Alþýðublaðið - 03.10.1938, Qupperneq 2

MÁNUDAG 3. ÖKTÓBER 1938
ALÞYDUBLADID
HEYRT OG SEÐ
Já, þiað gietiuinðiu, hengt þig
MAÐUR nokkur, sem var á
leið til heimilis síns, fímtur
dau&adnukkinn roamn ligigja(n:dii
í göturæsinlu. Hanin ávarpar
druik'kna manrnnn og spyx hiainn
hviart honjurn sé ómögiuliegt lajö
gtianda á f ótunum, og segir hion-
uin aö þarna geti hann ekki leg-
iö.
Sá fulili svarar: — Jú, þiaö giet
ég vel, en þaö er ekiki til moikk-
uiisi hliutajr, því ég dett stiiax rnn
koll laftíur.
*
Sjómiarnnsiköna hafði frétt aö
,miaöur hennar hefðí dnukkinaö.
Kunningjakona heunar för til
henuar til aö hughreysta iham og
talaði um hve gó<ð|ur maöur henn-
ar hieföi veriö.
— Já, hainni gerði alt fyrrr mig
aem hainn gat, svaraði ekkjan,
og svo spanaði hann mér líka
j'ar ða'rfiaraínkos tnaöinn. .
*
Glæpamaöiur eiinn fékk af sér-
stakri náö aö' óstoa sér hvemiig
hatnn skyldi deyja. Ösk hans'
hljóöaði svo: — Jæja, herrá dóim-
afí, fyrsit ég hefi leyfi tffl aö velja
um hvenhig dau'ödjaga ég fæ, lát-
íð miig þá deyjia úir elli.
«
Frægur málafærsJiumaöu r
hiafði haldið skörulega vamiar-
ræðu fyrír ajnæmidain þjóf, svo
aö hann var sýknaöur þrátt fyrtr
mikJar sannainir gegn honum.
Þegar dómurinn hafði verið les-
inn upp gekk lögfræðinguri.m
til dóma,nan.s og hvíslaöi aö hon-
Um: — Háttvirti dómiari, viljiÖ
þér gera mér dálítinin gneiða?
— MeÖ ánægjU', hvaö er það
með leyffi?
— Viljið þér gjöria: svo vel og
hialda skjólstæðiag mlnum í ý(air&-
haldi þianglað til á moigura, því
ég Jmrf að feomais't heim i ikvö-ld,
verð iaið fara í gegnum fáföhul-
®in og draugalegan skóg, en þrjót-
urinn veit aö ég er méð peninga
á mér.
*
— Kialli þú siagðir einu stnná
að húshóndi þinn væri afskiap-
tega auðugur.
upp á.
— Ég trúi niú ekki að hann sé
neitt óiskaplega ríikur, því ég sá
iinn um glugga hjá hionum' um
dagimin, og sá þá (báiðar dætur
bainS léika á sama píanóið.
A. — Jæja, gamli vinur, þá er
það afráðið að ég gifti mág í
næsta mánuði. Viltu vera svara-
maður miiinin.
B. — Já, því geturðu treysit, óg
svík laldre'i vin minn, sem er í
niauðum staddur.
*
Amerikumaður haföi skrifað
bók ,sem hanln kallaiöi: HvaÖ á
sonjur m'inn að verða? Einn af
vinjum hanns héit því fram, að
ef sopur hans yrði álíka slæmiur
og ibókiin, þá mumdi hanin lenda
í gálganlum.
*
GuIIsmiöiurinin: — Hvaö wafn
á aö grafa í hrin|giinn? — Georg
— til mirumar ástkæru Rósu.
— Er lungfrú Rósla systir yðar?
— Nei, hún er unniustia mán.
— Ef ég væri í yðiar spoTium,
mynidi ég efeki láta grafa þetta
í hringinn, því segjuim svo, að
trúlofunlm fari út um þúfiur, þá
haffið þér tenjgm niot af hringnum
meina.
— ÞaÖ er alveg siatt, en hvað
ætti ég þá að láta gpajfa í hiantn?
— Ég Jegg til að við gröfium í
ha.mn: Georg — til hans fyrstu
og emus'tu ástmeyjar, þá getið
þér notlaö hrinigimn svo oft sem
þörf geriist.
«
SkáLdið: — Munidiuið þér vena
fáanlegit’ til aö gefia út skáldrit
• máln?
Útgefiamdi: — Já, ef þér hefðuð
þekt mafin.
iSkáidiÖ: — ÞiaÖ hefi ég.
