Alþýðublaðið - 13.01.1939, Side 1

RITSTJéRI: F. R. VALDEMARSSON ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR FÖSTUDAG 13. JAN. 1939 10. TÖLUBLAÐ
Eftirtektarverðar yfirlísingar Sjálfstæð-
isflokksins ð hæjarstjðrnarfnndi í gær.
„FJárhagur hæjarlns er slæmur, en við
getum ekkert gert tU að bæta ástandlðu.
Ghamberlaln ailt annar maður
f Rómaborg en í Milnehen.
Viðræðunum milli hans og Mussolinis lokið
án þess að nokkurt samkomulag næðist.
----4----
JÁRHAGSÁSTAND Reykjavíkur er mjög slæmt, það
er satt, en við því er ekkert að gera, og ekkert hægt
að gera fyr en atvinnuvegirnir fara að bera sig, og það er á
valdi ríkisstjórnarinnar að sjá fyrir því.
Þetta var aðalinntakið í smáræðu, sem Jakob Möller
ílutti í gær á bæjarstjói-narfundi við 1. umræðu um fjár-
hagsáætlun bæjarins. Hann talaði eingöngu um fjárhagsá-
ætlunina almennt, en minntist ekkert á einstaka liði hennar.
Bar ræða hans þess glöggan vott, að meirihluti bæjarstjórn-
arinnar stendur uppi algerlega ráðþrota.
.............................♦
Dansbrúíiarkosnimiin:
ihaldsmenn vilja nð
stjórn jélagsins.
Go hafa til ness enga von
SJÁLFSTÆÐISMENN hafa jiú
borið' fram lista við kos-n-
ingamar í Dagsbrún, og er listi
peirral þannig skipaður: Kristmtn
Ám*ason f-orm., Odduir Jánsson
varaíorm., Sig. HaJldórsson rit-
ari, Gisli Gtuðnaiston gjaldksri og
Kristinn Kristján'sison fjárm.ála-
ri'tari.
Miun þetta vera í fyrsita sinin
siem Sjálf:stæai'san.enn bena fram
lSista við stj óm-arkos'ningar í
Dagsbrún, og er liisitinin bein af-
!0iðmg af k'ofnings&ta'.f.emi Héð-
iws Valdimars'sonar og félaga
hans.
Ekkii þarf að íetla, að liisti
Sjálfstæðli'smanna komi neinium
mauni að, til piasis eru peir of .fá-
imlérráiir í fétogiiniU', og er pvi lum
pað eitt fyrir verkamtenn a!ð gera,
aið fylkja 'sér luan painh listann,
sem miestair lítour hefir til aö
sigra, en páð er án efa listi sá,
Eiem Alpýðiuflo'kksimien.n í Dags-
brún' hafa ho'ðiið fraim og í for-
mainnis'sæti hefir Stefán Sigurðs-
sion verkamann.
Er pvi pesis að vænta, að allir
verkaimemín, 6|em ekiki viija að
Dagisibrún Eiulmdrfet og fjárhagur
heninar verði gjörieyðilagður með
pólitískri klíkU'starfisiemi kommúm-
ista, fylki sér um verkaimainma-
lilstantn og bjargi pflinnig einiu
elzta iog stærsta verkamanmafé-
lagi’ landsins.
Hitaveitai:
Bfekert aö frétta.
JÓN AXEL PÉTURS- i|
SON spurði um það á
bæjarstjórnarfundi í gær ;
hvort nokkuð væri að ;|
frétta af hitaveitumálinu, ;!
mönnum væri forvitni á ;
því að vita hvað því liði, !
núna í sambandi við fjár- ;
hagsáætlunina. :;
* „Af því máli er ekkert
að frétta,“ sagði Jak. Möll.
„•----ekkert að frétta.“
Stefán Jóh. Stefánsson svar-
aði þessum ummælum Jak.
Mö.ll. með hvassri ræðu.
