Alþýðublaðið - 12.01.1939, Blaðsíða 4
FIMTUDAG 12. JAN. 1939
f
GAMLA BÍÓi
Konnngor sjó-
ræningjanna
(Víkingurinn).
I
Kartðflnr
í sekkjum og lausri vigt.
I D Jk'fl •
MæturlœkniT er Hailldór Stef-
Stórkostleg og afar spenn-
andi kvikmynd eftir CEC-
IL B. de MILLE, um síð-
asta og einhvern frægasta
víking veraldarsögunnar,
JEAN LAFITTE.
Aðalhlutverkin leika:
FREDERIC MARCH
Franciska Gaal og Akim
Tamiroff.
Börn innan 14 ára £á ekki
aðgang.
SpegiUinn
kemur út á morgun. Blöð
til götusölu afgreidd í
Bókaverzlun Þór. B. Þor-
lákssonar, Bankastræti 11.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
ISLAND. STAÐA ÞESS UM
ALDIRNAR
, Frh, af 3 .siðtu.
Þar sem alþjóðadómstóllinn í
Haag er búinn að ganga fram
hjá þeirri dönsku staðhæfingu,
að Noregur hafi mist fullveldi
sitt 1537, sem öldungis ómerk-
um orðum, hvers vegna er höf.
þá að halda þessum rakalausa
hégóma fram nú? Og þar sem
sá sami alþjóðadómstóll hefir
slegið því föstu, að ísland,
Grænland og Færeyjar hafi
verið ómótmælanlegur hluti
Noregskonungs veldis, og undir
Noregs krónu fram til 1814,
hvers vegna er höf. þá að
kenna, að ísland hafi vegna á-
hrifa frá danskri menningu(!)
á 18. öld verið orðinn hluti úr
hinu danska þjóðfélagi fyrir
þann tíma. Noregs ríki var eins
og allir íslendingar vita mál-
efnasamband tveggja full-
valda landa, íslands og Noregs,
er ekki slitnaði að lögum fyr
en 1819—21. Og svo dönsku
menningaráhrifin? Hvernig átti
íslenzka þjóðin, er var frjáls af
öðru en hörðum verzlunar-
höftum, átti stórfelda og glæsta
sögu, bókmentir, þjóðleg vís-
indi og hafði átt mentaðan og
læsan almúga um margar ald-
ir, að líta upp til dönsku þjóð-
arinnar, sem var þá (á 18. öld)
hnept í dýpstu persónulega á-
nauð og niðurlægingu, átti enn
hvorki ritmál né bókmentir. og
þar sem öllu þjóðlegu var enn
traðkað af erlendum (þýzkum)
áhrifum. Þessa djúptæku ís-
lenzku—dönsku menningar-
andstæðu hlýtur höf. þó að
þekkja ofur vel, þótt ekki væri
nema úr gamla ísl. þjóðsöngn-
um „Eldgamla ísafold“. Mundi
annars nokkur maður með viti
láta sér til hugar koma, að
Gulrófur, Hvítkál og Sítrónur.
Harðfiskur, Smjör, Egg.
Ávalt bezt.
BREKKA
Ásvallagötu 1, sími 1678, Berg-
staðastræti 33, sími 2148, og
Njálsgötu 40.
LEIKFÉLAG
REYKJAVÍKUR.
„FRÓÐÁ“
Sjónleikur í 4 þáttum, eftir
Jóhann Frímann.
Síning i kvðid kl. 8.
Lækkað verð.
Aðgöngumiðar seldir eftir kl.
1 í dag.
Pétur Jakobsison, Kánalstíg 12,
aniniast framtal til Skatí/stiofiumin'ar.
menn eins og Þormóður Torfa-
son, Árni Magnússoon, Jón
Vídalín, Páll Vídalín, Eggert
Ólafsson, Skúli Magnússoon,
Jón Þorláksson, Finnur Jóns-
son eða Jón Eiríksson, er allir
eiga með réttu sæti meðal
fremstu andans manna á Norð-
urlöndum á 18. öld, hafi litið
upp til Dana sem sinni þjóð
fremri! Sá „danskasti“ af öll-
um þessum nefndu mönnum
var Árni Magnússon, er bjó all-
an sinn aldur í Khöfn. Hversu
djúptæk aðdáun hans var fyrir
Dönum sýna bezt þessi orð hans
í bréfi til Þormóðar Torfason-
ar 11. marz 1699: ,,Að Snorri
Sturluson [Heimskr.] svo dýr
er og Orcades [rit Þ.’s um
Orkneyjar] ódýrar, kemur þar
af, að hjá Svíum elskast og
heiðrast literæ, og kaupa svo
allir það. sem þar prentast, því
allir halda þar af sér sjálfum.