Útgefandi: — Er það niöguilegt
þér eruö sivo ungur?
Skáldið: — Ntafn' mitt er samt
sem áður mjötg þekt.
tJtgefandi: — Við hveim hefi
þanjn Jieiöur að tatei?
SkáldiÖ: — Nafn mitt er —
Jón Jónsson.
Norðmenn
fnUkomiimi
taúsa með
stefna að
upphituii
rafmagni.
Npg snerkilegffir rannsóknir I
pessum málum hafa verið gerðar
-------4» ----
Viðtal við Nikulás Friðriksson, um-
sjónarmann Rafveitunnar.
NORÐMENN vinna nú sleitu
laust að rannsóknum, sem
stefna að því að öll hús í Nor-
egi, a. m. k. í öllum stærri bæj-
um og borgum, verði hituð upp
með rafmagni, en þar í landi
eru eins og kunnugt er engir
hverir.
Nikulás Friðriksson umsjón-
armaður við Rafmagnsveitu
Reykjavíkur hefir undanfarið
kynt sér þessi mál í Noregi og
í stuttu samtali, sem hér fer á
eftir, gerir hann grein fyrir
þessum málum:
Ég fór frá Reykjavík 19. á-
gúst með Esju til Glasgow. Þar
skoðaði ég alríkissýninguna
brezku. Þar voru sérstakar sýn-
ingardeildir frá öllum löndum
Bretaveldis. Sýning þessi var
mjög stór og tilkomumikil.
Frá Englandi fór ég til Nor-
egs. Og tók ég mér far frá New-
castle til Bergen með stóru
norsku farþegaskipi.
Ferð minni í þetta skifti var
aðallega heitið til Noregs, til að
kynna mér ýmsar nýjungar á
sviði rafmagnsnotkunar, sér-
staklega upphitun húsa með
rafmagni. Mér var kunnugt um
að á ýmsum stöðum í Noregi
höfðu undanfarin ár verið gerð-
ar rannsóknir með upphitun
húsa með raforku undir eftirliti
sambands norskra rafmagns-
stöðva og hafði sambandið
skipað nefnd sérfræðinga, sem
búsettir eru í ýmsum bæjum
Noregs, til að leiðbeina með
þessar tilraunir og hafa eftirlit
með þeim. Ég snéri mér síðast-
liðið vor til formanns þessarar
nefndar og bað hann um upp-
lýsingar viðvíkjandi þessum til-
Nikulás Friðriksson.
raunum. Hann gaf mér upp á
hvaða stöðum þessar tilraunir
voru aðallega gerðar og hvaða
menn ég skyldi finna til að fá
sem allra beztar upplýsingar 1
þessu máli. Einnig hvaða tími
væri hentugastur. Þeir bæir,
sem ég dvaldi í, eru: Bergen,
Aalesund, Trondhjem, Oslo,
Porsgrund og Horten.
Þessar tilraunir með fulla
upphitun hafa verið gerðar með
ýmsu fyrirkomulagi og mjög
mismunandi gerðum ofnum. í
stuttu blaðaviðtali er ekki hægt
að skýra frá einstökum atriðum,
en ég hefi hugsað mér að halda,
áður en langt um líður, fyrir-
iestur um upphitun húsa með
rafmagni.
Alls konar byggingar hafa
verið hitaðar með rafmagni: í-
búðarhús, skólar, kirkjur,
sjúkrahús, skrifstofur m. m.
Þessum tilraunum, sem staðið
hafa sums staðar í fleiri ár, er
nú það langt komið, sérstak-
lega hvað viðvíkur íbúðarhús-
um, að nú er álitið að nægileg •
reynsla sé fengin fyrir því á
hvern hátt skuli haga upphit-
uninni og með hvaða gerðum
ofna. Það virðist vera sameigin-
legt álit beztu sérfræðinga Nor-
egs, að hinir svonefndu „panel-
ofnar“, sem eigi hafi meiri yf-
irborðshita en 80 gráður á cel-
sius, séu þeir heztu. Algerlega
sjálfvirk hitastilling eða að
nokkru leyti sjálfvirk er venju-
lega notuð.
Nú er víða í Noregi, en þó
sérstaklega í Oslo, lögð inn raf-
magnshitun í fjölda íbúða, og
eru eingöngu „panelofnar“ not-
aðir.
