Alþýðublaðið - 26.01.1939, Blaðsíða 3

FIMTUDAG 26, JAN. 1939
ALPÝÐUBtA&ID
.. ..... ■ -r--—-- ..---]-1-- ------------- ....
» .......................♦
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
aiTSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÖNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: íUtstjórn (innl. fréttir),
4902: Ritstjóri.
1198: Jónas Guðmunds. heima.
49ÖS: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: AfgreiSsIa.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJÁN
o ^------—---------------* ■
Mannalæti
ihaldsins.
ÞAÐ mun ejíki koma neinum
manni á óvart, þótt Sjálf-
stæðisflokkurinn léti ánægju
sína í Ijós yfir þeim ávexti, sem
hann upp skar við stjórnar-
kosninguna í Verkamannafé-
laginu Dagsbrún af óstjóm og
klofningsstarfsemi kommúnista
í því félagi á síðastliðnu ári. En
það fer þó varla hjá því, að
ýmsum finnist það vera nokk-
uð broslegar skýjaborgir, sem
blöð Sjálfstæðisflokksins
byggja á úrslitum þessarar
kosningar-
í forystugrein Morgunblaðs-
ins í gær er því slegið föstu,
að fyrir Alþýðuilokknum, sem
„hefir hingað til átt sitt aðal-
fylgi hér í Reykjavík“, eins og
blaðið kemst að orði, og haft
sitt „sterkasta vígi“ í Verka-
mannafélaginu Dagsbrún, sé nú
svo komið, „að ekki einu sinni
einn fjórði partur Dagsbrúnar-
manna“ fylgi honum, og þá
þurfi menn nú væntanlega ekki
lengur vitnanna við, að sá
flokkur sé yfirleitt „að hverfa
af stjórnmálasviðinu“!
Út frá þessum gáfulega út-
reikningi kemst Morgunblaðið
aíðan að þeirri niðurstöðu, að
núverandi ríkisstjóm geti ekki
lengur verið þingræðisstjórn.
„Það verður því fastlega að
váenta þess,“ segir það, „að rík-
isstjórriin sjái sér ekki lengur
fært að stjórna áfram með þann
striðning einan, sem hún hefir
nú á að skipa.“
Það er ekki um að villast:
Það-er hvorki meira né minna,
sem Morgunblaðið gerir sér
Voriir um, en að úrslit Dags-
brunai-kosningarinnar verði
gerð að tilefni til þess að rjúfa
þá samvinnu um stjórn lands-
ins, sem nú er milli Framsókn-
arflokksins og Alþýðuflokksins,
og mynduð verði ný stjórn, þar
sem Sjálfstæðisflokkurinn fái
loks hið langþráða tækifæri til
þess að komast til valda á ný.
Það er nú að vísu ekkert
nýtt, að Sjálfstæðisflokkurinn
óski þess, að honum séu afhent
völdin á ný, þrátt fyrir það þótt
fylgi hans hafi stöðugt farið
hnignandi við þær alþingis-
kosningar, sem fram hafa far-
ið á síðasta áratug. En nýstár-
lög verða þau rök hins vegar
að teljast, sem blað hans færir
nú fyrir því, að farið sé í kring
úm núverandi þingmeirihluta
til þess að Sjálfstæðisflokkur-
i»n geti aftur orðið þátttakandi
í stjórn landsins.
Það verður að minsta kosti
að teljast einkennileg meðferð
á staðreyndum hjá Morgun-
blaðinu, þegar það heldur því
fram í þessu skyni, að „Alþýðu-
flokkurinn hafi hingað til átt
sitt aðalfylgi hér í Reykjavík”.
Þ«ð þarf þó ekki atcna «8 flatta
Reykjavikur Annáil h.f.
Frnmsýnmgin á „Fornar dyggðir“,
model 1939, 1 fyrrakv Id.