Hér [í Danm.] þvert á móti
hirðir enginn um neitt, og allra
minst, um sig sjálfan.“ Aldansk-
asta mann þessarar aldar telja
sumir Svein lögmann Sölvason.
Hann stóð þó bjargfast á rétt-
indum landsins samkvæmt
Gamla sáttmála, enda unnu ís-
lendingar á grundvelli Gamla
sáttmála glæstan sigur yfir
stjórninni 1768—74. Hvers
vegna segir höf. ekki, að ís-
land hafi innlimast í Danmörku
fyrir dönsk menningaráhrif á
17. öld? Er það af því, að hann
viti, að íslendingar voru þá
enn frá fornu fari fremstir allra
norrænna þjóða í bókmentum,
eða er það af því, að hann veit,
að ýmsir af beztu mönnum ís-
lendinga á þeirri öld höfðu
stundað háskólanám sitt á
Þýzkalandi og Hollandi, þar
sem hið andlega andrúmsloft
var hreinna og heilladrýgra en
Allsnakinn maðnr
biðnr kvenióik að
fiengja sig suður í
Eskihlfð.
HÆSTIRÉTTUR kvað í gær
upp dóm í máli réttvís-
innar gegn Lárusi G. Gunnars-
syni fyrir ósæmilega hegðun á
almannafæri. Var hann í und-
irrétti dæmdur í fjögurra mán-
aða fangelsi og staðfesti hæsti-
réttur dóminn.
Tildrög málsins eriu puu, í
flúní í ■siumair hafði liainn veriö
dnu'kkinn siuðtur í Eskihlílð. Hafði
hann klætt sig þair úr Öllium föt-
lunum, komáð til kvienna, sem
þar vortu, og beoiið þær að
f!ien>gja sig, ien þær tóku því
fjairri. Var hanin áléitinn við þær,
þangað til þær hótu&u honium
lögriegliunni, en þá fór hainin.
Enn fremiur hafði hainin gert til-
raium til þess a& flengja 7 ára
gfljmla 'telpu, druklkinn, í porti
luppi á Klaipparstíig, en hætti við
það, er kona kom þar á&.
Lárius hiefir oft fengið sektir
ög dómai fyrir ölviun á alman/na-
færi og ósæmilega hagðun.
Frá Vetriarhjálplnm.
Stjórn Nýjánsklúbbsins hefir
afhent mér ágóða af danzleik
klúbhsins á gamlánsfcvöld síðast
lið'ið, að upphæð kr. 1461,77, sem
ég fæaú henni kærar þakíkir fyrir.
Rvík, 11. jan. 1939. F. h. Vetrar-
hjálparinmar. Stefán A. Pálsson.
Höríoir Bjarnasoa
arkitiekt flytur erinidi 1 kvöld í
í K.höfn? Ef íslendingar voru
ekki fremstir norrænna þjóða í
bókmentum á 18. öld, er okur-
karlarnir, landar höfundar,
voru nálega búnir að útrýma
íslenzku þjóðinni með öllu,
sýnir það þá nokkuð annað en
það, að 30—40 þúsundir íslend-
inga megnuðu minna en þegar
þjóðin var ferfalt fjölmennari?
— Hversu íslenzka þjóðin var
vakandi um fullveldisréttindi
sín á 18. öld og fyrst á 19. öld,
sýnir ekki aðeins pólitísk saga
hennar skoðuð eftir frumheim-
ildunum, heldur líka hitt, að
samstundis og þingræði er inn-
leitt í Danmörku, krefst öll ís-
lenzka þjóðin sem einn maður
tilsvarandi þingræðis fyrir ís-
land, og neitar að viðurkenna
annað réttarsamband milli ís-
lands og Danmerkur en hið
sögulega persónusamband á
grundvelli Gamla sáttmála.
