túlkaðar með sparnaðar-
gali. Stjómin þættist vllja láta
fæklra alþingiskosningum ! sþarn-
aðarskyni; en afleiðingin yrði sú,
að vald kjósendanna minkaði.
Þeir fengju þeim mun sjaldnar að
velja sér fulltrúa, og því síður
væri við góðu að húast af illa
skipuðu þingi sem lengra væri
til kosninga, og væru þess nóg
dæmi. Sama væri um fækkun
þinga. Því færri þing, því eftirlits-
minni og einráðari stjórn. Hér
byggi því annað og meira undir
en spamaðurinn einn. Ef spam-
aður á þinghaldi væri eina mark-
miðið með stjómarskrárbreyting-
unni, þá yrði hann auðvitað mest-
ur með því að spara þingið al-
veg, lcggja það niður. Kostngður
Við alþingiskosningar væri smá-
vægi á móts við það, ef kjós-
endunum auðna'ðist að sldfta um
suma af háttv. Þingmönnum. Það
væri sannfæiing mjög margra
kjósenda. Einn óheppilegur þing-
maður gæti unnið m!k!u meira
ógagn en svari fjársparnaði við
íækkun alþin._i:ko ninga. Þi g ð
eigi að vera til þess að semja góð
lög, og meginatriði í ákvæöum
stjómarskrárinnar um alþiiigi og
skipun þess eigi að vera það að
trygga þjóoin. i íullkoinið val-
fre'lsi á þingmönnum, svo að hún
geti fa ið þ.Jrn mcnnum lagasetn-
inguna, sem hún treysti bezt til
þeoS, án þess að vera lrindruð í
því af takmörkun kosningarrétt-
ar og rangiátri kjördæmaskipun.
Hitt værí heppilagii sparnaður,
heldur cn lenging kjörtímabi'.a
eða fækkrm þinga, að spara aðra
þingdeildina. Það, að hafa eina
málstoiu, myndi m. a. verða til
þess áð stytla þingin. — Um
landikjörið væii sú reynslan á,
að þegar frá væri dregin kosn-
ingin s. 1. haust, þá hefðu flofck-
amir yfirleitt teflt þar fram þeim
manna sinna, sem mest haíi gætt
í stjórnmálummi, en í smáum
'kjördæmum ráði persónuleg
kynnning oft meira en hæfileikar
þingmannsefnis því, hver kosinn
er. Þingmannaefnín útnefna viða
sjálf sig sem beztu menn til að
^era í kjöri í stað þess að full-
trúar samherja ! stjórnmálum velji
þingmannaéfnin, eins og geft er í
Alþýðuflokknum, og allir flokkar
verða að gera við landskjör.
Sjálfsframboðin efli pólitiska
lausamensku í þinginu. Þegar
kjördæmaskipunin er þannig, að
menn geta komist á þing með sár-
fáum atkvæðum í mannfáum
kjördæmum, og þannig getur
myndast meiri hiuti í þinginu,
sem íer í andstöðu við meiri hluta"
kjósenda í landinu, þá vilji þessir
þingmexm halda við ranglátri
kjördæmaskipun, til þess að geta
sjálfir haft þingmenskuna og
völdin í ríkinu. Hættan, sem þeir
sjái við breytta kjördæmaskipun,
sé nýir menn ínn x þingið. Ihalds-
og „Framsóknar“-menn hafi oft
sagt á þingmálafundum, að margt
þurfi að lagfæra, t. d. kosningar-
réttarskilyrSin, kjördæmaskipun-
ina, og nú á þinginu hefðu þeir
játað hið sama um fátækralögin.
Nú væri stjórnarskrárbreyting á
ferðinni og því tækifærið fyrir þá
til að sýna, hve mikill viljinn er
til réttarbóía. Loks benti hann á,
að tillögur þær, er íhalds- og
„Framsóknar“-ÍIokkamir hafa bor-
ið fram til stjórnarskrárbreytinga,
og lýst heíir verið, eru feluleikur
einn við kjósendur, og líklegas't
að hver feili fyrir öðrum og kenni
svo hvexlr öðrum um.
Svo fór, að br.tOI. sambræðslu-
mannanna í: tjórnarskrárnefndinni
voru feldar og þær síðustu tetaiar
aftur. — Afnám landskjörsins féll
með jöfnum atkvæðum (14 :14).