Hann sagði m. a.:
„Ég hefi skilið hlutverk
bæjarstjórnar Reykjavíkur á
þann veg, að hún ætli að vinna
að því af einurð og festu, að
bæta úr ástandinu, að hún ætli
að líta á það sem skyldu sína
að finna úrræði í vandamálum
bæjarfélagsins, ganga á undan
og vera leiðtogi í framkvæmd-
um í velferðarmálum, en ekki
aðeins að leggja skatta á bæj-
arbúa og eyða þeim. En eftir
ræðu framsögumanns meiri-
hlutans, Jak. M., sé ég að í
þessu ber mikið á milli Alþýðu-
flokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins. Sjálfstæðisflokkurinn hefir
lýst yfir því, að hann telji ekk-
ert hægt aö gera annað en að
bíða, bíða eftir því að einhver
annar komi til hjálpar!
Það er alt af hyggilegast að
treysta mest á sjálfan sig. Það
gerir meirihluti bæjarstjómar
Reykjavíkur ekki, Hann hefir
gefist upp, lagt upp laupana,
krosslgt handleggina — og nú
bíður hann eftir utanaðkom-
andi hjálp. Þetta er ömurleg yf-
irlýsing frá forsjón bæjarins,
mönnunum, sem bæjarbúar
eiga kröfu til að stjórni bænum
með röggsemi og festu. Hefir
öðrum bæjarfélögum reynst
slík uppgjöf vel? Ég segi nei.
1923 var komið fyrir ísafirði
eins og nú er komið fyrir
Reykjavík. Skuldirnar voru að
sökkvla öRu, atvinnutækin
hurfu úr bænum, atvinnuleysið
ætlaði alt að sliga, Þá gafst í-
haldið þar upp. Það varð hlut-
verk Alþýðufl. að taka við.
Hann réðist gegn erfiðleikun-
um og skapaði ný skilyrði fyrir
fólkið til að lifa.
Hafnarfjörður og ísafjörður
eru bygðir að 90% daglauna-
mönnum, verkamönnum og sjó-
mönnum. í Reykjavík er hins
vegar saman kominn mikill
hluti af þjóðarauðnum, allir
stærstu eignamenn landsins og
allir helztu hátekjumennirnir.
Hér er því ólík aðstaða til fram-
kvæmda. En bæjarstjórn
Reykjavíkur gefst upp, reynir
engar leiðir, vill bíða eftir hjálp
annars staðar frá. Alþýðu-
flokksmenn í Hafnarfirði og á
ísafirði brjótast í framkvæmd-
unum. Þar rísa upp atvinnufyr-
irtæki — togararnir flytja héð-
an til Hafnarfjarðar — og fólk-
ið fær vinnu á þessum stöðum,
þó að hún sé ekki nægileg. Það
er rétt, að bæjarútgerð Hafnar-
fjarðar og útgerðarfélögin á
ísafirði hafa haft við sömu erf-
iðleikana að stríða og önnur
útgerðarfyrirtæki, en þessar
framkvæmdir hafa bjargað
bæjarfélögunum og verkafólk-
inu. Og það er sannarlega at-
hyglisvert, þegar um þessi mál
er rætt, að fátækraframfærslan
hækkar hér í Reykjavík ár frá
ári. Það er bein afleiðing af
þessari stefnu bæjarstjórnar-
meirihlutans, að hafast ekki að
og bíða eftir hjálp annars stað-
ar frá. Á sl. ári lækkaði fá-
tækraframfærslan í Hafnar-
firði, miðað við 1937, um 20%
— og gefur það ekki einmitt
bendingu um það, að atvinnu-
framkvæmdir þær. sem ráðist
hefir verið í í Hafnarfirði. séu
heppilegri en athafnaleysi bæj-
arstjórnar Reykjavíkur.
Það er viðurkent af Jak. M.
og meirihlutanum, að fjárhag-
ur Reykjavíkur er kominn í
kaldakol. Og ég óttast það. að
erfiðlega muni ganga á þessu
ári að standa við lögboðnar
greiðslur. Óreiðuskuldir bæjar-
ins nema nú milljónum króna
og þar er ekki hægt að bæta
neinu við. Bærinn skuldar
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur
200 þús. kr. og Byggingarsjóði
verkamanna um 150 þús. kr.
Þessar greiðslur eru vaxtalaus-
Frh. á 4. síðu.

Hæstaréttardómur:
Sjóvátrjrggingafélag íslands
sýknað af krðfu vátryggjanda.
