Helgarpósturinn - 25.02.1988, Blaðsíða 5

Hœstaréttardómur í máli Landvéla hí
siwra
Stórfelld söluskattssvik forrádamanna Landvéla hf. í Á
Kópavogi á tímabilinu 1. september 1982 til 31. mars
1984 gáfu vel af sér þótt upp um hina seku hafi komist 1
— ööru vísi er vart hœgt aö túlka dóm Hœstaréttar í síö- t
ustu viku. Hœstiréttur mildaöi verulega undirréttardóm
Sakadóms Kópavogs og horföi framhjá verölagsþróun- «
inni frá þessum tíma meö þeirri afleiöingu aö sektir, álag (
og kostnaöur forráöamannanna og fyrirtœkisins rétt
brúa þá upphœö sem skotiö var undan. Endanleg niöur- *
staöa er sú aö hinir brotlegu hafi sloppiö á sléttu, en <
„grœtt“ 14 milljónir króna ef undanskiliö er sérstakt
„álag“ ríkisskattstjóra. |
.HttlfHÍP
iillliP
SLETTQ!
Forráðamenn fyrirtœkisins földu 100 milljóna króna
veltu og skutu undan söluskatti upp á 20,6 milljónir
króna. Eftir dóm Hœstaréttar í síðustu viku er niður-
staðan sú, að hinir dœmdu hafi sloppið fjárhags-
lega á sléttu frá glœpnum: Sektir og álag ríkisskatt-
stjóra duga nákvæmlega fyrir hinum vangreidda
söluskatti.
LApDVELAR hf
iíSS; Mtví.í'£c&

iifsfSsíiL Rgf
111| j 1111 i t ■ Wí%
Landvélar hf. i Kópavogi.
Frá 1. september 1982 til 31. mars 1984 var í gangi hjá fyrirtækinu tvöfalt tekjuskráningarkerfi og fölsun á kreditnótum til að lækka söluskattsskylda
veltu á pappírnum.
Síðla í október 1983 barst rann-
sóknardeild ríkisskattstjóra kæra
um „meint söluskatts- og bókhalds-
svik Landvéla hf.“ í kjölfarið fylgdi
umfangsmikil rannsókn á málefn-
um fyrirtækisins er lauk í júlí 1985.
Kom í Ijós, að fyrirtækið hafði haft
tvöfalt tekjuskráningarkerfi og við-
skiptamannabókhald og að hluta a"f
viðskiptum var með þessum hætti
haldið utan við fjárhagsbókhald
fyrirtækisins. Um leið höfðu verið
búnar til kreditnótur sem ekki áttu
við rök að styðjast og þær notaðar
til lækkunar á söluskattsskyldri
veltu.
100 MILLJÓNIR FALDAR
Á fyrrgreindu tímabili höfðu for-
ráðamenn fyrirtækisins skotið und-
an eða vantalið söluskattsskylda
veltu upp á rúmlega 29 milljónir
króna, sem þeir hefðu átt að greiða
af söluskatt í ríkissjóð upp á tæplega
6,4 milljónir króna. Viðskiptin eru
sundurliðuð eftir einstökum mán-
uðum og við framreikning sam-
kvæmt lánskjaravísitölu kemur í ljós
að umrædd velta sem falin var
hljóðar í reynd upp á 94 milljónir
króna og að hinn vangreiddi sölu-
skattur nemur í raun 20,6 milljón-
um króna.
Nánar tiltekið voru þeir Hreinn
Hauksson, stjórnarformaður og
framkvæmdastjóri fyrirtækisins, og
sonur hans Halldór Hreinsson
ákærðir fyrir að hafa á þessu tíma-
bili „látið kerfisbundið rangfæra
bókhald félagsins í því skyni að
skjóta undan söluskatti hluta af sölu-
skattsskyldri veltu þess, annars veg-
ar með því að koma á með aðstoð
með ákærðu tvöföldu tekjuskrán-
ingarkerfi hjá félaginu, þar sem allri
sölu samkvæmt öðru kerfinu, sem
skráði sölu á vörum og þjónustu til
tiltekinna viðskiptamanna sem
voru í reikningsviðskiptum og nutu
afsláttarkjara, var haldið utan fjár-
hagsbókhalds félagsins, sem sölu-
skattsskýrslur og ársreikningar
voru reistir á, og hins vegar með því
að falsa eða láta falsa kreditnótur
yfir skilaðar vörur án þess að nokk-
ur slík skil á vörum hefðu átt sér
stað, sem siðan voru færðar í bók-
haldi félagsins til lækkunar á sölu-
skattsskyldri veltu þess"...
