Alþýðublaðið - 07.11.1938, Blaðsíða 2

MÁNUDAGINN 7. NÓV, 1938
HEYRT OG SEÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
UMRÆ 9 UEFNI
c:

’MÍIÍIIII
20 stk
Pákkínn
í[oslcir
kr.)l,50.
ÍHIÍlBÉiii
í j#:
Útbreiðlð AlÞýðnblaðið.
EITT SINN lyri'r mörguim' ár-
(um biaiu'ð verzlunarmiáð'ur
nokkuir greifiantuim laif Frísliamdi
800 gyllini, ief hianm vildi sjeljia
sér vindinn, sem piaiuit yfir Frís-
lian:d. Greifinn tók tilboðinn hlæj'
anidi iog lieyfiði kaluipiainidianlulm áö
.lýslai pví yfiirt, opiiniberiiegia, að
hiann hefði keypt vindiinm yfir
FJdsiamdl, iog lað enigirm imætjti
ntota hiamm iainlnlalr — iað við'löigðlum
slefctMm.
Em pipgiair menn ifcotmiusit á& pví,
að katupmaðluriinn tófc verztan
slinla alvarlega og heitaitaði sklaða-
bætluir iaf mönnam fyrir að plutlkia
korei islitt o ,s. frv„ pá hamn pað
upp fýrir miöininfuta, hvernig kom-
iiði vlar.
Gneifinn viarð iað borga of fjár
ti'l pess lað fá vindinin aftlulr.
p
Hin fræga leiikfciOtna Peiatl White
s|eta fyitir niokfcttU' síiðlan lézt í
Parísi, lét eftir sig imieixa en
mllljón fcrðniuir. Pentagana hafði
hún ánaífnað bahniaheiimilulm —
að lunidaintekniulm fáieimrum diollur-
tutal. —■ Bræðluir henmiair og síystur
fengu siinin dollíalrjilnln hveht.
.♦
Næsita kvifemynd, sean noirska
sjkafuitatíhottntagta Sonja Henie
ieiikíuir í, á iað heita „Höilin í
Nio'hejgi".
' #
I Mi!ð-As|tai, luimihverfis Dowi-
dioajöklama, var hjannhrieilðam fyr-
iir niokfcrTum. áouim mátað svört, að
pví ©r ástralskt blaö bennir.
Petta stóríeirla oig kostnaða'r-
s|ataa verfc hefiir ekki verið unnið
iöt í þiátan.
Eins og kunnugt er, dnegur
svarti liturinin bietuir .að' sér. sóitar-
ljósíð en sá hvíti. Tfflga|nguirinn
er pví :sÁ, að bxæða hjarnið sem
örjast, en. með pvi; skapast vatnls-
inagn.
Vatníið cr Jieiitt ofan dalinn og
vökvar píajr hta, ófrjóu svæði millli
Syr-Diarja og Amu-Darja. Miajrk-
miðið mjeð pessum áveituim er
páð, aið gefa lianldsívæðið miílli
Arial-vatnstas og Pamir að frjó-
slömju! Jianidí, eins og pað var fyr
á tímiuim'.
Tónskáldið heimsfræga, Johann
Sebastian Baeh, var fyrsti kla-
verlei'kajrtani, sem notaði pumal-
filrriguii' og litliafingur viið leiktani.
P
Það eta víst fáiiir kvikmynlda-
leifcairar, sem hafa Jieikilð menn
Hf jafn möirglumi pjóðernum spm
Rataion Novairro. Hann hiefix ieifc-
ið Ftiafcka, ísraelsmann, Spán-
vieirja, Hawaifoúa, Rú'ssa, Axaba,
Ameríkumann, Pjóðverja, Itate
Eniglendtag, Aiuistuirrikismanta
Htatíúlai og Kínvierja.
Skottan A. Aniderson á mtasta
(Eiuigll í foeimi, láð pví er s.a;gt er.
Það ier sviokaillaðuT smlanagd-
kdlibrifugL Hasnu viegur ekiki
meiral ien 11 grömrn og er aðeins
2^2 sentimetri á hæð. Fugltan er
geymídur i jbúii, semi hitað er lupp
m|eð rafimagnii og er stöðugt
hnlldið á honuim jöfnUim hita..