II ÆSTIRÉTTUR kvað í
morgrni upp dóm í áfrýj-
uðu máli Veiðarfæraverzlunar-
innar Verðandi s./f. gegn Sjó-
vátryggingafélagi íslands út af
vátryggingarfé, Var Sjóvá-
tryggingafélag ísllands sýknað
af kröfum stefnanda.
Tildrög máli&in's teliuir stef'nandi
pialU', a'ö á árinu 1934 kiomst
Helgi Nikiulásson í 3000 fcróna
sfciuld við stiefnainda vegna vöm-
úttektar við m/b. Brúarfio'ss, siean
Helgi Nibtuiásstm vair eigandi að.
Gaif Helgi út vixil fyrir skuld-
ínni rnieð gjalddaga 1. apríl 1935.
Sa/ma dag veðsetti hann eitnnig
m/b. BrúarfiO'Sis ásaimit ÖUu til-
heyrandi 'svio og vátryggmgar-
■upphæðina, fyrir s'kiildinni með
2. veðrétti næsit á eftir vé'ðrétt'i
La'ndsbam'fca ísLands, 'Siem hafðá
1. 'véðrétt í bátnuim fyrir kr.
9000,00.
M/b. Brúflu-fiosis var vátrygðiur
hjá ’Stefndium fyrir 15 púsund
krónUim, par af 3 pús. á ábyrgð
en'ganda.
Hiam 9. janúar 1935 stmntíaði
■bátui inn í fjönunn.í í Sanidgerði
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
VIÐRÆÐUM Chamberlains og Mussolinis í Rómaborg
er nú lokið, án þess að nokkrir samningar hafi verið
gerðir eða nokkur árangur yfirleitt virðist hafa orðið af þeim.
Mussolini er sagður hafa orðið fyrir miklum vonbrigð-
um yfir festu Chamberlains. sem hvorki vildi veita Fran-
co hemaðarréttindi né gefa nokkurn ádrátt um ívilnanir
af hálfu Frakka ggnvart kröfum ítala til landa á kostnað
þeirra í Tunis og Somalilandi.
Chamberlain var eins og allt annar maður í Rómaborg
heldur en í Munchen í haust.
Charaberlain og Lord Hali-
fax munu dvelja í* Rómaborg
þangað tií á laugardag, og er
það meðal annars tekið til
marks um það, hve vonlaust
hafi þótt að nokkurt samkomu-
lag næðist milli þeirra og hins
ítalska einræðisherra, að við-
ræðunum skuli hafa yerið slit-
ið strax í gærkveldi, eða að
minnsta kosti hálfum öðrum
sólarhring áður en ensku ráð-
herrarnir leggja af stað heim.
Mnssolinl ber höiðinu
vlð steininn.
Tveir umræðufundír voru
haldnir í gær. Ræddust utan-
ríkisráðherrarnir, þeir Lord
Halifax og Ciano greifi, við í
tæpa klukkustund í gærmorg-
un í utanríkismálaráðuneyt-
inu í Rómaborg. en síðari og
seinasti viðræðufundurinn fór
fram í höll Mussolinis, Palazzo
Venezia, og tóku báðir utan-
ríkisráðherrarnir einnig þátt í
honum, auk Chamberlains og
Mussolinis. Stóð sá fundur í
fimrn stundarfjórðunga.
Það er haft fyrir satt að við-
ræðurnar á þessum fundum
hafi verið mjög formlegar, —
báðir aðilar hafi sett fram sín
sjónarmið og sínar kröfur og
fljótt þótt sýnilegt, að engin
von væri til þess að hægt yrði
að brúa það djúp, sem er á
milli þeirra.
Mussolini er sagður hafa lagt
aðaláherzlu á það, að Franco
fengi hernaðarréttindi til þess,
að honum yrði auðið að leggja
algert hafnbann á borgirnar á
austurströnd Spánar, sem enn
eru á valdi spönsku lýðveldis-
stjórnarinnar, og stöðva alla
aðflutninga þangað til þess að
gera enda á borgarastýrjöld-
ina á Spáni. En Chamberlain
mún hafa neitað með öllu að
fallast á að Franco fengi hern-
aðarréttindi nema því aðeins,
að hið ítalska lijálparlið hans
yrði flutt heim, en við þeirri
kröfu vildi Mussolini hinsvegar
ekki verða.