BÓKHALDSFORRITI VAR
BREYTT
Til að geta gert þetta þurfti að
breyta bókhaldsforritum félagsins
og var fenginn í það verk Tryggui
Eyvindsson, forstöðumaður og ann-
ar aðaleigandi firmans Tölvers hf.
Hann neitar því alfarið að hafa vitað
um að tilgangurinn hafi verið óeðli-
legur, en í undirrétti var komist að
þeirri niðurstöðu að honum hlyti að
hafa verið Ijóst að breytingin hafði
engan annan tilgang en að skjóta
undan söluskattsskyldri veltu. Enda
hefði mátt gera eðlilegar breytingar
á forritinu á mun einfaldari hátt og
öruggari miðað við þá útskýringu.
að halda hafi átt viðskiptum ákveð-
inna aðila aðgreindum í bókhaldi,
fyrirtækinu til hagræðis.
Starfsmenn fyrirtækisins, Snœ-
björn Halldórsson og Gunnar Jó-
hann Magnússon, voru ákærðir fyr-
ir hlutdeild í brotunum. Snæbjörn
var umsjónarmaður tölvuvinnslu
fyrirtækisins en Jóhann bókari þess.
UNDIRRETTUR
„FRAMREIKNAR"
Sakadómur Kópavogs komst að
niðurstöðu 15. október 1986 og
kváðu upp dóminn Sigrídur Ingvars-
dóttir héraðsdómari og meðdóms-
mennirnir Emil Theódor Guðjóns-
son, löggiltur endurskoðandi, og
Ólafur Tryggvason viðskiptafræð-
ingur. Þau dæmdu Hrein Halldórs-
son í 15 mánaða óskilorðsbundið
fangelsi, Halldór Hreinsson í 6 mán-
aða óskilorðsbundið fangelsi,
Tryggva Eyvindsson í 3 mánaða
varðhald, Snæbjörn Halldórsson í 4
mánaða varðhald, Gunnar Jóhann
Magnússon í 2 mánaða varðhald.
Fullnustu var frestað hjá þremenn-
ingunum síðasttöldu og skyldi refs-
ingin falla niður ef þeir brytu ekki af
sér næstu árin. Þá dæmdu þau fyrir-
tækið sjálft til að greiða rúmlega
17,8 milljóna króna sekt. Áður hafði
ríkisskattstjóri úrskurðað sérstakt
álag vegna hins ógreidda söluskatts,
sem í september 1985 hljóðaði upp
á rúmar 7 milljónir króna. Þegar
sektarupphæð Sakadóms Kópavogs
og álagsupphæð ríkisskattstjóra
eru framreiknaðar til verðlagsins í
dag er um að ræða alls 34,5 milljón-
ir króna, sem er tæplega 14 miiljón-
um króna yfir hinum svikna sölu-
skatti. I niðurstöðu dómsins var þess
sérstaklega getið að sektarupphæð-
in þættj hæfilega ákveðin 17,8 millj-
ónir króna „með tilliti til verðlags-
þróunar, sem hefur orðið frá því að
brotið var framið". Lagaheimild er
fyrir því að allt upp í tífalda hina
sviknu upphæð og hefði því sektin
getað orðið allt að því 64 milljónir
króna. Ekki þóttu lagaskilyrði til að
svipta Hrein smásöluleyfi, svo sem
ákæruvaldið fór fram á, en ákærðu
skyldu greiða sakarkostnað og
málsvarnarlaun.
HÆSTIRÉTTUR MILDAR
Hvorki ákæruvaldið né hinir
dæmdu voru ánægðir með þessa
niðurstöðu og áfrýjuðu dómnum til
Hæstaréttar, sem siðan dæmdi í
málinu sl. föstudag. Málið dæmdu
þeir Magnús Thoroddsen, Guð-
mundur Jónsson, Hrafn Bragason,
Guðmundur Skaftason og Gudrún
Erlendsdóttir. Ákæruvaldið vildi
þyngingu refsingar og sviptingu á
smásöluleyfinu, en féll af einhverj-
um ástæðum frá kröfu um sakfelí-
ingu ákærðu fyrir bókhaldsbrot.
Niðurstaða hæstaréttardómaranna
varð hins vegar sú, að milda veru-
lega dóm undirréttarins bæði hvað
varðar fangelsis- og varðhaldsdóm-
ana og sektirnar.