Bann er fóðraðuir á huinanlgil,
niðurso.ðinni mjólk og ftani mjöl-
teguníd.
Ef hianni fær ekfci mat í tvo
itima salmfileytt ideyr hlann. úr
hiungri, Fimimflu hverja minútu
pJaif hiann að fá sésr mjóiik iað
drekfea.
Ennpá seljum fið
Matardiska dj. og gr. ... 0,50
Bollapör (ekki japönsk) . 0,65
Desertdiska, margar teg. 0,35
Sykursett 2 teg. ......... 1,50
Ávaxtaskálar litlar...... 0,35
Ávaxtasett 6 manna .... 4,50
Vínsett 6 manna .......... 6,50
Mjólkursett 6 manna . . . 8,50
Ölsett 6 m. hálfkristall . . 12,50
Vatnsglös þykk............ 0,45
Matskeiðar og gaffla . . 0,35
Teskeiðar ................ 0,15
Tveggja turna silfurplett í
miklu úrvali.
K. Einarsson &
Bjornsson.
Bankastræti 11.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Um strœtisvagnana, eruið-
leika bilstjóranna, iilfa-
kreppu peirra, ónœrgcetni
fólksins, kunnáttuleysi og
ósuífni pess. Góðar leíð-
beiningar frá bilstjóra,
sem fólk œtti að leggja sér
á minnið.
Athup&ir Hasuesar á hftrninu
SRÆTISVAGNARNIR, stjórn-
semi þeirra og rekstur er sí-
felt umræðuefni bæjarbúa, enda á
þetta fyrirtæki að líkintlum miklu
fleiri viðskiftavini en nokkurt
annað fyrirtæki í bænum, og þau
eru óteljandi orðin bréfin um
strætisvagnana, sem mér hafa bor-
izt, síðan ég byrjaði að skrifa þessa
pistla.
*
Út af bréfi R. M. hefir „Vagn-
stjóri“ sent mér eftirfarandi at
hugasemdir — og er nauðsynlegt
fyrir fólk að leggja sér ráðlegg
ingar hans og leiðbeiningar ríkt
á minni.
*
„Einhver R. M. hefir séð ástæðu
til að kvarta undan ónærgætni,
sem farþegar mættu stundum í
strætisvögnunum. Þetta getur
satt verið, en ástæður liggja til
alls. Flestir strætisvagnarnir hafa
stranga áætlun (þ. e. stuttan tíma
í hverja ferð). Því fleiri, sem far-
þegarnir erú, því meiri verður
flýtirinn að vera. Þá verður að
nota hverja sekúndu sem bezt.
Tökum t. d. leiðirnar — Njálsgata
— Barónsstíg og Sólvelli, — sem
að vísu eru einna erfiðastar. Leið-
ir þessar eru ca. 3 km„ hvor, og
á að taka 15 mín. Með 18 km.
hraða fer vagninn leiðina á 10 mín.
Séu margir farþegar með, er óhætt
að gera ráð fyrir að stanza verði
10—12 sinnum. Það út af fyrir
sig tekur varla minna en 2 mín
Þá eru 3 mín. eftir til afgreislu
ef til vill 60 farþega eða allt nið-
ur í 3 sek. á mann, bæði til að
stíga upp í vagninn og út úr hon-
um.“ ,
*
„Ef R. M. athugar þetta, vona
ég, að hann sjái, að vagnstjóran-
um er ekki láandi, þó hann fari
af stað, þegar tíminn er kominn,
— jafnvel þó kona með barn sé
nýkomin inn. — Vilji hann kynnast
þessum hlutum betur, vil ég bjóða
honum að sitja í hjá mér einhvern
,,góðan“ eftirmiðdag, t. d. frá kl.