.—-—
Tryggvi Magnússon, Har. Á- Sigurðsson og Arndís Björnsdóttir
á Speakeasy.
upp atkvæðatölunum frá síð-
ustu alþingiskosningum til þess
að sjá það, að af samanlögðu at-
kvæðamagni sínu á öllu land-
inu fékk Sjálfstæðisflokkurinn
þá 42% í Reykjavík, Kommún-
istaflokkurinn meira að segja
55%, en Alþýðuflokkurinn
ekki nema 37%. Alþýðuflokkur-
inn hafði því mikinn meirihluta
fylgis síns ekki hér í Reykjavxk,
heldur úti um land.
Það er líka fullkunnugt, ,að
núverandi stjóm hefir með
stuðningi Alþýðuflokksins
nægilegan meirihluta á þingi,
þó að sá þingriiaður, sem Al-
þýðuflokksmenn kusu hér í
Reykjavík í trausti þess, að
hann héldi trygð við flokk sinn,
hafi nú svikið hann og gengið
í lið með kommúnistum og í-
haldsmönnum á alþingi. En
hvað um það: Sj álfstæðisflokk-
urinn hefir enga ástæðu til að
kvarta. Hann hefir með þessum
liðhlaupa þegar fengið þann
liðsauka á alþingi, sem hann
getur vænst af klofningsbrölti
kommúnista í verkalýðsfélög-
unum. Og það er ekkert, sem
bendir til þess, að úrslit stjórn-
arkosningarinnar í Dagsbrún
feli í sér neina ávísun á frekara
kjörfylgi íhaldsmanna eða
kommúnista við alþingiskosn-
ingar-
Hvaða mælikvarði er líka
kosningin í Dagsbrún yfirleitt
á fylgi Alþýðuflokksins hér í
Reykjavík? Heldur Morgun-
blaðið ef til vill, að það sé ekki
þegar á almanna vitorði, hvern-
ig úrslit þeirrar kosningar eru
til komin? Hvernig heldur
Morgunblaðið að hlutfallið
milli Alþýðuflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins hefði litið út í
Dagsbrún, ef kommúnista-
stjórnin þar hefði ekki með
stuðningi S j álf stæðisf lokksins
rekið samtals um 200 Alþýðu-
flokksmenn úr félaginu á ár-
inu, sem leið? Máske Morgun-
blaðið haldi, að þessir 200 Al-
þýðuflokksmenn hafi um leið
verið sviftir kosningarrétti til
alþingis, eins og þeir voru svift-
ir kosningarrétti í Dagsbrún?
Nei, Alþýðuflokkurinn hefir
enga ástæðu til þess að bera
neinn kviðboga fyrir dómi kjós-
endanna í landinu, þótt hann
hafi verið beittur brögðum og
lögleysum af einræðisstjóm
kommúnista í Dagsbrún, sem
fram til síðustu stundar hefir
haft stuðning Sjálfstæðis-
flokksins, þess flokks, sem nú
er að hræsna umhyggju fyrir
þingræði og lýðræði r landinu.
Þó að kommúnistar og íhalds-
menn hafi getað komið sér
saman um það, að taka upp
kosningaaðferðir og vinnubrögð
Hitlers og Stalins í Dagsbrún,
þá þurfa þeir ekki að hugsa,
að þeir geti á sama hátt strikað
út pólitíska andstæðinga sína af
kjörskrá til alþingis. Alþýðu-
flokkurinn er því, hvenær sem
svó skyldi skipast, að til nýrra
alþingiskosninga kæmi, öld-
ungis óhræddur við það, að
leggja málstað sinn undir dóm
þjóðarinnar.