Hreinn Halldórsson hlaut 7 mán-
aða fangelsisdóm í stað 15 mánaða,
en á hann var bætt sekt upp á 1,1
milljón króna.
í stað 6 mánaða óskilorðsbundins
fangelsis var Halldór Hreinsson
dæmdur í 4 mánaða fangelsi, en
fullnustu frestað.
Hæstiréttur var ósammála undir-
rétti um hlutdeild Tryggva Eyvinds-
sonar, enda var hann ekki lengur
ákærður fyrir annað en aðstoð við
skýrslugjöf til söluskatts. Hann var
alfarið sýknaður.
Dómur Snæbjörns Halldórssonar
var mildaður úr 4 mánaða skilorðs-
bundnu varðhaldi í 2 mánaða skil-
orðsbundið varðhald, en dómur
Gunnars Jóhanns Magnússonar
hérst óbreyttur.
60% AFSLÁTTUR!
Meiri athygli — og furðu — vekur
sá dómur Hæstaréttar að lækka all-
verulega sekt fyrirtækisins eða for-
ráðamannaþess. í stað 17,8milljóna
króna sektar undirréttar, sem að nú-
virði hljóðar upp á um 23,3 milljónir
króna, varð niðurstaða meirihluta
Hæstaréttar að sektin skyldi vera
8,3 milljónir króna. Með sekt
Hreins er heildarsektin þvi um 9,4
milljónir. Að raunvirði var sektin því
lækkuð um 13,9 milljónir króna eða
um 60%! 1 báðum tilfellum var búið
að draga frá sérstakt álag ríkis-
skattstjóra, sem í september 1985
hljóðaði upp á rúmar 7 milljónir
króna en samsvarar á núvirði 11,2
milljónum. Engar upplýsingar var
að fá um hvort þetta álag væri greitt
eða ekki né heldur hvort hinn upp-
runalegi söluskattur hefði nokkurn
tímann verið greiddur.
Sem fyrr segir hljóðar hinn svikni
söluskattur upp á 20,6 milljónir
króna að núvirði. Fyrir þessi brot sín
eiga hinir dæmdu því að greiða 9,4
milljónir í sektir og 11,2 milljónir í
áiag. Samtals gera þetta einmitt
20,6 milljónir króna og hlýtur þá
endanleg niðurstaða að vera sú að
hinir dæmdu hafi sloppið á sléttu,
fyrir utan að þeir þurfa að greiða
sakarkostnað og málsvarnarlaun,
sem í heild er kostnaður upp á
500—600 þúsund krónur. Þetta er
hin raunverulega sekt hinna
dæmdu — fyrir utan fangelsisdóm
Hreins Halldórssonar upp á 7 mán-
uði, sem væntanlega styttist um
helming ef Hreinn hagar sér skikk-
anlega í fangelsinu. Enn er síðan
möguleiki á því að hinir seku hafi
getað ávaxtað hina sviknu upphæð
umfram verðlagsþróun og bætist þá
ómældur gróði við!
REFSILAUST í RAUN
5 manns voru ákærðir og 4 fundn-
ir sekir um að hafa skotið undan
söluskattsskyldri veltu Landvéla
upphæð upp á nær 100 milljónir
króna og um leið að hafa svikist um
að greiða ríkissjóði söluskatt upp á
20,6 milljónir króna, en leggja þess
í stað í rekstur fyrirtækisins. Eftir
rúmlega fjögurra ára rannsóknir og
dómsmeðferð eru þeir dæmdir og
kemur þá endanlega í ljós að sektir
og álag duga upp á hár fyrir svikun-
um. Hin raunverulega refsing hinna
5 ákærðu er að borga málsmeðferð-
ina í dómskerfinu og — eðlilega —
laun verjenda sinna. Og væntanlega
3—4 mánaða afplánun höfuðpaurs-
ins. Reyndar má með rétti segja að
Hæstiréttur hafi fært forráðamönn-
unum og fyrirtækinu 14 milljónir
króna á silfurfati um leið og hann
mildaði fangelsis- og varðhalds-
dóma hinna ákærðu verulega. Ekki
þótti einu sinni ástæða til að svipta
höfuðpaurinn smásöluleyfi!
lEFTIR FRIÐRIK ÞÓR GUÐMUNDSSON MYND MAGNÚS REYNIR
HELGARPÓSTURINN 5