DAGSJTNS
5—9. Ég er ekki viss um, að hann
öfundaði okkur neitt af atvinn
unni á eftir eða sendi okkur hnút-
ur næsta daginn.“
*
„Til farþeganna vil ég segja
þetta: 1) Það, sem tefur okkur
allra mest, er það, hvað fáir fara
út um afturdyrnar á þeim stöð-
um, sem við þurfum að afgreiða
marga inn. 2) Peningarnir þurfa
að vera alveg til reiðu, ásamt upp-
lýsingum um fyrir hvað er verið
að borga. 3) Farið ekki aftur fyr-
ir vagnstjórann fyr en þið eruð
búin að fá fulla afgreiðslu, nema
eftir hans fyrirsögn. 4) Segið
greinilega til, þegar þið ætlið út.
Athugið, að vagnstjórinn er á
þeim stað í vagninum, sem verst
er að heyra. — Væri þessum at-
riðum að jafnaði fylgt, þyrftu far-
þegar okkar sjaldan að óttast að
við værum ekki til staðar á rétt-
um tíma. Hefðum við þá líka að
nokkru, betri skilyrði til að sýna
svolitla nærgætni."
*
Um strætisvagnana fékk ég
þetta bréf frá „Presís“ fyrir nokkr
um dögum: „Þó að undanförnu
hafi verið skrifað um það, sem af-
laga fer hjá strætisvögii.unum, þá
finnst mér ég verði að láta þig
vita um eitt atriði í rekstri þeirra,
sem mér finnst þess- vert, að á
það sé minst. Það kemur oft fyrir,
að vagnarnir komi ekki við á
stoppstöðunum. Ég hef sérstaklega
tekið eftir því á „rútunni" Njáls-
gata, Barónsstígur, Sólvellir. Þetta
getur verið afsakanlegt, ef vagn-
inn er fullur, en þegar ekki er
meira en helmingur af því, sem
vagninn getur tekið, í honum. Þá
er slíkt framferði, sem þetta, af-
sakanlegt. 1. nóv. kl. 6.45 að
kvöldi kom vagn til dæmis ekki
fyr en klukkuna vantaði 8 mín-
útur í 7 að einum stöövunarstað,
þá beið þar dálítill hópur af fólki.
Vagnstjórinn lét eklti svo lítið að
líta við fólkinu, sem var búið að
taíða þar í ca. 10 mínútur, held-
ur ók áfram eins og þar hefði
aldrei verið ákveðin stöðvunar-
stöð, og vegna þess að ég hef áður
verið vitni að sama íramferði hjá
þessum vegnstjóra, finnst mér
ekki rétt að þegja yfir þessu. Ann-
ars finnst mér rétt að athuga, hvort
það sé ekki brot á hámarksöku-
hraða, að láta keyra þessa leið á
15 mínútum.“
*
Ég snéri mér til vagnstjórans,
sem skrifar athugasemdirnar hér
að framan, og bað hann að gera
athugasemdir við þetta bréf. Hann
berði það og fer svar hans hér
á eftir:
*
„Hvert er starf vagnstjóra hjá
S.V.R.? Fyrst og fremst á hann
að vinna vel fyrir félagið. Hann
er fulltrúi þeirra farþega, sem
með honum eru. Hann er ennfrem-
ur fulltrúi þeirra, sem bíða á
leiðinni. Hann skal gæta allra laga
og reglna, sem að akstrinum lúta,
einnig þeirra reglna, sem félag-
ið setur honum.“
„Væru þessi atriði rakin lið
fyrir lið, sæist glöggt, að starfið
er talsvert flóknara, en í fljótu
bragði virðist. Mig undrar það
ekki, þó farþegi, sem fer aðeins
stuttan spöl, átti sig ekki á því.
Það sé ég líka daglega. Ekki sízt
á þeim kærum og aðkasti frá
farþegum, ,sem við stundum fáum.
Það skal ég taka fram, að þeir
fá mest af því, sem bezt vilja
halda settar regur.“
,,Við fáum t. t, kærur með til-
heyranti reiðilestri fyrir: Að hafa
tekið fargjald skv. taxta fél. Að
hafa ekki afgreitt jöfnum hönd-
um inn um báðar dyrnar. (Það er
banriað að fara inn um aftur dyrn-
ar.) Að hafa ekki skilað pökkum
milli viðkomustaða o. fl. Þessi at-
riði hefðu öll brotið í bága við
reglur félagsins, Ýmiskonar ó-
svífni, sem okkur er stundum
sýnd, sem oft heyrir undir lög-
brot, ætla ég að láta liggja milli
hluta.‘
*
„Nú sé ég eina aðfinslu enn.
