Alþýðublaðið - 19.01.1939, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN 19. JAN. 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1190: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
i------------------—-----♦
Dagsbrúnar-
kosningin.
Kommúnistafor-
SPRAKKARNIR ganga
til stjórnarkosningarinnar í
Dagsbrún, sem nú er byrjuð, í
brjóstumkennanlegu sálará-
standi.
Vikapiltar íhaldsins í Dags-
brún, sem þeir bygðu allar sig-
urvonir sínar á í þessari stjórn-
arkosningu, brugðust þeim á ó-
þægilegustu stundu, báru fram
sérstakan lista og voru meira að
segja svo heimskir og ófyrir
leitnir, að fletta ofan af hinu
sameiginlega falsspili, sem þeir
og kommúnistar hafa spilað
innan félagsins undanfarna
mánuði.
Hvorki kommúnistafor-
sprökkunum né íhaldsspraut-
unum í Dagsbrún mun að vísu
hafa dottið það í hug, að banda-
iag þeirra og blekkingar gætu
átt sér langan aldur. En komm-
únistar hafa bersýnilega vænst
þess, að íhaldið myndi að minsta
kosti vera svo viturt að styðja
þá fram yfir stjórnarkosning-
una. En sú von hefir brugðist.
Og nú eru bandamennirnir
komnir í hár saman og bregða
hvorir öðrum um að hafa aldrei
ætlað sér neitt með bandalag-
inu og öllum blekkingunum um
„óháð“ og „ópólitískt“ verka-
lýðsfélag, annað en það, að
veiða meðlimi félagsins til fylg-
is við sig og sölsa undir sig öll
völd í félaginu undir fölsku
flaggi. Og enginn maður með
heilbrigðri dómgreind efast
um, að þar sé báðum rétt lýst.
Kommúnistaforsprakkarnir,
sem hafa þannig mist stuðning
íhaldsins, sjá nú sína sæng út
breidda í Dagsbrún. Þeir vita
að vísu, að íhaldslistinn muni
aldrei verða þeim hættulegur
keppinautur við þessa stjórnar-
kosningu. En þeir óttast hitt, að
hann muni draga nægilega
mikið af hinu sameiginlega
fylgi þeirra og íhaldsins frá
þejm til þess, að verkamanna-
listinn, sem studdur er af Al-
þýðuflokknum, vinni kosning-
una, og völdum þeirra sé þar
með lokið í Dagsbrún. Og þeir
hafa vissulega fulla ástæðu til
þess að óttast það.
Það er þýðingarlaust fyrir
kommúnistaforsprakkana eftir
þetta, að ausa úr skálum reiði
sinnar yfir íhaldið í Dagsbrún,
sem nú hefir brugðist þeim.
Verkamennirnir í félaginu vita
ofur vel, að kommúnistar hafa
eftir bandalagið við það und-
anfarna mánuði ekki svo hrein-
an skjöld, að þeim farist að
setja sig á háan hest. Það er um
seinan fyrir Einar Olgeirsson
að uppgötva nú, að „íhaldið
hafi nú á síðasta árinu sýnt sig
harðvítugra og svikulla í garð
verkalýðsins en nokkru sinni
fyrr“, eins og hann kemst að
orði í Þjóðviljanum í gær. Það
Þegar Þorsteinn Pétursson
sveik verkamanninn í hencU
urnar á atvinnurekandanum
■» —
Ljótt dœmi um „samningalipurð*1 kommúnista
við þá sem verkalýðurinn á i hoggi við.
Eftir Guðjón B. Baldvinsson.
-----—«—--------
ÞEIR hafa vit á verkalýðsmálum,“ þannig hljóða með-
mæli blaðs kommúnista með frambjóðendum þeirra
við stjórnarkosninguna í Dagsbrún.
Engum er þó hælt meir en Þorsteini Péturssyni fyrir
samningalipurð við atvinnurekendur.
Já, ef til vill skortir hann ekki „lipurðina“, en hversu
hagkvæm „lipurð“ Þorst. Péturssonar er fyrir hag verka-
rnanna í Reykjavík, það vil ég draga í efa, en skal hinsvegar
hér á eftir skýra frá tveimur dæmum af samstarfi okkar í
stjórn Dagsbrúnar á s.l. ári — og geta verkamenn svo sjálf-
ir dæmt um. 1
Fyrra dæmið.
í aprílmánuði síðastliðnum
stóð stjórn Dagsbrúnar í samn-
ingum við „Vinnuveitendafélag
íslands.“ Áður en samningarnir
voru undirskrifaðir hafði stjórn
inni borist kvörtun um, að h.f.