Það verður aldrei fundið neitt
er afsaki, og því síður réttlæti,
hina löglausu íhlutun Dan-
merkur í málefni íslands 1851
—1918. Frh.
SúDETA-ÞJ ÖÐVERJAR AFRIKU
Frh. af 3. .sí&lu.
þá. Það virðist vaka fyrir
Mussolini, að nota ítalina í
Tunis á svipaðan hátt og Hitler
Súdeta-Þjóðverjana í Tékkó-
slóvakíu til þess að hafa kröfur
sínar til yfirráða í landinu fram.
En eftir undirtektum Frakka
að dæma er þó hætt við því, að
Mussolini reynist fyrirætlanir
sínar í Norður-Afríku töluvert
miklu torsóttari heldur en hin-
um miklu voldugri bróður hans
og bandamanni í Mið-Evrópu.,
Drotíning’n
er á Akureyri.
ánsison, Ránargölu 12, sírni 2234.
Næturvör&ur er í Laugaivegs-
og Ingólfsrapótieki.
tJTVAPRIÐ:
19,20 Lesin dagskrá næstu vilku.
Hljómplötur: Létt lög.
19 50 Fréttir.
20.15 Erindi: SkipU'agsmál sivieitr
an:ma (Hörðuir Bjarmason
byggingameistari).
20.40 Einlieikur á oelló (Þórhail-
ur Árnason).
21,00 Frá útlöndum.
21.15 Útva'rpshljóimistveitin leikur.
21.40 HljómplötUT: Andleg tóinl.
22,00 Fréttaágrip.
H]jómplötur: Létt lög.
22.15 Dagsluárlok.
Matsveina- og veitingaþjóna-
félag Islarads
heiidur a&aidaínzlieik siinn a&
Hótel Island næstkomamdi sumnu-
dagskvö!id kl. IOV2. A&göngu-
miðar eru sel'dir hjá Janusi Hall-
dórsisyni, Hótel ísla,nd.
Leílkférag Reyk'javíkiuir
sýnir „Fróðá“ eftir Jóhann Frí-
maniii í kvöld ki'. 8 fyrir lækk-
áð ver&.
Eimskip.
Gu’lfoss er í Kaupmnanwahöfn,
Goðalosis er á lei& til Austfja'rðia
frá Hu'.l, Brúarfioss er á lei& til
Vestmannaeyja, Dettifdsis er í
Kaupmaninahöfn, Lagarfoss er í
Leith, Selfoss er hér.
Eybjörg Sigur&ardóttir,
ékkja eftir Guðna Gu&nason
frá Keldum, er 75 ára i dag.
Hún er niú til heímilis a& Selja>-
b/ekku í Mosfellssveit.
Sú&ju
er hér, fer á miorgun í hring-
fiefð vestur og nor&ur.
Ægir,
mánaíarrit Fiskifélags íslands,
er nýkomið út. Efmi: Vitar á ís-
|!andi í 60 ár, Sjávarútviegur Ný-
fUndinalands, FLskbirgðir Fær-
eyinga. Matsveinainámskieið í
Vestmaninaeyjum' o .m. fl.
CHAMERLAIN OG MUSSO-
LINI,
Frh. af 1. síðu.
og Djibouti í Franska Soma-
lilandi. Þá hafa komið fram
tilgátur um, að hann muni
hreyfa endurreisn konungs-
veldis á Spáni.
Frh. af l. síðu.
tekið tvö fjöll, sem hiafi miikla
.hemiaðafliega þýðingu í framsókn
Ihans, í þv!í slkyni að islíta járn-
þrautars'ambahdið milli Sevilla
og Saiamanca.
Frakkar senda bveiti tii
Barcelona.
LONDON í gærkvieMx. FÚ.
Fraikkneska •stjórnin hefir á-
kveði& áð senda 45 000 s'máliestir
af hveiti tíl Baroelona, til bjargar
fólkii á Spáni, sem á við imatar-
slkort að stríða. Við afhendingui
og úthlutun hveitisins ver&iur
þiests gætt, aið í engu verðii brotn-
ar hlutleysiisreglur.