Þegar ég var í Oslo var búið
að leggja fulla upphitun í 370
íbúðir og gert var ráð fyrir að
um næsta nýjár yrði búið að
leggja fulla rafmagnsupphitun
í 1000 íbúðir í Oslo, og talað er
um að á næstu 25 árum verði í
öll íbúðarhús í Oslo og smærri
búðir lögð rafmagnsupphitunar-
tæki. Oslo Lysværker hefir nú
sett upp sérstaka skrifstofu,
sem aðeins hefir með upphitun
húsa að gera. Gjaldskrá hefir
stöðin einnig sett, sem sérstak-
lega er gerð fyrir fulla upphitun
íbúðarhúsa.
Ég kynti mér eftir föngum
alt, sem viðkemur upphituninni,
og átti tal við marga beztu sér-
fræðinga Noregs á þessu sviði.
Skoðaði lagnirnar og talaði við
notendurna. Allir notendur,
sem ég átti tal við, sögðu að raf-
magnsupphitun með þessu áður-
nefnda fyrirkomulagi væri sú
þægilegasta hitun, sem þeir
hefðu nokkurn tíma haft, og
kostnaðurinn við upphitunina
ekki hærri en áður.
Ég tel sjálfsagt að hefjast nú
þegar handa með upphitun húsa
með rafmagni hér á landi, þar
sem ódýrt rafmagn er fyrir
hendi eða góð skilyrði til að
framleiða það og ekki er völ á
öðrum ódýrari hitagjafa, t. d.
heitu vatni frá hverum.
Við búum hér við mjög dýrt
eldsneyti, miklu dýrara en t. d.
Norðmenn, en virkjunarskilyrði
fyrir raforku eru víða hér á
landi góð, og það er stórt skil-
yrði fyrir raunverulegt sjálf-
H. R. Haggard:
Ifdgsiaö sér meitt ljúfia'ra og yndislegria, en. þessa stúlkiu',
þtítta barn skógarins og fijótsins, sem hafði samieinaða!
hina mismunandi fegtuifð Saxans og Spánverjans, feg-
tirö, er þnoskast haföi undir sól SuÖuríálftuinniar qg
fenjgiö tíiguleik iaf langvwáui samfélagi viö náttúnu-na.
Það var silikur yndisleikur í hTcyfingum hennar, slíkt
sakleysi í andliti heninar, slíkur leyindardóimuir í istónu
augtunuim og bogadnegnu, brosandi vöriudum, að Leo-
rnard haföi aldrei fyr séð annaö eins, og þaö bugaöi
hainin meö öllu,
Mikiö er hverfilynidi mannshjartans!
Upp frá því atignablikii tók myndin af Jöou Beach,
s©m hiann hafði tílbeðið i æsku og dneymt ium á sjin-
U:m einstæðinjg'ssfeapan- og flækingsáruim, aö verða æ,
diaUjfarl og daufari. En þótt því væri svo várið, kann-
aöist hanu enn ekki viö það fyrir sjálfum sér; sannaist
aö segja vissi hann naumast aí því.
Júana leit lupp qg sá hanu standa frarnmi fyrir sér
tígulegan og friðan, meö valdsmannssvip á andlitinu',
isieim baf vott um athygJigáfu, brjósthvelfdan,
sikeggjaöan, fjöriegan og e'inkar karlmannlegain. Hún
sá aödáunina í augum hans iog roönaði, þvi áð hún
vissi, aö hvaö sem hún gefiði ti'l þess að tálma því„
þá var hið sama sjáanlegt á hennar eigin andlitíl. Hún
mintíst alls þesisi, er þessi ókunni maðiuir hafiði fyriir
hana g©rt, hvern'ig hanci hafði lagt líf sitt í hættu ótai
sinnum, hverriig hún hefði nú veriö dauö, ef
hann heföi ekki umniið sin karjmjenskuverk, og viö þá
Bmd.urminningu komst eitthvaö á hreyfíngu í hjarta.
herinar. Var það þafckilátsjsem'i, sem tolli þieiirri géðls-
hrærinjgu? Hún vispi það ekki; en hvað sjem þaö nú
var, þá leit hún undan til þess aö hann skyldi ekk'i
g»ta' sjéð þaö í anldliti hennár.
Á næsta augnabliki rétti hún honum hönd sína og
brositi góölátlega.
— GóÖan daginn! s,agði hún; — ég voina, aið þér
haföi siofiö vel >og ekki feng'.iö rieiinar vondar fréttir.