Þing- og hémhsmá’arstcdiir
Vestttur-fsafiœrÖatrsýs'lia lauk
ÍMtwlarstörfum í fyrmkvöM. —
Rundarstjóri var ólaifiur Ólafssan
sltólasljóri ah Þiingieyxi og fund-
atrriitairi Bjöm Gui&xniutndsBon,
skólatsitjóri að Núpi. Futndarslittiim
vatr fnestað til næsita suimars;
verðtur þingintu þá silitið mieð
mannfagnaði og þáttöfcu yngri og
éldri fulltrúa vtegna 400 ára af-
œælis flundarinis. Undirbúnings-
nefnd skipa: Kristínn Gniciaiugs-
son, Bjöm Guðantund'sson; ólaf-
tur ólaÆsson, Magntús Guðmiundst-
son og Stiuria Jónssion. Fundur-
inn afgiieiiddi 24 íandsmál, 9 hér-
aðsmál og eina flundarálykttin utm
ttraust á rfldsstjóm með 12 at-
fevæðsim giegn s©x. FO.
Reykjavta'iamnáll h t
sýndi Revyuna „Fomtatr dyggð-
ir“ í Iðtnó f kvöld tó. 8.
DularfluJIi hrlngurinn,
etmerfsk saktatmálaimynd, verð-
lír 'sýnd i IkvöM. Vatr hún sýnd
hér í daziemibar i tvtelm köfliuim.
FiwnhaMsstnflnfiondur
NemendastambcBnd's Verz’.touar-
skóla ísltands verður haldiinn í
Odtífieilowhölltani niðri í kvöld
kl. 8.
Dröttaingiii
fór kh 4 í gþetr frá Kaaxpmanína-
höfn áleíMs hingað.
Reykjavíkur annáll
H.F. sýndi Fornar dygðir,
revyuna, góðan kunningja frá
því í fyrra, fræðilega mögu-
leika í 4 þáttum, í dálítið
breyttum búningi, þannig að
nú eru dygðimar model 1939,
í fyrra kvöld fyrir troðfullu
húsi við framúrskarandi undir
tektir, svo að sumir leikaranna
voru kallaðir fram hvað eftir
annað og urðu að endurtaka
kúnststykkin, og hlátrarnir og
lófaklappið dundi um alla á-
heyrendabekki.
Texta revyunnar hefir all-
mikið verið breytt frá því í
fyrra. samkvæmt því sem til-
efni hefir gefist frá því hún var
síðast sýnd, auk þess eru flest
kvæðin ný.
Þegar maður athugar kvæð-
in, sem látin eru fljóta með í
prógramxnmu, verður mannl
það á, að láta sér detta í hug,
að eitthvað muni gamanskáld-
um þessa bæjar vera tiltæki-
legra en kvæðagerð, og andrík-
ið elíki yfir meðallagið- En
skemtileg lög og góð meðferð
leikaranna bætir upp textana,
svo maður verður síður var við
innihaldsleysi og bragðleysi
þeirra, þegar þeir eru fluttir af
pallinum í Iðnó. Þó voru sum
kvæðin allsæmileg, t. d. kvæð-
ið, sem ungfrú Sigrún Magnús-
dóttir söng í þriðja möguleika.
En langskemtilegasta atriðið í
leiknum var frammistaða herra
Lárusar Ingólfssönar bargésts á
Speakeasy, sem kom fram í
gervi Chaplins og söng hið al-
kunna iag hans úr „Modern
Times“:
La spinat á la Turka
spagaletti sigaretto o. a. frv.
En í stað þess að syngja ein-
hverja endileysu, eins og Chap-
lin, og sýna með leik sínum, að
ha:gt væri með tilburðum ei»-
um að segja ofurlitla sögu, þá
söng hann venjulegan texta.
Armars náði Lárus fyrirmynd
sinni ekki að öllu leyti, enda
þótt hann kæmist nærri henni;
hann t. d. gleymdi hinum
. alkunnu hliðarhoppum Chap-
lins, þegar hann gengur fyrir
horn.
Haraldur Á. Sigurðsson og
Tryggvi Magnússon vöktu
mikla kátínu að makleikum
með skrípaskopi sínu, en menn
mega bara ekki halda, að
skrípalæti, sem eiga kannske,
vel heima í svona revyu, eigi
nokkuð skylt við leik.