Kveldúlfur hefði í hyggju að
greiða ekki framvegis taxta-
kaup við vinnu í ketilhreins-
er alt of kunnugt, að Einar Ol-
geirsson og kommúnistafor-
sprakkarnir hafa einmitt á
þessu síðasta ári bygt alla sína
pólitík á bandalagi vð íhaldið,
ekki aðeins í bæjarstjórnum úti
um land, heldur og í verkalýðs-
samtökunum sjálfum, til þess
að nokkur maður með heil-
brigðri skynsemi taki slíka
hræsni alvarlega.
Verkamennirnir í Dagsbrún
munu lofa kommúnistum og í-
haldsmönnum að gera upp sín-
ar gruggugu sakir og svívirða
hvorir aðra fyrir sér. En þeir
munu þakka fyrir að fela slík-
um mönnum framtíð félags síns
á ný.
un, en um þetta atriði er ekk-
ert í samningum við atvinnu-
rekendur. Var rætt um það inn-
an stjórnarinnar að tala um
þetta atriði við Kjartan Thors,
sem jafnframt er formaður
Vinnuveitendafélagsins, til þess
að ekki risi ágreiningur út af
því, eftir að samningar væru
undirritaðir. Héðinn Valdimars-
son, sem lítið vann að hags-
munamálum Dagsbrúnarmanna
á s.l. ári, vissi ekki um þetta
samtal, en það fór fram milli
mín, Þorsteins Péturssonar,
og Sigurðar Guðmundssonar,
sem þá var ráðsmaður félags-
ins-
Þegar við mættum hjá stjórn
Vinnuveitendafélagsins til að
undirrita samningana var H.V.
viðstaddur og kallaði ég hann
afsíðis til þess að skýra honum
frá þessu máli. Ér við komum
inn aftur, hafði Þorsteinn Pét-
ursson þegar vakið máls á því,
og skýrt frá því, að kvörtun
hefði borist, og spurði Kjartan
Thors þá undir eins hyer hefði
kært. Kvaðst Þorsteinn ekki
Guðjón B. Baldvinsson.
muna það. Var síðan nokkuð
rætt um málið og sagði Kjartan
Thors nokkru síðar og snéri
sér til Þorsteins: „Var það
Helgi, sem kærði?“ Það var
auðheyrt að Kjartan Thors
vildi endilega fá að vita nafn
þess verkamanns, sem hafði
haft dug í sér til að kæra til
Dagsbrúnar.
Þorsteinn svaraði um hæl:
„Já, það held ég, ég held að
hann heiti Helgi.“
Þannig ofurseldi Þorsteinn
Pétursson, trúnaðarmaður
verkamanna!! einn af félögum
sínum, sem hafði viljað gæta
hagsmuna Dagsbrúnar gagn-
vart atvinnurekendum. Þetta
taldi ég níðingsverk og ekkert
annað, og þekkja verkamenn
það bezt sjálfir, hvað slíkt þýð-
ir.
Þetta heitir á máli kommún-
ista, að hafa „mikla lipurð í
samningum við atvinnurekend-
ur!“
Síðara dæmið.
Hjá Sláturfélagi Suðurlands
er vinnu þannig hagað við
slátrun að haustinu, að flán-
ingsmenn fá vissa greiðslu fyrir
hverja kind og vinna þannig á-
kvæðisvinnu sem einstaklingar.
Hins vegar fær annað starfsfólk
í slátursal vissa upphæð fyrir
hverja kind í einu lagi og vinna
þannig félagsákvæðisvinnu.
í haust þótti stjórn Dags-
brúnar rétt að leita samninga
um vinnu þessa, og var okkur
Þorsteini falið að fara með
samningaumleitanir fyrir hönd
stjórnarinnar og var samnings-
grundvöllur lagður.
Virtist okkur að rétt væri að
tryggja nokkuð hag þeirra, sem
vinna í félagsákvæðisvinnunni,
þar sem vinnuhraðinn er skap-
aður af fláningsmönnunum. Við
komum okkur því saman um
kröfur, sem við skyldum bera
fram, og enn fremur í hverju
við skyldum slaka til, ef nauð-
syn krefði. Aðalágreiningsat-
riðið var um hlutfallið milli
fláningsmannanna og þeirra,
sem vinna í félagsákvæðisvinn-
unni.
Við Þorsteinn höfðum leitað
upplýsinga hjá Alþýðusambandi
íslands um þetta atriði og,
komið okkur saman um
kröfurnar í samráði við fram-
kvæmdastjóra þess, Öskar Sæ
mundsson.