— Ég &vaf átta klukkutíma alveg eiras og steinn,
B,varaÖi hann hlæjandi, — og ég hefi alls engar frétfir
áö segja ,nema þær, aö ég hefi losnaið við þessa-
þrælagarma, Ég býsit við, aíð kunn'ingjar okkar, þræla-
kaupmeninimir þama hinum magin, hafi fengiö nóg
af okkar viðkynininjgu, og mér þykir nauimasí líklegt,
að þeir fari aÖ elta okkur.
Júana fölnaÖi ofurlítið ibig svaraði:
— Ég vona það. AÖ min&ta kosti hefi ég fenigilð
nóg af þeim. Heyrið þér annars., Mr. Outram, ég — ég
— þarf að þakka yður fyrir mikið. Nú varð henni litiö
á glampanm af gullhringnum, sem hún hafiði á löngu-
töng á vinsfri hendi. — Þér eigið þennan hring, og
ég ætla að skila honum tafarjaust.
— Miss Rodd, sagöi Leonard með alvöfiusvip; — við
höfum veríð saman í kynleglu æfintýri; viljið þér ekki
halda hrinignum tíl minniogar um það?
Hún haföi sjterita tillhneigingu t-il að neita því. Hún
vissi, aö meðani hún bæfii þennam hrimg;, tnuntíi hún
ekki geta tesjnað við* hugsuminia um þetta svæöi, er hún
hafiði s,vo mikla andstygð á, né viö hugsUnina uim' fals-
viigsJuna, sem hún hafði emn meiri amdstygð á. Og
þó var því svo varið, að þegar afdrátta'rlaus synjunar-
oifið vofu komin fram' á varirnar á henni, þá aftriaiði
einhver tilfinniíng, einhver eðUsávísun, nátega ei'nhver
hfátrú henná. frá að seigja þau.
— Það er mjög vingjamtega boðiö af yður, s,agði
húm; — en þetta er linnsiglishriingur yðar, — er þ.að
ekk liþað sem þér kallið hann? Þér getið ekki viJjaö;
gefa hann kvenmjanmi, sem þér hafið bara kymst ajf
hendingu.
— Já; þaÖ er innsiglishringurjnn minm'; og ef þér
viljið Uta á ættarmerkiö og etekunn&norðin, þá munuö
þér &já, aö þau eiga ekkii xll t sámau. Og ég vij jaf(n-
vel gefa hann „kvennmianihi, sem ég h«f bara' kynst
af heuduxgu“, ef þér viljið ekki lofa mér iáð minnast
á yður á vingjamtegan hátt.
Ég hefi litið á þau, svariaði hún, og hotfðxi fiorvitn-
i&augum á hringiun. Hann var úr gulJi og niokkuö
klumnategur, og var merki Ou'tnamsættarinaar 'gnatf-
ið djúpt á skjaiMarmyndiaðam flötinn. Merkið var hönd,
sem hélf á brugön|U sverði, og fyrir nieðan það voriu
einkiunnanorðin grafim. Hvað er síöast af eiimkunaronð-
unum? hélt hún áfnami. Það rir svo máð, aö ég get
ek'k'i lesið það — FyrLr heimilliö, heiöurlinm. —
— Og hjartað, sagfði Leona'nd.
Júanna noðuiaö'i, þótt hún vissi ekki., hvers vegna
ofiöiö hjarta kom henui tíl |aÖ noð:ia.
— Jæja, ég ætla aö bena htómginm, ef þér viljiöi
það, Mr. Outrarn, tlil minningar ;um æfintýni okkar —
það er áð isegja, þaugað tii þér biÖjið um hamn aft-
ur, sagði húþ ráöalieysistega; svo hætti hím við í
öðnum rómi. Þaö er eitt atriði í þe&su æfiu,týri, sem
ég vona-, að þér mluuiið ekki minuast á meina' en þér
getið hjá feomizt, því að mér fellur endurminmingiin,
um það fnámunamlega illa, aö líkimdum jafinvel enn
ver en yöur.
— Ég býst við, að þér. eigið við hjónayíigsiLuma.,
Miss Riodd?
— Ég á við þann Ijóta og 'amdstyggilega skrípateik,
aem við vofiumi neydd til aö taka þátt í, svaraöi hún
mieð ástriðíuróim. Ftestár vottannir að þeim &kammiartegai
atburði eriu' dauðir iog igeta ekki urn hann taj,að, iog ef
þér viljiö láta þjóuinin yðar, dverginu, þegja um hamn,
þá Sikail ég fá Fnancisoo tíl þesls. Látum okkur bæöi
gleyma honurn.