Hún er nokkuð annars eðlis en
þær, sem ég hefi talið upp. og
það má deila um hvort þessi mað-
ur hefir gert rétt.“
„Hann kemur austan úr bæ, er
með farþega, sem búnir eru að
borga sæti vestur í bæ. Hann hef-
ir orðið undir í baráttunni við tím-
ann, og þegar hann er búinn að
afgreiða á Lækjartorgi, er hann 6
eða 7 mín. á eftir áætlun. Eina
vonin er að ekki bætist fleira fólk
við, til þess að þurfa ekki að fella
niður næstu ferð. Hann grípur því
þao örþrifaráð, að bregðast trausti
þeirra, sem bíða á næsta stöðvun-
arstað, til þess að þurfa ekki að
svíkja 10 sinnum fleiri farþega
annars staðar. Orsökin er eingöngu
sú, að tíminn er of stuttur. Það
hefir enginn getað haldið þessa á-
ætlun og getur enginn!“
Hannes á horninu.
Bálfiarjír I VenirJaliúndi.
í Karlis'taid hefir nýliqga vierið
neist bálstofa — sú fyrlsita í
Viermiatanöi. Svo er til ætliast,
&ð frá pessu nýja hú'si fari laJilar
útfari’r frajm — ietas pó líkið væri
jarðsett. 1 foálstiofiunta er lík-
geyinislia, til pess að framliðnir
pmrfi ekki að standa uppi í
hietaiiahúsuim; slíkt er mjög að
lieggjast niðíur erlendis. Bálstofaa
í Kairlstad -er ,að öllu' leyti rekín
mieð rafmagni. Lífcið er bnent í
lafmagnsoM, húsið raflýst og
rafhitað,, hljóðfærið rafmájgns-
orgel (Hiamtaonid-torgeil). í kap-
eilunini crtu síæti fyrir 140 manns,
og pykír pað rúmgott, par eð
útfarir eru leklki eins fjölsóttar
erlenldis. sem hér á lanidi. Stofn-
unni var riei'St með forgöngu bál-
farafélagsins í Kiarilistaid. Úr rik-
i'SSjóðnum sænska vonu veffltar
36000 kr. til byggtagárinnar. Bál-
stofan var víigð af biskupinum
Anvid Runestcdn 8. siept, s .1. að.
viðstöddu ýmsu stórjmenni. —
Uim kvöldið' bauð bálfaraféliagið
og sóknarnefndta tíl sanisæíis á
eta« hó’tieii biæjarinis. Fluttu par
töllu'r dr. F. Bauer yfirherlæknir
og Vennersti'öm landshöfðiing'i i
Venmiaiandi, siem margir íslend-
ingiar muuu kannast við. — Fyrir
tta árium voru laðetais' 3 bálstofur
í Svípjóð; ,nú eru pær 21, og
nokkrar í staiðluim. (Tilk. frá Bál-
fariafélaigi íslands. — FB.)
Gieri vS,ð saiumávélar, allskonar
fueimilisvélar og skrár. H. Saaid-
holt, Klappiarstíig 11, sími 2635.
Lesið Alþýðublaðið!
M. R. Haggard:
Kynjalandið.
75.
tan ;að fara ekki frá isér, og sögðusi búias't viið aði
verga myrtir á hvenr.i mtaútu. Hann hughneysti pá
sivo vfel sem hann gat, og skildi við pá með pví lof-
o>rði, að hainn skyldi korna bráðiega aftur, en niinti
pá samt senn áðjuir á pað, áð líf peirra.allra væri uudir
pvi feomið, áð pjóðin héldi áfríain að trúia á guðdám
peiirra Otlursi og Hjarðtooniunnár. Það sem eftir vair af
'degi'nium var fremlur ósfeemtiliegur timi.