Áhöfndn aif sipæniska tundur-
spillinuim, sesn variö a& hleypa
á la/rrd í Kaitalanvíikiinni vi&' Gib-
raltar, aið afsta&iinni ofustu vi&
hiersikdp Franoos, er nú á leiö til
Alnnerlai á tveiimur hnezkum
tundurspillum. Skip þeiira var
kyrsfitt í Gibraltar. — Almjeria
er hafnarbiorg á aUiStursitrönd
Spánar og á valdi sitjómairiinjniar.
Kápnbúðin Langaveg 35.
ÚTSALA
á Frökkum og Vetrarkápum, Kventöskum fyrir hálfvirði.
Undirföt og Slæður 25%. — Hefi fengið aftur hinn margeft-
útvarpið um skipulagsmál sveit-
irspurða bláa Velour, 2 litir. — Taubútasala í 2 daga. anna.
S. G. T.
Eldri dansarnir
Laugardaginn 14. jan. kl. 9 ¥2 í
Goodtemplarahúsinu. Áskrifta-
listi og aðgöngumiðar afhentir
frá kl. 1 á laugardag.
Sími 3355.
ATH. Pantaðir aðgöngumiðar
verða að sækjast fyrir
kl. 9, annars seldir
öðrum.
S. 6. T. hljómsveltin.
FREYJUFUNDUR arma/ð kvölcl
kl. 81/2. In'ntakn nýli&ai. ■ Sögur
sag&ar. Fjölsækiö. Æðistitempl-
ar.
■ NÝJA BiO ■
Rauða afeurlilj-
an snýr aftur.
Stórfengleg kvikmynd frá
United Artists, er 'byggiisit
á siðari hluta hhmair
heimsfrægu sögu Rau&a
Afeurliljam, eftir bairónsi-
frú Orczy.
Aðalhlutverkin leika:
BARRY BARNES,
SOPHIE STEWART o. fl.
Leikurinn fesr fr.am í Eng-
laudi og Paris á dögum
frönsklu s t j órniarbyl tingaT-
innar.
HjálpnæMshedmn. í daig kl.
8V2: Fagna&arhátíð fyrdx kapt.
Hiimair Andnesen. Veitiingiair o. fl.
A&g. 50 atu. Velkomin!
Elsku sonur okkar,
Karl Peter Jensen,
er andaðist 31. des. s.l. verður jarðsunginn frá dómkirkjunni
laugardaginn 14. þ. m. Húskvðejan fer fram á heimili hins látna,
I.okastíg 9, og hefst kl. 1 e, h.
Kristín Eiríksdóttir. Carl Jensen.
Jarðað verður í Fossvogi.
Af heilum huga þakka ég fyrir mína hönd, barna minna og
annarra ættingja alla hjálp og hluttekningu við fráfall og jarðar-
för konunnar minnar,
Guðlaugar H. Klemensdóttur.
Guðmundur H. Jakobsson,
Bergþórugötu 20.
Hatsvelna- og veitingapjóiiafélag
íslands
Aðaldansleikiir félagsins verðnr
haldinn á Métel fsland, sunnudag*
inn 15. f». m. kl. 10,30 effir hád.
Aðgongnmiðar seldir hjá Janusi
ilalldérssyni, Hétel fsland.
Hafnfirðingar!
Munið árshátíð
Verkamannafélagslns Hlif,
hán verður nœstkomandi fðstudags«
kvöld og hefst klukkán 8 í Géðtempl*
arahúsinu.
Fjðlbreitt skemtlskrá! Fjðlmennið!
STJÓRNIN.
Frðnsknnámskeið Alliance Francaese
í Háskóla íslands er þegar hafið og er stundataflan eins og
hér segir:
1. flokkur, mánudaga og miðvikudaga kl. 6.15.
2. flokkur, mánudaga og fimtudaga kl. 6.15.
3. flokkur, þriðjudaga kl. 6.15, fimtudaga kl. 8,
4. flokkur, fimtudaga kl. 8 og laugardaga kl. 6.
Þeir, sem ætla sér að taka þátt í námskeiðinu, eru beðnir
að gefa sig fram nú þegar á skrifstofu forseta félagsins, (síml
2012).
Útbrelðið Alpýðnblaðið.