Model 1939 er miklu skemti-
legra en model 1938. Margir
brandararnir eru meinfyndriir
og vel samdir, en gérð leiksins
í heild er afar laus í reipunum.
Leikritið er í raun og veru eins
og tombólukassi, þar sem
stendur brandari á miðunum í
staðinn fyrir númer.
K. ísfeld:
Súðis
fór frá Hornafir&i M. 2 í gm
áieiMs hingað.

til kaupenda út 'uxn land.
Munið að Alþýðublaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttiun gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þeir, sem' óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
Ólafnr Friðriksson:
Arnér Slgarjónsson og
Veraldarsaga Wells.
... .....
Arnór sigurjönsson
ritar grein í Þjóðviljann
á sunnudaginn, til þess að svara
grein minni um ritdómara, sem
dæma bækurnar ólesnar. Segist
hann ekki mundu hafa svarað
greininni, ef ég hefði ekki kom-
ið með þá „frekjulegu full-
yrðingu,“ að hann hefði ekki
lesið íslenzku þýðinguna af
sögu Wells.
Það skal fúslega játað, að það
var fullyrðing ein í grein
minni, að hann hefði ekki lesið
bókina áður en hann dæmdi
hana. Mun ég í enn einni grein
sanna að svo hafi verið, og áð-
ur en langt um líður, biðja Al-
þýðublaðið að flytja hana. En í
þessari grein, er hér birtist,
mun ég víkja að öðru.
Arnór telur það fjarstæðu
eina, að það vanti bagalega
nauðsynlegar skýringar við
sögu Wells, til þess að henni
geti orðið fult gagn, fyrir ís-
lenzka lesendur. Furðar mig
mikið á, að maður, sem hefir
veitt stórri menntastofnun
forstöðu, skuli ekki hafa
veitt þvi eftirtekt, að við
íslendingar erum í öðrum
menningarheimi en mentaþjóð-
irnar kring um okkur. Menning
þeirra á rót sína að rekja til
gömlu klassisku menningarinn-
ar, (til Rómvérja og Grikkja),
en menning okkar grundvallast
á okkar fornu bókmentum-
Sæmilega mentaðir íslendingar
skilja þegar vitnað er í íslenzk-
ar sögur eða sagnir, en skilja
ekki margt af því, sem erlendir
höfundar rita, af því þeir rekja
eitthvað til grískra eða róm-
verskra sagna. (Á sama hátt er
það venjulega óskiljanlegt út-
lendingum, þó vel lesnir menn
séu, þégar við vitnum í eitthvað
í sögu eða bókmentum okkar).
Við þetta bætist, að íslenzk ál-
þýða hefir ekki átt kost á jafn-
miklum fróðleik, eins og alþýða
nágrannalandanna, en við það
verður margt lítt slciljanlegt ís-
lendingum, í bókum, sem eru
þýddar úr erlendu máli, nema
skýringar fylgi
enn vermir blóðið eíns og vín.
Það var Marseillaise.“ Ég vil
nú spyrja: Hvað margir íslenzk-
ip lesendur eru nokkru nær, þó
þeir heyri þetta nafn nefnt,
sem tveim blaðsíðum síðar er
haft í gæsalöppum og ritað
öðruvísi, þ. e. „Marseillasinn.“
Ég er hér um bil viss um, að
meirihluti íslenzkra lesenda
halda, að þetta sé söngur, er
þeir hafi aldrei heyrt. En þetta
er þjóðsöngur Frakka enn þann
dag í dag, sem flestir kannast
við og byrjar svona á íslenzku:
Fram til orustu, ættjarðar-
niðjar (tilfært eftir minni).
