Helgarpósturinn - 25.02.1988, Blaðsíða 9

ÁLUM ÍS
vísað úr starfi sama dag. Ráðherra
bætir því reyndar við að sér hafi
fundist að lögreglustjóri væri á
sama máli um málsmeðferð þegar
þeir ræddu saman. Svo virðist því
sem nokkurrar ónákvæmni gæti í
frásögn lögreglustjóra í þessu máli.
VOÐINN ER VÍS
í viðtali HP við Böðvar Bragason
fórust lögreglustjóra svo orð: „Eg er
á þeirri grundvallarskoðun að starf
lögreglu, í hvaða ríki sem er, sé
hálfgagnslaust ef ekki ríkja trúnaður
og samstarf milli lögreglu og borg-
aranna. Ut frá þessari kenningu
geng ég og ef upp koma atriði sem
raska þessu sambandi er voðinn vís.
Þá þarf að reyna að lagfæra hlutina
og skýra hvað hefur átt sér stað.“
Svo mörg voru þau orð. Spurningin
er hins vegar sú, hvort einmitt í
þessu máli séu ekki atriði sem
„raski þessu sambandi" trúnaðar og
samvinnu lögreglu og borgaranna.
Það sem er rakið hér að ofan um
þátt lögreglustjóra Reykjavíkur í
málinu virðist fremur styðja það,
auk þess sem málið í heild hefur
tvímælalaust síst orðið til þess að
auka traust samborgaranna á lög-
reglunni.
SPURNINGUM ER
ÓSVARAÐ
Reyndar er eðlilegt að spurning-
um sé ósvarað í þessu máli þar sem
rannsóknarniðurstaða er enn
ófengin. Fyrir utan spurninguna um
ábyrgð lögreglumannanna tveggja
sem vísað hefur verið frá starfi tíma-
bundið er eðlilegt að spyrja hvort
aðrir aðilar innan lögreglunnar
tengist ekki málinu. Fram hefur
komið í fréttum að fleiri lögreglu-
menn voru með í ferðinni til að
handtaka manninn, hvað með þá?
Gaf varðstjóri mönnunum heimild
til að sinna þessum erindum á lög-
reglubíl, og ef svo er, hver er ábyrgð
hans? Síðast en ekki síst er svo
spurningunni um ábyrgð yfirstjórn-
ar lögreglunnar og þá sérstaklega
lögreglustjóra ósvarað, því hér er
um stærra mál að ræða en snýr að
viðkomandi einstaklingi. Eins og
dómsmálaráðherra sagði er hér um
að ræða blett á heiðri lögreglunnar
í landinu, sem verður að afmá. Mál-
ið snýr þannig að lögreglustjóra
hvort framganga hans hefur orðið
til að viðhalda eða bæta það nauð-
synlega trúnaðartraust sem þarf að
vera almennings og lögreglu í mill-
um. I Ijósi þessa virka þau orð dóms-
málaráðherra, að ekkert bendi til að
fleiri þurfi að víkja úr starfi vegna
þessa máls og að tengsl annarra
manna en lögregluþjónanna
tveggja við málið séu ekki til um-
ræðu, ótímabær. Og reyndar nokk-
uð sérkennileg, þegar jaess er gætt
að enn liggja ekki allar staðreyndir
málsins fyrir.
RÐUR AÐ AFMÁ
og að þetta séu ekki dæmi sem hægt
er að nota til að lýsa allri lögregl-
unni á íslandi. En það er líka rétt að
á heiður hennar má ekki falla svona
blettur, það verður að afmá hann.“
Nú segir lögreglustjóri við HP og
aðra fjölmiðla að hann hafi einn
tekið ákvörðun íþessu máli án allra
fyrirmœla um það. Þú segir að ráðu-
neytið og þú hafið tekið um þetta
ákvörðun. Verður ekki af þessu
trúnaðarbrestur milli lögreglu og
lögreglustjóra og svo hins almenna
borgara?
„Eg ætla ekki að taka ábyrgð á
tímasetningunum í þessu, ég bara
rœða, að því tilskildu að mennirnir
hafi brotið afsér, að það verði fleiri
látnir víkja en tveir lögreglumenn?