Voru „Sjálfstæðis“-menni:nir með
tillögunni, en jjFramsóknar"- og
íhalds-menn skiftir. Þá féll og
tillaga nefndarm-anna Urn, að kjör-
tímabi ið verði óbreytt, og voru
aíkvæði jöín, en síðan var ákvæði
írv. um 6 ára kjörtímabil felt
á sama hátt. Gekk Jakob í lið
með íhaldinu um Iengingu kjör-
tinnabila, en aðrir deildarmenn
voru á móti því. Er fækkun þinga
þá orðiö eina atriöi), sem máli
skiftir, í frumvarpsriit inu. og fór
það þannig til 3. umr. með 22
alkv. gcgn 6.
EFH deild.
Nú var Landsbankaírv. afgreitt
þar rneð þrim hæ.4, seax hlð ior-
spaka „Mgbl.“ spáði i gær. Voru
samþ. allar brt. meiri hl. nefnd-
arinnar, svo og brt. forsrh., og
var sú „veijamest", að nú skyldi
ekki banna binkastjórum aii vera
alpín i menn, heídur alþ ngis-
nxönnum að vera bxnkastjórar.
broslegasta brt., sem nokkurn
tima helir verið borin fram. Var
frv. svo afgr. til n d. Landskifta-
lögin og frv. urn samþyk ir um
sýsluvegasjóði voni a gr. s m lög
frá alþingi. Frv. um einkasölu á
áfengi var breytt i hina upphaf-
legu mynd, svo að hvorki m gi
selja sjúkrahúsum vínanda né vín,
og síðan endursent n. d. ÞingsáL
um skipun milliþingganefndar til
þess að Ihuga landbúnaðarlöggjöf
Jandsins var til síðari umr., og
afgr. sem ályktun alþingis. Um
till. til þingsál. um skipun milli-
þingan. til að rannsaka hag báta-
útvegsins og gera tillögur til’
tryggingar honum voru ákveðnar
2 ximr.
Veðmálafrumvarp
flytja þeir Ben. Sv., Ámi og J.
01. Vilja þeir heimila dómsmála-
ráðherra að veita „Hestamanna-
félaginu Fák“ leyfi til að reka
„veðmálastarfsemi" í sambandi
við kappreiðar.
Verkakonnr.
Ekkert heíir eins vel sýnt verka-
konum, hvað góð samtök hafa að
segja i baráttunni ‘fyrir bættum
kjörum sínum, * eins o-g síðasta
kaup de ila verkakvennaf élagr ins
„Framsóknar" við atvinnurékend-
ur.
f sögu félagsins hefir aldrei
fengist eins auðunninn sigur, og
náðist hann eingöngu vegna þess,
að atvinnurekendurnir, andstæð-
ingarnir, sem verkakonur áttu
við að etja, fundu, að bak við
þær stóð’ föst og ákveðin fylking
verkakvenna.
Þannig er það líka ávalt í fé-
• lagsbaráttunni, að ef allir- ein-
staklingar standa samhuga ’og ó-
sundraðir um kröfur sínar til
hagsbóta fyrir stétt sína, þá vinst
mikið og alt með tímanum.
En það er líka ýmislegt annað,
sem þarf að athuga í þessu sam-
bandi.
Þó sigur vinnist á kaupgjalds-
sviðinu, þá er það ekki nóg. Ým-
islegt annað er til, sem hinn vinn-
andi lýður karla og kvenna þarf
að alhuga, — konurnar alls ekki
síður en karlmennirnir. Baráttan
er ekki einhliða; hún er ekki ein-
ungis barátta fyrir hærra kaupi.
Eins og al.ir vita, heíir atvinnu-
rekendastéttin krept yfirhöndina
utan um stjómvölinn á hinu fs-
lenika þjóðlé agsskijri, og mcðan
svo er ástatt i iandinu okkar, þá
getur hinn vinnandi lýður eivis vel
fcúi^t við því, að fcftur sé tekið
tvöfalt af honum á morgun það,.
sem honum vlnst i dag.
Þev.s vegna er baráttan ekki cin-
ungis launabarátta, heldur frekar
barátta á hinum stjórnmálalega.
vettvangx.
Þess vegna þuria nú verkakon-
ur að vakna vel og styðja sinn
eigipn flokk, flokk fátæklinga og
kaupleysingja, A’þýðu loki inn.
Munið það, stéttarsystm'! að’
hver ein af ykkur hefir yfir að-
ráða miklum styrk, sem þið get-
ið helgað frelsisbaráttu þeirra,.
sem líða og striða við fátækt, at-
vinnuleysi og skort.
Munið það, að 1. maí, hátíðis-
dagur alþýðunnar, hinn eini á ár-
inu, kemur bráðum. Þá þuríið þið