Wells sér enga ástæðu til
þess að skýra þetta nánar, sem
allir vita í hans landi. Á sama
hátt segir Wells, að hersveitirn-
ar hafa barizt fyrir ,La France1,
og er það óskiljanlegt flestum
íslendingum, og það eins þó ís-
Ienzki þýðandinn setji orðið
Frakkland í svigum aftan við.
Lesandinn skilur ef til vill að
La France þýði Frakkland, en
hann er litlu nær. Því fyrir
hverju hefðu frönsku hersveit-
imar átt að berjast, nema fyrir
Frakkland? Það, sem Wells
meinar með því, að setja nafn
Frakklánds á frönsku, er að
1 vitna til hinnar eldheitu föður-
landsástar, sem reis upp í
kennir Frakkann og gerir það
að verkum, að hann nefnir La
France á svipaðan hátt eins og
þegar mjög trúaðir menn riefna
guðdóm sinn. Enda held ég að
það megi segja um Frakka, sem
sagðir eru katólskir, að þeir
trúi fyrst og fremst á La Fran-
ce. Minnir þetta á hveniig ég
heyrði landa mína segja orðið
Frón þegar ég átti heiina í
Kaupmannahöfn, og marga
hefi ég hitt, sem segja orðið ís-
lendingur eins og það sé heil-
agt.
Ég hefi tekið þessi dæmi um
hersönginn og La France af því
að þau urðu fyrir mér þegar ég
opnaði bókina, en nóg annað
mætti tilfæra.
Arnóri þykir lítið koma til
þess, er ég skrifaði um samein-
ingu Grikkja, sem hann með ó-
skiljanlegri ónákvæmni kallar
sundrungu Grikkja. En hér er
um tvent ólíkt að ræða. Það
undrast enginn yfir því, að
Grikkir, sem komu í mörgum
flokkum að norðan og tóku
lönd þau við Miðjarðarhaf, er
þeir bygðu síðan, væru sundr-
aðir. Hitt hafa sumir undrast,
að þeir skyldu ekki sameinast
um þúsund ára skeið. En ef til
vill á þessi ónákvæmni Arnórs
eitthvað skylt við, að hann hef-
ir nú um stund fylt þann flokk-
inn, er kallar sundrungu verka-
lýðg hér á landi sameiningu.
Arnór færir engin rök fyrir
því, sem hann segir um þett*
atriði, heldur aðeins, að athuga-
semd mín kalli fram í huga les-
andans orð Grautar-Halla:
svá skal yrkja
sá’s illa kann.
Það er að segja, svona hefir
Arnór sennilega ætlað að hafa
tilvitnunina, en hann fer rangt
með, segir ekki fyrir illa. Eða
ég geri ráð fyrir, að þetta hafi
orðið óvart hjá honum, en ekki
er það samt víst. Úr því Arnór
hefir séð svona margt, sem má
betur fara hjá Wells, er ekki
ólíklegt áð honum finnist hann
þurfa líka að bæta dálítið kveð-
skap Grautar-Halla.
Enn eitt er það, sem Arnór.
hefir ekki athugað, að meö
þessum tilvitnuðu orðum
Grautar-Halla vísar Halli til
þess, er hann HEFIR SJÁLF-
IIR ORT, en Arnór reynir að
snúa þessu á annan mann. Ef
dæma mætti af þessu, ætti góð-
girninni sizt að hafa farið fram
meðal íslendinga á tímabilinu
frá dögum Grautar-Halla til
daga Grautar-Amórs.
Það eru ekki nema fá ár síð-
an fornmenjar þær fundust á
Indlandi, sem sýna það, að mik-
il menning var þar í landi, áður
en Aríarnir komu til landsins
að norðan. Það stóð því ekki til,
að Wells segði frá þessu í sögu
(Frh. á 4. síðu.)
í Veraldarsögu Wells stend- Frakklandi, þegar landsmenn
ur: „Nýr, dýrlegur hersöngur fundu óvini á allar hliðar, föð-
fór um landið, hersongur, sem l urlandsást. sem mm i dag tœ-