„Eins og ég segi þá þekki ég ekki
málsatvik, ég þekki ekki tímasetn-
ingarnar í þessu eða persónutengsl
þarna á þessum vinnustað og ég vil
ekki svara spurningum sem ekki
byggjast á staðreyndum um þetta
mál. Þetta er alvarlegt og viðkvæmt
mál, en því verður ekki lokið eða
skorið úr því endanlega fyrr en stað-
reyndir málsins liggja allar fyrir. En
Böðvar Bragason lögreglustjóri er
hinn mætasti embættismaður. Þetta
þurfum við að segja mjög skýrt, —
Gaf lögreglustjóra sjálfur fyrirmœli um aö
mönnunum skyldi vikiö úr starfi strax.
Hugsanleg tengsl annarra en lögreglumann-
anna tveggja ekki til umrϚu.
þekki það ekki. Þetta mál er í rann-
sókn og um leið og ég frétti af því
lýsti ég þessari skoðun, og hún er að
mönnunum yrði að víkja strax úr
starfi á meðan rannsókn færi fram.
Þetta er skoðun sem ég lét lögreglu-
stjórann vita af strax. Ég hef séð í
viðtali við hann í DV að hann hafi
rætt málið við dómsmálaráðherra
og að hann hafi vikið mönnunum úr
starfi samkvæmt eigin ákvörðun.
Hvort tveggja er þetta rétt.“
Það komu þá ekki fyrirmœli um
það frá dómsmálaráðherra til lög-
reglustjóra.
„Það komu um það fyrirmæli. Um
það hvort þau hafi verið nauðsyn-
leg, ætla ég ekkert að segja, því mér
fannst á samtalinu við Böðvar að
við værum alveg sammála um að
það ætti að víkja mönnunum úr
starfi."
Nú er þetta mað ur sem hefur áður
unnið undir stjórn Böðvars, sem
lögreglumaður á Hvolsvelli. Finnst
þér ekki eðlilegt, með hliðsjón af
hversu alvarlegt mál er um að
það liggur ekkert fyrir sem bendir
til þess að fleiri þurfi að víkja."
Nú hlýtur einhver varðstjóri að
hafa gefið lögreglumönnum heim-
ild til að fara á vettvang.
„Er það víst, ég veit ekki um það,
það er verið athuga það."
Nú voru fleiri með í för en þessir
tveir umræddu lögregluþjónar.
„Tengsl annarra manna, og ég vil
gera það alveg skýrt, en þessara
tveggja lögreglumanna sem þegar
hefur verið vikið frá starfi um stund-
arsakir á meðan rannsókn fer fram
eru alls ekki til umræðu.“
En hefur þúekki áhyggjur afþeim
trúnaðarbresti sem kann að hafa
orðið á milli lögreglu og almenn-
ings?
„Að sjálfsögðu hef ég það og ef
um það er ræða er það alvarlegt
mál. Það er mitt verkefni og lög-
reglustjóraembættisins í Reykjavík
að tryggja það að það sé gott trún-
aðarsamband milli almennings og
lögreglu hér í borginni og alls staðar
á landinu." PHH
Klækir CIA verða uppvísir
í atlögunni að Noriega
ERLEND YFIRSYN
Árið 1986 komst í heimsfréttir sigling dansks skips,
hlaðins austur-þýskum vopnum, við strendur Mið- og
Suður-Ameríku. Illindi bandarískra stjórnvalda við
valdsmann í Panama hafa nú leitt í ljós, að skipið Pia
Vesta var í förum fyrir bandarísku leyniþjónustuna
CIA. Höfðu menn Reagans forseta í Hvíta húsinu, með
Oliver North undirofursta í broddi fylkingar, lagt á ráð-
in um ferðir þess, ásamt Manuel Antonio Noriega, yfir-
hershöfðingja þjóðvarnarliðs Panama. Markmiðið var
að búa með blekkingum til rök fyrir hernaði CIA gegn
Nicaragua.
EFTIR MAGNÚS TORFA ÓLAFSSON
Pia Vesta stakk við stafni í Perú
og var loks kyrrsett í Panama 14.
júní 1986. Þar var gert uppskátt
um vopnafarm skipsins og upp-
runa hans. Skipstjóri varðist allra
frétta, og samhengi fékkst ekki í
málið fyrr en José Blandón, áður
aðalræðismaður Panama í New
York, tók í byrjun þessa mánaðar
að bera vitni fyrir bandarískum
þingnefndum og öðrum rann-
sóknaraðilum, sem kanna sakar-
giftir á hendur Noriega hershöfð-
ingja.