Þá er og fullyrt, að Musso-
lini hafi sett fram kröfur sínar
til landa á kostnað Frakka í
Tunis og þó sennilega fyrst og
fremst í franska Somalilandi,
þar sem Abessiníujárnbrautin
liggur til sjávar í hafnarborg-
inni Djibouti. Chamberlain neit-
Chamberlain.
og eyöiilflgbfet aö fúilu.
í júli sfliina ár fmimsieldii' Hielgi
Niitolulásson stiefnáada vátrygg-
ingarkröfur sinar á hiemdmr
stefndwm, og lét sitefnandi síöan
í ágiúst sama ár sýsliuimanniinn í
Giullbringu og Kjiósfllrsýsl'U út-
nefma tvo hæfa og lóvilhalla
amenn tal að rneta, hvort bátur-
inn teldiisit ibætaindi eöa etoki.
Framfcvæmdlu pieír mat sitt
s;k.Ömlmlu, síðiar og komust aö
peirri riðnrstö'ðu, alð eigi svaraöi
kostmaiði áð gera við bátinn.
Taldii stefnaindi pess vegna, að
stefndum bæri skylda til að
griei'ðfl' vát rygginga m p phæöina að
ftullu.
Umbjóðandi stefndá lagöi á-
herzliu á, áð vátryggður befði
brotið allar stoyldur sínar sam-
fcvæmt sfcírtelininu.
Var stefndi sýltnaður í undiiir-
réttí. Hæstiréttnr steðfestí dóm
todirréttaT.
Iprótöafélag Reykjavíkur
beldur aðalfund s'iun i Vainðdr-
húsinu við Kaifcofnsweg uæst
fcomandi mánudagskvöld kl. 8.
Skoiið gegn um
glugga á þýzka
sendiherrabú-
staðnum í Haag
Þýzk blöö ern æf ob
kenna Gyðingum nm.
KALUNDB. í gærkv. FÚ.
SENDIHERRA Þjóðverja í
Hollandi hefir í dag farið
á fund hollenzku stjórnarinnar
og borið fram mótmæli og kraf-
izt sérstakra ráðstafana vegna
atburða, sem gerst hafa í Amst-
erdam og Haag.
Það sem gerst hefir, er í
skemmstu máli á þá leið að
skotið hefir verið á glugga á
sendilierrabústaðnum í Haag
og ræðismannaskrifstofum
Þjóðverja í Amsterdam og eru
gluggarúðurnar gegnum borað-
ar a£ kúlum.
Þýzk blöð eru æf út af þess-
um atburðum og telja, að Gyð-
ingar eigi sökina. „Angriff
blað Göbbels, birtir grein undir
fyrirsögninni „Ný morðárás
Gyðinga á þýzka embættis-
menn,“ og yfirhöfuð taka blöð-
in öll í sama streng um það,
að þessir atburðir séu afleiðittg
af hinum „alþjóðlega skipu-
lagða fjandskap Gyðinga við
Þýzkaland."
Þá krefjast þýzku blöðin
þess, að hollenzka stjórnin
geri fullgildar ráðstafanir til
þess að koma í veg fyrir slíka
atburði og taki þannig á þessu
máli, að Gyðingar geti ekki
framvegis notað Holland fyrir
vettvang, til þess að koma fram
hermdarverkum sínum gagn-
vart Þýzkalandi eins og þeir
geri nú. Hollenzka stjórnin
verði að gera sér ljóst, að hin
volduga þýzka þjóð, hafi verið
móðguð á þeim vettvangi, sem
hollenzka stjórnin ber ábyrgð
á, og ef hún geri ekki ráðstaf-
anir, sem una megi við, þá
verði hún sjálf að bera ábyrgð
á afleiðingunum.
aði að beita sér á nokkurn hátt
fyrir slíkum kröfiun við
Frakka, eins og umsamið mun
hafa verið milli hans og Dala-
diers, þegar hann kom við í Pa-
rís á leiðinni til Rómaborgar,
Hvað nú?
Mönnum er eftir þessar við-
ræður ráðgáta til hvers Musso-
lini yfirleitt hefir boðið Cham-
berlain til ráðstefnunnar í
Rómaborg, hvers hann hefir
vænst og hvað hann ætlast nú
fyrir.
Ef hann hefir gert sér vonir
Frh. á 4. síðu.