Efitir að fyrsta geðshrærtagiin út af pví, hve kyn-
liegá var ástatt fyrir pfeim,, viair um' gairið gen;gta; kom
Bjfturfcasjt í 'hújg' peirria, og pla|u koimust 'öll í mjög ptmgt
slkap. Þiokunni' hafði ofuflitið1 létt uni kl. 10, en piegari
á iieið daginn. v,arð húm pykk mjög, og varð drungia-
lokrt i herhiergtaiu, siem páiu sá'tu í, enda var par ávalt
sikuggsýnit. ! \s;líik|ui Iioftslagi- vafð 1 iti'ð úr allri saimræðu ;
stundum pögðu pau jafnvfel alveg, og eini hljómurinn,
sem heyrðist, voru htaair humbaldalegu naddir pnest-
amna, sem óafilátiainlega vofu að pylja bæn’ir fyri.r
nrunni sér utan við dyratjö'lídta. Loksta's gaf Leoniaird
ekfci sitaðist pietta lienigur, heldur stóð upp og sagðist
æifila iað fana út, og sjá hviáð sem séð yrði. Júána
heyndi uð' telja honum hughvarf, lert Lajgði tekk ifast að:
hioaiujrn, og Otur langaði til að flara með honum, em;
paið var ómöguliegt. Niðurstaðairi varð sú, að hiann
fór letan.
Fyrst heimsótti hann aftur nýlendumienntaa og neyndi
að hifessa hug pieirra, eada vair mffldd pörf á pví‘. Svo
fór hanín aið stóra hlliðtau á hailjarigaífðtaum og leit
út um pað. Þiokúmini hafði Jétt ofúrlitið:, og í hér um
biil hundrað sknefa fjairlægð gat hann séð dyrtaiár á
musterimu, og voriu .afarmiklta múrar foeggja viegnai
við pær, fimimti|u Set á hæð eða meira. Auðséð ,var að
•inhv»r undirbúntaigur undir hátíðalrhald átti sér staðj
par, og haatn stórkostlegur, pví a& afarstórir foópa'rl
áf fóilki höfðu saifnazt s;aiman við1 dyfnaT og hóplár af
prestúim iog vopniuðúto hermönnum fóru stöðujgt inn
Um pær. Meirá gat haún efcki fengið að sjá, pví að
silár vor|u fyurir hliðum hdlla'rgarðsinls og peirra gæ'tlt
aif varðmöinnium, og. peir vildu eklki hlieypa honuim inn,.
H,anni sitóð og ho.‘rfði á pennain fyrirbúnað til sólar-
Ifelgsi; pá snérii hann aftur tii förunaú'ta sinua, og aag&i
peiimi, hvers h,ann hiefði orðið vísari.
Enn Ieíð eim klúkkiustunid; pá voru dyiátjöldta skymldi-
lfeglá dnegta til hliðiar, og inn fcomú 12 prfesitiair .mieð
sjtór tólglarkertf í hömdúnúm; fyrir pfeiimi vair Na’m,
yfiiirmlaðúr peiin)ai. Þfeir: félllu fram fyrir Júönnu o;g Otrii
og lágú þiannig steinpfegjandi.
— Tfl'lið pið, siagði Júanna lokstas,
— Vér fcomium’, 6, Móðir og, ó, Orniur, sagði Nain
pirfels'tiur, í pví skyni að fara mieð ykkur til musteris-
iinis, til pess að pjóðin geti fengið að sjá guði sínia.
— Gott og vel; fiarðui pá taeö lokfeur.
— Fyrist vierður a'ð klæðia pttg, Móðir, sagði Nata,
því aði íutiain m|us:terlis:in!s má eingi'n lita á guðdóm piun,
að prfestUnúJm rimuim'-undiaintieknuim.