Blandón segist svo frá, að á því
timabili sem North undirofursti
notaði, þvert ofan í fyrirmæli
Bandaríkjaþings, stöðu sína í þjóð-
aröryggisráði Bandaríkjaforseta
með aðsetri í Hvíta húsinu til að
skipuleggja fjáröflun til vopna-
kaupa fyrir Kontra-sveitirnar, sem
herja á Nicaragua frá Honduras,
hafi hann rætt við Noriega um að-
stoð frá Panama við baráttuna
gegn stjórn sandinista í Managua.
I fyrra birtust í Bandaríkjunum, í
sambandi við rannsóknina á Irans-
Kontra-hneykslinu, fregnir af að
Noriega hefði boðið North að taka
þátt í skemmdarverkum í Nicara-
gua og morðum á sandinistaleið-
togum. Af slíku varð þó ekki. Hins
vegar skipulagði CIA, að undirlagi
Norths, siglingu Pia Vesta og út-
vegaði austur-þýsku vopnin sem
skipið flutti, en yfirvöld í Panama
áttu að sjá um framhaldið.
Samsæri Norths og Noriegas
miðaði að því, að sögn Blandóns,
að búa svo um hnúta að útgerð
CIA á danska skipinu liti út sem
vopnaflutningur frá sandinistum í
Nicaragua til skæruliða í E1 Salva-
dor. Hugðust bandarísk stjórnvöld
nota þessa fölsun sína til að rétt-
læta og afla stuðnings á Banda-
ríkjaþingi og alþjóðavettvangi við
hernað sinn gegn Nicaragua.
Ástæðuna til að samsæri starfs-
manna Reagans og yfirhershöfð-
ingja Panama varð að engu segir
Blandón þá, að í New York Times
birtist 12. júní 1986 fregn af
margháttaðri óstjórn og illvirkjum
Noriegas og manna hans í Panama.
Fundist hafði höfuðlaust lík lækn-
isins Hugos Spadafora, helsta leið-
toga stjórnarandstöðunnar í Pan-
José Blandón leysti frá skjóðunni.
ama. Þóttist Noriega sjá að opin-
berir aðilar í Bandaríkjunum
hefðu komið fréttinni á framfæri,
þóttist svikinn og lét kyrrsetja Pia
Vesta tveim dögum síðar.
Nú eru mál komin á það stig, að
bandarískir rannsóknarkviðdóm-
ar í borgunum Miami og Tampa í
Flórída hafa gefið út ákæruskjöl á
hendur Noriega fyrir að gera Pan-
ama að griðastað og bækistöð fyr-
ir einhverja stórtækustu smyglara
á kókaíni og marihúana frá Suður-
Ameríku til Bandaríkjanna. Fyrir
þetta á hann að hafa þegið greiðsl-
ur í eigin vasa svo skiptir milljón-
um dollara. Samtímis eru hafnar í
hlutaðeigandi nefndum Banda-
ríkjaþings vitnaleiðslur um sömu
mál. Helsta vitnið þar er José
Blandón.
Hann var lengi náinn samstarfs-
maður Noriegas, en var sendur
ræðismaður til New York eftir að
andstaða við harðstjórn og óstjórn
Noriegas var orðin mögnuð í Pan-
ama og Bandaríkjastjórn ákvað að
beita áhrifum sínum gegn hers-
höfðingjanum. Fullyrt hefur verið
að Noriega hafi ætlað Blandón að
vera milligöngumaður milli sín og
Bandaríkjastjórnar. Um áramótin
stakk sá upp á því í viðtali við út-
varpsstöð í Panama, að hershöfð-
inginn og nánustu kumpánar hans
í forustu þjóðvarnarliðsins létu af
störfum, til að koma á kyrrð í land-
inu og bæta sambúðina við
Bandaríkin, en var þá umsvifa-
laust vikið úr ræðismannsstöð-
unni.