Reyndist svo að þetta varð
eina atriðið, sem verulegur á-
greiningur var um, og þæfðum
við um það alllengi. En Þor-
steinn mun hafa orðið þreyttur,
því að skyndilega gekk hann
inn á röksemdir atvinnurek- ;
andans, braut samkomulag'
okkar og bauð raunverulega
lægra en við höfðum komið
okkur saman um. Þar með voru
vopnin slegin úr mínum hönd-
um, félagi minn hafði svikið,
verkafólkið upp á sitt éindæmi,
En framhald þessa máls er það,
aö vegna pólitískra klofnings-
anna voru engir samningar
undirritaðir við Sláturfélagið
um þetta atriði, og starf okkar
með því að engu orðið.
Þetta heitir líka „samninga-
lipurð við atvinnurekendur“ á
máli kommúnista.
Svarið slíkri „samningalip-
urð“ við atvinnurekendur með
því að kveða niður kommún-
istaóstjórnina í Dagsbrún og
kjósið B-listann á báðum seðl-
um,
Guðjón B. Baldvinsson.
Afliakorftur
eru nú óvenju góðar á Hellis-
saradi, — mieiri fiskar á gmníninn
1 þiessium. mánuði iein elztu mienn.
muna að verió há/r áður on
siama leyti árs- 14—15 bátár
verða gerðir út héðan á þesisiari
vierti'ð. Stærð þeirra er frá þnem-
ur fjórðiu smálesta upp í rúnilega.
5 smálestir. Gæftir voru alla sið-
aat liðna vUtu, netua á mámudag,
Róið hafa 12 vélbátar, fliúk'
margra árábáta, og afliað viel. Afli
á vélbáta hefir verið 500—2000'
kg. á bá|t í xóÖ'ítí. FO.

*jp. í j aM>sni «S5S||f 111111 1 11111 5
, —
Seluv alhkonar rafmagnsixki,
vjelar og raflagriingaefni. - - .
Annast raflagnir og viðgerðír
á -lögnum og rafmagnstaekjum..
Ðuglégir rafvirkiar. Fljót afgreiösla
RAPTAKJAVERýUJH - RAFVIRKJQNVIOGEROAITOPA
SýDlng
á listsaumuðum veggteppum Þórdisar Egilsdóttur
frá ísafirði opin í dag og næstu daga kl. 10 f. h,
—10 e. h. í Fatabúðinni, Skólavörðustíg. Teppin
sýna íslenzkan sveitabæ og baðstofu.
Aðgangur 1 kr. fyrir fullorðna og 0»50 fyrir börn.
Gufnbaðstofa á h vert heimill
—■ »■—---
Eftir Jén Gunnarsson.
IGREIN þeirri, er hér fer
á eftir, nota ég áfram
heitið „gufubaðstofa11 til að
tákna baðklefa 40—70 stiga
heitan, ' hvort sem notuð er
sýnileg eða ósýnileg gufa til
þess að hita klefann, og kalla
baðið gufubað, í stað þess að
nefna það „finskt bað“ eins og
Gunnl. Einarsson Iæknir, rúss-
neskt bað, eins og Danir, tyrk-
neskt bað, eins. og enskumæl-
andi þjóðir, svitabað, hitabað,
o. s. frv., sem allt kemur heilsu
vorri að svipuðum notum, þrátt
fyrir hin mörgu heiti. „Kært
Barn har mange Navne“,
segja frændur vorir, Danir!
Raki getur verið mjög mis-
munandi í slíkri baðstofu, og
fer eftir því hvers konar hit-
unartæki eru notuð, en hann
þarf að vera hægt að tempra
eftir vild — og nauðsynlegt er
að hann verði ekki. of mikill.
Sé ventill á einum útvegg bað-
stofunnar, og hafður opinn
meðan verið er í baðinu, þarf
eigi að óttast að raki verði um
of.
Áður en ég held lengra, bið
ég lesendur mína, þá, sem
kunna að nota gufuböð í fram-
tíðinni, að minnast þess jafnan,
að það er áríðandi að vera aldr-
ei of lengi í gufubaði (í 50—60
stiga heitu baði eigi lengur en
10—15 mín. í senn) og að hjart-
veikt fólk ætti ekki að nota
gufuböð nema í samráði við
lækni sinn. Sé þessa eigi gætt,
getur baðið valdið mönnum al-
varlegu heilsutjóni, í stað þess
að ef rétt er að farið, er það ein
hver bezta heilsulind, sem
menn þekkja. Má hér um segja,
að hóf er bezt í hverjum hlut.
Hefi ég áður vikið að því hér í
blaðinu, hvernig heppilegt er
að haga baðinu, og vísa til þess.
Þar við má þó bæta, að gott
er að nudda skrokkinn með
grófum bursta, (t. d- fisk-
bursta) meðan dvalið er í köldu
steypibaði, áður en maður fer
aftur inn í gufubaðklefann.
Hversvegna er gufubaðstofa
nauðsynleg?