—- Sjálf&agt, Miss Rodd, það er að segja, ef unt
er að gleyma nokkiru &vo kyntegu- Og vi.ljið þér nú
koma og boröa miorgunmiat.
Hún hneigöi höfuö sitt tíl samþykk'is og sitraiukisit
fnain hjá honum meö rauöu Uljuruar í hemdinmi.
— Mér þættí gaanan, að vdta, hvaða vald hún befir
fiengiö yfir þessum pnesti, sagöii Leonárd viö sjálfan
sig, — fyrst hún talar um, taö hún geti feugið hanui
Sparið
i; umbúðirnar og kaupið
í pökkum, kosta aðeins
100 gr. pk. kr. 0,35
stæði íslands, að nota innlend-
ar orkulindir í stað þess að
flytja orkuna frá öðrum lönd-
um.
Almenn sýning á íslenzku
prjónlesi og bandi.
—o—
ÍRÁÐI er að stofna til al-
mennrar sýningar í Reykjavík
á íslenzku' prjónlesi og bandi um
mánaðamótin nóvember og désem-
ber næstkomandi.
Hefir ríkisstjórn íslands og Sam-
band heimilisiðnaðarfélaganna
heitið nokkrum fjárstyrk til henn-
ar.
Tilgangur sýningar þessarar er
að fá stofn til fyrirmynda fyrir á-
kvæðisvöru í prjónlesi, handunnu
og vélunnu, af þeim vörutegund-
um, er hér segir:
Sokkum, vettlingum, peysum.
vestum, smásjölum, treflum, nær-
fatnaði o. fl.
Er óskað, að sýningarmunirnir
séu í algengum stærðum og helzt,
að hver tegund sé í þrem stærð-
um. Gott væri, að sömu litbrigði
og prjón væri t. d. á kvenbelg-
vettlingi og smátrefli eða þríhyrnu,
karlmannsskíðapeysu, sokkum og
belgvettlingum o. s. frv. Þó eru
auðvitað einstakir hlutir af þessum
tegundum kærkomnir.
Enn fremur er óskað eftir mis-
munandi smágerðu og grófu þel-
bandi, og hreinu togbandi, rokk-
spunnu og vélspunnu, í sauðalit-
um og jurtalitum.
Hverjum prjónuðum sýningar-
mun skal fylgja hönk af bandinu
í honum og tekið fram, hvort hann
er hand- eða vélunninn, eða éf
hvorttveggja, þá að hve miklu
leyti. Þá skal og tekið fram lykkju
fjöldi fitjar, stærð prjóna, söluverð
hlutarins, nafn vinnanda og heim-
ilisfang.
Burðargjald þeirra muna, sem
ekki seljast, verður endurgreitt.
Munirnir eru vátrygðir frá þeim
degi, sem þeir eru settir í póstinn.
Sýningarmunirnir þurfa að vera
komnir til Reykjavíltur í síðasta
lagi um 20. nóvember.
Utanáskrift: Prjónlessýningin í
Reykjavík 1938.
Anna Ásmundsdótíír.
Fia'isótíir og mianridaiiiðí
í Reykjavík vikuna 11.—-17. sept
ember (í svig'um tölur næsitiu viku
á undan): Hál&bólga 87 (72).
Kvefsótt 103 (97). Gigtsótt 4 (0).
Iðiriaikvef 2 (1). KvefLunigwabólga
0 (3). Skiariia'ssótt 1 (1). Mænusót t
2 (3). Ri'stiil 2 (0). Mainm&lát 3
(5). — Laind!æk'nisskrifsitiof.am.
F.B.
Nýja góðte np’a astúiqu
stofnaði U'indæmis'.eaip Lar Þor-
iieiffiir Gúömiumdseom sióastliðinn
sfuinmudag 25. þ. m. á Vatmsteysiu-
sitrömd og hiauit hún mafnlð „Si'g-
arwom". Æðsi'.ijempLar vár kos-
inn Viktoría GuÖimiundsidóittir,
kemeiari, en uimíboöslrnaöiuir ct Sv.
PálsBon, bónidi. F.Ú.
Kn(atíspym(u féteglð F am.
InnianhÚBisæfimgar féLag'sins
vieröa i Iþróttahúsi Jóms Þor-
'Steinssionar á mánudagsikvöld kl.
7—8 >og fímtud'ags'kvöLd kl. 7—8.
Seneriíade tíl Reykjavíkiur
heitir mýútfcomiö Lag eftir Sigv.
S. KaldaLóms tónskál'd, viÖ kvæði
eftír Tómias' Sniorimson.