Vitnisburður Blandóns hefur
svo leitt í Ijós að ófétið Noriega,
skipuleggjandi stórfellds fíkni-
efnasmygls til Bandarikjanna, var
samtímis náinn samstarfsmaður
bandarískra stjórnarstofnana,
bæði opinberra og leynilegra. Sigl-
ing Pia Vesta með austur-þýsk
vopn, sem svo átti að klína á sand-
inista þeim til óhelgi, er aðeins eitt
dæmi af mörgum.
Bandarískir öldungadeildar-
menn hafa komist að þeirri niður-
stöðu, að Noriega hafi verið á
mála hjá CIA og annast verkefni
fyrir leyniþjónustuna löngu áður
en hann hrifsaði forustu fyrir þjóð-
varnarliði Panama og þar með
æðstu völd í landinu. Það gerðist
1983, eftir að fyrirrennari hans,
Omar Torrijos hershöfðingi, fórst í
þyrluslysi, sem aldrei hefur verið
skýrt. Jafnframt þykir sýnt. að
Noriega hafi haft samband við
leyniþjónustu Fidels Castro á
Kúbu. Er leitt að því getum, að í
viðlögum hafi hann gerst milli-
göngumaður milli CIA og útsend-
ara Castros.
Að auki veitti Noriega leyndustu
bandarísku leyniþjónustunni,
NSA, aðstöðu til að koma upp hler-
unarstöðvum í Panama til að
nema fjarskipti á Karíbahafi og um
Suður-Ámeríku norðanverða. CIA
hafði dólginn í svo miklum met-
um, að bandaríska leyniþjónustan
hafði fyrir fastan sið að senda hon-
um upplýsingar um bandaríska
þingmenn áður en þeir heimsóttu
Panama, hver væri afstaða þeirra
til samskiptalandanna og hvernig
vænlegast væri að koma sér í
mjúkinn hjá hverjum og einum
með því að uppfylla persónulegar
þarfir og langanir. Hafa öldunga-
deildarmenn sem í hlut eiga tekið
þetta framferöi CIA óstinnt upp.
Ekki bætir heldur úr skák að Nori-
ega hefur getað birt bunka af
þakkarbréfum frá yfirmanni fíkni-
efnavarna Bandaríkjastjórnar
með þakklæti fyrir ómetanlegt
framlag í þágu þess málstaðar.
Og hver veit hvað fleira óþægi-
legt fyrir Bandaríkin gamall vit-
orðsmaður um framferði CIA í
Rómönsku Ameríku hefur í poka-
horninu. „Manni skilst að Noriega
hershöfðngi hafi vitneskju um
hvar þó nokkur lík eru grafin," seg-
ir Washington Post í ritstjórnar-
grein um ógöngurnar sem Banda-
ríkjastjórn hefur lent í gagnvart
Noriega. Og viti menn, í síðustu
viku skundaði Eliiott Abrams, að-
stoðarutanríkisráðherra meö mál-
efni Rómönsku Ameríku á sinni
könnu, til Miami, að hitta sjúkling
sem þar var til lækninga. Sá var
Eric Arturo Delvalle, forsetanefn-
an í Panama. Erindi Abrams var
að tjá honum, segir New York Tim-
es eftir embættismönnum í utan-
ríkisráðuneytinu, að Reagan for-
seti væri vís til að fella niður allar
kærur á hendur Noriega fyrir stór-
smygl og hvaðeina, ef hann vildi
hætta að svara ásökunum með
uppljóstrunum og setjast ásamt
nánustu félögum sínum í helgan
stein heimafyrir, ellegar fara í
sama skyni til annars lands.
Aðalsvar Noriegas heimafyrir
við atlögu Bandaríkjastjórnar er
að staðhæfa, að fyrir henni vaki
að ónýta gerðan samning um að
Bandaríkin skili Panama skipa-
skurðinum, sem við landið er
kenndur, að áratug liðnum. Sá
samningur var helsta afrek Omars
Torrijos hershöfðingja. Af Banda-
ríkjanna hálfu var hann gerður
gegn harðri andstöðu Ronalds
Reagan og margra áhrifamestu
samherja hans.
Noriega hershöfðingi virðist ætla að láta hart mæta hörðu.
HELGARPÓSTURINN 9