Til viðbótar því er ég hefi
áður skrifað um nauðsyn gufu-
baða til verndar heilsunni, vil
ég minna á að frægur læknir
hefir sagt, og ég hygg að flestir
læknar séu honum sammála, —
að ef menn vanrækja að halda
húðinni hæfilega hreinni,
hljóti starf það, sem henni af
náttúrunni er ætlað að vinna
til viðhalds heilsunni að lenda
sem viðbótarstarf á lungum
manns og nýrum. En þessi líf-
færi hafa ærið að starfa fyrir,
og aukastörf þessi veikja þau
því smámsaman og færa úr
lagi. Maður, sem vanrækir að
halda húðinni hreinni, verður
kvefi og hósta að bráð, umfram
aðra, og heilsuveilli en ella, er
úrgangs eiturefni safnast fyrir í
líkamanum, þau er líkam-
inn ella losnar við ef
menn halda húðinni hreinni.
Eiturefni þessi (sem eru kol-
sýra o. fl.) valda m. a. gigt o.
fl. sjúkdómum, einkum er fólk
fer að eldast, svo það er ekk-
ert undarlegt, þótt margir ís-
lendingar þjáist af gigt, þar eð
böð eru alltof lítið notuð hjá
okkur. En nauðsyn baða byggist
m. a. á því, að blóðið innir eigi
aðeins það starf af hendi að
flytja næringarefni út um allan
líkamann, en flytur einnig
burtu óhreinindi sem líkaminn
þarf að losna við, og er húðin
einn helzti farvegurinn. í svita-
holunum er blóðinu ætlað að
komast í samband við loftið, og
losna þann veg við óhreinindi
og eiturefni, einkum kolsýru,
en jafnframt að taka í sig súr-
efni. Húðin verður því að vera
hrein, ef hún á að geta unnið
þetta starf til hlítar, «
Til þessa eru böðin nauðsyn-
leg. En venjuleg böð, sápu-
þvottur í volgu vatni, hreinsar
aðeins ytra borð húðarinnar, og
þó eigi til hlítar nema maður
nuddi sig rækilega- Slík böð
eru aðeins betra en ekkert, en
jafnast eigi á við gufuböðin,
sem opna margfalt betur svita-
holurnar svo svitakirtlarnir
geta helt úr sér, og hreinsa
húðina alla og einnig blóðið —
og flytja óhreinindin burtu úr
líkamanum með svitanum og út
gufun ósýnilegra lofttegunda
(kolsýru o. fl.), er myndast jafn
an í líkamanum við eðlilegt
starf hans, Gufubaðið er því á-
samt tilheyrandi kælingarbaði
einhver hin bezta heilsulind og
vörn gegn sjúkdómum og
þreytu — og hverjum manni
ein hin mesta nauðsyn til að
geta lifað heilbrigðu lífi. Það
er því æskilegt að notkun
slíkra baða verði almenn. En
til þess að það geti orðið, þurfa
gufubaðstofur helzt að vera til
á hverju heimili og a. m. k. á
öllum stærri fiskiskipum vor-
um.
Ég held því fram að bezt og
ódýrast sé fyrir okkur íslend-
inga,1, að koma upp gufubað-
stofum á heimilum okkar með
þeim hætti, að breyta þvotta-
klefa heimilisins þann veg, að
hann megi einnig nota1 fyrir
gufubaðstofu, ef venjulegur bað
klefi er eigi til á heimilinu, því
honum er vitanlega mjög auð-
velt að breyta í gufubaðstofu.
Ýms óþægindi og kostnaður
fylgir því jafnan að þurfa að
sækja bað utan heimilis — og
því hætt við að almenningsbað-
stofur, þótt reistar væri í hverri
sveit, verði aldrei sóttar sem
skyldi nema af einstökum á-
hugamönnum,
Ódýr gufubaðstofa hituð
með kolum.
Flest heimili geta eignast
gufubaðstofu, kostnaðar vegna-
Það veit ég af eigin reynslu,
því fyrir nokkrum árum breytti
ég þvottaklefanum á heimili
mínu í gufubaðstofu með þeim
einfalda hætti, að þilja klefann
(stærð 3,40x2.90 mtr. og hæð
undir loft 1.90 mtr.) í tvent, en
hefi hurð á milli til þess að
klefann megi áfram nota til
tauþvotta.
Til þess að hita baðklefann
nota ég þvottapottinn sem fyrir
var, og tengi við hann reykofn
(90X90X14 cm.). Verður hiti
með þessum hætti 45—55 stig
C. í baðklefanum, mismunandi
eftir því hve mikill súgur er í
reykháfnum, og fer einnig eftir
því, hve oft maður skvettir
(Frh. á 4. síðuj