Um lieíið og hann sagði' pietta stóð hann 'upp og tók
sýiart fiat upp úr strápiofca, siem efan af aðsfoðalrmön'n-'
úta hainS' bar. Fat fiettai var skrítið mjög. Það .vair
ffest siamain að framian, mieð hiornhnöppuim;, og aininað-
hvort var pað ©ða sýndíst vera',.búijð til í heielu l,agi|
úr m’júfeuiS'tUi háúunuta' iaf svörtum geli'tuim. Efmarnar á
pví vioru svo liangajr, að að eiins s,á|sit á hiendurúiaú
og fynir nieðan húiun’a, sfem var há'r st’rókur, < vacti
nokkurs1 kotinr grimia' mieð púemur1 götluta, tveimur
fyrta flUgum og einu fyrír munntan. Júan!n.a fór fná
þeita ti'l pess að fiafa í pefcta hræðilega Eait utan yfi,r>
hivi'tu skykkjún® síua, og ré.tt á efttir kom hún til pieirria
afitur, o'g var þá lík|ust svörtum mlðálda munki aftur-
gjengn'um. Svo fiengu peí'r hienini tvö blóm, rauðia o|g
hlvlítia lilju, og áfcti hún ;að halda é peim ^fnu í hvorri
hjeadji, og var hún þjá albúin tíl fiefðar. Svo ’fóiru p.eir
tfl Oturs: og búndu haútt kögur um enni honum, sem
hluldlii iandli,tið, og jafinffamt fiengu peir honum- vieldiis1-
spTOtia úr fíiflbfeiini, aUðsjáanlega mjög gamlan, og var
Wanin í lögUm siern höggormur e,r stföndur nppréftur.
—* * Alt fef nú Undirhúið, islagði N,am. t>
— Farðu p,á ineð okfeur, 'svaijaði Júanna afitiuir1.,
En lá'ttU pjónla' mtaa konri mieð okkur, bæðji þá sfeta
hér letu og þá siem' flnna'rsstaðar eriu, ,að tkonunmíi •
eji'nni unidfl'ntiekininá; húo verðlur flfifiír og býr alt umjdif
hjéiimikoimU oktoar.
Júianma slajgðji þiefcta ,af pví 'að sóia hlafði látið í ljós
vlið hiama, iað sig langaði til að vata lefitir, pegar fiajráð
yrðli til inU'sltferistals. Júiann,a hiafiði ráðfært isig um
petta ivið Leon,and, og ha'nin hafiði s.agt henini', að Sóa
mundi hflfa góðair ástæður fyrir bfeiðni sinni. Lilka,
foentli hiamn heuni é, að ef nokfciiar óietaðiir skylidú,
verðia, pá gæti Sóa naumast oriðið ,áð neinu liði, ,en
piað gæti skfeð, að hún( yrði peim til trafala.
— Þfeiir bíðai, svatáði Nam; alt er líka umdtabúið
fyriir pá; og ‘um lieið og hianm sagði þet’ta koirn háði-
gliotf á skorpna amdltaið á hionum, og Leoinard fór ,áð
kúnna mjöig illa við slg. Hionum pótti fröðlegt aö viita’,
fovier untíiTbúningurinn munidi veúa.
Þiau fóflu út milli dyr,aitj,aldainina og út í gairðfain.;
Þbiðu petaria! hermenn, klæddta í geitairsktan, með tvo
b:urð;ar'stól,a. Þar voiú líka nýlfenid'umienní'mir, vopn-
að'ir, en afarhræddii'r, því að þeirra var gætt laf eitthvað
50 stórivöxnum möninum, sem líkla voru vopnaðir.
Júaimma o;g Otur fófui uppí burðaifstólaina, og bak,
við p áriaðað'i Leonard stauta litla flokfci, en fór sjálfur
á 'umdian ásamt Fralnc’isoo, báðiir hcldu pieir á fcúhir
byssúlm og höfðu skamtabysjsur í bieitiuim' sinum, og v,ar
femg'in. tilnaun gerð tijl ,að t,aka vopnin frá pieiim, pví
að ieng‘inn vissi, hvetnig átti að nota piau.
Svo Jö,gðu plau ,af staið umkriingd af berbrjóstuðuim
prieistum, sem' töniuðu og veifuðu blysúím sinuim á
glaíngiin'ujm, og á undain og á eftir peim' fóru „gieigfvænr
Iifegar hie/rm,annaraðta, og glömpuðu ljósta ‘ frá blysi-
ujaum á spjótum pieirria fremur ægilega. Þogar að hliiði,
hallargatðsins var tooimilð, yair því loífeið upp. ÞaU